Асл исм-шарифи Жунайдулло Исломшайх ўғли бўлган бўлажак шоир  1793— 1800 йилларда Бухорога келган ва мадрасада таҳсил кўрган, тиб илмини ўрганган, шеърлар машқ қилган.  «Мутахассис, тажрибали ва билгувчи» маъносини англатувчи «Ҳозиқ» тахаллусини ҳам шу ерда олган.  Мен роппа-роса 30 йил аввал, 1984 йили қисмати оғир кечган шоир ҳақида шеър ёзган эдим. Сизга Ҳозиқнинг айрим ғазаллари ва Алишер Навоий ғазалларига битган мухаммаслари қаторида ўша шеърни ҳам тақдим этмоқдаман.

Ҳозиқ (тахаллуси; асл исм-шарифи Жунайдулло Исломшайх ўғли) (18-асрнинг охири, Ҳирот — 1843, Шаҳрисабз) — шоир, таржимон. 19-аср ўзбек адабиёти намояндаларидан бири. 1793— 1800 йилларда Бухорога келган ва мадрасада таҳсил кўрган, тиб илмини ўрганган, шеърлар машқ қилган. «Ҳозиқ» тахаллусини ҳам шу ерда олган. Мадрасани тугатгач, шу мадрасада имомлик қилган ва Амир Ҳайдар саройига яқинлашган. 1818 йил сарой аёнлари билан келиша олмай, Қўқонга кетган. Умархон уни яхши кутиб олган. Ҳозиқ Бухорода бошлаган «Юсуф ва Зулайҳо» достонини тугаллаб, хонга тортиқ қилган. Бу ерда ҳам хон атрофидаги сарой аҳли билан келиша олмай, 1825 йилда Бухорога қайтган, сўнг Хоразмга борган ва Мунис, Огаҳий бошчилигидаги адабий гуруҳ таъсирида бўлган. Мунис вафот этгач, Оллоқулихон (1825—42) топшириғи билан «Равзат ус-сафо» асарининг 1-жилди таржимасини ниҳоясига етказган. Сўнг яна Қўқонга қайтган. Насруллахон 1842 йил Кўқонни босиб олгач, Ҳозиқ унинг таъқибидан Шаҳрисабзга қочган ва у ерда амирнинг ёлланган одамлари томонидан ўлдирилган.

Ҳозиқ ўзбек ва форс тилларида ижод қилган. Навоий, Фузулий, Бедил, Зебуннисо шеърларига мухаммаслар боғлаган. Лирикаси мавзуи ранг-баранг, унда замон норасоликлари, жоҳил ва одил ҳукмдорлар ҳақида мулоҳазалар билдирилган, севги ва муҳаббат тараннум этилган. Шеърларида замонасидаги ҳукмдорларни адолатга ундаган.
«Юсуф ва Зулайҳо» доетонида ўзининг ижтимоий-фалсафий мулоҳазаларини, замон ва ҳукмдор ҳақидаги фикрларини баён этган. «Воқеоти исломий» ва «Авлодлар шажараси» рисолалари тарихий-биографик характерда. Маҳмуд Чағминий (11-аср)нинг тиббиётга оид араб тилида ёзган «Қонунча» асарига форс тилида «Таҳқиқ ул-қавоид» («Табобат асарларини ўрганиш», 1822) номли шарҳ ёзган.

Ҳозиқнинг ўзбекча ва форсча шеърларидан тузилган девони Россия Фанлар Академияси Шарқшунослик институти Санкт-Петербург бўлимида, «Юсуф ва Зулайҳо» нинг 7 қўлёзмаси Ўзбекистон Фанлар Академияси Шарқшунослик институтида, 2 девони Хўжандда, Конибодом шаҳридан топилган куллиёти эса хўжандлик адабиётшунос Э. Шодиев қўлида, айрим шеърлари Ўзбекистон Фанлар Академияси Шарқшунослик институтидаги қўлёзма баёз ва мажмуаларда сақланади (Бегали Қосимов).

Хуршид Даврон
ҲОЗИҚ

Бир эмас, уч тахтнинг пойида туриб
Умринг кечди…
Бугун сен тахтдан йироқ.
Аммо, огоҳ бўлгин
Қотил от суриб
Келмоқда – қўлида қонга ўч яроқ.

Дилда Нодиранинг ўчмас сийрати,
“Оҳ”, дейсан гоҳ унга кўзларинг тушиб,
Аммо, огоҳ бўлгин:
Қотил от суриб
Келмоқда Бухоро томондан шошиб.

Тиғланган,
Бичилган,
Сўйилган шоир
Халқининг сафида борсан-да, ахир!
Жаҳолат даврида яшамоқ мушкул,
Шоир бўлиб яшаш –
Минг чандон оғир!

Сен айтдинг,
Қўрқмадинг…
Эзгу йўлингдан
Қайтмадинг, ҳақ сўздан кечолмадинг воз.
Мангулик байтидир асли ўлимдан
Тап тортмай янграган ҳар қандай овоз.

Қуёшга,
Заминга
Алвидо айтиб,
Кўксингда жўш уриб эзгу туйғулар,
Қассоб Насруллонинг изнидан қайтиб,
Ҳайқирдинг –
Чекинди қора қутқулар!

Ахир, шоир зоти фақат ҳақ сўзни
Айтмоқ учун келар қадим дунёга,
Ўйлама: “Хас бўлиб ихтиёр этдим
Тўғон бўлмоқликни ўжар дарёга”.

Ҳақиқат тан олмас хону-подшоҳни,
Ундан ҳукуматлар, тузумлар қўрқар,
Чунки улар билар: ёруғ дунёни
Тебратар сочи оқ она – Ҳақиқат.

Огоҳ бўл!
Бухоро томондан бу дам
Амир зах зиндондан чиқарган қотил
Тиғ тутиб,
От суриб келмоқда илдам –
Сен эса бу қора хатардан ғофил.

— Огоҳ бўл! –
Огоҳ бўл! – Ҳайқираман мен,
Ахир, юрак сезар, яқину-йироқ
Юртлардаям бугун ҳақ деган шоир
Жонига қасд этиб чархланур яроқ.

— Огоҳ бўл!
Огоҳ бўл! – Ҳайқираман мен,
Боқаман – Юрт ғофил,
Оломон ғофил –
От суриб келмоқда қора тун аро
Ҳақиқат жонига қасд этган қотил.

Чунки ҳақиқатнинг сўзи ўлмаган,
Ундан ҳукмдорлар қўрқади ҳамон.
Чунки улар билар, ерга ташланган
Бир дона уруғ, бу – эртанги ўрмон.

…Қотил қилич серпар…
Думалайди бош,
Қонли қўллар уни халтага солар.
Сўнг тоғлар ортидан кўринмай қуёш,
У олис Бухоро томон йўл олар.

От елар…
От елар…
Халтадан чак-чак
Томчилар йўлларга, майсаларга қон.
Қуёш ҳам ҳарсиллаб шу издан борар,
Қўлида уст-боши қонли бола – тонг…

1984

ҲОЗИҚ
ИЖОДИДАН НАМУНАЛАР

ҒАЗАЛЛАР

* * *

Димоғим иллатин, бағримни доғин май илож этмаз,
Кавокиб гардишидиндур бу ғам вазъин мизож этмаз.

Дема тожи эрур шаҳнинг ғам ўди бошина чихмиш,
Бу маъни жонига ким равшан ўлса тахту тож этмаз.

Намозу рўзадин бағрин ўлан ошиқлари сўрма,
Нечукким подшоҳ вайрон ўлан ерни хирож этмаз.

Фано аҳлиға хавфи ворму шайтон бирла тангридин,
Ки ўғри муфлиси торож қилмас, шоҳ бож этмаз.

Кел, эй Ҳозиқ, бу дунёни талоқ эт, кимса эр ўлса
Эр ўлуб бу талиқа-ла бисоти издивож этмаз.

* * *

Муҳаббат меҳнатин билган кнши роҳат писанд этмас,
Ачиқ май истаган махмур табъи майли қанд этмас.

Бу шайдо кўнглими чун боғлади зуннори зулфи-ла,
Киши девонани занжир ила бу навъ банд этмас.

Асое нотавон кўнглумға берди қоматинг шавқи
Бу янглиғ нола журьат йўқса мандек дардманд этмас.

Сену кавсар зилолию, мену онинг лабин завқи
Нетай, эй зоҳид, андин ўзга еув кўнглум писанд этмас.

Кел, э, носеҳ эшнт пандим ўзинг, девона бўлмишмен,
Нечунким билмадинг девоналарга суд панд этмас.

Табассум гар лабидин кўз тутарсен, йиғлағил, Ҳозиқ,
Булут оқузмагунча ёшини гул нўшханд этмас.

* * *

Юзунг кўргач кўролмам, тоқате ашким ҳужуминда,
Нечукким тоб қилмас меҳрдин гардун нужуминда.

Хаёлинг бирла сенсиз дўш ширинком бўлмишдим,
Магарким васл тарёки эди ҳижрон самуминда.

Сенинг ҳуснинг киби зулфинг ила наззора кўрган йўқ,
На кокил шом зангинда, на ораз субҳ руминда.

Нечукким субҳидам ранги қуёшнинг панжасин ўпмиш,
Сарафроз эт, сабо, туфроғини ёрим қудуминда.

Ачиқ-сучук сўзи била ёримдин эмин бўлмоғим душвор,
Эрур нўшиға ниш андоқки бўлмиш шаҳд мўминда.

Лаби лаълинг тишинг ила сўзунгнинг обу рангидин
Сочар жавҳар тануринда, терар гавҳар нузуминда.

Эрур кўргач замон бермоқ ошиқларға ҳам вожиб,
Қон ичмак гар ҳалол ўлмиш паривашлар русуминда.

Муҳаббат шуъласидин бўлмағай юз доғи дунёнинг
Қани бир шамъ рух мунда, қани бир лолабў мунда.

Нетонг эрмиш агар Ҳозиқни килкидин шакар томса,
Чу йўқ васфи хатингдин ўзга мазмуне руқуминда.

* * *

Ваҳ надиндурким бу янглиғ анбарафшон этти ел,
Ё саҳар чоғи эсиб зулфин паришон этти ел.

Деди боғ ичра ул оғзи ғунчанинг сўзин магар
Ким уруб гул ўтиға бу ранг домон этти ел.

Ўйла зулфи ёдидин оҳим муаттарким бу навъ,
Кўрмадим деб сайр этиб юз сунбулистон этти ел.

Васлининг пайғомини келтурди лаълидин яна,
Ғунчадек кўнглумға ул сўздин бериб жон этти ел.

Терлаған ҳуснин кўруб ул сарв қошидин келур,
Йўқса нечун шабнам ашки бирла гирён этти ел.

Боғ ароки сарвинозимни гулин сўрдум гаҳе
Сунбулин топдим исин андин чу ҳар ён этти ел.

Мавж урур Ҳозиқ яна ашким ани пайгомидин,
Гўиё бу баҳрни қилмоққа тўфон этти ел.

АЛИШЕР НАВОИЙ ҒАЗАЛИГА МУХАММАСЛАР

1

Эйки, холинг лаълинг узрамай била тарёк эмиш.
Хай, жамолингки қуёшни чашмасидин пок эмиш,
Пайкаринг ойдин катон кўнглакда ойдинроқ эмиш,
Сарви раъно қаддидин раъно қадинг чолок эмиш,
Оташин гулдин гули рухсоринг оташнок эмиш.

Мен каби ушшоқ ичинда хастау ғамнок эмас,
Ишқ асрорин не билғай ул ки кўнгли пок эмас,
Билмаса ағёр агар ошиқни ҳолин бок эмас,
Улки айтур кўнглакинг ул ой ғамидин чок эмас,
Англамайдур не гам ул ғофилки кўксим чок эмиш.

Май ичиб гулдек қизартти чеҳраи тобонини,
Равшан этти тийра кўнглум кулбаи вайронинл,
Жон берур деманг олур ошиқларини жонини,
Бир надин усрук чиқиб тўкди улусни қонини,
Аҳли дил, қочингки ул чобук ажаб бебок эмиш.

Ёрими Узроу Шириндек демак йўқтур тилим,
Мен киму ишқ ичра Вомиқ қайсию Фарҳод ким,
Гар Навоий деса дебдур бўйла Ҳозиқ дема ким,
Тушда Мажнунни ҳазину зор кўрдим англадим,
Ким бир ой ҳажрида ул ҳам мен каби ғамнок эмиш.

2

Бошима солмиш не савдолар муҳаббат меҳнати,
Бош-оёғим шамъдек ёндурди ул ой фурқати,
Ўлсам осон бўлур эрди ҳажрнинг бу кулфати.
Жонға чун дермен на эркин куймағунг кайфияти,
Дерки боис бўлди жисм ичра маразнинг шиддати.

Чун маразнинг шиддати куйдурди жоним рўзу шаб,
Тоқату тобимни кундин-кунга олди тобу таб,
Ғам ўтининг ҳиддатидин дамба-дам айлаб ғазаб,
Жисмдан сўрсамки бу заъфингга не эрди сабаб,
Дер анга бўлди сабаб ўтлуғ бағирнинг ҳирқати.

Билмадимким, қайси ғам хирмандин ўт тушти менга,
Жайбдин тармашти ё домандин ўт тушти менга,
Топмадимким қайси бир гулхандин ўт тушти менга,
Чун бағирдин сўрдум, айтур тандин ўт тушти менга,
Ким бағирга шуъла солди ишқ барқи офати.

Хаста жонга чун итоб эттимки, эй ҳоли табоҳ,
Мунча жисмим куйдурурсен кеча-кундуз солу моҳ,
Деди, кўнглумдин менинг ҳам рўзгоримдур сиёҳ,
Кўнглума қилсам ғазаб айтурки, кўздиндур гуноҳ.
Кўрмайин ул тушмади бизга бу ишнинг туҳмати.

Билмадимки қайси узвим бирла қилсам можаро,
Ким менинг жонимни куйдирмиш бу янглиғ ғам аро,
Дарди ҳижрон шиддатидин ҳар нафас мен бенаво,
Кўзга чун дерменки, эй тар домани юзи қаро,
Сендин ўлмиш хаста кўнглумнинг балоу меҳнати. .

Бўлмасанг гар сен ул ой рухсориға ойинавор,
Мунча кўнглум бўлмас эрди шавқ ўтидин беқарор.
Равшан ўлдиким менинг жонимға сен урдунг шарор.
Йиғлаб айтур кўзки, йўқ эрди манга ҳам ихтиёр,
Ким кўринди ногаҳон бир шўх маҳваш талъати.

Ҳозиқ, охир кўз бу сўзни чин деди, ўлгунча куй,
Бир-бириға ҳар бири сен-сен деди, ўлгунча куй,
Ўртадин ишқ офати мен-мен деди, ўлгунча куй,
Эй Навоий, барча ўз узрин деди, ўлгунча куй,
Ким санга ишқ ўти ўқ эрмиш азалнинг қисмати.

oziq (taxallusi; asl ism-sharifi Junaydullo Islomshayx o’g’li) (18-asrning oxiri, Hirot — 1843, Shahrisabz) — shoir, tarjimon. 19-asr o’zbek adabiyoti namoyandalaridan biri. 1793— 1800 yillarda Buxoroga kelgan va madrasada tahsil ko’rgan, tib ilmini o’rgangan, she’rlar mashq qilgan. «Hoziq» taxallusini ham shu yerda olgan. Madrasani tugatgach, shu madrasada imomlik qilgan va Amir Haydar saroyiga yaqinlashgan. 1818 yil saroy ayonlari bilan kelisha olmay, Qo’qonga ketgan. Umarxon uni yaxshi kutib olgan. Hoziq Buxoroda boshlagan «Yusuf va Zulayho» dostonini tugallab, xonga tortiq qilgan. Bu yerda ham xon atrofidagi saroy ahli bilan kelisha olmay, 1825 yilda Buxoroga qaytgan, so’ng Xorazmga borgan va Munis, Ogahiy boshchiligidagi adabiy guruh ta’sirida bo’lgan. Munis vafot etgach, Olloqulixon (1825—42) topshirig’i bilan «Ravzat us-safo» asarining 1-jildi tarjimasini nihoyasiga yetkazgan. So’ng yana Qo’qonga qaytgan. Nasrullaxon 1842 yil Ko’qonni bosib olgach, Hoziq uning ta’qibidan Shahrisabzga qochgan va u yerda amirning yollangan odamlari tomonidan o’ldirilgan.

Hoziq o’zbek va fors tillarida ijod qilgan. Navoiy, Fuzuliy, Bedil, Zebunniso she’rlariga muxammaslar bog’lagan. Lirikasi mavzui rang-barang, unda zamon norasoliklari, johil va odil hukmdorlar haqida mulohazalar bildirilgan, sevgi va muhabbat tarannum etilgan. She’rlarida zamonasidagi hukmdorlarni adolatga undagan.
«Yusuf va Zulayho» doetonida o’zining ijtimoiy-falsafiy mulohazalarini, zamon va hukmdor haqidagi fikrlarini bayon etgan. «Voqeoti islomiy» va «Avlodlar shajarasi» risolalari tarixiy-biografik xarakterda. Mahmud Chag’miniy (11-asr)ning tibbiyotga oid arab tilida yozgan «Qonuncha» asariga fors tilida «Tahqiq ul-qavoid» («Tabobat asarlarini o’rganish», 1822) nomli sharh yozgan.

Hoziqning o’zbekcha va forscha she’rlaridan tuzilgan devoni Rossiya Fanlar Akademiyasi Sharqshunoslik instituti Sankt-Peterburg bo’limida, «Yusuf va Zulayho» ning 7 qo’lyozmasi O’zbekiston Fanlar Akademiyasi Sharqshunoslik institutida, 2 devoni Xo’jandda, Konibodom shahridan topilgan kulliyoti esa xo’jandlik adabiyotshunos E. Shodiev qo’lida, ayrim she’rlari O’zbekiston Fanlar Akademiyasi Sharqshunoslik institutidagi qo’lyozma bayoz va majmualarda saqlanadi (Begali Qosimov).

Xurshid Davron
HOZIQ

Bir emas, uch taxtning poyida turib
Umring kechdi…
Bugun sen taxtdan yiroq.
Ammo, ogoh bo’lgin
Qotil ot surib
Kelmoqda – qo’lida qonga o’ch yaroq.

Dilda Nodiraning o’chmas siyrati,
“Oh”, deysan goh unga ko’zlaring tushib,
Ammo, ogoh bo’lgin:
Qotil ot surib
Kelmoqda Buxoro tomondan shoshib.

Tig’langan,
Bichilgan,
So’yilgan shoir
Xalqining safida borsan-da, axir!
Jaholat davrida yashamoq mushkul,
Shoir bo’lib yashash –
Ming chandon og’ir!

Sen aytding,
Qo’rqmading…
Ezgu yo’lingdan
Qaytmading, haq so’zdan kecholmading voz.
Mangulik baytidir asli o’limdan
Tap tortmay yangragan har qanday ovoz.

Quyoshga,
Zaminga
Alvido aytib,
Ko’ksingda jo’sh urib ezgu tuyg’ular,
Qassob Nasrulloning iznidan qaytib,
Hayqirding –
Chekindi qora qutqular!

Axir, shoir zoti faqat haq so’zni
Aytmoq uchun kelar qadim dunyoga,
O’ylama: “Xas bo’lib ixtiyor etdim
To’g’on bo’lmoqlikni o’jar daryoga”.

Haqiqat tan olmas xonu-podshohni,
Undan hukumatlar, tuzumlar qo’rqar,
Chunki ular bilar: yorug’ dunyoni
Tebratar sochi oq ona – Haqiqat.

Ogoh bo’l!
Buxoro tomondan bu dam
Amir zax zindondan chiqargan qotil
Tig’ tutib,
Ot surib kelmoqda ildam –
Sen esa bu qora xatardan g’ofil.

— Ogoh bo’l! –
Ogoh bo’l! – Hayqiraman men,
Axir, yurak sezar, yaqinu-yiroq
Yurtlardayam bugun haq degan shoir
Joniga qasd etib charxlanur yaroq.

— Ogoh bo’l!
Ogoh bo’l! – Hayqiraman men,
Boqaman – Yurt g’ofil,
Olomon g’ofil –
Ot surib kelmoqda qora tun aro
Haqiqat joniga qasd etgan qotil.

Chunki haqiqatning so’zi o’lmagan,
Undan hukmdorlar qo’rqadi hamon.
Chunki ular bilar, yerga tashlangan
Bir dona urug’, bu – ertangi o’rmon.

…Qotil qilich serpar…
Dumalaydi bosh,
Qonli qo’llar uni xaltaga solar.
So’ng tog’lar ortidan ko’rinmay quyosh,
U olis Buxoro tomon yo’l olar.

Ot yelar…
Ot yelar…
Xaltadan chak-chak
Tomchilar yo’llarga, maysalarga qon.
Quyosh ham harsillab shu izdan borar,
Qo’lida ust-boshi qonli bola – tong…

1984

HOZIQ
IJODIDAN NAMUNALAR

G’AZALLAR

* * *

Dimog’im illatin, bag’rimni dog’in may iloj etmaz,
Kavokib gardishidindur bu g’am vaz’in mizoj etmaz.

Dema toji erur shahning g’am o’di boshina chixmish,
Bu ma’ni joniga kim ravshan o’lsa taxtu toj etmaz.

Namozu ro’zadin bag’rin o’lan oshiqlari so’rma,
Nechukkim podshoh vayron o’lan yerni xiroj etmaz.

Fano ahlig’a xavfi vormu shayton birla tangridin,
Ki o’g’ri muflisi toroj qilmas, shoh boj etmaz.

Kel, ey Hoziq, bu dunyoni taloq et, kimsa er o’lsa
Er o’lub bu taliqa-la bisoti izdivoj etmaz.

* * *

Muhabbat mehnatin bilgan knshi rohat pisand etmas,
Achiq may istagan maxmur tab’i mayli qand etmas.

Bu shaydo ko’nglimi chun bog’ladi zunnori zulfi-la,
Kishi devonani zanjir ila bu nav’ band etmas.

Asoe notavon ko’nglumg’a berdi qomating shavqi
Bu yanglig’ nola jur`at yo’qsa mandek dardmand etmas.

Senu kavsar ziloliyu, menu oning labin zavqi
Netay, ey zohid, andin o’zga yeuv ko’nglum pisand etmas.

Kel, e, noseh eshnt pandim o’zing, devona bo’lmishmen,
Nechunkim bilmading devonalarga sud pand etmas.

Tabassum gar labidin ko’z tutarsen, yig’lag’il, Hoziq,
Bulut oquzmaguncha yoshini gul no’shxand etmas.

* * *

Yuzung ko’rgach ko’rolmam, toqate ashkim hujuminda,
Nechukkim tob qilmas mehrdin gardun nujuminda.

Xayoling birla sensiz do’sh shirinkom bo’lmishdim,
Magarkim vasl taryoki edi hijron samuminda.

Sening husning kibi zulfing ila nazzora ko’rgan yo’q,
Na kokil shom zanginda, na oraz subh ruminda.

Nechukkim subhidam rangi quyoshning panjasin o’pmish,
Sarafroz et, sabo, tufrog’ini yorim quduminda.

Achiq-suchuk so’zi bila yorimdin emin bo’lmog’im dushvor,
Erur no’shig’a nish andoqki bo’lmish shahd mo’minda.

Labi la’ling tishing ila so’zungning obu rangidin
Sochar javhar tanurinda, terar gavhar nuzuminda.

Erur ko’rgach zamon bermoq oshiqlarg’a ham vojib,
Qon ichmak gar halol o’lmish parivashlar rusuminda.

Muhabbat shu’lasidin bo’lmag’ay yuz dog’i dunyoning
Qani bir sham’ rux munda, qani bir lolabo’ munda.

Netong ermish agar Hoziqni kilkidin shakar tomsa,
Chu yo’q vasfi xatingdin o’zga mazmune ruquminda.

* * *

Vah nadindurkim bu yanglig’ anbarafshon etti yel,
YO sahar chog’i esib zulfin parishon etti yel.

Dedi bog’ ichra ul og’zi g’unchaning so’zin magar
Kim urub gul o’tig’a bu rang domon etti yel.

O’yla zulfi yodidin ohim muattarkim bu nav’,
Ko’rmadim deb sayr etib yuz sunbuliston etti yel.

Vaslining payg’omini kelturdi la’lidin yana,
G’unchadek ko’nglumg’a ul so’zdin berib jon etti yel.

Terlag’an husnin ko’rub ul sarv qoshidin kelur,
Yo’qsa nechun shabnam ashki birla giryon etti yel.

Bog’ aroki sarvinozimni gulin so’rdum gahe
Sunbulin topdim isin andin chu har yon etti yel.

Mavj urur Hoziq yana ashkim ani paygomidin,
Go’iyo bu bahrni qilmoqqa to’fon etti yel.

ALISHER NAVOIY G’AZALIGA MUXAMMASLAR

1

Eyki, xoling la’ling uzramay bila taryok emish.
Xay, jamolingki quyoshni chashmasidin pok emish,
Paykaring oydin katon ko’nglakda oydinroq emish,
Sarvi ra’no qaddidin ra’no qading cholok emish,
Otashin guldin guli ruxsoring otashnok emish.

Men kabi ushshoq ichinda xastau g’amnok emas,
Ishq asrorin ne bilg’ay ul ki ko’ngli pok emas,
Bilmasa ag’yor agar oshiqni holin bok emas,
Ulki aytur ko’nglaking ul oy g’amidin chok emas,
Anglamaydur ne gam ul g’ofilki ko’ksim chok emish.

May ichib guldek qizartti chehrai tobonini,
Ravshan etti tiyra ko’nglum kulbai vayroninl,
Jon berur demang olur oshiqlarini jonini,
Bir nadin usruk chiqib to’kdi ulusni qonini,
Ahli dil, qochingki ul chobuk ajab bebok emish.

Yorimi Uzrou Shirindek demak yo’qtur tilim,
Men kimu ishq ichra Vomiq qaysiyu Farhod kim,
Gar Navoiy desa debdur bo’yla Hoziq dema kim,
Tushda Majnunni hazinu zor ko’rdim angladim,
Kim bir oy hajrida ul ham men kabi g’amnok emish.

2

Boshima solmish ne savdolar muhabbat mehnati,
Bosh-oyog’im sham’dek yondurdi ul oy furqati,
O’lsam oson bo’lur erdi hajrning bu kulfati.
Jong’a chun dermen na erkin kuymag’ung kayfiyati,
Derki bois bo’ldi jism ichra marazning shiddati.

Chun marazning shiddati kuydurdi jonim ro’zu shab,
Toqatu tobimni kundin-kunga oldi tobu tab,
G’am o’tining hiddatidin damba-dam aylab g’azab,
Jismdan so’rsamki bu za’fingga ne erdi sabab,
Der anga bo’ldi sabab o’tlug’ bag’irning hirqati.

Bilmadimkim, qaysi g’am xirmandin o’t tushti menga,
Jaybdin tarmashti yo domandin o’t tushti menga,
Topmadimkim qaysi bir gulxandin o’t tushti menga,
Chun bag’irdin so’rdum, aytur tandin o’t tushti menga,
Kim bag’irga shu’la soldi ishq barqi ofati.

Xasta jonga chun itob ettimki, ey holi taboh,
Muncha jismim kuydurursen kecha-kunduz solu moh,
Dedi, ko’nglumdin mening ham ro’zgorimdur siyoh,
Ko’ngluma qilsam g’azab ayturki, ko’zdindur gunoh.
Ko’rmayin ul tushmadi bizga bu ishning tuhmati.

Bilmadimki qaysi uzvim birla qilsam mojaro,
Kim mening jonimni kuydirmish bu yanglig’ g’am aro,
Dardi hijron shiddatidin har nafas men benavo,
Ko’zga chun dermenki, ey tar domani yuzi qaro,
Sendin o’lmish xasta ko’nglumning balou mehnati. .

Bo’lmasang gar sen ul oy ruxsorig’a oyinavor,
Muncha ko’nglum bo’lmas erdi shavq o’tidin beqaror.
Ravshan o’ldikim mening jonimg’a sen urdung sharor.
Yig’lab aytur ko’zki, yo’q erdi manga ham ixtiyor,
Kim ko’rindi nogahon bir sho’x mahvash tal’ati.

Hoziq, oxir ko’z bu so’zni chin dedi, o’lguncha kuy,
Bir-birig’a har biri sen-sen dedi, o’lguncha kuy,
O’rtadin ishq ofati men-men dedi, o’lguncha kuy,
Ey Navoiy, barcha o’z uzrin dedi, o’lguncha kuy,
Kim sanga ishq o’ti o’q ermish azalning qismati.