Азиз НЕСИН
КЕМАНИ ЗАБТ ЭТГАН ШИЛЛИҚҚУРТЛАР
Азиз Несин (тахаллуси; асл исми Маҳмуд Нусрат — Mehmet Nusret Nesin) (1915, Истанбул — 1995, Измир; Истанбулда дафн этилган) — турк ҳажвий ёзувчиси, драматург, Нафис санъат академияси (Истанбулда ўқиган (ҳарбий маълумотга ҳам эга). «Марко пошо» (1946) тараққийпарвар ҳажвий газетаси ва бошқа матбуот органларида ишлаган. «Нуҳ кемаси» (1949) ҳажвий журналини нашр этган. Кўплаб ҳажвий ҳикоя, поэма ва романлар муаллифи, сиёсий ва ижтимоий ҳажв устаси.
«Жиннилар озод бўлди», «Ишбилармон одам», «Нозиқ ва нафис», «Худога шукур» ва бошқа асарлари сиёсий ўткир ва долзарб. Уларда ёзувчи жамият иллатларини фош қилади, кулгили вазият, хусусият ва ҳолатлар орқали кишиларни беихтиёр ўз нуқсонларидан кулишга мажбур этади. Азиз Несин асарларининг қаҳрамонлари — иш ахтаравериб безор бўлган майда амалдор, омадсиз зиёли ва қашшоқ ишчи («Яшасин камбағаллик», «Майдон соатлари», «Хотин киши бўлганимда-ю…» ва б.).
«Шундай бўлди, бундай бўлмайди» автобиографик қиссаси, «Азизнома» ҳажвий шеърлар ва «Мамлакатлардан бирида» ҳажвий ҳикоялар тўпламлари мавжуд. Ҳажвчи ёзувчилар халқаро танловларида «Дафна чамбари» олган (1956, 1957). Ўзбекистонда бўлиб ўтган Осиё ва Африка мамлакатлари ёзувчиларининг Тошкент анжуманлари иштирокчиси.
Асарлари ўзбек («Мушт кетди», 1966; «Хуштак афандим», 1969; «Футбол қироли», 1978 ва ҳ.к.) ва бошқа тилларда нашр қилинган.
— Sos, sos! Нуқта, чизиқча, чизиқча, чизиқча, нуқта, нуқта, нуқта, чизиқча. Sos! Тат, таа… тат, тат, таа… тат… Sos! Чизиқча, чизиқча, нуқта, чизиқча, нуқта. Sos!
Хабар Унқопани юк ташиш кемасидан келарди. Энг яқин соҳилдаги хабарчи Унқопани кемасига жавобан морзе ёзувида: — Нима бўлди?, — дея сўради.
Жуда қисқа жавоб хабари келди:
— Орол денгизи, нол-нол уч даража шимол, нол-нол бир сонияга ғарбдамиз. Кемани шиллиққуртлар эгаллаб олди. Хавф жуда юқори. Sos! Sos!
Унқопани юк ташиш кемасидан сўнгги олинган хабар шу мазмунда эди. Соҳилдаги хабар олувчи ва сафарда бўлган кемаларнинг хабарчилари бекордан-бекорга қанча хабар ёзишди, бироқ Унқопанидан бошқа бирон-бир хат-хабар олишолмади.
Хабар бир неча дақиқалар ичида Орол денгизидаги барча кемаларга жўнатилди. Хабарчилар бетиним равишда бир-бириига хабар юборишарди:
— Унқопани юк ташиш кемасини шиллиққуртлар эгаллаб олди.
— Шиллиққуртми?
— Ҳа-ҳа, шиллиққурт.
— Қанақа шиллиққурт?
— Мен қаердан билай қанақа шиллиққуртлигини. Хабарчининг хабари шундай тугаган. «Шиллиққуртлар кемани забт этишди» дебди, шундан кейин бошқа хабар ҳам келмаган.
— Шиллиққурт, англолмадим тўғриси. Бу ўзимизнинг чиғаноқ бўлмасин тағин.
— Чиғаноқми? Чиғаноқ ҳеч замонда кемани забт этганми, ё товба?
— Майли, шундай бўлсин ҳам дейлик, нима бўлди экан бу шиллиққурт дегани? Хато тушинишгандир балки.
— Билолмадим хуллас… Биргина эмас, барча хабарчилар ёрдам хабарини олишибди. Хабарчимизнинг ўн саккиз йиллик тажрибаси бор. «Унқопа юк ташиш кемаси шиллиққуртлар қўлига ўтди» дея хабар берди.
— Демак, сенингча бу шиллиққуртлар чиғаноқ эмас, шундайми.
— Чиғаноқ ҳам кемани эгаллай оладими ахир, қадрдоним?
— Бунисини билмайман. Биз ҳозир қутқарув кемасига нима деб хабар берайлик унда?
— Биз нима олсак, ўшани сотамиз. Шиллиққурт, шиллиққурт…
* * *
— Унқопа кемасини шиллиққуртлар ишғол қилди…
— Ҳа, шундай…
— Бу тағин қароқчи-пароқчилар гуруҳи номи бўлмасин?
— Очиғи билмайман…
— «Шиллиққурт қароқчилари».
— Харитага бир қарайликчи.
— Сардиня ороли бор, Соқиз бор масалан, дейлик Сисам ороли…
— Сардиняни шиллиққурт деб тушунишгандир эҳтимол?
— Қайдан билай… Балки, Сардиня қароқчиларидир.
Унқопа юк ташиш кемасига Истанбул соҳилидан беш тонна шиллиққурт ортилганди. Шиллиққуртлар контейнерлари билан кема омборига қўйилган, бу ердан тўғри Францияга йўл олиши керак эди. Бундан ташқари бошқа юклар билан тўлган юк ташиш кемаси йўлга отланганди…
Кема йўлга тушганининг эртаси кун оқшоми, кема капитани палубадаги ётоғида мизғиётганди. Бир маҳал юзида қимирлаётган юмшоқ ва ҳўл нима биландир уйғонди. Кўзларини чала очган ҳолатда қўлини юзига шапиллатиб урди. Юмшоққина, суюқ нимагадир қўли тегди хуллас… Нимадирмас, нималардир… Ётоқ лампасини ёқди. Ёз ўртасида тараканлар ҳужумига учраган карвонсарой каби вужудини, ётоқни, бутун бошли кемани шиллиққуртлар эгаллаб олганди. Капитан дод-вой солганча палубадан ташқарига отилиб чиқди. Кема ташқарисида оёқ босилган жойда чатир-чутур шиллиққуртларни мажағлаб қўярди. Каютада қанчадир қобиғидан айрилган, қанчадир қобиғини ялтиллатиб юрган шиллиққуртлар ҳар тарафга сочилиб ётарди. Капитаннинг оҳ-воҳини биринчи кема ҳайдовчиси ва навбатчи матрос эшитди. Овоз келган томонга улар биринчилардан бўлиб югуриб келишди. Янаям тўғрироқ айтадиган бўлсакюгуриб келишга ҳаракат қилишди, бироқ уддалай олишмади, чунки оёқ қўядиган жойнинг ўзи йўқ эди. Кема ҳайдовчиси илк қадамниёқ бир шиллиқурт устига босди. Босиши биланоқ оёғи тойиб, олдга қараб йиқилди. Кўз очмасиданоқ қўллари остида йирик ёнғоқ катталигида нималардир қимирлаётганини сезди. Айни шу онда иккинчи штурвалчи палубага югуриб кирди. Машинани бошдан-оёқ шиллиққуртлар эгаллаб олганди, кема поли, машина, стол-стулу соатгача ҳатто…
Бу ҳолат фақат шу ерда бўлса керак дея ҳисоблаган штурвалчи кема ташқарисига чиқар экан, бадтар ҳайрон қолди. Кема нарвонлари, қутқарув ёстиқлари, ушлагичлар, ҳатто арқонларигача бебурд шиллиққуртлар билан қопланганди. Кемадагиларни бир қўрқув исканжаси ишғол қилди.
Ваҳима аввалданам бор, ҳозир эса у янада катталашиб борарди. Чунки ҳеч кимса бу кичик жонзотга қўл теккиза олмасди.
Капитанни қаттиқ ваҳима босганидан ҳатто ҳожатхонага беркиниб олмоқчи бўлди. Бироқ на хожатхона, на бошқа бирон ер шиллиққуртлар истилосидан ҳоли эди. Энг охирда дод-вой солиб каютага югуриб чиққан кўмирчи бўлди. Кема қозони ёнида ҳам шиллиққуртларга бегона бир ер қолмаганди. Кемани сув олса, тешилса, чамабараги синса ҳам ваҳима бу даражада бўлмасди эҳтимол.
Матрослар бута супургилари билан шиллиққуртларни супуриб денгизга отишларига қарамай улар қайсидир ердан қайнаб чиқар, бўш ерларни зумда тўлдиришарди. Гўёки тинимсиз туғилишарди занғарлар…
Бироз муддат ўтиб эса кемачилар устига ҳам юриш бошлашди. Сўнгги чора ёрдам истамоқ… Хабарчи ваҳимага тушганларнинг биринчиси эди.
Соатлар давомида ҳавотирга тушган капитан ваниҳоят амр қилди:
— Тезроқ бўл, ёрдам хабари жўнат!
Хабарчи шиллиққуртлар қоплаб олган аппаратига яқинлашди. Қўлини теккизишга жиркангани учун оёғи билан шиллиққуртларни суриб туширди, аппаратини ишга тушириб, хабар юборди:
— Sos! Sos! Кемани шиллиққуртлар эгаллаб олди.
Бу орада шиллиққуртлар унинг оёқларига тирмашиб, тўппа-тўғри юзи томон ҳаракатлана бошлашди. Оҳ-воҳ қилганича ташқарига югуриб кетди. Қўрқиб кетганидан қайтиб келиб жавоб келганми-йўқми билишга, яна хабар учун тугма босишга ҳам мадори қолмаганди.
* * *
Унқопа кемаси бу хабар тарқалиб, тушунилиб олгунча Марсиляга етиб олди. Кемани буткул шиллиққуртлар тозалай олишмаган бўлса-да, ҳар ҳолда чўкиб кетмасдан манзилга етиб келишди. Кемани яхши бир кимёвий дори, масалан заҳарли тутун билан тозалаш керак. Капитан, капитан ёрдамчиси, штурвалистлар, машинист ва яна бир нечта кемачи ўзларидан жирканишар, тезроқ чўмилишни хоҳлашарди. Дарҳол, оёғини қўлга олиб ҳаммаси бир меҳмонхонага жойлашишди. Ниҳоят, покланиш мумкин, ҳамма жой шиллиқликка ботган. Ҳатто кийимларининг чўнтакларидан ҳам шиллиққуртлар чиқарди. Меҳмонхонада биринчи қилган ишлари албатта душ қабул қилиш бўлди. Икки кун давомида кемада туз тотмаган кемачилар шошила-шошила меҳмонхона ошхонасига тушишди. Капитан офитсиянтга қараб
— Ё Худойим, тезроқ бизга овқат бер, — деди.
— Нима истайсиз мисё?
— Нима бўлсаям фарқи йўқ, фақат тезроқ бўлсин. Ҳозиргина узоқ сафардан келдик. Энг яхши овқатингиз нима бўлса, шуни келтираверинг, бўлинг.
Бўккунича овқат ейишди.
Штурвалчи ёнидагиларга:
— Шўрва ажойиб экан, — деди.
Машинист ҳам қўшиб қўйди:
— Қовурдоқ ҳам жуда хуштаъм.
Капитан эса
— Бирибир бу димламага тенг келадигани йўқ, — дея сўзини якунлади.
Шукр қилиб, қоринларини силай бошлашди.
Бир кемачи ўзини кўрсатмоқ истаб:
— Аниқ биламан, бу бир ёшгина бузоқнинг гўшти, — деди.
— Йўғее, ундаймас.
— Аниқ бузоқ гўшти, қадрдоним. Музлатгичда сақлашади, сўнгра шароб билан юмшатишади. Шундай юмшоқ бўладикии-и.
— Қўзи гўшти чамамда.
— Менимча балиқ гўштиёв.
— Офитсиянт, бу ёққа қараб юборинг, офитсиянт.
— Лаббай, мисё?
— Бу қовурдоқ ниманинг гўштидан?
— Ёқдими сизга мисё? Ўтган ҳафта Туркиядан бир кема шиллиққурт келганди.
— Нимаа-аа-а, шиллиққурт?
Ҳаммаси шошиб қолди.
— Димламаямми?
Офитсиянт муштарийларини шодлантиргани учун табассум айлаб:
— Ҳа, — деди. — У ҳам шиллиққуртдан.
— Шўрва-чи, шўрваямми?
— Хўжайинимиз ресторан овқатларига ўзгача таъм баҳш этади шиллиққурт, дея ҳисоблайди. Шунинг учун пулидан қочмайди. Қиммат бўлсаям олаверамиз. Тўғри топдингиз, бу ҳам шиллиққурт шўрваси.
— Ё Худойим, салат ҳеч қурса шиллиққуртданмасдир?
— Таъм билишингизга гап йўқ, албатта мисё, шиллиқурт салати бу.
Турк тилидан Мақсуда Йўлдошова таржимаси
Kema yoʼlga tushganining ertasi kun oqshomi, kema kapitani palubadagi yotogʼida mizgʼiyotgandi. Bir mahal yuzida qimirlayotgan yumshoq va hoʼl nima bilandir uygʼondi. Koʼzlarini chala ochgan holatda qoʼlini yuziga shapillatib urdi.
Аziz NESIN
KEMАNI ZАBT ETGАN SHILLIQQURTLАR
Aziz Nesin (taxallusi; asl ismi Mahmud Nusrat — Mehmet Nusret Nesin) (1915, Istanbul — 1995, Izmir; Istanbulda dafn etilgan) — turk hajviy yozuvchisi, dramaturg, Nafis sanʼat akademiyasi (Istanbulda oʼqigan (harbiy maʼlumotga ham ega). «Marko posho» (1946) taraqqiyparvar hajviy gazetasi va boshqa matbuot organlarida ishlagan. «Nuh kemasi» (1949) hajviy jurnalini nashr etgan. Koʼplab hajviy hikoya, poema va romanlar muallifi, siyosiy va ijtimoiy hajv ustasi.
«Jinnilar ozod boʼldi», «Ishbilarmon odam», «Noziq va nafis», «Xudoga shukur» va boshqa asarlari siyosiy oʼtkir va dolzarb. Ularda yozuvchi jamiyat illatlarini fosh qiladi, kulgili vaziyat, xususiyat va holatlar orqali kishilarni beixtiyor oʼz nuqsonlaridan kulishga majbur etadi. Аziz Nesin asarlarining qahramonlari — ish axtaraverib bezor boʼlgan mayda amaldor, omadsiz ziyoli va qashshoq ishchi («Yashasin kambagʼallik», «Maydon soatlari», «Xotin kishi boʼlganimda-yu…» va b.).
«Shunday boʼldi, bunday boʼlmaydi» avtobiografik qissasi, «Аziznoma» hajviy sheʼrlar va «Mamlakatlardan birida» hajviy hikoyalar toʼplamlari mavjud. Hajvchi yozuvchilar xalqaro tanlovlarida «Dafna chambari» olgan (1956, 1957). Oʼzbekistonda boʼlib oʼtgan Osiyo va Аfrika mamlakatlari yozuvchilarining Toshkent anjumanlari ishtirokchisi.
Аsarlari oʼzbek («Musht ketdi», 1966; «Xushtak afandim», 1969; «Futbol qiroli», 1978 va h.k.) va boshqa tillarda nashr qilingan.
— Sos, sos! Nuqta, chiziqcha, chiziqcha, chiziqcha, nuqta, nuqta, nuqta, chiziqcha. Sos! Tat, taa… tat, tat, taa… tat… Sos! Chiziqcha, chiziqcha, nuqta, chiziqcha, nuqta. Sos!
Xabar Unqopani yuk tashish kemasidan kelardi. Eng yaqin sohildagi xabarchi Unqopani kemasiga javoban morze yozuvida: — Nima boʼldi?, — deya soʼradi.
Juda qisqa javob xabari keldi:
— Orol dengizi, nol-nol uch daraja shimol, nol-nol bir soniyaga gʼarbdamiz. Kemani shilliqqurtlar egallab oldi. Xavf juda yuqori. Sos! Sos!
Unqopani yuk tashish kemasidan soʼnggi olingan xabar shu mazmunda edi. Sohildagi xabar oluvchi va safarda boʼlgan kemalarning xabarchilari bekordan-bekorga qancha xabar yozishdi, biroq Unqopanidan boshqa biron-bir xat-xabar olisholmadi.
Xabar bir necha daqiqalar ichida Orol dengizidagi barcha kemalarga joʼnatildi. Xabarchilar betinim ravishda bir-biriiga xabar yuborishardi:
— Unqopani yuk tashish kemasini shilliqqurtlar egallab oldi.
— Shilliqqurtmi?
— Ha-ha, shilliqqurt.
— Qanaqa shilliqqurt?
— Men qaerdan bilay qanaqa shilliqqurtligini. Xabarchining xabari shunday tugagan. «Shilliqqurtlar kemani zabt etishdi» debdi, shundan keyin boshqa xabar ham kelmagan.
— Shilliqqurt, anglolmadim toʼgʼrisi. Bu oʼzimizning chigʼanoq boʼlmasin tagʼin.
— Chigʼanoqmi? Chigʼanoq hech zamonda kemani zabt etganmi, yo tovba?
— Mayli, shunday boʼlsin ham deylik, nima boʼldi ekan bu shilliqqurt degani? Xato tushinishgandir balki.
— Bilolmadim xullas… Birgina emas, barcha xabarchilar yordam xabarini olishibdi. Xabarchimizning oʼn sakkiz yillik tajribasi bor. «Unqopa yuk tashish kemasi shilliqqurtlar qoʼliga oʼtdi» deya xabar berdi.
— Demak, seningcha bu shilliqqurtlar chigʼanoq emas, shundaymi.
— Chigʼanoq ham kemani egallay oladimi axir, qadrdonim?
— Bunisini bilmayman. Biz hozir qutqaruv kemasiga nima deb xabar beraylik unda?
— Biz nima olsak, oʼshani sotamiz. Shilliqqurt, shilliqqurt…
* * *
— Unqopa kemasini shilliqqurtlar ishgʼol qildi…
— Ha, shunday…
— Bu tagʼin qaroqchi-paroqchilar guruhi nomi boʼlmasin?
— Ochigʼi bilmayman…
— «Shilliqqurt qaroqchilari».
— Xaritaga bir qaraylikchi.
— Sardinya oroli bor, Soqiz bor masalan, deylik Sisam oroli…
— Sardinyani shilliqqurt deb tushunishgandir ehtimol?
— Qaydan bilay… Balki, Sardinya qaroqchilaridir.
Unqopa yuk tashish kemasiga Istanbul sohilidan besh tonna shilliqqurt ortilgandi. Shilliqqurtlar konteynerlari bilan kema omboriga qoʼyilgan, bu yerdan toʼgʼri Frantsiyaga yoʼl olishi kerak edi. Bundan tashqari boshqa yuklar bilan toʼlgan yuk tashish kemasi yoʼlga otlangandi…
Kema yoʼlga tushganining ertasi kun oqshomi, kema kapitani palubadagi yotogʼida mizgʼiyotgandi. Bir mahal yuzida qimirlayotgan yumshoq va hoʼl nima bilandir uygʼondi. Koʼzlarini chala ochgan holatda qoʼlini yuziga shapillatib urdi. Yumshoqqina, suyuq nimagadir qoʼli tegdi xullas… Nimadirmas, nimalardir… Yotoq lampasini yoqdi. Yoz oʼrtasida tarakanlar hujumiga uchragan karvonsaroy kabi vujudini, yotoqni, butun boshli kemani shilliqqurtlar egallab olgandi. Kapitan dod-voy solgancha palubadan tashqariga otilib chiqdi. Kema tashqarisida oyoq bosilgan joyda chatir-chutur shilliqqurtlarni majagʼlab qoʼyardi. Kayutada qanchadir qobigʼidan ayrilgan, qanchadir qobigʼini yaltillatib yurgan shilliqqurtlar har tarafga sochilib yotardi. Kapitanning oh-vohini birinchi kema haydovchisi va navbatchi matros eshitdi. Ovoz kelgan tomonga ular birinchilardan boʼlib yugurib kelishdi. Yanayam toʼgʼriroq aytadigan boʼlsakyugurib kelishga harakat qilishdi, biroq uddalay olishmadi, chunki oyoq qoʼyadigan joyning oʼzi yoʼq edi. Kema haydovchisi ilk qadamniyoq bir shilliqurt ustiga bosdi. Bosishi bilanoq oyogʼi toyib, oldga qarab yiqildi. Koʼz ochmasidanoq qoʼllari ostida yirik yongʼoq kattaligida nimalardir qimirlayotganini sezdi. Аyni shu onda ikkinchi shturvalchi palubaga yugurib kirdi. Mashinani boshdan-oyoq shilliqqurtlar egallab olgandi, kema poli, mashina, stol-stulu soatgacha hatto…
Bu holat faqat shu yerda boʼlsa kerak deya hisoblagan shturvalchi kema tashqarisiga chiqar ekan, badtar hayron qoldi. Kema narvonlari, qutqaruv yostiqlari, ushlagichlar, hatto arqonlarigacha beburd shilliqqurtlar bilan qoplangandi. Kemadagilarni bir qoʼrquv iskanjasi ishgʼol qildi.
Vahima avvaldanam bor, hozir esa u yanada kattalashib borardi. Chunki hech kimsa bu kichik jonzotga qoʼl tekkiza olmasdi.
Kapitanni qattiq vahima bosganidan hatto hojatxonaga berkinib olmoqchi boʼldi. Biroq na xojatxona, na boshqa biron yer shilliqqurtlar istilosidan holi edi. Eng oxirda dod-voy solib kayutaga yugurib chiqqan koʼmirchi boʼldi. Kema qozoni yonida ham shilliqqurtlarga begona bir yer qolmagandi. Kemani suv olsa, teshilsa, chamabaragi sinsa ham vahima bu darajada boʼlmasdi ehtimol.
Matroslar buta supurgilari bilan shilliqqurtlarni supurib dengizga otishlariga qaramay ular qaysidir yerdan qaynab chiqar, boʼsh yerlarni zumda toʼldirishardi. Goʼyoki tinimsiz tugʼilishardi zangʼarlar…
Biroz muddat oʼtib esa kemachilar ustiga ham yurish boshlashdi. Soʼnggi chora yordam istamoq… Xabarchi vahimaga tushganlarning birinchisi edi.
Soatlar davomida havotirga tushgan kapitan vanihoyat amr qildi:
— Tezroq boʼl, yordam xabari joʼnat!
Xabarchi shilliqqurtlar qoplab olgan apparatiga yaqinlashdi. Qoʼlini tekkizishga jirkangani uchun oyogʼi bilan shilliqqurtlarni surib tushirdi, apparatini ishga tushirib, xabar yubordi:
— Sos! Sos! Kemani shilliqqurtlar egallab oldi.
Bu orada shilliqqurtlar uning oyoqlariga tirmashib, toʼppa-toʼgʼri yuzi tomon harakatlana boshlashdi. Oh-voh qilganicha tashqariga yugurib ketdi. Qoʼrqib ketganidan qaytib kelib javob kelganmi-yoʼqmi bilishga, yana xabar uchun tugma bosishga ham madori qolmagandi.
* * *
Unqopa kemasi bu xabar tarqalib, tushunilib olguncha Marsilyaga yetib oldi. Kemani butkul shilliqqurtlar tozalay olishmagan boʼlsa-da, har holda choʼkib ketmasdan manzilga yetib kelishdi. Kemani yaxshi bir kimyoviy dori, masalan zaharli tutun bilan tozalash kerak. Kapitan, kapitan yordamchisi, shturvalistlar, mashinist va yana bir nechta kemachi oʼzlaridan jirkanishar, tezroq choʼmilishni xohlashardi. Darhol, oyogʼini qoʼlga olib hammasi bir mehmonxonaga joylashishdi. Nihoyat, poklanish mumkin, hamma joy shilliqlikka botgan. Hatto kiyimlarining choʼntaklaridan ham shilliqqurtlar chiqardi. Mehmonxonada birinchi qilgan ishlari albatta dush qabul qilish boʼldi. Ikki kun davomida kemada tuz totmagan kemachilar shoshila-shoshila mehmonxona oshxonasiga tushishdi. Kapitan ofitsiyantga qarab
— Yo Xudoyim, tezroq bizga ovqat ber, — dedi.
— Nima istaysiz misyo?
— Nima boʼlsayam farqi yoʼq, faqat tezroq boʼlsin. Hozirgina uzoq safardan keldik. Eng yaxshi ovqatingiz nima boʼlsa, shuni keltiravering, boʼling.
Boʼkkunicha ovqat yeyishdi.
Shturvalchi yonidagilarga:
— Shoʼrva ajoyib ekan, — dedi.
Mashinist ham qoʼshib qoʼydi:
— Qovurdoq ham juda xushtaʼm.
Kapitan esa
— Biribir bu dimlamaga teng keladigani yoʼq, — deya soʼzini yakunladi.
Shukr qilib, qorinlarini silay boshlashdi.
Bir kemachi oʼzini koʼrsatmoq istab:
— Аniq bilaman, bu bir yoshgina buzoqning goʼshti, — dedi.
— Yoʼgʼee, undaymas.
— Аniq buzoq goʼshti, qadrdonim. Muzlatgichda saqlashadi, soʼngra sharob bilan yumshatishadi. Shunday yumshoq boʼladikii-i.
— Qoʼzi goʼshti chamamda.
— Menimcha baliq goʼshtiyov.
— Ofitsiyant, bu yoqqa qarab yuboring, ofitsiyant.
— Labbay, misyo?
— Bu qovurdoq nimaning goʼshtidan?
— Yoqdimi sizga misyo? Oʼtgan hafta Turkiyadan bir kema shilliqqurt kelgandi.
— Nimaa-aa-a, shilliqqurt?
Hammasi shoshib qoldi.
— Dimlamayammi?
Ofitsiyant mushtariylarini shodlantirgani uchun tabassum aylab:
— Ha, — dedi. — U ham shilliqqurtdan.
— Shoʼrva-chi, shoʼrvayammi?
— Xoʼjayinimiz restoran ovqatlariga oʼzgacha taʼm bahsh etadi shilliqqurt, deya hisoblaydi. Shuning uchun pulidan qochmaydi. Qimmat boʼlsayam olaveramiz. Toʼgʼri topdingiz, bu ham shilliqqurt shoʼrvasi.
— Yo Xudoyim, salat hech qursa shilliqqurtdanmasdir?
— Taʼm bilishingizga gap yoʼq, albatta misyo, shilliqurt salati bu.
Turk tilidan Maqsuda Yoʼldoshova tarjimasi
