Сиз, мабодо давра суҳбатига борганингизда нималарни айтардингиз, билмадим, мен гапни, аввалан,  мана шу Жаҳон адабиёти дунёсини ўзбекча билиш муаммоси ҳақида гапирган бўлардим. Ҳар қалай,мунозарага эмас, ошга борган бўлсам-да,  айтадиган гапларимни ўйлаб, ош едим.  Ошнинг кучи сабаб бўлди,шекилли, фикрларимни қоғозга ҳам туширишга улгурдим.

Хуршид Даврон
УЙҒОНМОҚ ДУНЁ БИЛАН БАРОБАР ЯШАМОҚДИР
ЁХУД ЖАҲОН АДАБИЁТИНИ “ЎЗБЕКЧА” БИЛИШ ХУСУСИДА

     Бугун “Жаҳон адабиёти” журналига янги бош муҳаррир тайинлангани муносабати билан тахминан “Нима ишлар қилиш керак” деган мавзуда давра суҳбати бўлиши керак эди.

Очиғи, “Жаҳон адабиёти” журнали сўнгги йилларда ўртамиёна журналга айланиб қолди. Унинг саҳифаларида ўзбек адабиётида мавжуд айрим бадиий савияси паст асарлардан ҳам пастроқ асарлар босилганига гувоҳ бўлдик. Дунё адабий муҳитида кечаётган жараёнлар, таниқли адиблар ижод оламини англашга хизмат қиладиган, «Нега Жойс бундай-ю, нега Кафка ундай?», «Нега Памуқ олди-ю,нега Айтматов олмади? Ҳолбуки..» деган саволларга жавоблар изланган таҳлилий тадқиқотлар умуман босилмади.

Дунёнинг деярли барча шоирини бир хил тарзда,бир хил оҳангда таржима қиладиган таржимон журналнинг савиясини тушириб юборди. Аслида-ку,бундай аҳволнинг юзага келишида унинг айби бизнинг айбимиздан камроқ. Мен бу ўринда фақат уни айблашдан узоқман,тенгдош ва кейинги авлод шоирларини,шу жумладан,ўзимни айблайман. Биз унга муносиб ёрдам беролмадик. Чунки журнал унинг шахсий журнали эмас,ҳаммамизнинг журналимиз эди.

Афсуски, давра суҳбатига чақирилган бўлсам-да, боролмадим. Ошга борганим учун давра суҳбатига кеч қолдим. Хуллас, Ибрат домланинг 100 йил нарисида айтганидек, “Ош деса чопарсан,мактаб деса қочарсан!” —  бу гал ҳам такрорланди.

Аммо, мунозарага эмас, ошга борсам ҳам,мабода давра суҳбатига борганимда,нимани гапирган бўлардим деб ўйлаб ош едим. Хўш, давра суҳбатига борганда,нима ҳақда гапирардим?  Мабода борганимда айтаман деган гапларимдан биттасини (ҳозирча биттасини,қолганини кейин)  сизлар билан ўртоқлашишни лозим кўрдим.

Энг аввало, ЖАҲОН АДАБИЁТИНИ “ЎЗБЕКЧА” БИЛИШ ХУСУСИДА гапирган бўлардим. Яъни биз,ўзбеклар, дунё  адабиётини бир  асрдан буён асосан руслар дунёси,  рус адабий  нашрлари ва матбуоти орқали қабул қиламиз ва биламиз. Масалан, чет эл адабиётидан бирон бир адиб асари таржима қилинса,ўшани биламиз, таржима қилинмаган бўлса, у адабиёт ёки ёзувчи,шоир ҳақида ҳеч нарсани билмаймиз. Бирон бир асар рус оламида шов-шувга сабаб бўлса,мақталса ўша асарга мафтун кўзларимизни тикамиз,тезроқ ўқисайдик деб интиқ бўламиз. Мабодо тилга олинмаса, у асарни ўқишга ҳам шошилмаймиз.

Бундан 30-40 йилча аввал (адабий дид бошқача бўлгани учунми,билмайман,алданишлар кам бўлган) буюк японлару машҳур латиносларнинг китобларини завқланиб ўқиганмиз. Олдинги эслашларимнинг бирида ёзганимдек, “Хуан Рульфо, Мигель Анхель Астуриас, Хорхе Луис Борхес, Камило Хосе Села, Габриэль Гарсия Маркес, Хулио Кортасар, Карлос Фуэнтес,  Марио Варгас Льоса,  Эрнесто Сабато, Мигель Отеро Сильва, Хуан Карлос Онетти каби адибларнинг номи адабиёт аҳлининг,айниқса,ёшларнинг оғзидан тушмаган пайтлар. Уларнинг китоблари қўлма-қўл ўқилади,ўқиш учун навбатда турилади. Чилонзордаги “хуфёна” китоб бозорига кун ора борилади,бу муаллифларнинг китоблари суриштирилади,баъзан омад чопca, ойлик иш ҳақининг чорагига,баъзан ҳатто ярмига тенг баҳода талашиб-тортишиб сотиб олинади…”

Уларнинг китобларидан кутган умидларимиз ҳамиша ўзини оқлагани учунми бугун ҳам янги замон келиб,руслар адабий дунёси ўзгарганини билмагандай,ҳамон шимолга қараб маҳталмиз. Биров айтмайдики, дунё ўзгарди, бурунги ўлчовлар энди бефойда. Энди китоб ёки адиб шон-шуҳратини асл адабий мезонлар эмас, реклама,коммерция белгилайди

Мана, Пауло Коэльо номи олис шимолда жаранглади-ю, қўшнининг хўрози қичқирса, қичқирадиган, қичқирмаса, қичқирмайдиган хўрозларимиз “Оламшумул Пауло!”, “Бетакрор Коэльо!” деб “маҳалламиз”ни остин-устин қилгудай бўлишди. Маркеснинг, ё Кавабатанинг ҳ-м тукига ҳам арзимайдиган адибнинг шон-шуҳрати дунёда мисдай кўкариб рангини йўқота бошлагандаям бир эмас,икки эмас,уч таржимон Пауло Коэльонинг битта асарини баробар таржима қилди. Вақт ўтиб маълум бўлдики, бу “класик”нинг асарлари олдида маҳалламизнинг ёзувчилари ёзган китоблар баланд экан,маъноли экан. Боболаримизнинг тасаввуфга оид асарларини у ер-бу ерини чўқиб китоб ёзгани ҳам маълум бўлиб қолди. Шунча гапдан кейин ҳам Пауло Коэльони таржима қилмаслик керак деган гапдан йироқман. Фақат сотиб оладиган матоҳнинг асл нархини билиш керак демоқчиман,холос.

Ундан олдинроқ қўшнимиз хўрозлари “Харуки Мураками!”, “Мураками Харуки” деб қичқиришни бошлашди-ю,бизда ҳам шовқин-сурон кўтарилди. Бир пайтлар Ясунари Кавабата,  Дзюнъитиро Танидзаки, Осаму Дадзай, Юкио Мисима, Кобо Абэ, Кэндзабуро Оэ, Кэндзи Накагами, Ито Сэй, Юрико Миямото асарларини ўқиб бир умрга япон адабиётининг шайдоларига айланган биз тенгилар ҳам “Ниҳоят,янги ном!” деб умидвор бўлди. Маълум бўлдики, Харуки Мураками ҳозирги,яъни яшаб турган япон адабиётининг олд сафларида эмас, қирқинчими, ё наузанбиллоҳ,эсимда йўқ… хуллас анча кейинги сафда экан.

Озгина муддат ичида юқорида санаган адибларнинг бирон-бир асарини ўқимаган ёш авлод учун Харуки Мураками йўлчи юлдуз бўлиб қолди. Ҳа,энди умрида тоза асал емаган одам шакар қиёмини асал деб қабул қилиши мумкин экан!

Хуллас, ЖАҲОН АДАБИЁТИ ДУНЁСИНИ “ЎЗБЕКЧА” БИЛИШ ХУСУСИДА гапирадиган бўлсак, аввалан,рус адабий оламидан миннатдор бўлишимиз керак, сониян, ўзимизнинг дидимизни мустақил тарбиялашга киришмоғимиз даркор. Аниқ айтаман,бу бир йилнинг ёки ўн йилнинг иши эмас, бу ярим асрми,бир асрми, жуда улкан муддатни талаб қиладиган жараён. Аммо,уни бошлаш керак. Аслиятдан таржима қиладиган ўзбек таржимонлари авлоди шаклланмас экан, қўшни маҳалланинг хўрози қичқиришига қараб иш тутишга мажбурмиз. Жуда кўп вақт кераклиги ҳақида ёзаётганимда, мозийдан бир нарса учиб келди-ю миямга “чарс” этиб урилди.

Эмишким, руслар босқини бошланишидан бир неча ўн йиллар аввал хонликларимиздан бирига (аниқ биламан қайсисига, аммо, ҳозир бу муҳим эмас, ҳаммаси бир гўр бўлган) инглизларнинг вакиллари ташриф буюриб, шимолдан келажак хавфдан огоҳлантиришган (албатта, уларнинг ҳам ўз манфаати бўлган,русларнинг ҳам, инглизларнинг ҳам нияти бир бир тарзда ёвуз бўлган). Шунда хонлик эгаси “ Айтинглар-чи, бу сизлар айтган ўрислар тахминан неча йилдан кейин келиши мумкин?” деб сўрабмиш экан. Инглизлар  “Тахминан 30-40 йилнинг ичида” деб жавоб бермишлар экан. Шунда хонлик эгаси қаҳқаҳлаб кулиб,  “Ҳа,шунча вақт бор экан,нега мени ташвишга соласизлар,” дебмиш экан.

Биз ҳам “Ҳа,шунча вақт бор экан,нега айнан биз ташвишини қилишимиз керак” деб ўтирсак, болаларимизнинг болалари ҳам қўшнининг хўрозига қараб яшаб юраверадилар.

Биз бу ишга киришишдан олдин шу кунлар менинг қўлимдан тушмайдиган бўлиб қолган муътабар бир китобни — Бегали Қосимовнинг “Миллий уйғониш” асарини қайта-қайта ўқиб,миямиз элагидан ўткармоғимиз шарт, деб ўйлайман. Жаҳон адабиёти дунёсини ўзбекча билиш муаммосини жадид боболаримизнинг “Уйғонмоқ дунё билан баробар яшамоқдир” деган шиори билан бевосита боғлиқ деб биламан. Юқорида анча узоқ вақтни талаб қиладиган жараён ҳақида гапирганимда,бир нарсани англаб гапирдим: Жадид боболаримиз бошлаган жараёнлар ҳалигача поёнига етгани йўқ,улар давом этмоқда, Орадаги 70 йилдан ортиқ  «На месте шагом марш»  жараёни ҳисобдан олиб ташланса, боболаримизнинг бошлаган кўп ишлар ана энди бошланиши кераклигини англаб қоламиз.

Ярим ҳазил,ярим чин қилиб ёзганларим аслида кун тартибида турган долзарб масала эканига сизни ишонтиришни истайман. Бегали Қосимовнинг китоби хусусида алоҳида бир мақола тайёрлаётганим боис у ҳақдаги гапни шу ерда тўхтатаман.

Биз жамият ва адабиёт ривожи учун таржимага катта эътибор қаратишимиз керак. Таржима миллатнинг ҳимоя қуролидир. Бегона тилдаги асар фақат таржима қилингандагина миллатимиз мулкига айланади ва миллатимизга хизмат қила бошлайди. Дунёнинг салмоқли асарларини таржима қилсак, адабиётимизда яратилаётган асарлар бўйини ўлчаш имконияти пайдо бўлади. Яна энг муҳим жиҳати шундаки,таржима тилимизнинг бойишига хизмат қилади,унинг бадиий тасвир имкониятларини ривожлантиради, янгича тасаввур ва тимсолларга ном топишга ўргатади.

Бу хусусда узоқ гапириш мумкин. Чунки муаммолар,уларни ечиш билан боғлиқ тадбирлар алоҳида фикр-мулоҳаза юритишни талаб қилади.

Сиз, мабодо давра суҳбатига борганингизда нималарни айтардингиз,билмадим,мен гапни,аввалан, мана шу Жаҳон адабиёти дунёсини ўзбекча билиш муаммоси ҳақида гапирган бўлардим. Ҳар қалай,ошга борган бўлсам-да, айтадиган гапларимни ўйлаб,ош едим. Ошнинг кучи сабаб бўлди,шекилли, фикрларимни қоғозга ҳам туширишга улгурдим. Эрта-индин айрим таклифларимни қўшиб уни “Жаҳон адабиёти” журналининг янги бош муҳаррири Шуҳрат Ризаевга етказаман деб ўйлаб қўйдим.

Мабодо, сиз «Жаҳон адабиёти” журналида қандай (бадиий, фалсафий, тарихий, ижтимоий ва ҳ.к.) асарлар босилиши хусусида фикр билдиришни истаб қолсангиз,марҳамат, шарҳлар ёзиладиган катакка ёзиб маълум қилинг. Мен таклифларингизниям журнал таҳририятига албатта етказишга ваъда бераман. Ваъдамни юз фоиз бажаришга ҳам сўз бераман,чунки мен ошга кам бораман. Йилда тахминан 3-4 марта. Бугун бормаса бўлмайдиган жой эди…

2012 йил 6 май

Xurshid Davron
UYG’ONMOQ DUNYO BILAN BAROBAR YASHAMOQDIR
YOXUD JAHON ADABIYOTINI “O’ZBEKCHA” BILISH XUSUSIDA

   Bugun “Jahon adabiyoti” jurnaliga yangi bosh muharrir tayinlangani munosabati bilan taxminan “Nima ishlar qilish kerak” degan mavzuda davra suhbati bo’lishi kerak edi.

Ochig’i, “Jahon adabiyoti” jurnali so’nggi yillarda o’rtamiyona  jurnalga aylanib qoldi. Uning sahifalarida o’zbek adabiyotida mavjud ayrim badiiy saviyasi past asarlardan ham pastroq asarlar bosilganiga guvoh bo’ldik. Dunyo adabiy muhitida kechayotgan jarayonlar, taniqli adiblar ijod olamini anglashga xizmat qiladigan,»Nega Joys bunday-yu,nega Kafka unday?»,»Nega Pamuq oldi-yu,nega Aytmatov olmadi? Holbuki..» degan savollarga javoblar izlangan tahliliy tadqiqotlar umuman bosilmadi.

Dunyoning deyarli barcha shoirini bir xil tarzda,bir xil ohangda tarjima qiladigan tarjimon jurnalning saviyasini tushirib yubordi. Aslida-ku,bunday ahvolning yuzaga kelishida uning aybi bizning aybimizdan kamroq. Men bu o’rinda faqat uni ayblashdan uzoqman,tengdosh va keyingi avlod shoirlarini,shu jumladan,o’zimni ayblayman. Biz unga munosib yordam berolmadik. Chunki jurnal uning shaxsiy jurnali emas,hammamizning jurnalimiz edi.

Afsuski, davra suhbatiga chaqirilgan bo’lsam-da,borolmadim. Oshga borganim uchun davra suhbatiga kech qoldim. Xullas, Ibrat domlaning 100 yil narisida aytganidek, “Osh desa choparsan,maktab desa qocharsan!” — bu gal ham takrorlandi.

Ammo, munozaraga emas, oshga borsam ham,maboda davra suhbatiga borganimda,nimani gapirgan bo’lardim deb o’ylab osh yedim. Xo’sh, davra suhbatiga borganda,nima haqda gapirardim?
Maboda borganimda aytaman degan gaplarimdan bittasini (hozircha bittasini,qolganini keyin) sizlar bilan o’rtoqlashishni lozim ko’rdim.

Eng avvalo, JAHON ADABIYOTINI “O’ZBEKCHA” BILISH XUSUSIDA gapirgan bo’lardim. Ya’ni biz,o’zbeklar, dunyo adabiyotini bir asrdan buyon asosan ruslar dunyosi, rus adabiy nashrlari va matbuoti orqali qabul qilamiz va bilamiz. Masalan, chet el adabiyotidan biron bir adib asari tarjima qilinsa,o’shani bilamiz, tarjima qilinmagan bo’lsa, u adabiyot yoki yozuvchi,shoir haqida hech narsani bilmaymiz. Biron bir asar rus olamida shov-shuvga sabab bo’lsa,maqtalsa o’sha asarga maftun ko’zlarimizni tikamiz,tezroq o’qisaydik deb intiq bo’lamiz. Mabodo tilga olinmasa, u asarni o’qishga ham shoshilmaymiz.

Bundan 30-40 yilcha avval (adabiy did boshqacha bo’lgani uchunmi,bilmayman,aldanishlar kam bo’lgan) buyuk yaponlaru mashhur latinoslarning kitoblarini zavqlanib  o’qiganmiz. Oldingi eslashlarimning birida yozganimdek, “Xuan Rul`fo,Migel` Anxel` Asturias, Xorxe Luis Borxes, Kamilo Xose Sela, Gabriel` Garsiya Markes, Xulio Kortasar, Karlos Fuentes, Mario Vargas L`osa, Ernesto Sabato, Migel` Otero Sil`va, Xuan Karlos Onetti kabi adiblarning nomi adabiyot ahlining,ayniqsa,yoshlarning og’zidan tushmagan paytlar. Ularning kitoblari qo’lma-qo’l o’qiladi,o’qish uchun navbatda turiladi. Chilonzordagi “xufyona” kitob bozoriga kun ora boriladi,bu mualliflarning kitoblari surishtiriladi,ba’zan omad chopca, oylik ish haqining choragiga,ba’zan hatto yarmiga teng bahoda talashib-tortishib sotib olinadi…”

Ularning kitoblaridan kutgan umidlarimiz hamisha o’zini oqlagani uchunmi bugun ham yangi zamon kelib,ruslar adabiy dunyosi o’zgarganini bilmaganday,hamon shimolga qarab mahtalmiz. Birov aytmaydiki, dunyo o’zgardi, burungi o’lchovlar endi befoyda. Endi kitob yoki adib shon-shuhratini asl adabiy mezonlar emas, reklama,kommertsiya belgilaydi

Mana, Paulo Koel`o nomi olis shimolda jarangladi-yu, qo’shnining xo’rozi qichqirsa, qichqiradigan, qichqirmasa, qichqirmaydigan xo’rozlarimiz “Olamshumul Paulo!”, “Betakror Koel`o!” deb “mahallamiz”ni ostin-ustin qilguday bo’lishdi. Markesning, yo Kavabataning h-m tukiga ham arzimaydigan adibning shon-shuhrati dunyoda misday ko’karib rangini yo’qota boshlagandayam bir emas,ikki emas,uch tarjimon Paulo Koel`oning bitta asarini barobar tarjima qildi. Vaqt o’tib ma’lum bo’ldiki, bu “klasik”ning asarlari oldida mahallamizning yozuvchilari yozgan kitoblar baland ekan,ma’noli ekan. Bobolarimizning tasavvufga oid asarlarini u yer-bu yerini cho’qib kitob yozgani ham ma’lum bo’lib qoldi. Shuncha gapdan keyin ham Paulo Koel`oni tarjima qilmaslik kerak degan gapdan yiroqman. Faqat sotib oladigan matohning asl narxini bilish kerak demoqchiman,xolos.

Undan oldinroq qo’shnimiz xo’rozlari “Xaruki Murakami!”, “Murakami Xaruki” deb qichqirishni boshlashdi-yu,bizda ham shovqin-suron ko’tarildi. Bir paytlar Yasunari Kavabata, Dzyun’itiro Tanidzaki,Osamu Dadzay,Yukio Misima,Kobo Abe,Kendzaburo Oe, Kendzi Nakagami,Ito Sey, Yuriko Miyamoto asarlarini o’qib bir umrga yapon adabiyotining shaydolariga aylangan biz tengilar ham “Nihoyat,yangi nom!” deb umidvor bo’ldi. Ma’lum bo’ldiki, Xaruki Murakami hozirgi,ya’ni yashab turgan yapon adabiyotining old saflarida emas, qirqinchimi, yo nauzanbilloh,esimda yo’q… xullas ancha keyingi safda ekan.

Ozgina muddat ichida yuqorida sanagan adiblarning biron-bir asarini o’qimagan yosh avlod uchun Xaruki Murakami yo’lchi yulduz bo’lib qoldi. Ha,endi umrida toza asal yemagan odam shakar qiyomini asal deb qabul qilishi mumkin ekan!

Xullas, JAHON ADABIYOTI DUNYOSINI “O’ZBEKCHA” BILISH XUSUSIDA gapiradigan bo’lsak, avvalan,rus adabiy olamidan minnatdor  bo’lishimiz kerak, soniyan, o’zimizning didimizni mustaqil tarbiyalashga kirishmog’imiz darkor. Aniq aytaman,bu bir yilning yoki o’n yilning ishi emas, bu yarim asrmi,bir asrmi, juda ulkan muddatni talab qiladigan jarayon. Ammo,uni boshlash kerak. Asliyatdan tarjima qiladigan o’zbek tarjimonlari avlodi shakllanmas ekan, qo’shni mahallaning xo’rozi qichqirishiga qarab ish tutishga majburmiz. Juda ko’p vaqt kerakligi haqida yozayotganimda, moziydan bir narsa uchib keldi-yu miyamga “chars” etib urildi.

Emishkim, ruslar bosqini boshlanishidan bir necha o’n yillar avval xonliklarimizdan biriga ( aniq bilaman,qaysisiga,ammo,hozir bu muhim emas,hammasi bir go’r bo’lgan) inglizlarning vakillari tashrif buyurib,shimoldan kelajak xavfdan ogohlantirishgan (albatta, ularning ham o’z manfaati bo’lgan,ruslarning ham,inglizlarning ham niyati bir bir tarzda yovuz bo’lgan). Shunda xonlik egasi “ Aytinglar-chi, bu sizlar aytgan o’rislar taxminan necha yildan keyin kelishi mumkin?” deb so’rabmish ekan. Inglizlar “ Taxminan 30-40 yilning ichida” deb javob bermishlar ekan. Shunda xonlik egasi qahqahlab kulib, “Ha,shuncha vaqt bor ekan,nega meni tashvishga solasizlar,” debmish ekan.

Biz ham “Ha,shuncha vaqt bor ekan,nega aynan biz tashvishini qilishimiz kerak” deb o’tirsak, bolalarimizning bolalari ham qo’shnining xo’roziga qarab yashab yuraveradilar.

Biz bu ishga kirishishdan oldin shu kunlar mening qo’limdan tushmaydigan bo’lib qolgan mu’tabar bir kitobni — Begali Qosimovning “Milliy uyg’onish” asarini qayta-qayta o’qib,miyamiz elagidan o’tkarmog’imiz shart, deb o’ylayman. Jahon adabiyoti dunyosini o’zbekcha bilish muammosini jadid bobolarimizning “Uyg’onmoq dunyo bilan barobar yashamoqdir” degan shiori bilan bevosita bog’liq deb bilaman. Yuqorida ancha uzoq vaqtni talab qiladigan jarayon haqida gapirganimda,bir narsani anglab gapirdim: Jadid bobolarimiz boshlagan jarayonlar haligacha poyoniga yetgani yo’q,ular davom etmoqda, Oradagi 70 yildan ortiq «Na meste shagom marsh» jarayoni hisobdan olib tashlansa, bobolarimizning boshlagan ko’p ishlar ana endi boshlanishi kerakligini anglab qolamiz.
Yarim hazil,yarim chin qilib yozganlarim aslida kun tartibida turgan dolzarb masala ekaniga sizni ishontirishni istayman. Begali Qosimovning kitobi xususida alohida bir maqola tayyorlayotganim bois u haqdagi gapni shu yerda to’xtataman.

Biz jamiyat va adabiyot rivoji uchun tarjimaga katta e’tibor qaratishimiz kerak. Tarjima millatning himoya qurolidir. Begona tildagi asar faqat tarjima qilingandagina millatimiz mulkiga aylanadi va millatimizga xizmat qila boshlaydi. Dunyoning salmoqli asarlarini tarjima qilsak, adabiyotimizda yaratilayotgan asarlar bo’yini o’lchash imkoniyati paydo bo’ladi. Yana eng muhim jihati shundaki,tarjima tilimizning boyishiga xizmat qiladi,uning badiiy tasvir imkoniyatlarini rivojlantiradi, yangicha tasavvur va timsollarga nom topishga o’rgatadi.

Bu xususda uzoq gapirish mumkin. Chunki muammolar,ularni yechish bilan bog’liq tadbirlar alohida fikr-mulohaza yuritishni talab qiladi.
Siz, mabodo davra suhbatiga borganingizda nimalarni aytardingiz,bilmadim,men gapni,avvalan, mana shu Jahon adabiyoti dunyosini o’zbekcha bilish muammosi haqida gapirgan bo’lardim. Har qalay,oshga borgan bo’lsam-da, aytadigan gaplarimni o’ylab,osh yedim. Oshning kuchi sabab bo’ldi,shekilli, fikrlarimni qog’ozga ham tushirishga ulgurdim. Erta-indin ayrim takliflarimni qo’shib uni “Jahon adabiyoti” jurnalining yangi bosh muharriri Shuhrat Rizaevga yetkazaman deb o’ylab qo’ydim.

Mabodo, siz «Jahon adabiyoti” jurnalida qanday (badiiy, falsafiy, tarixiy, ijtimoiy va h.k.) asarlar bosilishi xususida fikr bildirishni istab qolsangiz,marhamat, sharhlar yoziladigan katakka yozib ma’lum qiling. Men takliflaringizniyam jurnal tahririyatiga albatta yetkazishga va’da beraman. Va’damni yuz foiz bajarishga ham so’z beraman,chunki men oshga kam boraman. Yilda taxminan 3-4 marta. Bugun bormasa bo’lmaydigan joy edi…

2012 yil 6 may