Кейинги йилларда Сурхондарёга борадиган бўлсам, Исроил мен қора тортиб борадиган инсонлардан бириа айланган эди. Унинг хонадонида тунаганман, набирасини кўтарганман, дастурхонидан нон-туз еганман, воҳа йўлларида соатлаб суҳбатлашганман. У асос солган «Сурхон ёшлари» газетасида атрофида жам бўлган ажойиб шогирдлари кўзларида устозларига бўлган ёниқ меҳр шуурларидан кўнглим ёришиб, беҳад шодланганман. Юрагимда Исроилнинг ўзига муносиб хос ўрни бор эди. Юрагимдан ўрин олган инсонлар, токи тирик эканман, мен билан яшайди. Меҳрибон Аллоҳдан бу ажойиб инсонни раҳматига олишини тилайман.
ҚИСМАТ ЁЗИҚЛАРИ
Усмон АЗИМ
Ўзбекистон халқ шоири
Исроил билан кеч танишдим. Аммо у бир умр ёнимда юргандай. Танишганимизданоқ муносабатимиз ака-укалик – кўнгилдошлик мақомига кўтарилди. Бирга эна Бойсунга ҳам бордик. Қариндошлар, дўстлар билан дийдорлашдик. У тоққа чиқдик, бу тоққа ўтдик. Уч-тўрт кундан кейин эса ҳамроҳим Термизга – хизматига жўнаб кетганида, негадир юрагимда енгил бир ғусса туйдим. Менинг дўстларим дийдорига тўймайдиган одатим бор. Шу қисқа вақт орасида Исроил ҳам қадрдонимга айланиб бўлган экан-да!
Энди билсам, бизда эртароқ учрашмоқ имкони ҳам бўлган. Бу яхши одам узоқ йиллар Бойсун туман газетасида ишлаган экан. Менинг эса бир оёғим Бойсунда-ку! Аммо бу укамнинг камтарлиги, ўзбаки босиқлиги учрашувимизни ёшимиз бир жойга етгунга қадар орқага суриб келган…
Термиздаги гурунглардан бирида Исроил менга беш-ўнта шеърни тутқазди. «Бир қараб чиқинг», – деди жилмайганча. Сўнг «агар сизга ёқмаса, бошқа ёзмайман», – деб қатъият билан қўшиб ҳам қўйди. Тошкентга келиб ўқидим. Ёқди. Шеърларида ҳақиқий шоирларга хос ҳазинлик, соғинч уфуриб турибди. Ёлғони йўқ. Қисмат ёзмишлари шундоқ кўриниб турибди. Аммо шеърни маҳкам тутмаганликдан пайдо бўладиган паришон ўринлар ҳам бор… Исроилга қўнғироқ қилиб, шеърлари ёққанлигини айтдим. Кўнгилнинг ёзишдан тўхтамаслигини тайинладим.
Мана, энди Исроил янги китобини тайёрлаб келди. Ўқиб чиқиб, бу китоб албатта чоп этилиши лозимлигини англадим.
Исроилжон! Журналист сифатидаги фаолиятингизда ҳам, кўнгил ишингиз – шоирликда ҳам Парвардигорнинг ўзи сизга ёр бўлсин!
Исроил ШОМИРОВ
ШЕЪРЛАР
***
Сенинг тупроғингда онам иси бор,
Ҳар бир гиёҳингни ўпса бўлади.
Бағрингга бош қўйиб, чекмасдан озор,
Сени деб бемалол ўлса бўлади.
***
Қорларни қучоқлаб интиқ кутганим,
Келдингми кўнглимга уфуриб, баҳор.
Дардимга дармон деб кўзга суртганим,
Бўй кўрсат қадрдон малҳамим ипор.
Соғиниб кетдимку сизни турналар,
Бугун йўқолажак юракдаги ғам.
Ёнимга чопдингми туриб туриб тонг саҳар,
Бойчечак, эй менинг омонатгинам.
Тоғлар тўнни ечинг, чиқдику офтоб,
Жилғалар сиз менинг севинч ёшларим.
Айвонни бўшатдим пояндоз тўшаб,
Ғуж бўлиб чарх уринг қалдирғочларим.
Булбуллар энди сиз учманг узоқлаб
Ошённи қурганман сўлим боғлардан.
Қўлида сумалак, мени сўроқлаб,
Айланай излаган қизғалдоқлардан.
Майсалар қулф уринг, кетманг даштимдан,
Энди юртда абад баҳор бўлажак.
Довуллар тушади пастроқ шаштидан,
Энди ҳар кунимиз нурга тўлажак.
***
Сокин тун хаёлга ташлайди кўмиб,
Эслайман гоҳида пастқам айвоним.
Киртайган кўзлари тутунга тўлиб,
Ўчоққа ўт қалар онам — кайвоним.
Отам даштдан қайтар чориғин судраб,
Қўлда заранг таёқ,
юзи чанг, ғубор.
Кипригига қўнган мунгларга қараб,
Дунё, менинг учун бир йиғлаб юбор.
Қўлда гулдор дўппи —
тўла дўлана,
Изимни қирлардан излаб юрган ким,
Мен олис йилларга қайтдим деганда,
Шаҳар шовқинидан сесканар кўнглим.
…Пешайвон,
ўчоқда милтиллаган чўғ,
Сокин тоғ ҳавоси урилар танга.
Эски заранг таёқ —
ёниб турган туғ,
Гўё ватан бўлиб кўринар менга.
ЙЎЛОВЧИ
Ташқарида кимдир этигин қоқар,
Совуқ. Малол келар эшикни очиш.
Ҳовлини тўлдириб туманлар оқар,
Айвонда жунжикиб жой сўрайди ҚИШ.
Ётибман, ногаҳон эшик тақиллар,
Чиқаман чопонни елкага илиб.
Овулнинг итлари узоқ акиллар,
БАҲОР остонада турибди кулиб.
Дарсга шошаётган талаба каби,
ЁЗ ҳам ўтиб кетар қолдирмайин из,
Ранглари заъфарон — гезариб лаби,
Остонада чуқур уф тортади КУЗ.
***
Кўкрагим минг жойдан ямалган,
Маҳзунман йилларни хотирлаб.
Бир қуш бор кўксимга қамалган,
Қафасга урилар потирлаб.
Раҳмим ҳам келади —
начора,
Азалдан тобеман кўксимга.
Қуш эмас,
асли мен бечора,
Ачиниб йиғлайман ўзимга.
Онам хотирасига
Бугун қабринг узра ёғар ёмғирлар,
Баланд қояларда ўйнайди чақин.
Шодликка тўлмоқда юрак-бағирлар,
Бош кўтар сен севган Наврўз ҳам яқин —
Ифорлар исини сездингми, она!
Тизилиб осмондан турналар ўтар,
Баҳор эпкинида ҳаёт қўшиғи.
Тур кетдик, бизларни майсалар кутар,
Ошуфта бу кўнглим сайл ошиғи —
Кўкламда ё менсиз кездингми, она!
Бодомлар уйғонди, ёзмоқда куртак,
Сумалак тарқатиш бир урф-ақида.
Булбуллар чарх уриб айтмоқда эртак,
Иккимиз хуш кўрган баҳор ҳақида —
Сен ҳам хушнуд шеърлар тиздингми, она!
Ғуборлар тўкилар бугун юракдан,
Сойни ўртаб ўтар селнинг шиддати.
Қуёш кулиб боқар туриб фалакдан,
Билсанг, тугади-ку қишнинг муддати —
Ёки баҳордан ҳам бездингми, она!
***
Кўнглимда очилди чечаклар,
Турналар тақдирда тизилди.
О, бунча узун бу эртаклар —
Менинг бор умримча чўзилди.
Бошимда гоҳ булут, гоҳ қуёш,
Ҳар сўзим энг сўнгги сўзимдир.
Куйлайман —
эрийди тоғу тош!
Тоғлардай сезаман ўзимни.
Юрагим югурар
бесабр,
Пойимга чалкашар фироқлар.
Баҳорми, аёзми —
барибир —
Кўксимда ниш урар гиёҳлар.
Shoir, mohir publitsist, O’zbekiston Yozuvchilar uyushmasi a’zosi Isroil Shomirov vafot etdi. Inna lillahi va inna ilayhi rojiun. Allohim Birodrimizni rahmatiga olsin. Marhumning oilasiga va yaqinlariga, ko’p sonli shogirdlariga hamdardmiz.
Keyingi yillarda Surxondaryoga boradigan bo’lsam, Isroil men qora tortib boradigan insonlardan biria aylangan edi. Uning xonadonida tunaganman, dasturxonidan non-tuz yeganman, voha yo’llarida soatlab suhbatlashganman. U asos solgan «Surxon yoshlari» gazetasida atrofida jam bo’lgan ajoyib shogirdlari ko’zlarida ustozlariga bo’lgan yoniq mehr shuurlaridan ko’nglim yorishib, behad shodlanganman. Yuragimda Isroilning o’ziga munosib xos o’rni bor edi. Yuragimdan o’rin olgan insonlar, toki tirik ekanman, men bilan yashaydi. Mehribon Allohdan bu ajoyib insonni rahmatiga olishini tilayman.
QISMAT YOZIQLARI
Usmon AZIM
O‘zbekiston xalq shoiri
Isroil bilan kech tanishdim. Ammo u bir umr yonimda yurganday. Tanishganimizdanoq munosabatimiz aka-ukalik – ko‘ngildoshlik maqomiga ko‘tarildi. Birga ena Boysunga ham bordik. Qarindoshlar, do‘stlar bilan diydorlashdik. U toqqa chiqdik, bu toqqa o‘tdik. Uch-to‘rt kundan keyin esa hamrohim Termizga – xizmatiga jo‘nab ketganida, negadir yuragimda yengil bir g‘ussa tuydim. Mening do‘stlarim diydoriga to‘ymaydigan odatim bor. Shu qisqa vaqt orasida Isroil ham qadrdonimga aylanib bo‘lgan ekan-da!
Endi bilsam, bizda ertaroq uchrashmoq imkoni ham bo‘lgan. Bu yaxshi odam uzoq yillar Boysun tuman gazetasida ishlagan ekan. Mening esa bir oyog‘im Boysunda-ku! Ammo bu ukamning kamtarligi, o‘zbaki bosiqligi uchrashuvimizni yoshimiz bir joyga yetgunga qadar orqaga surib kelgan…
Termizdagi gurunglardan birida Isroil menga besh-o‘nta she’rni tutqazdi. «Bir qarab chiqing», – dedi jilmaygancha. So‘ng «agar sizga yoqmasa, boshqa yozmayman», – deb qat’iyat bilan qo‘shib ham qo‘ydi. Toshkentga kelib o‘qidim. Yoqdi. She’rlarida haqiqiy shoirlarga xos hazinlik, sog‘inch ufurib turibdi. Yolg‘oni yo‘q. Qismat yozmishlari shundoq ko‘rinib turibdi. Ammo she’rni mahkam tutmaganlikdan paydo bo‘ladigan parishon o‘rinlar ham bor… Isroilga qo‘ng‘iroq qilib, she’rlari yoqqanligini aytdim. Ko‘ngilning yozishdan to‘xtamasligini tayinladim.
Mana, endi Isroil yangi kitobini tayyorlab keldi. O‘qib chiqib, bu kitob albatta chop etilishi lozimligini angladim.
Isroiljon! Jurnalist sifatidagi faoliyatingizda ham, ko‘ngil ishingiz – shoirlikda ham Parvardigorning o‘zi sizga yor bo‘lsin!
Isroil SHOMIROV
YANGI SHE’RLAR
***
Sening tuprog‘ingda onam isi bor,
Har bir giyohingni o‘psa bo‘ladi.
Bag‘ringga bosh qo‘yib, chekmasdan ozor,
Seni deb bemalol o‘lsa bo‘ladi.
***
Qorlarni quchoqlab intiq kutganim,
Keldingmi ko‘nglimga ufurib, bahor.
Dardimga darmon deb ko‘zga surtganim,
Bo‘y ko‘rsat qadrdon malhamim ipor.
Sog‘inib ketdimku sizni turnalar,
Bugun yo‘qolajak yurakdagi g‘am.
Yonimga chopdingmi turib turib tong sahar,
Boychechak, ey mening omonatginam.
Tog‘lar to‘nni yeching, chiqdiku oftob,
Jilg‘alar siz mening sevinch yoshlarim.
Ayvonni bo‘shatdim poyandoz to‘shab,
G‘uj bo‘lib charx uring qaldirg‘ochlarim.
Bulbullar endi siz uchmang uzoqlab
Oshyonni qurganman so‘lim bog‘lardan.
Qo‘lida sumalak, meni so‘roqlab,
Aylanay izlagan qizg‘aldoqlardan.
Maysalar qulf uring, ketmang dashtimdan,
Endi yurtda abad bahor bo‘lajak.
Dovullar tushadi pastroq shashtidan,
Endi har kunimiz nurga to‘lajak.
***
Sokin tun xayolga tashlaydi ko‘mib,
Eslayman gohida pastqam ayvonim.
Kirtaygan ko‘zlari tutunga to‘lib,
O‘choqqa o‘t qalar onam — kayvonim.
Otam dashtdan qaytar chorig‘in sudrab,
Qo‘lda zarang tayoq,
yuzi chang, g‘ubor.
Kiprigiga qo‘ngan munglarga qarab,
Dunyo, mening uchun bir yig‘lab yubor.
Qo‘lda guldor do‘ppi —
to‘la do‘lana,
Izimni qirlardan izlab yurgan kim,
Men olis yillarga qaytdim deganda,
Shahar shovqinidan seskanar ko‘nglim.
…Peshayvon,
o‘choqda miltillagan cho‘g‘,
Sokin tog‘ havosi urilar tanga.
Eski zarang tayoq —
yonib turgan tug‘,
Go‘yo vatan bo‘lib ko‘rinar menga.
YO‘LOVCHI
Tashqarida kimdir etigin qoqar,
Sovuq. Malol kelar eshikni ochish.
Hovlini to‘ldirib tumanlar oqar,
Ayvonda junjikib joy so‘raydi QISH.
Yotibman, nogahon eshik taqillar,
Chiqaman choponni yelkaga ilib.
Ovulning itlari uzoq akillar,
BAHOR ostonada turibdi kulib.
Darsga shoshayotgan talaba kabi,
YOZ ham o‘tib ketar qoldirmayin iz,
Ranglari za’faron — gezarib labi,
Ostonada chuqur uf tortadi KUZ.
***
Ko‘kragim ming joydan yamalgan,
Mahzunman yillarni xotirlab.
Bir qush bor ko‘ksimga qamalgan,
Qafasga urilar potirlab.
Rahmim ham keladi —
nachora,
Azaldan tobeman ko‘ksimga.
Qush emas,
asli men bechora,
Achinib yig‘layman o‘zimga.
Onam xotirasiga
Bugun qabring uzra yog‘ar yomg‘irlar,
Baland qoyalarda o‘ynaydi chaqin.
Shodlikka to‘lmoqda yurak-bag‘irlar,
Bosh ko‘tar sen sevgan Navro‘z ham yaqin —
Iforlar isini sezdingmi, ona!
Tizilib osmondan turnalar o‘tar,
Bahor epkinida hayot qo‘shig‘i.
Tur ketdik, bizlarni maysalar kutar,
Oshufta bu ko‘nglim sayl oshig‘i —
Ko‘klamda yo mensiz kezdingmi, ona!
Bodomlar uyg‘ondi, yozmoqda kurtak,
Sumalak tarqatish bir urf-aqida.
Bulbullar charx urib aytmoqda ertak,
Ikkimiz xush ko‘rgan bahor haqida —
Sen ham xushnud she’rlar tizdingmi, ona!
G‘uborlar to‘kilar bugun yurakdan,
Soyni o‘rtab o‘tar selning shiddati.
Quyosh kulib boqar turib falakdan,
Bilsang, tugadi-ku qishning muddati —
Yoki bahordan ham bezdingmi, ona!
***
Ko‘nglimda ochildi chechaklar,
Turnalar taqdirda tizildi.
O, buncha uzun bu ertaklar —
Mening bor umrimcha cho‘zildi.
Boshimda goh bulut, goh quyosh,
Har so‘zim eng so‘nggi so‘zimdir.
Kuylayman —
eriydi tog‘u tosh!
Tog‘larday sezaman o‘zimni.
Yuragim yugurar
besabr,
Poyimga chalkashar firoqlar.
Bahormi, ayozmi —
baribir —
Ko‘ksimda nish urar giyohlar.
