Ўлимидан кейин чорак аср вақт ўтган бўлса-да, Жамол Сурайё турк китобхонлари, шеърият ихлосмандларининг энг севимли шоирларидан бири сифатида яшаб келмоқда. Унинг муҳаббат шеърлари бундан кейинги асрлардаям ўқилишига ишонаман. Чунки, муҳаббат ўлмасдир.

ЖАМОЛ СУРАЙЁ
ЁДДА ҚОЛГАН САТРЛАР…

Таниқли шоир ва адиб Жамол Сураё (Cemal Süreya) 1931-йилда Тунжели вилоятининг Пулумур туманида туғлди. Истанбул Ҳайдар Пошо лицейида ўрта таълимни олгач, Анқара университетининг Сиёсий билимлар факултетига ўқишга кирди. Талабалик йилларидан шеъриятга меҳр қўйди. Университетни тамомлагандан сўнг турли газета ва журналларда ишлади. Илк шеърий китоби «Уверсинка» (Кабутар) номи билан 1958-йилда нашр қилинди. Шундан кейин шоирнинг «Госебе» (Кўчманчи, 1965-1966), Бени Оп Сонра Догур Бени (Мени ўп, кейин туғ мени, 1973), Севда Созлери (Севги сўзлари, 1984), Сıкак Нал ве Гуз Битиги (Қайноқ тақа ва куз битиги, 1988) каби китоблари чоп қилинди. Унинг ўнлаб насрий, илмий ва оммабоп асарлари нашр қилинган.
Жамол Сураё 1990-йилнинг 9-cентабрида 59 ёшида Истанбулда вафот этган.

СУРАТ

Бекатда уч киши
Эркак, аёл ва бола.
Эркак қўли чўнтакда,
Аёл бола қўлидан тутган,
Эркак маҳзун —
Маҳзун қўшиқлар мисоли маҳзун…
Аёл гўзал —
Гўзал хотиралар каби гўзал…
Бола —
Гўзал хотиралар каби маҳзун
Маҳзун қўшиқлар мисоли гўзал…

* * *

Ўлаяпман, Тангрим…
Нима ҳам дердим.
Ҳар ўлим бевақтдир.
Биламан, Тангрим…
Аммо, очиғи, шу ҳаёт ҳам,
Ёмон эмасди…
Қайтими керакмас…

* * *

Ҳозир деразани очсаму сени кутсам.
Сен келсанг…
Бўлди-да, энди, келақол.
Ҳеч нима сўрамасанг,
Ҳеч нима гапирмасанг.
Жим турсам…
Жим турсанг…
Жим турсак…

* * *

Ҳозир, дейман…
Ҳозир…
Бир денгиз,
Денгизда кема,
Кўкда чағалай,
Самоварда чой бўлса,
Ҳамда бир чой узатадиган…

* * *

Ёмғир бўлсанг минглаб томчилар ичидан сени топардим.
Чунки қўрқаман, тупроқ олганини қайтиб бермагай…

* * *

Умр қисқа,
Қушлар учмоқда.

* * *

Соат ўн иккидан кейин,
Барча ичимликлар
Шаробдир, инон.

* * *

Ким истамас бахтли бўлишни?
Аммо бахтсиз бўлишга ҳам
тайёрмисан, мен билан бирга!

* * *

Мен билан ўйнамаяпти, деб
йиғлаётган болакай.
Шошма, ҳали, катта бўл олдин,
кўрасан шундай ўйинлар
ўйнашадики сен билан…

* * *

Уйғондим, уйғондим ва сени ўйладим
фақат сени, фақат кўзларингни…

* * *

Кўрган жойингда мени бағрингга бос…

* * *

Фақат сен билан кучлиман,
Сен бўлмасанг ҳеч нимада маъни қолмайди.
Мени сев!

* * *

Сен томон саёҳат қилмоқ истайман.
Бир чипта бер, ойна ёнидан эмас,
Жонга яқин жойидан бўлсин…

* * *

Қаҳвахона олдидан машиналар ўтмоқда
ва яна бир от-арава…
Сени ўйлаганда ўша от ҳам
чиройли кўринади кўзга.

* * *

Қушлардай чуғурлайди,
Чектирган азобларинг…

* * *

Бир тақвим ва бир шиша ароқ етади менга.
Тақвим: сен келадиган кунларни белгилаш учун.
Ароқ: келмаган кунларингни унутиш учун…

* * *

Овозингда нима бор биласанми?!
Айтолмаган сўзларинг бордир…
Овозингда нима бор биласанми?
Мудраган туркча бор…

* * *

Кўрдимки кулишингдан гўзал шеър чиқади.
Севдим, таваккал қилдим.

* * *

Биласан мен қаерда бўлсам
Ёлғизликнинг пойтахти ўша шаҳардир.

* * *

Ташқарида ёмғир,
Юрагимда ҳасрат,
Хотирамда сен…
Учовингиз бир онда қандай ёғяпсиз?!
Тушунмай қолдим…

* * *

Соямга боқ, соямга
Менга ошиқ, девона…

Аслиятдан Маъруфжон Йўлдошев таржимаси

Таржимон ҳақида

   Маруфжон Йўлдошев (Юлдашев) 1973-йилда Ўзбекистоннинг Фарғона вилояти Бувайда туманида туғилди. 1990-йилда Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университетининг Ўзбек ва қозоқ филологияси факултетига ўқишга кирди. 1992-1994-йилларда Туркиянинг Эге университети Турк тили ва адабиёти бўлимида ўқиди. 1996-йилда Фарғона университетининг Ўзбек филологияси факултетини имтиёзли дипломга тамомлади.
1996-2010-йилларда Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университетининг Ўзбек тилшунослиги кафедрасида ишлади. 2000-йилда “Абдулҳамид Сулаймон Чўлпоннинг бадиий тил маҳорати” мавзусида номзодлик диссертациясини ҳимоя қилди. 2008-йилда Ўзбек тилшунослиги соҳасида дотсент илмий унвонини олди. 2009-йилда “Бадиий матннинг лингвопоэтик тадқиқи” мавзусидаги диссертациясини муваффақиятли ҳимоя қилиб, филология фанлари доктори  илмий даражасини олди.
Маъруфжон Юлдашев 2010-йилдан бери Туркия Жумҳурияти Эге университетининг Адабиёт факултетида бакалавриат, магистратура ва докторантура босқичларида ўзбек тили ва адабиёти ҳамда ўзбек тилшунослигининг долзарб масалаларидан дарс бериб келмоқда. Ўзбек тилшунослигининг лингвопоэтика ва матн тилшунослиги соҳаларида изланишлар олиб бормоқда. Ҳозиргача, муаллифнинг ўзбек, турк, рус, инглиз тилларидаги 50 дан ортиқ илмий мақоласи ва 16 та китоби нашр қилинган..

Манба: www.marufjonyuldashev.com

  O’limidan keyin chorak asr vaqt o’tgan bo’lsa-da, Jamol Surayyo turk kitobxonlari, she’riyat ixlosmandlarining eng sevimli shoirlaridan biri sifatida yashab kelmoqda. Uning muhabbat she’rlari bundan keyingi asrlardayam o’qilishiga ishonaman. Chunki, muhabbat o’lmasdir.

JAMOL SURAYYO
YODDA QOLGAN SATRLAR…

    Taniqli shoir va adib Jamol Surayo (Cemal Süreya) 1931-yilda Tunjeli viloyatining Pulumur tumanida tug‘ldi. Istanbul Haydar Posho litseyida o‘rta ta’limni olgach, Anqara universitetining Siyosiy bilimlar fakultetiga o‘qishga kirdi. Talabalik yillaridan she’riyatga mehr qo‘ydi. Universitetni tamomlagandan so‘ng turli gazeta va jurnallarda ishladi. Ilk she’riy kitobi «Üvercinka» (Kabutar) nomi bilan 1958-yilda nashr qilindi. Shundan keyin shoirning «Göçebe» (Ko‘chmanchi, 1965-1966), Beni Öp Sonra Doğur Beni (Meni o‘p, keyin tug‘ meni, 1973), Sevda Sözleri (Sevgi so‘zlari, 1984), Sıcak Nal ve Güz Bitiği (Qaynoq taqa va kuz bitigi, 1988) kabi kitoblari chop qilindi. Uning o‘nlab nasriy, ilmiy va ommabop asarlari nashr qilingan.
Jamol Surayo 1990-yilning 9-sentabrida 59 yoshida Istanbulda vafot etgan.

SURAT

Bekatda uch kishi
Erkak, ayol va bola.
Erkak qo‘li cho‘ntakda,
Ayol bola qo‘lidan tutgan,
Erkak mahzun —
Mahzun qo‘shiqlar misoli mahzun…
Ayol go‘zal —
Go‘zal xotiralar kabi go‘zal…
Bola —
Go‘zal xotiralar kabi mahzun
Mahzun qo‘shiqlar misoli go‘zal…

* * *

O‘layapman, Tangrim…
Nima ham derdim.
Har o‘lim bevaqtdir.
Bilaman, Tangrim…
Ammo, ochig‘i, shu hayot ham,
Yomon emasdi…
Qaytimi kerakmas…

* * *

Hozir derazani ochsamu seni kutsam.
Sen kelsang…
Bo‘ldi-da, endi, kelaqol.
Hech nima so‘ramasang,
Hech nima gapirmasang.
Jim tursam…
Jim tursang…
Jim tursak…

* * *

Hozir, deyman…
Hozir…
Bir dengiz,
Dengizda kema,
Ko‘kda chag‘alay,
Samovarda choy bo‘lsa,
Hamda bir choy uzatadigan…

* * *

Yomg‘ir bo‘lsang minglab tomchilar ichidan seni topardim.
Chunki qo‘rqaman, tuproq olganini qaytib bermagay…

* * *

Umr qisqa,
Qushlar uchmoqda.

* * *

Soat o‘n ikkidan keyin,
Barcha ichimliklar
Sharobdir, inon.

* * *

Kim istamas baxtli bo‘lishni?
Ammo baxtsiz bo‘lishga ham
tayyormisan, men bilan birga!

* * *

Men bilan o‘ynamayapti, deb
yig‘layotgan bolakay.
Shoshma, hali, katta bo‘l oldin,
ko‘rasan shunday o‘yinlar
o‘ynashadiki sen bilan…

* * *

Uyg‘ondim, uyg‘ondim va seni o‘yladim
faqat seni, faqat ko‘zlaringni…

* * *

Ko‘rgan joyingda meni bag‘ringga bos…

* * *

Faqat sen bilan kuchliman,
Sen bo‘lmasang hech nimada ma’ni qolmaydi.
Meni sev!

* * *

Sen tomon sayohat qilmoq istayman.
Bir chipta  ber, oyna yonidan emas,
Jonga yaqin joyidan bo‘lsin…

* * *

Qahvaxona oldidan mashinalar o‘tmoqda
va yana bir ot-arava…
Seni o‘ylaganda o‘sha ot ham
chiroyli ko‘rinadi ko‘zga.

* * *

Qushlarday chug‘urlaydi,
Chektirgan azoblaring…

* * *

Bir taqvim va bir shisha aroq yetadi menga.
Taqvim: sen keladigan kunlarni belgilash uchun.
Aroq: kelmagan kunlaringni unutish uchun…

* * *

Ovozingda nima bor bilasanmi?!
Aytolmagan so‘zlaring bordir…
Ovozingda nima bor bilasanmi?
Mudragan turkcha bor…

* * *

Ko‘rdimki kulishingdan go‘zal she’r chiqadi.
Sevdim, tavakkal qildim.

* * *

Bilasan men qayerda bo‘lsam
Yolg‘izlikning poytaxti o‘sha shahardir.

* * *

Tashqarida yomg‘ir,
Yuragimda hasrat,
Xotiramda sen…
Uchovingiz bir onda qanday yog‘yapsiz?!
Tushunmay qoldim…

* * *

Soyamga boq, soyamga
Menga oshiq, devona…

Asliyatdan Ma’rufjon Yo’ldoshev tarjimasi

Tarjimon haqida

Marufjon Yo’ldoshev (Yuldashev) 1973-yilda O‘zbekistonning Farg‘ona viloyati Buvayda tumanida tug‘ildi. 1990-yilda Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universitetining O‘zbek va qozoq filologiyasi fakultetiga o‘qishga kirdi. 1992-1994-yillarda Turkiyaning Ege universiteti Turk tili va adabiyoti bo‘limida o‘qidi. 1996-yilda Farg‘ona universitetining O‘zbek filologiyasi fakultetini imtiyozli diplomga tamomladi.
1996-2010-yillarda Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universitetining O‘zbek tilshunosligi kafedrasida ishladi. 2000-yilda “Abdulhamid Sulaymon Cho‘lponning badiiy til mahorati” mavzusida nomzodlik dissertatsiyasini (Ph. D.) himoya qildi. 2008-yilda O‘zbek tilshunosligi sohasida dotsent ilmiy unvonini oldi. 2009-yilda “Badiiy matnning lingvopoetik tadqiqi” mavzusidagi dissertatsiyasini muvaffaqiyatli himoya qilib, filologiya fanlari doktori (Doctor of Sciences: Philology) ilmiy darajasini oldi.
Ma’rufjon Yuldashev 2010-yildan beri Turkiya Jumhuriyati Ege universitetining Adabiyot fakultetida bakalavriat, magistratura va doktorantura bosqichlarida o‘zbek tili va adabiyoti hamda o‘zbek tilshunosligining dolzarb masalalaridan dars berib kelmoqda. O‘zbek tilshunosligining lingvopoetika va matn tilshunosligi sohalarida izlanishlar olib bormoqda. Hozirgacha, muallifning o‘zbek, turk, rus, ingliz tillaridagi 50 dan ortiq ilmiy maqolasi va 16 ta kitobi nashr qilingan..

Manba: www.marufjonyuldashev.com