Хуршид ДАВРОН
ҚИЗИЛ ИМПЕРИЯНИ ҚЎМСАГАН КИМСАЛАРГА
1996 йилда ёзилган. «Баҳордан бир кун олдин» китобидан
Тарихнинг шиддатин тўсмоқчи бўлиб,
“Ортга қайтинг!” – дея даъват этасиз.
Қўйиб берсак, бизни, қаҳрга тўлиб,
Яна жар томонга бошлаб кетасиз.
Қизил байроқларни баланд кўтариб,
Қайтайликми яна қуллик, ёлғонга?
Қайтайликми яна шаҳид боболар
Қонлари сачраган Қизил Майдонга?
Дилимни, динимни, она тилимни
Хўрлаган замонга яна қайтайми?
Қайтиб, Навоийни берган элимни
“Жоҳил, саводсиз” деб яна айтайми?
Яссавий, Нақшбанд, Темур руҳини
Нега чирқиратай, нега хор этай?
Нечун боболарим эккан толларни
Келажак фарзандлар учун дор этай?
Қай инсон ўзлигин билгани сайин
Истибдод қутурган маконга қайтар?
Қай бир халқ эрк ҳиссин туйгандан кейин
Яна ўзи истаб зиндонга қайтар?
Қайтиш – авлодларнинг юрагини еб,
Аждодлар қонини ичиш эмасми?!
Қайтиш – бир куннинг ғам, ташвишлари деб,
Буюк саодатдан кечиш эмасми?!
Қайси коваклардан чиқиб келдингиз,
Чиқдингиз қайси бир моғоралардан –
Наҳот ҳамон мастсиз шаҳид инсонлар
Териси қопланган ноғоралардан?!
Ҳурликмас, бир бурда нон азиз сизга,
Эркдан муҳимроқдир қориннинг ғами –
Аммо қайтганларни кутади қондан
Занглаб кетган зулм қиличин дами.
Гирдобдек яширин ҳар бир ўйингиз,
Ўргимчак тўридек макрингиз пинҳон –
Янги уй қурмоқчи бўласиз, аммо
Навқирон боғларни қиласиз пайҳон.
Эскидан одат бор:
Янги уй мозор
Ва ёки вайрона узра солинмас.
Янги уй тикламоқ учун қадимдан
Ёнғин бўлган уйдан бир чўб олинмас.
Сиз эса соғиниб ўтган кунларни,
Эски пойдеворни излаб юрибсиз,
Куйган тўсинларни, мўрт устунларни
Яна ишлатмоққа созлаб турибсиз.
Тарихнинг йўлини тўсаман дея,
Қанчалар уринманг – қўлингиз қисқа.
Сиз тарих карвони ўтар йўлларда
Эзилиб кетасиз худди қумурсқа.
Ўзимнинг уйимни ўзим тиклайман,
Боболар ишидан олиб андоза.
Бу уй юксак бўлар,
Баҳаво бўлар,
Эзгу ўйларимдай бўлади тоза.
Мен энди қайтмайман – ортимда қолган
Барча кўприкларни тамом ёққанман,
Мен энди адолат, муҳаббат сари,
Инсоний бахт сари йўлга чиққанман.
Энди юрагимда қўрқув, ҳадикмас,
Ватан ва истиқлол нафаси бордир.
Энди тилагимга чўпчаклар эмас,
Улуғ келажакнинг орзуси ёрдир.
Азиз фарзандларим қўлидан ушлаб,
Ойдин манзилларга кўзим тикканман,
Мозий чинорлари ёнида мен ҳам
Минг бир умид билан ниҳол экканман.
Хуршид Даврон
ОНА ТИЛИМ
Келиб кетди неча дунёлар,
Кулди ҳаёт, йиғлади ўлим.
Сен деб қурбон бўлди боболар,
Улар кетди, сен қолдинг, тилим.
Беланчагинг узра Кошғарий
Куйлаб ўтди қадим навони
Ва навқирон япроқларингга
Дил қонини берди Навоий.
Самарқанддан Бобур кетаркан
Дилда бўғиб ҳасрат сасини,
Олиб кетди она юртидан,
Туркий тилим, биргина сени.
Машрабмас, сен осилдинг дорга,
Нодирамас, сенсан сўйилган
Ҳозиқнингмас, сенинг, эй тилим,
Бошинг айру, кўзинг ўйилган.
Аммо душман ўлдирган ботир
Тирилгандек яна қасосга,
Мангу борсан ва мангу қодир
Тўлдирмоққа ерни овозга.
Ватан учун бахш этиб жонни,
Кечиб олов, кириб дарёга,
Фарзандларинг тўккан ҳар қонни
Шимирдинг сен ўхшаб гиёҳга.
Она тилим, омон бўл мангу,
Сен борсан-ки мен ҳам ўлмайман,
Тилдан қолсам, сени Ойбекдай
Мен кўзларим билан сўйлайман.
O‘zbekiston xalq shoiri Xurshid Davron: qizil imperiyani qo‘msagan kimsalarga, kuni kecha tilidan zahar tomib O‘zbekistonga tahdid qilgan ashaddiy urus shovinisti Zahar Prilepinga 1996 yili yozgan she’ri bilan javob berdi. Til masalasi bu bir bahona. Ularning asosiy maqsadi o‘lgan qizil imperiyani tiklash ekanini aslo yoddan chiqarmang!
XURSHID DAVRON
QIZILIMPЕRIYANIQO‘MSAGANKIMSALARGA
1996 yilda yozilgan she’r
Tarixning shiddatin to‘smoqchi bo‘lib,
“Ortga qayting!” – deya da’vat etasiz.
Qo‘yib bersak, bizni, qahrga to‘lib,
Yana jar tomonga boshlab ketasiz.
Qizil bayroqlarni baland ko‘tarib,
Qaytaylikmi yana qullik, yolg‘onga?
Qaytaylikmi yana shahid bobolar
Qonlari sachragan Qizil Maydonga?
Dilimni, dinimni, ona tilimni
Xo‘rlagan zamonga yana qaytaymi?
Qaytib, Navoiyni bergan elimni
“Johil, savodsiz” deb yana aytaymi?
Yassaviy, Naqshband, Temur ruhini
Nega chirqiratay, nega xor etay?
Nechun bobolarim ekkan tollarni
Kelajak farzandlar uchun dor etay?
Qay inson o‘zligin bilgani sayin
Istibdod quturgan makonga qaytar?
Qay bir xalq erk hissin tuygandan keyin
Yana o‘zi istab zindonga qaytar?
Qaytish – avlodlarning yuragini yeb,
Ajdodlar qonini ichish emasmi?!
Qaytish – bir kunning g‘am, tashvishlari deb,
Buyuk saodatdan kechish emasmi?!
Qaysi kovaklardan chiqib keldingiz,
Chiqdingiz qaysi bir mog‘oralardan –
Nahot hamon mastsiz shahid insonlar
Terisi qoplangan nog‘oralardan?!
Hurlikmas, bir burda non aziz sizga,
Erkdan muhimroqdir qorinning g‘ami –
Ammo qaytganlarni kutadi qondan
Zanglab ketgan zulm qilichin dami.
Girdobdek yashirin har bir o‘yingiz,
O‘rgimchak to‘ridek makringiz pinhon –
Yangi uy qurmoqchi bo‘lasiz, ammo
Navqiron bog‘larni qilasiz payhon.
Eskidan odat bor:
Yangi uy mozor
Va yoki vayrona uzra solinmas.
Yangi uy tiklamoq uchun qadimdan
Yong‘in bo‘lgan uydan bir cho‘b olinmas.
Siz esa sog‘inib o‘tgan kunlarni,
Eski poydevorni izlab yuribsiz,
Kuygan to‘sinlarni, mo‘rt ustunlarni
Yana ishlatmoqqa sozlab turibsiz.
Tarixning yo‘lini to‘saman deya,
Qanchalar urinmang – qo‘lingiz qisqa.
Siz tarix karvoni o‘tar yo‘llarda
Ezilib ketasiz xuddi qumursqa.
O‘zimning uyimni o‘zim tiklayman,
Bobolar ishidan olib andoza.
Bu uy yuksak bo‘lar,
Bahavo bo‘lar,
Ezgu o‘ylarimday bo‘ladi toza.
Men endi qaytmayman – ortimda qolgan
Barcha ko‘priklarni tamom yoqqanman,
Men endi adolat, muhabbat sari,
Insoniy baxt sari yo‘lga chiqqanman.
Endi yuragimda qo‘rquv, hadikmas,
Vatan va istiqlol nafasi bordir.
Endi tilagimga cho‘pchaklar emas,
Ulug‘ kelajakning orzusi yordir.
Aziz farzandlarim qo‘lidan ushlab,
Oydin manzillarga ko‘zim tikkanman,
Moziy chinorlari yonida men ham
Ming bir umid bilan nihol ekkanman.
1996
Xurshid Davron
ONA TILIM
Kelib ketdi necha dunyolar,
Kuldi hayot, yig’ladi o’lim.
Sen deb qurbon bo’ldi bobolar,
Ular ketdi, sen qolding, tilim.
Belanchaging uzra Koshg’ariy
Kuylab o’tdi qadim navoni
Va navqiron yaproqlaringga
Dil qonini berdi Navoiy.
Samarqanddan Bobur ketarkan
Dilda bo’g’ib hasrat sasini,
Olib ketdi ona yurtidan,
Turkiy tilim, birgina seni.
Mashrabmas, sen osilding dorga,
Nodiramas, sensan so’yilgan
Hoziqningmas, sening, ey tilim,
Boshing ayru, ko’zing o’yilgan.
Ammo dushman o’ldirgan botir
Tirilgandek yana qasosga,
Mangu borsan va mangu qodir
To’ldirmoqqa yerni ovozga.
Vatan uchun baxsh etib jonni,
Kechib olov, kirib daryoga,
Farzandlaring to’kkan har qonni
Shimirding sen o’xshab giyohga.
Ona tilim, omon bo’l mangu,
Sen borsan-ki men ham o’lmayman,
Tildan qolsam, seni Oybekday
Men ko’zlarim bilan so’ylayman.
1982
Qaysi kovaklardan chiqib keldingiz,
Chiqdingiz qaysi bir mog‘oralardan –
Nahot hamon mastsiz shahid insonlar
Terisi qoplangan nog‘oralardan?!