Аввалги тўпламларимдан олинган ва сўнгги йилларда ёзилган бир неча шеърларим куни-кеча «Китоб дунёси» газетасида чоп этилди. Уларни сизга тақдим этмоқдаман.
Хуршид ДАВРОН
БИР ОРЗУМ БОР ЮРАГИМДА
КЎЗЛАРИ ЎЙЧАН…
Хуршид Даврон (1952.20.1, Самарқанд вилояти Самарқанд тумани) – Ўзбекистон халқ шоири (1999). Тошкент ун-тининг журналистика ф-тини тугатган (1969). Турли нашриёт ва ижодий ташкилотларда ишлаган (1974-94). Маънавият ва маърифат марказида раҳбар ўринбосари (1994-96). 1996 йилдан 2014 йилга қадар Ўзбекистон Миллий Телерадикомпаниясида турли раҳбар лавозимларида ишлаган.
Дастлабки шеърлар тўплами – «Қадрдон қуёш» (1979). «Шаҳардаги олма дарахти» (1979), «Тунги боғлар» (1981), «Учиб бораман қушлар билан» (1983), «Тўмариснинг кўзлари» (1984), «Болаликнинг овози» (1986), «Қақнус» (1987) ва «Баҳордан бир кун олдин» (1997) каби шеърий тўпламлари нашр этилган.
Хуршид Даврон насрий жанрларда ҳам самарали ижод қилди. У олис ўтмишда яшаган унутилмас тарихий сиймолар ҳаёти ва фаолияти билан қизиқиб, улар ҳақидаги мўътабар қўлёзма манбалар б-н танишди ва Бибихоним ҳақида «Самарқанд хаёли» (1991), Улуғбек ҳақида «Соҳибқирон набираси» (1995), Шайх Кубро ҳақида «Шаҳидлар шоҳи ёхуд Шайх Кубро тушлари» (1998), «Амир Темур ўғлининг ўлими ҳақида ривоят» каби тарихий-маърифий қиссаларини яратди. Адиб бу асарлари б-н 90 й.ларда Ўзбекистонда тарихий ўтмишга бўлган муносабатнинг яна ҳам қизғин тус олишига муносиб ҳисса қўшди. Хуршид Даврон бундай тарихий сиймолар ҳаётини пухта ўрганиб, улар ҳақида саҳна асарлари ҳам ёзди. («Алғул» «Мирзо Улуғбек», 1995; «Бобуршоҳ», 1996). Хуршид Даврон тарихий мавзудаги бу асарлари б-н ҳоз.ўзбек драматургиясига ўтмишда яшаган ажойиб ватандошларимизнинг ёрқин образларини олиб кирди. Шунингдек, у Самарқандда Амир Темурнинг 660 (1996), Улуғбекнинг 600 йиллигига (1994), Парижда «Одеон» театрида Бухоро ва Хиванинг 2500 йиллигига бағишлаб ўтказилган театрлаштирилган томошалар (1997), «Шарқ тароналари» Халқаро мусиқа фестивалининг барча тантанали маросимлари ва 21 қисмдан иборат «Темурнома» видеофильми (1996), илк ўзбек фильм-операси «Бухоройи Шариф» (2 қисмли) сценарийлари муаллифи.
Шарқ ва Ғарб шоирларининг асарларидан иборат «Қирқ бир ошиқ дафтари» (1989) ва япон шоирларининг шеърларидан таркиб топган «Денгиз япроқлари» (1988) тўпламлари, Анна Ахматова, Марина Цветаева,Ишикава Такубоку каби буюк шоирлар ижодидан таржималари Хуршид Давроннинг мутаржимлик фаолиятининг самарасидир.
* * *
Яширасан сен кўзларингни,
куз май тўла кўзаларини
ертўлага яширган каби.
Яшир.
Дийдам ҳасратдан қотган.
Орамизда чўзилиб ётган
сукунатни яширолмайсан.
РЎМОЛ ЎРАБ КЎЧАГА ЧИҚДИ…
Рўмол ўраб кўчага чиқди,
рўмолини ечди кўчада
ва сочлари бирдан шовиллаб
оқиб кетди елкаларидан.
Жуда гўзал аёл эди у!
Қаландардай эргашди ҳилол.
АММО МЕНГА ДУЧ КЕЛДИ ФАҚАТ
– Йўқ, – дедим, – йўқ,
Чидашим қийин –
Ерда ғам кўп, ерда кўп фироқ.
Учиб кетдим осмонга кейин,
Ҳасратлардан бўлай деб йироқ.
Учай, дедим,
Куч берар, дедим,
Юрагимга самовий тушлар,
Аммо менга дуч келди фақат
Кўзи ёшга лим тўла қушлар.
* * *
Болаликдан бир орзум бор
Юзи оп-поқ
Ҳеч кимга айтилмаган
Мени асло тарк этмаган
Бир орзум бор юрагимда
Кўзлари ўйчан
Денгиз ёқасида яшасам
Хилват соҳилида уйим бўлса
Деразалари очиқ турса
Узоқ-узоқларда сузган оқ кема
Шавкат Раҳмон шеър дафтаридай
Сузиб ўтса ойдин денгизда
Сузиб ўтса ва деразамнинг
Ойнасида акс этган елкан
Каби ёйилса кичрайган елкам
Денгиз ёқасида яшасам
Хилват соҳилида уйим бўлса
Деразалари очиқ турса
Равоғида заъфар тилларанг
Қоғоз билан ўралган сопол тувакда
Ям-яшил япроқли бинафшанинг
Сиёҳранг ғунчалари
Олисларда қолган қизнинг
Кўзлари каби
Менга тикилиб турса
Денгиз соҳилида яшасам
МУТОЛАА
Бу китоб мени узоқ ўқиди,
Ишонмасдан,
Қайта-қайта ўқиди.
Тўхтаб-тўхтаб,
бошқа ишга чалғимай,
Синчиклаб ўқиди.
Кейин секин четга қўйиб,
Йиғлаб юборди…
* * *
Қуёш қайтди.
Ғуруб палласи
Эриётир қоронғиликда.
Қиров тушган кузак даласи
Ухлаб ётар қора уйқуда.
Сиёҳ кўкни қамраб олганча
Юлдузларни тўсар булутлар.
Алп чинорлар ўйга толганча
Бир-бирини сўроққа тутар.
Энди кўнгил узаман куздан,
Унинг изин қор кўмган пайти,
Оппоқ тоғлар тараф — анғиздан
Ёлғизлигим ёнимга қайтди…
МУҲАББАТ
1.АЁЛ
У аёлнинг қўллари дағал,
У аёлнинг кўйлаги дағал,
Уни ҳар кун калтаклар эри,
Ҳар кун юзда кўкарар доғлар.
Кеча ногоҳ йўлнинг четида,
Кўриб қолдим ўша аёлни –
У ҳидларди мен сезмай ўтган
Миттигина марваридгулни.
2.ҚАЙҒУ
Латтани ҳўллар экан
Қотиб қолади,
Ерга эгиб бошини
Ўйга толади.
Ажин босган юзида
Акс этар қайғу —
Кимни ўйлаб, кимни эслаб,
Ғам чекади у?
3.МУҲАББАТ
— Мен севаман, — шивирлар аёл,
Кирларингни ювиб бераман.
Дазмоллайман кўйлакларингни
Сени қучган қўлларим билан.
Фақат бир кун ёнингда ётиб,
Қулоғингга шивирласам бас:
“Юрагимнинг остида кимдир
Худди сендек олмоқда нафас”.
* * *
Биласанми, туш кўрдим сени,
Эсда қолди кўзларинг фақат.
Кўрсатмоқчи бўлиб кўзингни
Олиб кетди йўллар бешафқат.
Сени топдим.
Лабингда титроқ,
Шивирладинг:
“Тинчимни буздинг…”
Ўртамизда қийналди чироқ,
Уйқусираб йиғлади қизинг.
Сен бўшлиққа тикиб кўзингни
Шивирладинг оҳиста, карахт:
“Биласанми,
туш кўрдим сени,
Эсда қолди кўзларинг фақат”
ВИДО
Мен сендан кетмоқ истайман,
Ёмғирдек эмас, –
Ёмғир яна қайтиб келади.
Шамолдек эмас, –
Шамол яна қайтиб елади.
Мен сендан кетмоқ истайман
Муҳаббат каби…
Манба: «Китоб дунёси» газетаси веб-саҳифаси
Avvalgi to‘plamlarimdan olingan va so‘nggi yillarda yozilgan bir necha she’rlarim kuni-kecha «Kitob dunyosi» gazetasida chop etildi. Ularni sizga taqdim etmoqdaman.
Xurshid DAVRON
BIR ORZUM BOR YURAGIMDA
KO‘ZLARI O‘YCHAN…
Xurshid Davron (1952.20.1, Samarqand viloyati Samarqand tumani) – O‘zbekiston xalq shoiri (1999). Toshkent un-tining jurnalistika f-tini tugatgan (1969). Turli nashriyot va ijodiy tashkilotlarda ishlagan (1974-94). Ma’naviyat va ma’rifat markazida rahbar o‘rinbosari (1994-96). 1996 yildan 2014 yilga qadar O‘zbekiston Milliy Teleradikompaniyasida turli rahbar lavozimlarida ishlagan.
Dastlabki she’rlar to‘plami – «Qadrdon quyosh» (1979). «Shahardagi olma daraxti» (1979), «Tungi bog‘lar» (1981), «Uchib boraman qushlar bilan» (1983), «To‘marisning ko‘zlari» (1984), «Bolalikning ovozi» (1986), «Qaqnus» (1987) va «Bahordan bir kun oldin» (1997) kabi she’riy to‘plamlari nashr etilgan.
Xurshid Davron nasriy janrlarda ham samarali ijod qildi. U olis o‘tmishda yashagan unutilmas tarixiy siymolar hayoti va faoliyati bilan qiziqib, ular haqidagi mo‘’tabar qo‘lyozma manbalar b-n tanishdi va Bibixonim haqida «Samarqand xayoli» (1991), Ulug‘bek haqida «Sohibqiron nabirasi» (1995), Shayx Kubro haqida «Shahidlar shohi yoxud Shayx Kubro tushlari» (1998), “Amir Temur o‘g‘lining o‘limi haqida rivoyat” kabi tarixiy-ma’rifiy qissalarini yaratdi. Adib bu asarlari b-n 90 y.larda O‘zbekistonda tarixiy o‘tmishga bo‘lgan munosabatning yana ham qizg‘in tus olishiga munosib hissa qo‘shdi. Xurshid Davron bunday tarixiy siymolar hayotini puxta o‘rganib, ular haqida sahna asarlari ham yozdi. («Alg‘ul» «Mirzo Ulug‘bek», 1995; «Boburshoh», 1996). Xurshid Davron tarixiy mavzudagi bu asarlari b-n hoz.o‘zbek dramaturgiyasiga o‘tmishda yashagan ajoyib vatandoshlarimizning yorqin obrazlarini olib kirdi. Shuningdek, u Samarqandda Amir Temurning 660 (1996), Ulug‘bekning 600 yilligiga (1994), Parijda «Odeon» teatrida Buxoro va Xivaning 2500 yilligiga bag‘ishlab o‘tkazilgan teatrlashtirilgan tomoshalar (1997), “Sharq taronalari” Xalqaro musiqa festivalining barcha tantanali marosimlari va 21 qismdan iborat «Temurnoma» videofilmi (1996), ilk o‘zbek film-operasi «Buxoroyi Sharif» (2 qismli) ssenariylari muallifi.
Sharq va G‘arb shoirlarining asarlaridan iborat «Qirq bir oshiq daftari» (1989) va yapon shoirlarining she’rlaridan tarkib topgan «Dengiz yaproqlari» (1988) to‘plamlari, Anna Axmatova, Marina Svetayeva,Ishikava Takuboku kabi buyuk shoirlar ijodidan tarjimalari Xurshid Davronning mutarjimlik faoliyatining samarasidir.
* * *
Yashirasan sen ko‘zlaringni,
kuz may to‘la ko‘zalarini
yerto‘laga yashirgan kabi.
Yashir.
Diydam hasratdan qotgan.
Oramizda cho‘zilib yotgan
sukunatni yashirolmaysan.
RO‘MOL O‘RAB KO‘CHAGA CHIQDI…
Ro‘mol o‘rab ko‘chaga chiqdi,
ro‘molini yechdi ko‘chada
va sochlari birdan shovillab
oqib ketdi yelkalaridan.
Juda go‘zal ayol edi u!
Qalandarday ergashdi hilol.
AMMO MЕNGA DUCH KЕLDI FAQAT
– Yo‘q, – dedim, – yo‘q,
Chidashim qiyin –
Yerda g‘am ko‘p, yerda ko‘p firoq.
Uchib ketdim osmonga keyin,
Hasratlardan bo‘lay deb yiroq.
Uchay, dedim,
Kuch berar, dedim,
Yuragimga samoviy tushlar,
Ammo menga duch keldi faqat
Ko‘zi yoshga lim to‘la qushlar.
* * *
Bolalikdan bir orzum bor
Yuzi op-poq
Hech kimga aytilmagan
Meni aslo tark etmagan
Bir orzum bor yuragimda
Ko‘zlari o‘ychan
Dengiz yoqasida yashasam
Xilvat sohilida uyim bo‘lsa
Derazalari ochiq tursa
Uzoq-uzoqlarda suzgan oq kema
Shavkat Rahmon she’r daftariday
Suzib o‘tsa oydin dengizda
Suzib o‘tsa va derazamning
Oynasida aks etgan yelkan
Kabi yoyilsa kichraygan yelkam
Dengiz yoqasida yashasam
Xilvat sohilida uyim bo‘lsa
Derazalari ochiq tursa
Ravog‘ida za’far tillarang
Qog‘oz bilan o‘ralgan sopol tuvakda
Yam-yashil yaproqli binafshaning
Siyohrang g‘unchalari
Olislarda qolgan qizning
Ko‘zlari kabi
Menga tikilib tursa
Dengiz sohilida yashasam
MUTOLAA
Bu kitob meni uzoq o‘qidi,
Ishonmasdan,
Qayta-qayta o‘qidi.
To‘xtab-to‘xtab,
boshqa ishga chalg‘imay,
Sinchiklab o‘qidi.
Keyin sekin chetga qo‘yib,
Yig‘lab yubordi…
* * *
Quyosh qaytdi.
G‘urub pallasi
Eriyotir qorong‘ilikda.
Qirov tushgan kuzak dalasi
Uxlab yotar qora uyquda.
Siyoh ko‘kni qamrab olgancha
Yulduzlarni to‘sar bulutlar.
Alp chinorlar o‘yga tolgancha
Bir-birini so‘roqqa tutar.
Endi ko‘ngil uzaman kuzdan,
Uning izin qor ko‘mgan payti,
Oppoq tog‘lar taraf — ang‘izdan
Yolg‘izligim yonimga qaytdi…
MUHABBAT
1.AYOL
U ayolning qo‘llari dag‘al,
U ayolning ko‘ylagi dag‘al,
Uni har kun kaltaklar eri,
Har kun yuzda ko‘karar dog‘lar.
Kecha nogoh yo‘lning chetida,
Ko‘rib qoldim o‘sha ayolni –
U hidlardi men sezmay o‘tgan
Mittigina marvaridgulni.
2.QAYG‘U
Lattani ho‘llar ekan
Qotib qoladi,
Yerga egib boshini
O‘yga toladi.
Ajin bosgan yuzida
Aks etar qayg‘u —
Kimni o‘ylab, kimni eslab,
G‘am chekadi u?
3.MUHABBAT
— Men sevaman, — shivirlar ayol,
Kirlaringni yuvib beraman.
Dazmollayman ko‘ylaklaringni
Seni quchgan qo‘llarim bilan.
Faqat bir kun yoningda yotib,
Qulog‘ingga shivirlasam bas:
“Yuragimning ostida kimdir
Xuddi sendek olmoqda nafas”.
* * *
Bilasanmi, tush ko‘rdim seni,
Esda qoldi ko‘zlaring faqat.
Ko‘rsatmoqchi bo‘lib ko‘zingni
Olib ketdi yo‘llar beshafqat.
Seni topdim.
Labingda titroq,
Shivirlading:
“Tinchimni buzding…”
O‘rtamizda qiynaldi chiroq,
Uyqusirab yig‘ladi qizing.
Sen bo‘shliqqa tikib ko‘zingni
Shivirlading ohista, karaxt:
“Bilasanmi,
tush ko‘rdim seni,
Esda qoldi ko‘zlaring faqat”
VIDO
Men sendan ketmoq istayman,
Yomg‘irdek emas, –
Yomg‘ir yana qaytib keladi.
Shamoldek emas, –
Shamol yana qaytib yeladi.
Men sendan ketmoq istayman
Muhabbat kabi…
Manba: “Kitob dunyosi” gazetasi veb-sahifasi
Xurshid Davron. To’marisning ko’zlari (1984) by Khurshid Davron on Scribd
