АҚШ фуқаролари – Муқаддас “Қуръони Карим”ни ёққан янги салбчи пастор Терри Жонс даъвати билан Сэм Бэсил & Алан Робертс & Накула Бассли Накулa исмли иблисбаччалар томонидан суратга олинган Ҳазрати Пайғамбаримизга қарши оғир ҳақоратлардан иборат “Мусулмонлар гуноҳсизлиги” (Innocence of Muslims) фильми туфайли Ислом оламида бемисл намойишлар авж олди.

Хуршид ДАВРОН
ФИТНА ҲАҚИДА

АҚШ фуқаролари – Муқаддас “Қуръони Карим”ни ёққан янги салбчи пастор Терри Жонс даъвати билан Сэм Бэсил & Алан Робертс & Накула Бассли Накулa исмли иблисбаччалар томонидан суратга олинган Ҳазрати Пайғамбаримизга қарши оғир ҳақоратлардан иборат “Мусулмонлар гуноҳсизлиги” (Innocence of Muslims) фильми туфайли Ислом оламида бемисл намойишлар авж олди. Бу воқеалар Ливиядаги АҚШ элчисининг ўлдирилиши ва элчихона биносига ўт қўйилиши билан бошланди. Демократия пешволари ва уларнинг гумашталари «Бу мусулмонлар тушунмайдики,АҚШ ҳукумати фильмни тўхтата олмайди,чунки инсон ҳуқуқлари ва сўз эркинлиги  бор,инсон ҳуқуқлари ва сўз эркинлиги ҳар қандай қадриятдан баланд» деган иддаоларни рўкач қилишдан бошқасига ярамаяпти. Инсон ҳуқуқларини ва сўз эркинлигини рад этмаган ҳолда айтамиз:  Йўқ,»жаноблар», 310 миллионли мамлакат  ўз қонунини пеш қилиб дунё аҳолисининг чорагини ташкил қиладиган  мусулмонлар учун муқаддас бўлган динни ва    қарайиб 1,6 миллиард инсон учун идеал ҳисобланган Ҳазрати Пайғамбаримизни ҳақорат қилган фильмни сўз эркинлиги билан оқлаёлмайди.

Тасаввур қилинг: АҚШ расмий идоралари мамлакат ҳудудида расмий фаолият юритиб келаётган ультра-радикал ташкилот — Ку-клукс-кланнинг автомобиль йўлларини ахлатдан тозалашга қаратилган федерал дастурда иштирок этишини «Бу мамлакатда нотинчлик келтириб чиқариши мумкин» деган иддао билан ман қилади-ю,бутун дунёда нотинчлик келтириб чиқараётган фильмни ман қилишни инсон эркини паймол қилиш деб айюҳаннос солади. Бу Ғарбнинг,биринчи навбатда АҚШнинг иккиюзламачилигини кўрсатади.

АҚШ Исломга қарши курашни ҳам ўзининг махфий хизматлари ва Моссад уюштирган фитна (11.09.2001 йилда) билан бошлаганини яхши биламиз. Ёлғоннинг умри қисқа. Фитначилар 11 сентябрь фожиасини айрим Ислом давлатлари билан боғлашга ҳар қанча уринишмасин,бу ёлғонга ишонмайдиганлар сони кундан-кунга ортиб бормоқда. Инглиз адиби Оруэлнинг «Молхона ҳақида эртак» («Animal Farm: A Fairy Story,») асаридаги воқеаларини эслайсизми? Фермадан инсонни бадарға қилиб, ҳокимиятни қўлга киритган чўчқалар бошқа барча ҳайвонларни узоқ вақт ўз «ғоя»ларига ишонтириб,уларни ўз изимларига бўйсундириб,ҳалокат томон бошлашмасин,бари бир сир фош бўлади. Гарчи Оруэль ўз асарини советлар империясини назарда тутиб ёзган бўлса-да,бугунга келиб унинг китоби Ғарбнинг машъум кирдикорлари ҳақида ҳикоя қилаётгандек таассурот қолдиради.

Энди гапни юз берган бу машъум фильмга алоқаси йўқдек туюлган,аслида Ғарб томонидан Ислом ва Шарққа қаратилган улкан қўпорувчилик режасининг муайян қисми ҳисобланган ва бевосита сизу бизнинг кўз ўнгимизда амалга ошаётган ишлар томонга бураман. Зеро,Ғарбнинг бизнинг турмушимизни,тинчлигимизни бузишга қаратилган ишлари ҳақида гапирмасликнинг иложи йўқ.

Мен мазкур сайт саҳифаларида мана шу иккиюзламачи Ғарб малайлари бўлишга ҳаракат қилаётган айрим «ижодкор» кимсалар ҳақида,уларнинг «асар»ларида муқаддас ислом динига,миллий қадриятларимизга нописандлик кайфиятлари пайдо бўлаётганини ёзган эдим,нашриётлар томонидан уятсизликни тарғиб қилаётган китоблар ва уларнинг пул учун ҳар қандай пасткашликка тайёр муаллифлари ҳақида ёзилган мақолаларни қўллаб-қувватлаган эдим (Саҳифа сўнгида берилган ишораларга қаранг). Ҳатто уятсиз мавзуларда ёзилган айрим ҳикоялар ижодкорлар уюшмаси,бир қатор кутубхоналар сайтларида пайдо бўлганини айтган,уларнинг айримларига қўнғироқ қилиб, бемаъни матнларни олиб ташлашга эришган эдим.

Бу хусусда эслаганим,зиё томон эмас,зулмат сари элтгувчи йўлдан юриш бошлаган муаллифларни инсофга чақириш,уларни огоҳлантиришдан иборат,холос.

Энг аввало,фитнакор фильм хусусида ёзилган сонсиз шарҳларни ўқир эканман,бир шоир укамнинг менга қарата ёзилган ушбу сатрларини эсладим:  «Мусулмонларнинг ўзлари қирпичоқ бўлиб ётгани реал факт. Ҳаттоки, Ҳазрати Али халифалик қилган олтин даврларда ҳам булар қон тўкишдан тийилмаганлар.

Ғарб бугунги кунда цивилизация ўчоғига айланган. Жаҳондаги барча миллат зиёлилари шу боис ғарбга интиладилар. Ғарбни четлаб туриб дунё миқёсига чиқаман деб ўйлаган ёзувчи — калтабин ёзувчи. Чингиз Айтматовни жаҳонга кимлар танитди? Французлар эмасми? Ўлжас Сулаймонов ҳам айнан ғарбда довруқ қозонган. Бинобарин, биз ғарбликларга эргашсак жарликларга қуламаймиз, балки чўққиларга чиқамиз…»

Бу парчадаги ҳар бир сўз одамни  таажжубга солади. Энг аввало, «Ҳаттоки, Ҳазрати Али халифалик қилган олтин даврларда ҳам булар қон тўкишдан тийилмаганлар»  жумласидаги «булар» сўзи муаллифнинг «мен мусулмонларга мутлақо алоқасизман» деган иддаосини билдириб турибди. Қолаверса, мусулмонларнинг ўзаро қирпичоқ бўлиб  ётганини билган одам, наҳотки, бу қирпичоқ бўлишлар фақат ва фақат Ғарбнинг ташаббуси ва фитнаси туфайли юз бераётганини билмаса?

Ғарб цивилизация ўчоғи эканини мен рад этмайман. Нафақат,Ғарб,балки бугунги кунда  Туркия,Ҳиндистон,Япония,Хитой,Эрон,Россия ҳам муайян маънода тамаддун ўчоқлари эканини  тан оламан. Ғарбнинг асрлар давомида худди Шарқ каби тамаддун иқлимини яратишдаги хизматларини тан олган ҳолда унинг бугунги аянчли аҳволи ҳақидаям ўз тушунчам бор. Мен бугунги Ғарб хусусида сўз юритганда унинг дунё сиёсати майдонида амалга ошираётган қабиҳ ишларини назарда тутаман. Бу қабиҳ ишларнинг энг аввали Исломга қарши олиб бориб бораётган ҳам ғоявий,ҳам ҳарбий ҳамлаларида намоён бўлмоқда деб биламан. Ғарб нафақат Ислом ва Шарққа,шу билан бирга,ўзининг аҳолисига ҳам тажаввуз ва тазйиқ ўтказиб,ўз минтақасини худосизлик,иймонсизлик сари бошлаб бормоқда,инсониятнинг асрий қадриятларини (оила,никоҳ.ота-она ва фарзанд ва ҳ.к. тушунчаларни) бутунлай йўқ этишга қаратилган  сиёсатини барча нарсадан,ҳатто,ўзи сиғинган бут — демократиядан устун қўймоқда. Бу эса уни фалокат сари олиб бормоқда. Ҳатто,Ғарбда бошланган молиявий инқироз ҳам аслида маънавий инқироз натижасида юз бераётганини тушуниш йўқ.  Ғарбнинг ўзидан чиққан буюк файласуф башорат қилганидек: «Қаердаким маънавиятсизлик қарор топса,у ерда  иқтисодий равнақ ҳам йўқолади».  Яна такрорлайман,  Ғарбнинг таназзулида оддий одамларни эмас, балки Ғарбда мавжуд тузумнинг маънавий қашшоқланиши сабабчи деб биламан.

Шу билан бирга,мен Ислом оламида ҳамма нарса бинойидек деб  айтишдан мутлақо йироқман. Шарқнинг буюк одами Махатхир Муҳаммад айтганидек, «Ислом муқаддас китобимиз «Қуръони Карим»ни бўйнига  осиб олган саводсиз муллаларнинг яккаҳоким ҳукмидан озод бўлмагунча,Ислом фақат маърифат эмас,у техникавий ривожланиш,илмий юксалиш эканини англамагунча Ғарбнинг таъсиридан,тажаввузидан қутулолмаймиз». Бу буюк зот нефт туфайли  оқиб келаётган бойликка кўмилиб, миллиард долларларини АҚШ ва Ғарб хизматига қўйган Саудия,Қувайт ва ҳ.к. араб давлатларини тараққиётдан мутлақо четда қолаётганини, «оқибатда уммондек катта араб  давлатлари ҳовучдек кичкина Исроилдан қоқ қақшаб келаётганини  айтар экан, бу касофатдан фақат техникавий ва илмий тараққиёт қутқаражагини ҳақли равишда башорат қилади.

Чингиз Айтматову Ўлжас Сулаймонов фақат  Ғарб туфайли дунёга машҳур бўлган деган иддаога келсак,бу мутлақо куракда турмайдиган гап. Энг аввало,инсонда Оллоҳ  берган истеъдод бўлмас экан, Ғарб тугул,бутун дунёда китоб чиқарсаям истеъдодсиз ёзувчи номсиз ва шарафсиз қолаверади. Гапни чўзиб ўтирмасдан машҳур «Йўлнома» китобидан кичик бир иқтибос келтираман: » Чингиз Айтматов, Олжас Сулаймонов, Фозил Искандар каби талантли ёзувчилар рус тилида ёзмаганларида «ўз адабиётларини» дунё миқёсига олиб чиқолмасдилар, дейишарди адабиётшунослар. Ўзбекистонда ҳам бу йўлдан кетишга ишқибозлар топилди. Аммо уларда на Чингизнинг на-да, Олжаснинг истеъдоди бор эди…»

3 ойча аввал эълон қилган саҳифамда бир адибанинг ўзи билан уюштирилган суҳбатда нималар деганини келтирган эдим. У “Шиорингиз нима?” деб берилган саволга мана бундай жавоб беради: “Менга 100 долларлик пулдаги «We trust in God» яъни “Биз худога ишонамиз” деган шиор ёқади. Гап унинг 100 долларлик пуллигида эмас. Бу шиорнинг бутун инсониятга тегишлигида”.
Гўё адиба аждодларимизнинг Оллоҳга ишониш билан боғлиқ муқаддас китобларидан мутлақо бехабар,минг бир қўлдан ўтиб юрган кир,ифлос пулдаги ёзув унинг учун муътабарроқ. Ва энг муҳими,гарчи адиба, “Гап унинг 100 долларлик пуллигида эмас” деб таъкидлаган бўлса-да, гап айнан шу пул қайси давлатга тегишлигида, гап ўз миллий ақидаларига паст назарда қарайдиган кимсаларга айнан шу ёзув битиб қўйилган пуллардан бериб турилишида. Адиба ўзининг бу гапи ғарблик ҳомийларига жуда маъқул тушушини билган. Агар у «Қуръон»ни тилга олганида ёки муқаддас ҳадисларни айтганида «ҳомий»лари ғашини келтиришини билгани учун урғуни  «доллар» сўзига қаратган.

Яратганга ишониш шиор эмас. Адиба ўзининг худога эмас,пул ишонишини ошкор қилиб қўйганини билармикан?

Қолаверса, фитнакор фильм қўзғаган норозиликлар туфайли бу адиба АҚШ ҳукумати  гарчи 100 долларлик пулига «We trust in God»  деган шиорни ёзган,бу билан диннинг муқаддаслигини иддао қилган бўлса-да,аслида бутун сиёсати давомида бунинг тескарисини амалга оширганини,ошираётганини тушунармикан?

Адибага ғоядош бўлган ва юқорида бизни Ғарбдан ўрганишга даъват қилган жумлаларни ёзган ғарбмаҳлиё  шоир бошқа бир ўринда шундай ақл ўргатади: “Ўзбек менталитети … сир сақлашни маъқул кўради. Европа эса бундаймас.

Европада бундай гаплар очиқчасига айтилади. Россия телевидениеси орқали намойиш этилган бир кўрсатув ҳамон ёдимда: Зал тўла одам. Эркаклару аёллар ўзаро баҳслашишмоқда. Баҳс қизиғида малласоч хоним ўрнидан турди-да: Бизга хўрозга ўхшаб устимизга чиқиб-тушадиган эркаклар керакмас. Бизга сифатли секс керак, деди. Бундай гаплар европаликлар учун оддий саналади.

Америкалик олимлар аёл қачон бахтли бўлиши мумкин, деган саволни ўртага ташлаганлар ва саволга шундай жавоб қайтаришган: аёл бир эркакни севади, иккинчиси билан қовушади, учинчисига эса турмушга чиқади. Ана ўша учта хусусият ( севги, ҳирсий қониқиш, фарзандни дунёга келтириш) битта эркакда жамулжам бўлса, шундагина аёл бахтли бўлиши мумкин. Шу ғоя бўйича ҳаттоки бадиий фильмлар ҳам ишланган.”

Бу ғарбмаҳлиё  шоирнинг фикрича, миллий менталитетни бир четга суриб қўйиб,Европадан ўрганишимиз керак экан. Биз хўрозга ўхшаб хонимлар устига чиқиб-тушадиган ёки тушмайдиган эркаклар ҳақида ёзишимиз,аёлларимизни аждодларимизнинг минг йилликлар давомида асраб-авайланган муҳаббат,никоҳ,оила ҳақидаги қадриятларидан воз кечиб,кеча бир эркак,бугун бошқа бир эркак ва эртага яна бир бошқаси билан “дон олишиш”га даъват этишимиз, ҳаётда учратсак ҳам,адабиётда ўқисак ҳам бу ҳолатни табиий ҳол деб қабул қилишимиз керак.

Ғарбмаҳлиё шоир  юқоридаги гаплардан кўнгли тўлмаган,шекилли, Ғарб файласуфининг “Ҳар қандай одам руҳиятининг туб-тубларида ахлоқсизликка бўлган майл биқиниб ётади” деган фикрини пеш қилиб давом этади: Ана шу фалсафий қарашлар асосида айрим ёзувчилар инсон деб аталмиш тилсимли мавжудот сир-асрорини очишга интиладилар. Хўш, уларнинг мақсадлари нима ўзи? Ҳаёт ҳақиқатини тўлақонли акс эттириш. Схематизм хасталигидан мосуво бўлиш…»

Бу гапларни ўқиган одамда табиий равишда саволлар туғилади: Наҳотки, ҳаёт ҳақиқатини тўлақонли акс эттириш одам руҳиятининг туб-тубида биқиниб ётган ахлоқсизликни ифода этишда мужассам бўлса? Наҳотки,схематизм хасталигидан мосуво бўлиш учун миллий ахлоқий қадриятларимиздан воз кечишимиз шарт бўлса?

Зеро,ҳаёт ҳақиқатини тўлақонли акс эттириш ҳам, схематизм хасталигидан мосуво бўлиш ҳам Ғарб файласуфининг фикрига мутлақо алоқаси йўқ.Бу,энг аввало, ёзувчининг истеъдоди ва маҳоратига боғлиқ.

Бугунги Ғарбнинг ғарибона ғояларини эмас,асл миллий қадриятларни эъзозлаган умуминсоний маданият устунларидан бўлмиш Уильям Фолкнер Нобель мукофоти нутқида айни шу биз қарши турган ҳолатни назарда тутиб (чунки бу ҳолат бизда энди бошланган бўлса,Ғарбда олдинроқ юзага келган эди) шундай айтади:

“Бугунги фожиамиз,аввалан бизда мавжуд бўлган умуминсоний ва ҳаммабоп қўрқув туйғусида намоёндир ва биз уни ортиқ яшира олмаймиз.Инсоний руҳ муаммолари бугун бизни қизиқтирмай қўйди. Фақат бир муаммо: менинг вужудимни қачон тилка-пора қиладилар деган сўроқ бизни ташвишга солади.Айни шу сабабдан бугунги ёш ёзувчилар — эркаку аёллар – ўзи билан ўзи зиддиятда бўлган инсон юраги муаммоларидан узоқлашдилар,ҳолбуки фақатгина шу зиддият мукаммал адабиётни ярата олади,бундан бошқа ҳеч бир нарса ижоднинг азобу қийноғига арзимайди.

Улар буни англашлари зарур. Улар қўрқувнинг манфур эканини англашлари,англаб,уни узил-кесил рад этишлари,ўз ижодхоналаридан инсон юраги табиатига вобаста муҳаббат ва ор-номус, шафқат ва ғурур, меҳр ва фидойилик каби адабиётни поклайдиган,уни ҳалокатдан сақлаб қоладиган эски аъмоллардан бошқа ҳамма нарсани батамом итқитишлари керак. Токи бу ишни қилмас эканлар,улар тавқе лаънат остида ижод қилишдан қутулмайдилар. Улар муҳаббат ҳақида эмас,иллатлар ҳақида,мағлуб бўлган тараф ҳеч нима йўқотмайдиган мағлубиятлар ҳақида, на умидни ва энг даҳшатлиси, на меҳр-шафқатни барқарор этгувчи ғалабалар ҳақида ёзишга маҳкум бўладилар. Уларнинг яралари абадият вужудини жароҳатламайди,унда бирон бир из ҳам қолдирмайди. Улар юрак ҳақида эмас,ички эндокрин безлар ҳақида ёзадилар,холос…

Махлуқотлар орасида ягона бетакрор овозга эга бўлгани учун эмас, балки меҳр кўрсатишга,фидойилик ва сабр-тоқат қилишга қодир қалб ва руҳга эга бўлгани учун инсонни мангу деб улуғлаймиз.Шоирнинг,ёзувчининг асл бурчи мана шу ҳақда ёзишда мужассам.Ижодкорга берилган имконият одамлар юрагини юксакларга кўтариб,ҳамма замонларда инсон улуғлигини намоён этиб келган матонат ва номус,умид ва ғурур,меҳру оқибат ва фидойилик каби фазилатларга қувват бағишлаб,ҳар қандай шароитда инсонни ғолиб бўлишига замин таёрламоқдан иборат.Шоирлик инсон ҳаёти солномасини ёзиш эмас,шоир асарлари ҳар қандай шароитда инсон ғолиб чиқиши учун куч-қувват берадиган пойдевор ва устун бўлмоғи керак…”

Ёки яна бир машҳур адиб — Шарқу Ғарб адабиёти учун ҳақиқий ижодкор тимсолига айланган Ясунари Кавабатанинг биз муҳокама қилаётган мавзу борасида айтган фикрларига қулоқ тутайлик. Ясунари Кавабата 1968 йили Нобель мкофотини қабул қилиб олган маросимда сўзлаган нутқини тўлалигича ўзи мансуб халқ миллий менталитетининг асоси бўлган қадимий япон шеъриятига бағишлайди ва нутқи якунида бир жумлада асосий фикрини баён қилади: “ Ўйлайманки, руҳониятимиз асослари мутлақо бир-биридан фарқ қилади”.

Япон адиби ижоди ҳақида сўз юритган мунаққидлардан бири “Кавабата том маънода асрий анъааналарни ўзида мужассам эта олган миллий адиб бўлгани учун ҳам дунё адабиёти устунларидан бирига айланди.У умуммиллий қадриятлар асосида ижод қилгани учун умуминсоний даражага кўтарилди” деб ёзган эди.

Буюк Робиндронатх Тхакур Ғарб маданиятига кўр-кўрона тақлид қилган ҳамкасб ватандошлари ҳақида ёзар экан: “Улар бегоналарнинг ахлатхоналаридан бировлар кийиб эскиртган жандаларни излаб юрган гадоларга ўхшайди” деб таъкидлайди. Тхакур бир шеърида ёзади:

Ҳар бир миллат қўлида
Ёниб турар бир чироқ,
Шу чироқни авайлаб
Сен дунёни рўшно эт…

Адабиётдаги тутган ўрнини Шарқу Ғарбда ҳеч ким рад этолмайдиган буюк адибларнинг адабиётнинг асл моҳияти ҳақида айтган бундай фикр-мулоҳазалари,улар қолдирган умуминсоний маънавий мерос фақат ички эндокрин безлар ҳақида ёзаётган ёзувчилар ва уларнинг ҳимоячиларигагина эмас,бизга ҳам сабоқ бўлиши керак деб ўйлайман.

Уятсиз ҳикоялари билан дунё майдонига чиқишга уринаётган адиба хусусида эса шундай дейиш мумкин: Маълумки,айрим эр кўрмаган ёки эрдан тўймаган аёллар ҳаётида оила ва фарзанд ўрнини тўла-тўкис бетизгин ҳирс эгаллаб олади.Оқибатда,аёл онгини фақат ҳирс бошқаради.Медицинада бу руҳий касаллик ҳисобланади. Адабиётнинг машаққатли йўлидан бориб,маънодор ва бадиий юксак асарлар яратиб ҳаққоний ном чиқариш ўрнини ахлоқсиз,уят нарсалар ҳақида ёзиб тезроқ ном чиқариш ҳирси эгалласа бу ҳолат маънавий хасталикдан дарак беради. Энг даҳшати,ўз қаламини Иблис кучлари қўлларига бериб қўйиш,уларга хизмат қилишдир,бу инсонийликдан воз кечиш,инсонга яратувчи томонидан берилган,буюк Фолкнер айтганидек, инсон юраги табиатига вобаста муҳаббат ва ор-номус, шафқат ва ғурур, меҳр ва фидойилик каби адабиётни поклайдиган,уни ҳалокатдан сақлаб қоладиган эски аъмоллардан воз кечиш демакдир.

 Ғарбпараст   шоир яна бир мақоласида дунёга чиқиш учун ҳар қандай йўлга киришга тайёр аёл ёзғувчини  ҳимоя қилишга киришар экан,унинг Чўлпон анъаналарини бир қадар очиқлик билан давом эттираётгани ҳақида гапиради. Бу Қобил билан Хобилни тенг қўйишдек уятсиз ва ёлғон гапдир.Тассаввур қилинг: кўчадан икки ўзбек аёли ўтиб бормоқда.Биринчиси,миллий маданиятимиз,расм-русумларимизга амал қилиб кийинган,иккинчи аёл ҳам миллий либос кийган,аммо этагини белигача кўтариб қадам ташлаяпти.Наҳотки,уларни тенг қўйиш мумкин бўлса? Бу буюк Чўлпонга нисбатан туҳматдан бошқа нарса эмас.

Даъватчи шоир мақолаларини, АҚШга бориб «Ўзбекистонда эротик адабиёт» мавзусида маъруза ўқиган адибанинг турли чет эл радиоларига берган интервьюларини ўқиганимда ё эшитганимда олис болалигимда рўй берган бир воқеа “ялт” этиб эсимга тушади.

Мен боғу роғли жойда туғилганман. Болаликдан боққа парвариш бериш,пайванд қилиш сирларидан озмунча хабарим бор.Ҳовлимиз катта эди.Мана шу катта ҳовлининг бир чеккасида кичкина боғчам бор эди.Болалик жўрам Исматилло билан (унинг ҳам боғчаси бор эди) эрта баҳор ёки кеч кузда тонг саҳардан чиқиб кетиб,далама-дала юриб боғимизда йўқ ниҳолларни излардик. Баҳорда,ўзимизча “тажриба”лар ўтказиб,тўғри келадими,йўқми,ҳар хил ниҳолларни бир-бирига пайванд қилиш билан машғул бўлардик.

Ҳовлимизнинг бир чеккасида биз томонда “урус дарахт” деб аталадиган новдалари сассиқ оғоч пала-партиш кўпайиб ўсиб ётарди.Неча марта уларни йўқ қилишга уриндик,фойдаси бўлмади. Баҳор келиши билан чуқур ер тагидаги илдизлардан,”лоп” этиб кўкармалар пайдо бўлар,ҳафта ўтмай бир қаричча бўй чўзарди.

Нима бўлди-ю, новдаси гилосникига сал-пал ўхшаб кетгани учунми,билмайман, мана шу сассиқ дарахтни гилос билан пайванд қилиш фикри туғилиб қолди. Буни қаранг-ки пайванд тутиб,бир йил ичида бўйи икки метрдан зиёд тарвақайлаган пайванди келаси баҳорда гуллаб,ҳосил қилди. Баҳор кетар — ёз келар пайтда катта-катта меваси қизарди.Аммо,уни еб бўлмасди,жуда бемаза эди. Бу тажрибамни кузатиб юрган камгап отам,бошини чайқаб “ Қазисан, қартасан, асли наслингга тортасан” деб айтганларини ҳали ҳануз эслаб юраман.

Шифокорлар ҳалокатга учраган инсон ҳаётини сақлаб қолиш учун унга янги қон қуядилар.Аммо, дуч келган қонни эмас,ўша инсон қони резусига тўғри келадиган қонни қуядилар.Аксинча бўлса,инсон ҳалок бўлади. Адабиётда ҳам шундай: у фақат маънавий жиҳатдан яқин бўлган адабиётдан таъсирланиши мумкин. Бу таъсир ҳар хил “изм лар билан аталверсин,аммо бизни ўзбек қилиб турган мезонларга мос келсин.Бу янги қон бизнинг қон гуруҳимизга тўғри келсин.

Ғарбга маҳлиё бир шоирнинг  шеърида шундай сатрлар бор:

У бир фикр —
урчиб кўпайса
ўтмоғинг шарт бошнинг баҳридан…

Табиатимизга ёт ҳар қандай фикрни ўйламай-нетмай қабул қилиш охир-оқибатда бошнинг баҳридан ўтишга олиб келиши табиий,деб ўйлайман

Мулоҳазаларимнинг бошида фитнакорлар томонидан тайёрланган “Мусулмонлар гуноҳсизлиги” (Innocence of Muslims) фильми бутун  Ислом оламида бемисл намойишлару ғалаёнлар қўзғагани ҳақида гапириб, кейин ўз уйимизда мана шундай фитнакорларга шогирд тушишга тайёр кимсалар пайдо бўлаётганини айтишимдан мақсад битта: уларга ва барчамизга буюк ватандошимиз Шайх Нажмиддин Кубронинг авлодларга қарата «Алданишдан сақланинг! Сақланинг!!» дея ҳайқирганини эслатишдан иборат.

Мен тилга олиб ўтган ижодкорларни кўр-кўрона тарзда душман деб айтолмайман.Энг аввало,бунга маънавий ҳаққим йўқ. Уларнинг ижодда ва сўз айтишда бизнинг талабимиз асосида эмас,ўз эрклари асосида иш тутишга,эркин фикр билдиришга ҳақ-ҳуқуқлари бор. Биз ҳам уларнинг матбуот ёки интернет тизимида билдирган фикр ва мулоҳазаларига ўз муносабатимизни билдириш эркига эгамиз.

——————-

Шу мавзуда сайтда эълон қилинган айрим мақолалар:

1.Gap pulda emas, dilda!
2.Чингиз Айтматов.АХЛОҚ БИЛАН АХЛОҚСИЗЛИКНИНГ ФАРҚИ ҚОЛМАСА…
3.Дилфуза Комилова. Адабиётдаги ахлоқсизликлар ҳақида икки мақола
4.ЯНА МАРИЦА БОДРОЖИЧ ва НОБЕЛЬ МУКОФОТИ ҲАҚИДА

Xurshid DAVRON
FITNA HAQIDA

AQSH fuqarolari – Muqaddas “Qur’oni Karim”ni yoqqan yangi salbchi pastor Terri Jons da’vati bilan Sem Besil & Alan Roberts & Nakula Bassli Nakula ismli iblisbachchalar tomonidan suratga olingan Hazrati Payg’ambarimizga qarshi og’ir haqoratlardan iborat “Musulmonlar gunohsizligi” (Innocence of Muslims) fil`mi tufayli Islom olamida bemisl namoyishlar avj oldi. Bu voqealar Liviyadagi AQSH elchisining o’ldirilishi va elchixona binosiga o’t qo’yilishi bilan boshlandi. Demokratiya peshvolari va ularning gumashtalari «Bu musulmonlar tushunmaydiki,AQSH hukumati fil`mni to’xtata olmaydi,chunki inson huquqlari va so’z erkinligi bor,inson huquqlari va so’z erkinligi har qanday qadriyatdan baland» degan iddaolarni ro’kach qilishdan boshqasiga yaramayapti. Inson huquqlarini va so’z erkinligini rad etmagan holda aytamiz: Yo’q,»janoblar», 310 millionli mamlakat o’z qonunini pesh qilib dunyo aholisining choragini tashkil qiladigan musulmonlar uchun muqaddas bo’lgan dinni va qarayib 1,6 milliard inson uchun ideal hisoblangan Hazrati Payg’ambarimizni haqorat qilgan fil`mni so’z erkinligi bilan oqlayolmaydi.

Tasavvur qiling: AQSH rasmiy idoralari mamlakat hududida rasmiy faoliyat yuritib kelayotgan ul`tra-radikal tashkilot — Ku-kluks-klanning avtomobil` yo’llarini axlatdan tozalashga qaratilgan federal dasturda ishtirok etishini «Bu mamlakatda notinchlik keltirib chiqarishi mumkin» degan iddao bilan man qiladi-yu,butun dunyoda notinchlik keltirib chiqarayotgan fil`mni man qilishni inson erkini paymol qilish deb ayyuhannos soladi. Bu G’arbning,birinchi navbatda AQShning ikkiyuzlamachiligini ko’rsatadi.

AQSH Islomga qarshi kurashni ham o’zining maxfiy xizmatlari va Mossad uyushtirgan fitna (11.09.2001 yilda) bilan boshlaganini yaxshi bilamiz. Yolg’onning umri qisqa. Fitnachilar 11 sentyabr` fojiasini ayrim Islom davlatlari bilan bog’lashga har qancha urinishmasin,bu yolg’onga ishonmaydiganlar soni kundan-kunga ortib bormoqda. Ingliz adibi Oruelning «Molxona haqida ertak» («Animal Farm: A Fairy Story,») asaridagi voqealarini eslaysizmi? Fermadan insonni badarg’a qilib, hokimiyatni qo’lga kiritgan cho’chqalar boshqa barcha hayvonlarni uzoq vaqt o’z «g’oya»lariga ishontirib,ularni o’z izimlariga bo’ysundirib,halokat tomon boshlashmasin,bari bir sir fosh bo’ladi. Garchi Oruel` o’z asarini sovetlar imperiyasini nazarda tutib yozgan bo’lsa-da,bugunga kelib uning kitobi G’arbning mash’um kirdikorlari haqida hikoya qilayotgandek taassurot qoldiradi.

Endi gapni yuz bergan bu mash’um fil`mga aloqasi yo’qdek tuyulgan,aslida G’arb tomonidan Islom va Sharqqa qaratilgan ulkan qo’poruvchilik rejasining muayyan qismi hisoblangan va bevosita sizu bizning ko’z o’ngimizda amalga oshayotgan ishlar tomonga buraman. Zero,G’arbning bizning turmushimizni,tinchligimizni buzishga qaratilgan ishlari haqida gapirmaslikning iloji yo’q.

Men mazkur sayt sahifalarida mana shu ikkiyuzlamachi G’arb malaylari bo’lishga harakat qilayotgan ayrim «ijodkor» kimsalar haqida,ularning «asar»larida muqaddas islom diniga,milliy qadriyatlarimizga nopisandlik kayfiyatlari paydo bo’layotganini yozgan edim,nashriyotlar tomonidan uyatsizlikni targ’ib qilayotgan kitoblar va ularning pul uchun har qanday pastkashlikka tayyor mualliflari haqida yozilgan maqolalarni qo’llab-quvvatlagan edim (Sahifa so’ngida berilgan ishoralarga qarang). Hatto uyatsiz mavzularda yozilgan ayrim hikoyalar ijodkorlar uyushmasi,bir qator kutubxonalar saytlarida paydo bo’lganini aytgan,ularning ayrimlariga qo’ng’iroq qilib, bema’ni matnlarni olib tashlashga erishgan edim.

Bu xususda eslaganim,ziyo tomon emas,zulmat sari eltguvchi yo’ldan yurish boshlagan mualliflarni insofga chaqirish,ularni ogohlantirishdan iborat,xolos.

Eng avvalo,fitnakor fil`m xususida yozilgan sonsiz sharhlarni o’qir ekanman,bir shoir ukamning menga qarata yozilgan ushbu satrlarini esladim: «Musulmonlarning o’zlari qirpichoq bo’lib yotgani real fakt. Hattoki, Hazrati Ali xalifalik qilgan oltin davrlarda ham bular qon to’kishdan tiyilmaganlar.

G’arb bugungi kunda sivilizatsiya o’chog’iga aylangan. Jahondagi barcha millat ziyolilari shu bois g’arbga intiladilar. G’arbni chetlab turib dunyo miqyosiga chiqaman deb o’ylagan yozuvchi — kaltabin yozuvchi. Chingiz Aytmatovni jahonga kimlar tanitdi? Frantsuzlar emasmi? O’ljas Sulaymonov ham aynan g’arbda dovruq qozongan. Binobarin, biz g’arbliklarga ergashsak jarliklarga qulamaymiz, balki cho’qqilarga chiqamiz…»

Bu parchadagi har bir so’z odamni taajjubga soladi. Eng avvalo, «Hattoki, Hazrati Ali xalifalik qilgan oltin davrlarda ham bular qon to’kishdan tiyilmaganlar» jumlasidagi «bular» so’zi muallifning «men musulmonlarga mutlaqo aloqasizman» degan iddaosini bildirib turibdi. Qolaversa, musulmonlarning o’zaro qirpichoq bo’lib yotganini bilgan odam, nahotki, bu qirpichoq bo’lishlar faqat va faqat G’arbning tashabbusi va fitnasi tufayli yuz berayotganini bilmasa?

G’arb sivilizatsiya o’chog’i ekanini men rad etmayman. Nafaqat,G’arb,balki bugungi kunda Turkiya,Hindiston,Yaponiya,Xitoy,Eron,Rossiya ham muayyan ma’noda tamaddun o’choqlari ekanini tan olaman. G’arbning asrlar davomida xuddi Sharq kabi tamaddun iqlimini yaratishdagi xizmatlarini tan olgan holda uning bugungi ayanchli ahvoli haqidayam o’z tushuncham bor. Men bugungi G’arb xususida so’z yuritganda uning dunyo siyosati maydonida amalga oshirayotgan qabih ishlarini nazarda tutaman. Bu qabih ishlarning eng avvali Islomga qarshi olib borib borayotgan ham g’oyaviy,ham harbiy hamlalarida namoyon bo’lmoqda deb bilaman. G’arb nafaqat Islom va Sharqqa,shu bilan birga,o’zining aholisiga ham tajavvuz va tazyiq o’tkazib,o’z mintaqasini xudosizlik,iymonsizlik sari boshlab bormoqda,insoniyatning asriy qadriyatlarini (oila,nikoh.ota-ona va farzand va h.k. tushunchalarni) butunlay yo’q etishga qaratilgan siyosatini barcha narsadan,hatto,o’zi sig’ingan but — demokratiyadan ustun qo’ymoqda. Bu esa uni falokat sari olib bormoqda. Hatto,G’arbda boshlangan moliyaviy inqiroz ham aslida ma’naviy inqiroz natijasida yuz berayotganini tushunish yo’q. G’arbning o’zidan chiqqan buyuk faylasuf bashorat qilganidek: «Qaerdakim ma’naviyatsizlik qaror topsa,u yerda iqtisodiy ravnaq ham yo’qoladi». Yana takrorlayman, G’arbning tanazzulida oddiy odamlarni emas, balki G’arbda mavjud tuzumning ma’naviy qashshoqlanishi sababchi deb bilaman.

Shu bilan birga,men Islom olamida hamma narsa binoyidek deb aytishdan mutlaqo yiroqman. Sharqning buyuk odami Maxatxir Muhammad aytganidek, «Islom muqaddas kitobimiz «Qur’oni Karim»ni bo’yniga osib olgan savodsiz mullalarning yakkahokim hukmidan ozod bo’lmaguncha,Islom faqat ma’rifat emas,u texnikaviy rivojlanish,ilmiy yuksalish ekanini anglamaguncha G’arbning ta’siridan,tajavvuzidan qutulolmaymiz». Bu buyuk zot neft tufayli oqib kelayotgan boylikka ko’milib, milliard dollarlarini AQSH va G’arb xizmatiga qo’ygan Saudiya,Quvayt va h.k. arab davlatlarini taraqqiyotdan mutlaqo chetda qolayotganini, «oqibatda ummondek katta arab davlatlari hovuchdek kichkina Isroildan qoq qaqshab kelayotganini aytar ekan, bu kasofatdan faqat texnikaviy va ilmiy taraqqiyot qutqarajagini haqli ravishda bashorat qiladi.

Chingiz Aytmatovu O’ljas Sulaymonov faqat G’arb tufayli dunyoga mashhur bo’lgan degan iddaoga kelsak,bu mutlaqo kurakda turmaydigan gap. Eng avvalo,insonda Olloh bergan iste’dod bo’lmas ekan, G’arb tugul,butun dunyoda kitob chiqarsayam iste’dodsiz yozuvchi nomsiz va sharafsiz qolaveradi. Gapni cho’zib o’tirmasdan mashhur «Yo’lnoma» kitobidan kichik bir iqtibos keltiraman: » Chingiz Aytmatov, Oljas Sulaymonov, Fozil Iskandar kabi talantli yozuvchilar rus tilida yozmaganlarida «o’z adabiyotlarini» dunyo miqyosiga olib chiqolmasdilar, deyishardi adabiyotshunoslar. O’zbekistonda ham bu yo’ldan ketishga ishqibozlar topildi. Ammo ularda na Chingizning na-da, Oljasning iste’dodi bor edi…»

3 oycha avval e’lon qilgan sahifamda bir adibaning o’zi bilan uyushtirilgan suhbatda nimalar deganini keltirgan edim. U “Shioringiz nima?” deb berilgan savolga mana bunday javob beradi: “Menga 100 dollarlik puldagi «We trust in God» ya’ni “Biz xudoga ishonamiz” degan shior yoqadi. Gap uning 100 dollarlik pulligida emas. Bu shiorning butun insoniyatga tegishligida”.
Go’yo adiba ajdodlarimizning Ollohga ishonish bilan bog’liq muqaddas kitoblaridan mutlaqo bexabar,ming bir qo’ldan o’tib yurgan kir,iflos puldagi yozuv uning uchun mu’tabarroq. Va eng muhimi,garchi adiba, “Gap uning 100 dollarlik pulligida emas” deb ta’kidlagan bo’lsa-da, gap aynan shu pul qaysi davlatga tegishligida, gap o’z milliy aqidalariga past nazarda qaraydigan kimsalarga aynan shu yozuv bitib qo’yilgan pullardan berib turilishida. Adiba o’zining bu gapi g’arblik homiylariga juda ma’qul tushushini bilgan. Agar u «Qur’on»ni tilga olganida yoki muqaddas hadislarni aytganida «homiy»lari g’ashini keltirishini bilgani uchun urg’uni «dollar» so’ziga qaratgan.

Yaratganga ishonish shior emas. Adiba o’zining xudoga emas,pul ishonishini oshkor qilib qo’yganini bilarmikan?

Qolaversa, fitnakor fil`m qo’zg’agan noroziliklar tufayli bu adiba AQSH hukumati garchi 100 dollarlik puliga «We trust in God» degan shiorni yozgan,bu bilan dinning muqaddasligini iddao qilgan bo’lsa-da,aslida butun siyosati davomida buning teskarisini amalga oshirganini,oshirayotganini tushunarmikan?

Adibaga g’oyadosh bo’lgan va yuqorida bizni G’arbdan o’rganishga da’vat qilgan jumlalarni yozgan g’arbmahliyo shoir boshqa bir o’rinda shunday aql o’rgatadi: “O’zbek mentaliteti … sir saqlashni ma’qul ko’radi. Yevropa esa bundaymas.

Yevropada bunday gaplar ochiqchasiga aytiladi. Rossiya televideniesi orqali namoyish etilgan bir ko’rsatuv hamon yodimda: Zal to’la odam. Erkaklaru ayollar o’zaro bahslashishmoqda. Bahs qizig’ida mallasoch xonim o’rnidan turdi-da: Bizga xo’rozga o’xshab ustimizga chiqib-tushadigan erkaklar kerakmas. Bizga sifatli seks kerak, dedi. Bunday gaplar yevropaliklar uchun oddiy sanaladi.

Amerikalik olimlar ayol qachon baxtli bo’lishi mumkin, degan savolni o’rtaga tashlaganlar va savolga shunday javob qaytarishgan: ayol bir erkakni sevadi, ikkinchisi bilan qovushadi, uchinchisiga esa turmushga chiqadi. Ana o’sha uchta xususiyat ( sevgi, hirsiy qoniqish, farzandni dunyoga keltirish) bitta erkakda jamuljam bo’lsa, shundagina ayol baxtli bo’lishi mumkin. Shu g’oya bo’yicha hattoki badiiy fil`mlar ham ishlangan.”

Bu g’arbmahliyo shoirning fikricha, milliy mentalitetni bir chetga surib qo’yib,Yevropadan o’rganishimiz kerak ekan. Biz xo’rozga o’xshab xonimlar ustiga chiqib-tushadigan yoki tushmaydigan erkaklar haqida yozishimiz,ayollarimizni ajdodlarimizning ming yilliklar davomida asrab-avaylangan muhabbat,nikoh,oila haqidagi qadriyatlaridan voz kechib,kecha bir erkak,bugun boshqa bir erkak va ertaga yana bir boshqasi bilan “don olishish”ga da’vat etishimiz, hayotda uchratsak ham,adabiyotda o’qisak ham bu holatni tabiiy hol deb qabul qilishimiz kerak.

G’arbmahliyo shoir yuqoridagi gaplardan ko’ngli to’lmagan,shekilli, G’arb faylasufining “Har qanday odam ruhiyatining tub-tublarida axloqsizlikka bo’lgan mayl biqinib yotadi” degan fikrini pesh qilib davom etadi: Ana shu falsafiy qarashlar asosida ayrim yozuvchilar inson deb atalmish tilsimli mavjudot sir-asrorini ochishga intiladilar. Xo’sh, ularning maqsadlari nima o’zi? Hayot haqiqatini to’laqonli aks ettirish. Sxematizm xastaligidan mosuvo bo’lish…»

Bu gaplarni o’qigan odamda tabiiy ravishda savollar tug’iladi: Nahotki, hayot haqiqatini to’laqonli aks ettirish odam ruhiyatining tub-tubida biqinib yotgan axloqsizlikni ifoda etishda mujassam bo’lsa? Nahotki,sxematizm xastaligidan mosuvo bo’lish uchun milliy axloqiy qadriyatlarimizdan voz kechishimiz shart bo’lsa?

Zero,hayot haqiqatini to’laqonli aks ettirish ham, sxematizm xastaligidan mosuvo bo’lish ham G’arb faylasufining fikriga mutlaqo aloqasi yo’q.Bu,eng avvalo, yozuvchining iste’dodi va mahoratiga bog’liq.

Bugungi G’arbning g’aribona g’oyalarini emas,asl milliy qadriyatlarni e’zozlagan umuminsoniy madaniyat ustunlaridan bo’lmish Uil`yam Folkner Nobel` mukofoti nutqida ayni shu biz qarshi turgan holatni nazarda tutib (chunki bu holat bizda endi boshlangan bo’lsa,G’arbda oldinroq yuzaga kelgan edi) shunday aytadi:

“Bugungi fojiamiz,avvalan bizda mavjud bo’lgan umuminsoniy va hammabop qo’rquv tuyg’usida namoyondir va biz uni ortiq yashira olmaymiz.Insoniy ruh muammolari bugun bizni qiziqtirmay qo’ydi. Faqat bir muammo: mening vujudimni qachon tilka-pora qiladilar degan so’roq bizni tashvishga soladi.Ayni shu sababdan bugungi yosh yozuvchilar — erkaku ayollar – o’zi bilan o’zi ziddiyatda bo’lgan inson yuragi muammolaridan uzoqlashdilar,holbuki faqatgina shu ziddiyat mukammal adabiyotni yarata oladi,bundan boshqa hech bir narsa ijodning azobu qiynog’iga arzimaydi.

Ular buni anglashlari zarur. Ular qo’rquvning manfur ekanini anglashlari,anglab,uni uzil-kesil rad etishlari,o’z ijodxonalaridan inson yuragi tabiatiga vobasta muhabbat va or-nomus, shafqat va g’urur, mehr va fidoyilik kabi adabiyotni poklaydigan,uni halokatdan saqlab qoladigan eski a’mollardan boshqa hamma narsani batamom itqitishlari kerak. Toki bu ishni qilmas ekanlar,ular tavqe la’nat ostida ijod qilishdan qutulmaydilar. Ular muhabbat haqida emas,illatlar haqida,mag’lub bo’lgan taraf hech nima yo’qotmaydigan mag’lubiyatlar haqida, na umidni va eng dahshatlisi, na mehr-shafqatni barqaror etguvchi g’alabalar haqida yozishga mahkum bo’ladilar. Ularning yaralari abadiyat vujudini jarohatlamaydi,unda biron bir iz ham qoldirmaydi. Ular yurak haqida emas,ichki endokrin bezlar haqida yozadilar,xolos…

Maxluqotlar orasida yagona betakror ovozga ega bo’lgani uchun emas, balki mehr ko’rsatishga,fidoyilik va sabr-toqat qilishga qodir qalb va ruhga ega bo’lgani uchun insonni mangu deb ulug’laymiz.Shoirning,yozuvchining asl burchi mana shu haqda yozishda mujassam.Ijodkorga berilgan imkoniyat odamlar yuragini yuksaklarga ko’tarib,hamma zamonlarda inson ulug’ligini namoyon etib kelgan matonat va nomus,umid va g’urur,mehru oqibat va fidoyilik kabi fazilatlarga quvvat bag’ishlab,har qanday sharoitda insonni g’olib bo’lishiga zamin tayorlamoqdan iborat.Shoirlik inson hayoti solnomasini yozish emas,shoir asarlari har qanday sharoitda inson g’olib chiqishi uchun kuch-quvvat beradigan poydevor va ustun bo’lmog’i kerak…”

Yoki yana bir mashhur adib — Sharqu G’arb adabiyoti uchun haqiqiy ijodkor timsoliga aylangan Yasunari Kavabataning biz muhokama qilayotgan mavzu borasida aytgan fikrlariga quloq tutaylik. Yasunari Kavabata 1968 yili Nobel` mkofotini qabul qilib olgan marosimda so’zlagan nutqini to’laligicha o’zi mansub xalq milliy mentalitetining asosi bo’lgan qadimiy yapon she’riyatiga bag’ishlaydi va nutqi yakunida bir jumlada asosiy fikrini bayon qiladi: “ O’ylaymanki, ruhoniyatimiz asoslari mutlaqo bir-biridan farq qiladi”.

Yapon adibi ijodi haqida so’z yuritgan munaqqidlardan biri “Kavabata tom ma’noda asriy an’aanalarni o’zida mujassam eta olgan milliy adib bo’lgani uchun ham dunyo adabiyoti ustunlaridan biriga aylandi.U umummilliy qadriyatlar asosida ijod qilgani uchun umuminsoniy darajaga ko’tarildi” deb yozgan edi.

Buyuk Robindronatx Txakur G’arb madaniyatiga ko’r-ko’rona taqlid qilgan hamkasb vatandoshlari haqida yozar ekan: “Ular begonalarning axlatxonalaridan birovlar kiyib eskirtgan jandalarni izlab yurgan gadolarga o’xshaydi” deb ta’kidlaydi. Txakur bir she’rida yozadi:

Har bir millat qo’lida
Yonib turar bir chiroq,
Shu chiroqni avaylab
Sen dunyoni ro’shno et…

Adabiyotdagi tutgan o’rnini Sharqu G’arbda hech kim rad etolmaydigan buyuk adiblarning adabiyotning asl mohiyati haqida aytgan bunday fikr-mulohazalari,ular qoldirgan umuminsoniy ma’naviy meros faqat ichki endokrin bezlar haqida yozayotgan yozuvchilar va ularning himoyachilarigagina emas,bizga ham saboq bo’lishi kerak deb o’ylayman.

Uyatsiz hikoyalari bilan dunyo maydoniga chiqishga urinayotgan adiba xususida esa shunday deyish mumkin: Ma’lumki,ayrim er ko’rmagan yoki erdan to’ymagan ayollar hayotida oila va farzand o’rnini to’la-to’kis betizgin hirs egallab oladi.Oqibatda,ayol ongini faqat hirs boshqaradi.Meditsinada bu ruhiy kasallik hisoblanadi. Adabiyotning mashaqqatli yo’lidan borib,ma’nodor va badiiy yuksak asarlar yaratib haqqoniy nom chiqarish o’rnini axloqsiz,uyat narsalar haqida yozib tezroq nom chiqarish hirsi egallasa bu holat ma’naviy xastalikdan darak beradi. Eng dahshati,o’z qalamini Iblis kuchlari qo’llariga berib qo’yish,ularga xizmat qilishdir,bu insoniylikdan voz kechish,insonga yaratuvchi tomonidan berilgan,buyuk Folkner aytganidek, inson yuragi tabiatiga vobasta muhabbat va or-nomus, shafqat va g’urur, mehr va fidoyilik kabi adabiyotni poklaydigan,uni halokatdan saqlab qoladigan eski a’mollardan voz kechish demakdir.

G’arbparast shoir yana bir maqolasida dunyoga chiqish uchun har qanday yo’lga kirishga tayyor ayol yozg’uvchini himoya qilishga kirishar ekan,uning Cho’lpon an’analarini bir qadar ochiqlik bilan davom ettirayotgani haqida gapiradi. Bu Qobil bilan Xobilni teng qo’yishdek uyatsiz va yolg’on gapdir.Tassavvur qiling: ko’chadan ikki o’zbek ayoli o’tib bormoqda.Birinchisi,milliy madaniyatimiz,rasm-rusumlarimizga amal qilib kiyingan,ikkinchi ayol ham milliy libos kiygan,ammo etagini beligacha ko’tarib qadam tashlayapti.Nahotki,ularni teng qo’yish mumkin bo’lsa? Bu buyuk Cho’lponga nisbatan tuhmatdan boshqa narsa emas.

Da’vatchi shoir maqolalarini, AQShga borib «O’zbekistonda erotik adabiyot» mavzusida ma’ruza o’qigan adibaning turli chet el radiolariga bergan interv`yularini o’qiganimda yo eshitganimda olis bolaligimda ro’y bergan bir voqea “yalt” etib esimga tushadi.

Men bog’u rog’li joyda tug’ilganman. Bolalikdan boqqa parvarish berish,payvand qilish sirlaridan ozmuncha xabarim bor.Hovlimiz katta edi.Mana shu katta hovlining bir chekkasida kichkina bog’cham bor edi.Bolalik jo’ram Ismatillo bilan (uning ham bog’chasi bor edi) erta bahor yoki kech kuzda tong sahardan chiqib ketib,dalama-dala yurib bog’imizda yo’q nihollarni izlardik. Bahorda,o’zimizcha “tajriba”lar o’tkazib,to’g’ri keladimi,yo’qmi,har xil nihollarni bir-biriga payvand qilish bilan mashg’ul bo’lardik.

Hovlimizning bir chekkasida biz tomonda “urus daraxt” deb ataladigan novdalari sassiq og’och pala-partish ko’payib o’sib yotardi.Necha marta ularni yo’q qilishga urindik,foydasi bo’lmadi. Bahor kelishi bilan chuqur yer tagidagi ildizlardan,”lop” etib ko’karmalar paydo bo’lar,hafta o’tmay bir qarichcha bo’y cho’zardi.

Nima bo’ldi-yu, novdasi gilosnikiga sal-pal o’xshab ketgani uchunmi,bilmayman, mana shu sassiq daraxtni gilos bilan payvand qilish fikri tug’ilib qoldi. Buni qarang-ki payvand tutib,bir yil ichida bo’yi ikki metrdan ziyod tarvaqaylagan payvandi kelasi bahorda gullab,hosil qildi. Bahor ketar — yoz kelar paytda katta-katta mevasi qizardi.Ammo,uni yeb bo’lmasdi,juda bemaza edi. Bu tajribamni kuzatib yurgan kamgap otam,boshini chayqab “ Qazisan, qartasan, asli naslingga tortasan” deb aytganlarini hali hanuz eslab yuraman.

Shifokorlar halokatga uchragan inson hayotini saqlab qolish uchun unga yangi qon quyadilar.Ammo, duch kelgan qonni emas,o’sha inson qoni rezusiga to’g’ri keladigan qonni quyadilar.Aksincha bo’lsa,inson halok bo’ladi. Adabiyotda ham shunday: u faqat ma’naviy jihatdan yaqin bo’lgan adabiyotdan ta’sirlanishi mumkin. Bu ta’sir har xil “izm lar bilan atalversin,ammo bizni o’zbek qilib turgan mezonlarga mos kelsin.Bu yangi qon bizning qon guruhimizga to’g’ri kelsin.

G’arbga mahliyo bir shoirning she’rida shunday satrlar bor:

U bir fikr —
urchib ko’paysa
o’tmog’ing shart boshning bahridan…

Tabiatimizga yot har qanday fikrni o’ylamay-netmay qabul qilish oxir-oqibatda boshning bahridan o’tishga olib kelishi tabiiy,deb o’ylayman

Mulohazalarimning boshida fitnakorlar tomonidan tayyorlangan “Musulmonlar gunohsizligi” (Innocence of Muslims) fil`mi butun Islom olamida bemisl namoyishlaru g’alayonlar qo’zg’agani haqida gapirib, keyin o’z uyimizda mana shunday fitnakorlarga shogird tushishga tayyor kimsalar paydo bo’layotganini aytishimdan maqsad bitta: ularga va barchamizga buyuk vatandoshimiz Shayx Najmiddin Kubroning avlodlarga qarata «Aldanishdan saqlaning! Saqlaning!!» deya hayqirganini eslatishdan iborat.

Men tilga olib o’tgan ijodkorlarni ko’r-ko’rona tarzda dushman deb aytolmayman.Eng avvalo,bunga ma’naviy haqqim yo’q. Ularning ijodda va so’z aytishda bizning talabimiz asosida emas,o’z erklari asosida ish tutishga,erkin fikr bildirishga haq-huquqlari bor. Biz ham ularning matbuot yoki internet tizimida bildirgan fikr va mulohazalariga o’z munosabatimizni bildirish erkiga egamiz.

——————-

Shu mavzuda saytda e’lon qilingan ayrim maqolalar:

1.Gap pulda emas, dilda!
2.Chingiz Aytmatov.AXLOQ BILAN AXLOQSIZLIKNING FARQI QOLMASA…
3.Dilfuza Komilova. Adabiyotdagi axloqsizliklar haqida ikki maqola