Ўтган асрнинг 80-йилларида, «Ёш гвардия» нашриётида ишлаётган йилларим атоқли латиш шоири Ояр Вациетис билан ўзбек тилида нашр этилиши режалаштирилган китоби сабаб хат ёзишганман. Мактубларга қўшиб шоир дастхати битилган китобларини ҳалигача китоб жавонимда авайлаб сақлайман. Ўзаро ҳамкорлигимиз натижасида Ояр Вациетиснинг болаларга мўлжалланган «Ёмғир ёғалоқ» рангли тўплами ёш ўзбек китобхони қўлига етган эди.
ОЯР ВАЦИЕТИС
ИККИ ШЕЪР
Атоқли латиш шоири Ояр Оттович Вациетис (латишча. Ojārs Vācietis; 1933 йилнинг 13 ноябрида Трапен волостининг ( бугун Ап ўлкаси) Думпьи қишлоғида туғилган. 1949 йили, ҳали мактабда ўқиб юрганида илк шеъри эълон қилинган. У Латвия давлат университетининг латиш филологияси факультетини тамомлагач (1957), «Liesma», «Bērnība», «Draugs» журналларида ва Рига киностудиясида ишлаган.
Илк шеърий тўплами «Олис саёҳатлар эпкини» (Tālu ceļu vējš) номи билан 1956 йили нашр этилган. Шундан кейин шоирнинг 17 шеърий ва 2 насрий китоби чоп этилган. Михаил Булгаковнинг «Мастер ва Маргарита» романини латиш тилига таржима қилган. Ояр Вациетис қатор мукофотлар билан тақдирланган. Шоир 1983 йилнинг 28 ноябрида Рига шаҳрида вафот этган.
* * *
Йиғласангиз ҳам майли,
Кулсангиз ҳам:
Менинг бир отим бор –
У тунлар қўшиқ айтар.
Қўшиғининг куйи йўқ.
Қўшиғининг сўзи йўқ.
Асли олганда-ку, ўша отнинг ўзи йўқ.
Лекин, дўстлар, бари бир
Тунлар қўшиқ айтувчи
Оти борлар дунёда
Яшаб ўтгай беармон.
* * *
Қани, юр, кўзи кўр одам,
Ўтказиб қўяман сени кўчадан.
Машиналар учар бошлари гаранг,
Фаррошлар дангаса –
Йўллар сирпанчиқ.
Ёлғонниям қотиряпман-да!
Ҳаракатга тўла кўчадан
Кўр одамни ўтказиб қўймоқ –
Менга шунинг ўзи кифоя.
Ёлғонниям қотиряпман-да!
Бормоқчи эмасман, бироқ, мен ўзим
Кўрга изма-из.
Қаерга боришниям яхши билмайман
Аслини олсак.
Менгаям қўлимдан етаклаб юриб,
Йўл кўрсатишга бир одам керак.
Кўр бўлса
Яна яхши.
Бекорга кўчага чиқмайди
Кўзи кўр одам.
O‘tgan asrning 80-yillarida, “Yosh gvardiya” nashriyotida ishlayotgan yillarim atoqli latish shoiri Oyar Vatsiyetis bilan o‘zbek tilida nashr etilishi rejalashtirilgan kitobi sabab xat yozishganman. Maktublarga qo‘shib shoir dastxati bitilgan kitoblarini haligacha kitob javonimda avaylab saqlayman. O‘zaro hamkorligimiz natijasida Oyar Vatsiyetisning bolalarga mo‘ljallangan “Yomg’ir yog’alog‘” rangli to‘plami yosh o‘zbek kitobxoni qo‘liga yetgan edi.
OYAR VATSIETIS
IKKI SHE’R
Atoqli latish shoiri Oyar Ottovich Vatsiyetis (latishcha. Ojārs Vācietis; 1933 yilning 13 noyabrida Trapen volostining ( bugun Ap o‘lkasi) Dumpi qishlog‘ida tug‘ilgan. 1949 yili, hali maktabda o‘qib yurganida ilk she’ri e’lon qilingan. U Latviya davlat universitetining latish filologiyasi fakultetini tamomlagach (1957), «Liesma», «Bērnība», «Draugs» jurnallarida va Riga kinostudiyasida ishlagan.
Ilk she’riy to‘plami “Olis sayohatlar epkini” (Tālu ceļu vējš) nomi bilan 1956 yili nashr etilgan. Shundan keyin shoirning 17 she’riy va 2 nasriy kitobi chop etilgan. Mixail Bulgakovning “Master va Margarita” romanini latish tiliga tarjima qilgan. Oyar Vatsiyetis qator mukofotlar bilan taqdirlangan. Shoir 1983 yilning 28 noyabrida Riga shahrida vafot etgan.
* * *
Yig‘lasangiz ham mayli,
Kulsangiz ham:
Mening bir otim bor –
U tunlar qo‘shiq aytar.
Qo‘shig‘ining kuyi yo‘q.
Qo‘shig‘ining so‘zi yo‘q.
Asli olganda-ku, o‘sha otning o‘zi yo‘q.
Lekin, do‘stlar, bari bir
Tunlar qo‘shiq aytuvchi
Oti borlar dunyoda
Yashab o‘tgay bearmon.
* * *
Qani, yur, ko‘zi ko‘r odam,
O‘tkazib qo‘yaman seni ko‘chadan.
Mashinalar uchar boshlari garang,
Farroshlar dangasa –
Yo‘llar sirpanchiq.
Yolg‘onniyam qotiryapman-da!
Harakatga to‘la ko‘chadan
Ko‘r odamni o‘tkazib qo‘ymoq –
Menga shuning o‘zi kifoya.
Yolg‘onniyam qotiryapman-da!
Bormoqchi emasman, biroq, men o‘zim
Ko‘rga izma-iz.
Qayerga borishniyam yaxshi bilmayman
Aslini olsak.
Mengayam qo‘limdan yetaklab yurib
Yo‘l ko‘rsatishga bir odam kerak.
Ko‘r bo‘lsa
Yana yaxshi.
Bekorga ko‘chaga chiqmaydi
Ko‘zi ko’r odam.
Oyar Vatsiyetis. Yomg’Ir yog’aloq. Bolalarga rangli kitobi. Xurshid Davron tarjimasi by Khurshid Davron on Scribd
