Грациа ДЕЛЕДДА
ШОИРНИНГ УЙИ
Грация Деледда (итал. Grazia Deledda; 27.09. 1871, Сардиния — 15.08. 1936, Рим) – итальян адибаси. Унинг “Элиас Портолю”, “Ливан кедри”, “Она”, “Кул”, “Ажрашишдан сўнг” романлари, “Сардиния ҳикоялари”, “Ёз қуёши”, «Зулмат маликаси» ҳикоялар тўпламлари машҳур. 1926 йилда Нобель мукофотига сазовор бўлган. Венера сайёрасидаги кратерларнинг бири адиба номи билан аталган.
Қачонлардир марҳум шоирга қарашли бўлган уйнинг бурунги эгаси токи ҳаёт экан, доим ҳам учрайвермайдиган, аммо таъби нозик, таъсирчан меҳмонлар ҳар сафар мамнуният ичра ушбу масканга қадам ранжида қилишарди. Негаки бу янглиғ қадамжонинг соҳибу қўриқбони худди ўзини йўқлаб келишгандек уларни лутфу навозиш ила хушхандон қарши олар, бирин-кетин ҳамма эшикни очиб, инжа бир аниқлик билан бурчак-сурчакларни, шоир ҳаётига дахлдор ҳар турли буюмларни кўрсатиб чиқарди – токи вақт тасвири-ла тажассум топгандек унинг ҳам айтажак икки оғиз сўзидан бу нарсаларнинг жонсиз шаклу шамойили рангин, ёрқин, равшан қиёфа касб этсин, қайта жонлансин… Меҳмонлар эса нафақат мамнуният, зўр қониқиш ичра, балки марҳум шоирнинг уйида гўё қандайдир мўъжиза сабаб тирилиб келган айнан ўша шоирни учратгандай ақлдан озгудек алпозда қайтиб кетишарди.
Энди бўлса уйнинг янги хўжайини ноқулай аҳволда қолиб, афсус-надомат чекарди. Ҳа, айтганча, у кўп йил давлат хизматида ишлаб, сўнг нафақа гаштини суриш учун шаҳарчага қайтган худбин, одамови бир кимса эдики, келди-кетдилару ҳатто ўзини йўқловчилар ҳам бу кекса бўйдоқнинг жонига текканди. Шу боис у дарчаю деразаларни бекитиб ташлаб, эшик қоққанларни кўпинча уйга киргизмасди. Аммо бу гал масала айни шу жойни кўриш ниятида олисдан ташриф буюрган баланд мартабали бир кишига бориб тақалдики, ўша одам фалон куни, фалон соатда ўзини кутиб олишларини олдиндан сўраганди. Мана, нақ айтилган вақтда меҳмон ҳам пайдо бўлди. У пою пиёда келган, уст-бошиям бечораҳол кишилар каби ўлгунча хароб эди. Афт-ангоридан ажабтовур йўсинда гоҳ навқирон, гоҳ қаримсиқ кўринар, кўзларини эса қоп-қора юмалоқ кўзойнаги яшириб турарди.
Уй эгаси уни пинҳона хавотир, безовталик ичра қарши олиб, дарҳол биринчи қаватдаги чоғроққина меҳмонхона сари бошлади. Бошию адоғи номаълум аллақандай томошабоғ томон қараган очиқ деразани айтмаса, кулранг жилд билан қопланган ўриндиқлару диван, устида бутун қишга деб ғамланмиш анвойи мевалар қўйиғлик мармар патнис турган жавон туфайли бу жой ҳатто қишлоқлик битта-яримта меҳмоннинг ҳам юрагини зиқ қилиб юборарди.
Ҳалиги одам кўзойнагини ечиб, ҳайрат тўла кўкиш кўзларини ана шу манзарага қадаганди.
Уйни қуршаган боғ эҳтимол кичикдир, бироқ ял-ял товлангучи печакгулларнинг сон-саноқсиз поясию яна неча минглаб ўзаги-ла қопланмиш кўҳна оғочлар боис у ер худди ижодкорнинг ўзи куйлаганидай айнан чексиз-чегарасиздек туюларди. Аллақайси дарахт танасию унга ёвуқ бошқа дарахт орасида эса чирмовуқ, ясмин ва пассифлора ўсимлиги-ла тизилган маржон… Фақат қирмиз атиргулларнинг алвон тус қуюқ тупларигина бундаги серсоя ҳамда хийла сердарахт ўтлоқ бўйлаб рангин шуъла таратар, зеро, боғ ва бояги меҳмонхонани илиқ нурга тўлдирмоқ учун қондек қип-қизил ёлқиннинг ўшал ёғдуси кифоя эди. Шунда меҳмон бўғиқ овозда сўради:
– Боғ ҳам шу уйга қарашлими? Ўзи шоир манов дарахтлардан лоақал биттасини экканмикан?
Уй эгасининг эса бундан хабари йўқ эди. Лекин келгучида ёмон таассурот туғдирмаслик ниятида шундай жавоб қайтарди:
– Ўйлашимча, ҳа. Булардан айримларини айнан у эккан.
– Тўғри, ўртадаги ҳув ўша пауловниани шоир ўтқазган.
Меҳмон ўзига ўзи гапиргандай, ўз саволига ўзи жавоб берди. Хўжайин бўлса унга бирмунча ажабланиб қаради-да, сўнг ҳали номиниям билмайдиган ўсимликка яхшилаб разм солиш учун нариги томонга ўгирилди.
Шу тариқа ташриф чўзилган сайин чолнинг таажжуби ҳам ортаверди. Ўз навбатида бошқа биров унга йўл кўрсатар, мезбонни бу ердаги ҳар битта сирдан воқиф этарди.
– Манови – эски ошхона, устига-устак, бунақаси фақат шу ёқда учрайди… қурум босган деворлар, мис товалар, кўраю сих-пихлар… анави эса ўчоқ… – меҳмон қора булут қўйнидаги кулранг дўнгликка монанд ичкарига тўдалаб қўйилган кул уюмини кўздан кечириш мақсадида хиёл тўхтаб, шу бўйи сўзлайверди. – Қиш пайти бу жой шоирнинг суюкли қўналғаси эди, айниқса, умрининг бошию адоғида – болалик кунларида ҳам, ва у сизу бизга тамоман ботгандек кўрингучи шу офтоб мисол порлашда давом этаркан, бевафо мухлислар назарида қалб қўри анави ўчоқдан-да баттарроқ шамойилда аллақачон сўниб қолгандек туюлган сўнгги йилларда ҳам…
Мана бу эса зина… Унинг биринчи поғонасини ўтган йиллар мобайнида емирилиб кетган қизғиш гранитдан ишлашган экан. Хўш, кейингилари-чи… ҳа, ана, тўсинга ёндош ҳолда тоштахта билан қопланган пиллапоялар… Ўртадаги девор узра очиқ турган дераза бир пиллапоядан наригисига томон йўналган. Эҳтимол, ўз-ўзини кузатиш санъатининг болакай шоир вужудида уйғонган илк сезгиси шу ерда юз кўрсатгандир…
Манави – ётоқхонаю иш кабинети орасидаги зинапоя супачаси… Бу жой уст-бошни ечиб қўйишга ҳам яраган. Шоирнинг кийим-кечаги деворга осилган анави жавон ичида илиғлик турган.
Меҳмон жавонни тўсаётган сарғиш газмолнинг бир этагини кўтарди-ю, чанг босган девор сиртидаги занглаб кетган темир илгаклар ногаҳоний нур сабаб қалққандек кўринди. Йўқ, аксинча, ўша нарса уясидаги кўринмас тола бўйлаб тепага жадал ўрмалаётган қандайдир ўргимчак эдики, у ўзини безовта қилган айни шу нурга синггандек кўздан ғойиб бўлди…
Ўзгалардан фарқли равишда бу галги меҳмон кабинетдан аввал хобхонани кўришни ихтиёр этди. У ёққа киргач, ҳеч нима демади. Билъакс шу туриш боши қуйи солинганча деярли ялинчоқ бир алпозда ушбу қадамжога нисбатан ҳурмат бажо келтиргандай туюлди. Хўжайин эса уни саволга тутмоқчи эди, аммо яна ўзи ҳақида ёмон таассурот уйғотишдан тийилиб бунга ботинмади. Бироқ бу сафар ўзгача нигоҳ билан, синовчан, ич-ичига ботиб кетган кўзлари билан ўз-ўзича диққинафас, рутубатли, ва лекин бошқа бўлмалар каби боғнинг кўрку тароватидан шукуҳу фараҳга тўлмиш ана шу кенг хонага назар ташлади. Негаки дарахтларнинг учи эндиликда аллақачон оқшом чўккан чоғ кўк тоқидан таралгучи зангор ва қизғиш тус хира ёғду аро деразаларга тегиб турар, ҳалиги ёғду сарғиш деворлар сиртида заррину илиқ нур шаклида товланарди.
Кўҳна жиҳозларнинг овлоқ ўлкаларга хос сийқа, бачкана сиёғи шоирона руҳ ҳоким мана шу муҳит қўйнида сўниб битганди. Шунда уй эгаси ўнгиб қолган оч сариқ ипак чойшаб ёзиғли темир каравотда орзулар оғушидаги шоирни, ўлим тўшагидаги шоирни биринчи маротаба кўрди. Меҳмон бўлса ниҳоят хобгоҳнинг рўпарасидаги кенг-ковул хонага ўтганларида тилга кирдики, бу бўлмадаги деразаларда ҳам боғ узра ёлқинланмиш кечки шафақнинг ажиб манзарасию нур-анвори, рангу таровати жилва қиларди.
– Мана шу ер унинг ижодхонаси эди. Бу жойда дарҳақиқат, шоирона ҳаётнинг жозиб нафаси уфуриб турибди. Зеро, бундай ифор токи санъаткор аҳли умр кечириб, охири дунёдан кўз юмар экан, ошхона ё тамаддихонада, ва ҳатто ижодкор туғилган ҳамда вақти келиб оламдан ўтган анови ётоқхонада эмас, балки унинг асарлари яратилган худди шу хонадагина таралгай…
Жавону шкафлар ҳамон ўша-ўша…, – дея сўзида давом этди меҳмон гўё адашмаётганига ишонч ҳосил қилмоқчидек токчаларни бирма-бир ушлаб кўраркан. – Тошдай қаттиқ ёғоч, эмандан ясалган… Ўша одмигина, бўм-бўш ёзув столининг нақ ўзи… унинг тўрт ғаладонида ижодкор ўз битикларини сақлаган. Бу ерда тўла-тўкис батартиблик, саранжом-саришталик ҳукм сурган – шунда ҳам асл даҳога хос батартиблик. Шоир ишлаётган вақтда уйи жимжит бўлишини хоҳларди – эҳтимол, шу сабаб оила қурмагандир. Унга ёлғиз ўз санъатигина кифоя эди. Илло шунга қарамай,… – дея яна бир нарсани қистириб ўтди меҳмон ёзув столи ёнига чўкиб, тирсагини унга қўйган кўйи юзини икки қўли орасида қуйи соларкан. – туғилганидан то сўнгги кунига қадар ижодкорнинг бутун ҳаёти муҳаббат туйғуси-ла тўлиб-тошган. Ҳа, ҳамма нарсага ва ҳаммага – севгилисию қадрдон дўстигача, мана шу дарахтларнинг энг охирги япроғидан тортиб ҳозир ҳам кўк юзида порлаётган, ҳали-ҳамон унинг кўзлари акс этиб турган ҳув анави юлдузгача – барча-барчасига нисбатан ишқ-муҳаббат туйғуси… Бу туйғунинг бутун куч-қудрати шоир битган китобларга муҳрланган. Шу боис уларни ўқигач, ўзимиз қатори бир банда яшаган ушбу гўшага шикаста руҳларига шифо топиш учун олис йўл босиб, гўё ибодатхона ёхуд сеҳрли булоққа боргандек зиёратга келишади.
Шундай деб сўзини тугатгач, меҳмон қандай ўтирган бўлса, ўшандай оҳисталик билан ўрнидан қўзғалди. Бир муддат қўлини столга тираб, кўзларини деразадаги фусункор манзарага қадаганча туриб қолди. Лаблари эса сассиз бир муножотдан қимир этгандай туюлди. Билъакс улар аслида илк муҳаббат бўсасини тотишга чоғланган кишининг дудоғидай титрар эди.
Уй эгаси ҳам шу топда ўзининг ҳурмат-эҳтирому андак ўкинч ҳиссидан муассир бўлганини ҳис қилди. Назарида аслида унинг ўзи меҳмон эдию яшаётган жойига хос бутун салобат, улуғворликни эндигина англаб етганди. Ва бир лаҳза эса-да, бу одамнинг шунча вақт бесамар кечган ҳаёт емириб ташлаган кекса дили ҳам бошқа биров томонидан сўйланмиш ўшал мўъжизага буткул чулғанди.
Таржимон ҳақида: Рустам Ибрагимов 1988 йилда Ғиждувон туманида туғилганман. Бухоро давлат университетининг филология факультети (бакалавр ва магистратура)ни тамомлаганман. Бухоро шаҳрида яшайман. Оилалиман. Айни пайтда “Бухоронома” газетаси мухбириман. Бир неча йил олдин “Akademnashr” томонидан ҳаммуаллифликда “Чингиз Айтматов ва XXI аср” номли монографиям чоп этилган. Итальян адиблари асарларидан қилган таржималарим, шунингдек, қатор илмий мақолаларим “Ўзбекистон адабиёти ва санъати”, “Китоб дунёси”, “Ўзбекистон матбуоти”, “Бухоро мавжлари” сингари нашрларда чиққан.
Грация Деледда уй музейидан бир кўриниш
Итальян тилидан Рустам Ибрагимов таржимаси
Gratsia DELEDDA
SHOIRNING UYI
Gratsiya Deledda (ital. Grazia Deledda; 27.09. 1871, Sardiniya — 15.08. 1936, Rim) – italyan adibasi. Uning “Elias Portolyu”, “Livan kedri”, “Ona”, “Kul”, “Ajrashishdan so’ng” romanlari, “Sardiniya hikoyalari”, “Yoz quyoshi”, «Zulmat malikasi» hikoyalar to’plamlari mashhur.
1926 yilda Nobel mukofotiga sazovor bo’lgan. Venera sayyorasidagi kraterlarning biri adiba nomi bilan atalgan.
Qachonlardir marhum shoirga qarashli bo’lgan uyning burungi egasi toki hayot ekan, doim ham uchrayvermaydigan, ammo ta’bi nozik, ta’sirchan mehmonlar har safar mamnuniyat ichra ushbu maskanga qadam ranjida qilishardi. Negaki bu yanglig’ qadamjoning sohibu qo’riqboni xuddi o’zini yo’qlab kelishgandek ularni lutfu navozish ila xushxandon qarshi olar, birin-ketin hamma eshikni ochib, inja bir aniqlik bilan burchak-surchaklarni, shoir hayotiga daxldor har turli buyumlarni ko’rsatib chiqardi – toki vaqt tasviri-la tajassum topgandek uning ham aytajak ikki og’iz so’zidan bu narsalarning jonsiz shaklu shamoyili rangin, yorqin, ravshan qiyofa kasb etsin, qayta jonlansin… Mehmonlar esa nafaqat mamnuniyat, zo’r qoniqish ichra, balki marhum shoirning uyida go’yo qandaydir mo»jiza sabab tirilib kelgan aynan o’sha shoirni uchratganday aqldan ozgudek alpozda qaytib ketishardi.
Endi bo’lsa uyning yangi xo’jayini noqulay ahvolda qolib, afsus-nadomat chekardi. Ha, aytgancha, u ko’p yil davlat xizmatida ishlab, so’ng nafaqa gashtini surish uchun shaharchaga qaytgan xudbin, odamovi bir kimsa ediki, keldi-ketdilaru hatto o’zini yo’qlovchilar ham bu keksa bo’ydoqning joniga tekkandi. Shu bois u darchayu derazalarni bekitib tashlab, eshik qoqqanlarni ko’pincha uyga kirgizmasdi. Ammo bu gal masala ayni shu joyni ko’rish niyatida olisdan tashrif buyurgan baland martabali bir kishiga borib taqaldiki, o’sha odam falon kuni, falon soatda o’zini kutib olishlarini oldindan so’ragandi. Mana, naq aytilgan vaqtda mehmon ham paydo bo’ldi. U poyu piyoda kelgan, ust-boshiyam bechorahol kishilar kabi o’lguncha xarob edi. Aft-angoridan ajabtovur yo’sinda goh navqiron, goh qarimsiq ko’rinar, ko’zlarini esa qop-qora yumaloq ko’zoynagi yashirib turardi.
Uy egasi uni pinhona xavotir, bezovtalik ichra qarshi olib, darhol birinchi qavatdagi chog’roqqina mehmonxona sari boshladi. Boshiyu adog’i noma’lum allaqanday tomoshabog’ tomon qaragan ochiq derazani aytmasa, kulrang jild bilan qoplangan o’rindiqlaru divan, ustida butun qishga deb g’amlanmish anvoyi mevalar qo’yig’lik marmar patnis turgan javon tufayli bu joy hatto qishloqlik bitta-yarimta mehmonning ham yuragini ziq qilib yuborardi.
Haligi odam ko’zoynagini yechib, hayrat to’la ko’kish ko’zlarini ana shu manzaraga qadagandi.
Uyni qurshagan bog’ ehtimol kichikdir, biroq yal-yal tovlanguchi pechakgullarning son-sanoqsiz poyasiyu yana necha minglab o’zagi-la qoplanmish ko’hna og’ochlar bois u yer xuddi ijodkorning o’zi kuylaganiday aynan cheksiz-chegarasizdek tuyulardi. Allaqaysi daraxt tanasiyu unga yovuq boshqa daraxt orasida esa chirmovuq, yasmin va passiflora o’simligi-la tizilgan marjon… Faqat qirmiz atirgullarning alvon tus quyuq tuplarigina bundagi sersoya hamda xiyla serdaraxt o’tloq bo’ylab rangin shu’la taratar, zero, bog’ va boyagi mehmonxonani iliq nurga to’ldirmoq uchun qondek qip-qizil yolqinning o’shal yog’dusi kifoya edi. Shunda mehmon bo’g’iq ovozda so’radi:
– Bog’ ham shu uyga qarashlimi? O’zi shoir manov daraxtlardan loaqal bittasini ekkanmikan?
Uy egasining esa bundan xabari yo’q edi. Lekin kelguchida yomon taassurot tug’dirmaslik niyatida shunday javob qaytardi:
– O’ylashimcha, ha. Bulardan ayrimlarini aynan u ekkan.
– To’g’ri, o’rtadagi huv o’sha paulovniani shoir o’tqazgan.
Mehmon o’ziga o’zi gapirganday, o’z savoliga o’zi javob berdi. Xo’jayin bo’lsa unga birmuncha ajablanib qaradi-da, so’ng hali nominiyam bilmaydigan o’simlikka yaxshilab razm solish uchun narigi tomonga o’girildi.
Shu tariqa tashrif cho’zilgan sayin cholning taajjubi ham ortaverdi. O’z navbatida boshqa birov unga yo’l ko’rsatar, mezbonni bu yerdagi har bitta sirdan voqif etardi.
– Manovi – eski oshxona, ustiga-ustak, bunaqasi faqat shu yoqda uchraydi… qurum bosgan devorlar, mis tovalar, ko’rayu six-pixlar… anavi esa o’choq… – mehmon qora bulut qo’ynidagi kulrang do’nglikka monand ichkariga to’dalab qo’yilgan kul uyumini ko’zdan kechirish maqsadida xiyol to’xtab, shu bo’yi so’zlayverdi. – Qish payti bu joy shoirning suyukli qo’nalg’asi edi, ayniqsa, umrining boshiyu adog’ida – bolalik kunlarida ham, va u sizu bizga tamoman botgandek ko’ringuchi shu oftob misol porlashda davom etarkan, bevafo muxlislar nazarida qalb qo’ri anavi o’choqdan-da battarroq shamoyilda allaqachon so’nib qolgandek tuyulgan so’nggi yillarda ham…
Mana bu esa zina… Uning birinchi pog’onasini o’tgan yillar mobaynida yemirilib ketgan qizg’ish granitdan ishlashgan ekan. Xo’sh, keyingilari-chi… ha, ana, to’singa yondosh holda toshtaxta bilan qoplangan pillapoyalar… O’rtadagi devor uzra ochiq turgan deraza bir pillapoyadan narigisiga tomon yo’nalgan. Ehtimol, o’z-o’zini kuzatish san’atining bolakay shoir vujudida uyg’ongan ilk sezgisi shu yerda yuz ko’rsatgandir…
Manavi – yotoqxonayu ish kabineti orasidagi zinapoya supachasi… Bu joy ust-boshni yechib qo’yishga ham yaragan. Shoirning kiyim-kechagi devorga osilgan anavi javon ichida ilig’lik turgan.
Mehmon javonni to’sayotgan sarg’ish gazmolning bir etagini ko’tardi-yu, chang bosgan devor sirtidagi zanglab ketgan temir ilgaklar nogahoniy nur sabab qalqqandek ko’rindi. Yo’q, aksincha, o’sha narsa uyasidagi ko’rinmas tola bo’ylab tepaga jadal o’rmalayotgan qandaydir o’rgimchak ediki, u o’zini bezovta qilgan ayni shu nurga singgandek ko’zdan g’oyib bo’ldi…
O’zgalardan farqli ravishda bu galgi mehmon kabinetdan avval xobxonani ko’rishni ixtiyor etdi. U yoqqa kirgach, hech nima demadi. Bil’aks shu turish boshi quyi solingancha deyarli yalinchoq bir alpozda ushbu qadamjoga nisbatan hurmat bajo keltirganday tuyuldi. Xo’jayin esa uni savolga tutmoqchi edi, ammo yana o’zi haqida yomon taassurot uyg’otishdan tiyilib bunga botinmadi. Biroq bu safar o’zgacha nigoh bilan, sinovchan, ich-ichiga botib ketgan ko’zlari bilan o’z-o’zicha diqqinafas, rutubatli, va lekin boshqa bo’lmalar kabi bog’ning ko’rku tarovatidan shukuhu farahga to’lmish ana shu keng xonaga nazar tashladi. Negaki daraxtlarning uchi endilikda allaqachon oqshom cho’kkan chog’ ko’k toqidan taralguchi zangor va qizg’ish tus xira yog’du aro derazalarga tegib turar, haligi yog’du sarg’ish devorlar sirtida zarrinu iliq nur shaklida tovlanardi.
Ko’hna jihozlarning ovloq o’lkalarga xos siyqa, bachkana siyog’i shoirona ruh hokim mana shu muhit qo’ynida so’nib bitgandi. Shunda uy egasi o’ngib qolgan och sariq ipak choyshab yozig’li temir karavotda orzular og’ushidagi shoirni, o’lim to’shagidagi shoirni birinchi marotaba ko’rdi. Mehmon bo’lsa nihoyat xobgohning ro’parasidagi keng-kovul xonaga o’tganlarida tilga kirdiki, bu bo’lmadagi derazalarda ham bog’ uzra yolqinlanmish kechki shafaqning ajib manzarasiyu nur-anvori, rangu tarovati jilva qilardi.
– Mana shu yer uning ijodxonasi edi. Bu joyda darhaqiqat, shoirona hayotning jozib nafasi ufurib turibdi. Zero, bunday ifor toki san’atkor ahli umr kechirib, oxiri dunyodan ko’z yumar ekan, oshxona yo tamaddixonada, va hatto ijodkor tug’ilgan hamda vaqti kelib olamdan o’tgan anovi yotoqxonada emas, balki uning asarlari yaratilgan xuddi shu xonadagina taralgay…
Javonu shkaflar hamon o’sha-o’sha…, – deya so’zida davom etdi mehmon go’yo adashmayotganiga ishonch hosil qilmoqchidek tokchalarni birma-bir ushlab ko’rarkan. – Toshday qattiq yog’och, emandan yasalgan… O’sha odmigina, bo’m-bo’sh yozuv stolining naq o’zi… uning to’rt g’aladonida ijodkor o’z bitiklarini saqlagan. Bu yerda to’la-to’kis batartiblik, saranjom-sarishtalik hukm surgan – shunda ham asl dahoga xos batartiblik. Shoir ishlayotgan
vaqtda uyi jimjit bo’lishini xohlardi – ehtimol, shu sabab oila qurmagandir. Unga yolg’iz o’z san’atigina kifoya edi. Illo shunga qaramay,… – deya yana bir narsani qistirib o’tdi mehmon yozuv stoli yoniga cho’kib, tirsagini unga qo’ygan ko’yi yuzini ikki qo’li orasida quyi solarkan. – tug’ilganidan to so’nggi kuniga qadar ijodkorning butun hayoti muhabbat tuyg’usi-la to’lib-toshgan. Ha, hamma narsaga va hammaga – sevgilisiyu qadrdon do’stigacha, mana shu daraxtlarning eng oxirgi yaprog’idan tortib hozir ham ko’k yuzida porlayotgan, hali-hamon uning ko’zlari aks etib turgan huv anavi yulduzgacha – barcha-barchasiga nisbatan ishq-muhabbat tuyg’usi… Bu tuyg’uning butun kuch-qudrati shoir bitgan kitoblarga muhrlangan. Shu bois ularni o’qigach, o’zimiz qatori bir banda yashagan ushbu go’shaga shikasta ruhlariga shifo topish uchun olis yo’l bosib, go’yo ibodatxona yoxud sehrli buloqqa borgandek ziyoratga kelishadi.
Shunday deb so’zini tugatgach, mehmon qanday o’tirgan bo’lsa, o’shanday ohistalik bilan o’rnidan qo’zg’aldi. Bir muddat qo’lini stolga tirab, ko’zlarini derazadagi fusunkor manzaraga qadagancha turib qoldi. Lablari esa sassiz bir munojotdan qimir etganday tuyuldi. Bil’aks ular aslida ilk muhabbat bo’sasini totishga chog’langan kishining dudog’iday titrar edi.
Uy egasi ham shu topda o’zining hurmat-ehtiromu andak o’kinch hissidan muassir bo’lganini his qildi. Nazarida aslida uning o’zi mehmon ediyu yashayotgan joyiga xos butun salobat, ulug’vorlikni endigina anglab yetgandi. Va bir lahza esa-da, bu odamning shuncha vaqt besamar kechgan hayot yemirib tashlagan keksa dili ham boshqa birov tomonidan so’ylanmish o’shal mo»jizaga butkul chulg’andi.
Tarjimon haqida
Rustam Ibragimov 1988 yilda G’ijduvon tumanida tug’ilganman. Buxoro davlat universitetining filologiya fakul`teti (bakalavr va magistratura)ni tamomlaganman. Buxoro shahrida yashayman. Oilaliman. Ayni paytda “Buxoronoma” gazetasi muxbiriman. Bir necha yil oldin “Akademnashr” tomonidan hammualliflikda “Chingiz Aytmatov va XXI asr” nomli monografiyam chop etilgan. Ital`yan adiblari asarlaridan qilgan tarjimalarim, shuningdek, qator ilmiy maqolalarim “O’zbekiston adabiyoti va san’ati”, “Kitob dunyosi”, “O’zbekiston matbuoti”, “Buxoro mavjlari” singari nashrlarda chiqqan.
Italyan tilidan Rustam Ibragimov tarjimasi
