Нафақат сўзда, ҳар бир тиниш белгисида бир олам қудрат мужассам. Чунки тиниш белгиси ҳам сўз! Бир дунё маъно-мазмун бор унда. Шундай экан, сўзнинг савоби, уволи, гуноҳи ҳам бор. Масъулияти оғир. Ёзганда унинг юки икки ҳисса ошади. Сизнинг ёзганингизни қанчадан-қанча одам ўқийди, мутолаа асносида ҳар бир сўзингизни дилида такрорлайди. Бадиий ижод инсон эркинлигининг олий кўриниши бўлиши мумкин, лекин сиз ишлатаётган сўзнинг ортида шунча масъулият турганини ўйлаб кўрсангиз юрак орқага тортиб кетади.

АДАБИЁТ — КЎНГИЛ БАЙРАМИ»
Таниқли адиб Хуршид Дўстмуҳаммад билан суҳбат
Суҳбатдош: Нурилла Чори

   Хуршид Дўстмуҳаммаднинг “Жажман”, “Жим ўтирган одам”, Жимжитхонага йўл”, “Ал аъруф”, “Ёлғизим-Сиз”, “Отамнинг ошнаси”, “Ҳовли этагидаги уй”, “Ёқуб изқуварнинг ҳийласи” каби қатор ҳикоялари бугунги ўзбек насрида ўзига хос услубга эга адиб эканидан далолат. Таниқли адиб билан суҳбатимиз ёшлик йиллари, бадиий ижод ва унга муносабат ҳақида кечди.

— Хуршид ака, насрнинг анча машаққатли йўлини босиб ўтгансиз. Ижод борасидаги дастлабки уринишларингиз қандай бўлган?

— Дастлабки ҳикоям 1980 йили “Гулистон” журналида эълон қилинган. Асқад Мухтор раҳбарлик қилган “Гулистон” саҳифаларида муаллиф сифатида кўриниш ҳар кимга ҳам насиб этавермас эди. Бошловчи ижодкорлар учун-ку, асти қўяверасиз! Аввалига журналда бир неча мақолам, суҳбатларим эълон қилинди. Ва кутилмаганда ҳикоям босилди! Кутилмаганда деганим, мен дастлабки ҳикояларимни эълон қилиш учун кам деганда 5-6 йил аввал ҳаракат бошлагандим.

— Нима, 5–6 йил чиқмаганми ҳикояларингиз? Кўпроқ қайси нашрларга мурожаат қилгансиз?

— Бир жуфт ҳикояни қўлтиқлаб олиб, бормаган таҳририятим қолмасди. Ўзи 3–4 саҳифа қоралама, бир кўз югуртиришда “бўлади” ё “бўлмайди” деган хулосани беришга, борингки, ўн беш дақиқа фурсат кетади, шунга ярим йиллаб таҳририятга қатнаган пайтларим бўлган. Очиғи, ўшанда кўп дилим оғриган, тушкунликка тушганман, лекин ўқишдан, ёзишдан сира тўхтамаганман. Бирорта ҳикоямни “Шарқ юлдузи” ёки “Ўзбекистон адабиёти ва санъати”да кўриш сира хаёлдан ҳақиқатга айланмади. “Шарқ юлдузи”нинг наср бўлимига кириб бораман, Шукур Холмирзаев, Зоҳир Аълам, Мурод Муҳаммад Дўст, Турсун Иброҳимов ўтирган бўлишади. Ҳар бири адабиётимизнинг ўзига хос забардаст вакиллари. Улар мен билан сўрашганига, саломимга алик олганига бошим осмонга етади…

Шу кезларда “Ёшлик” журнали таъсис этилди. Ёш журнал “Гулистон”нинг издошига айланди. Сара асарлар, сара мақолалар “Ёшлик”да чиқа бошлади. Бунга “Гулистон” мактабида тобланган бир қатор ижодкорларнинг “Ёшлик”да фаолият бошлашлари сабаб бўлди, албатта.

Кейинчалик дастлаб ёзган машқларим журнал ё газетада босилмаганига хурсанд бўлдим. Улар анчайин ғўр, таҳрирталаб, жўн эканлигини ўзим тушуниб етдим.

– Дастлаб эълон қилинган ҳикоянгиз анчагина оғизга тушган дейишади?

– Шундай бўлган. Аслида, “Киова қуёши” Эркин Аъзамнинг таҳрир чиғириғида етилгачгина журналга чиққан. У америка ҳиндулари ҳаётидан олинган воқеа асосида ёзилган эди. АҚШлик Фиерманн деган адабиётшунос ҳикоядан шўролар тузумига қарши оҳанг топиб, уни ўзича талқин қилиб мақола ёзибди. Бир неча басавлат танқидчиларимиз океан ортидаги у олимга “қақшатғич” зарба беришди. Бу даҳанаки жангда ким ғолиб бўлгани менга қоронғу, лекин шу баҳонада менинг номим тилга тушиб қолди.

– Ижод нима, ўзи?

– Ижод – ижодкор инсоннинг мавжудлик шакли. Ижод ҳаёт реаллигидан бойроқ, фавқулоддароқ ҳолатлари билан жозибали. Ҳар бир ижодкор ўз асарларида ўзича ҳаётнинг бир парчасини яратади. Бунинг завқини ҳеч нарса билан қиёслаб бўлмайди. Абдулла ака Орипов бир учрашув чоғида “Ижод – сўз байрами” деган гапни айтди, яхши айтди, мен унга илова қилиб, ижод – руҳ байрами, кўнгил байрами дегим келади.

— Сўзда қудрат бор дейшади…

— Нафақат сўзда, ҳар бир тиниш белгисида бир олам қудрат мужассам. Чунки тиниш белгиси ҳам сўз! Бир дунё маъно-мазмун бор унда. Шундай экан, сўзнинг савоби, уволи, гуноҳи ҳам бор. Масъулияти оғир. Ёзганда унинг юки икки ҳисса ошади. Сизнинг ёзганингизни қанчадан-қанча одам ўқийди, мутолаа асносида ҳар бир сўзингизни дилида такрорлайди. Бадиий ижод инсон эркинлигининг олий кўриниши бўлиши мумкин, лекин сиз ишлатаётган сўзнинг ортида шунча масъулият турганини ўйлаб кўрсангиз юрак орқага тортиб кетади.
Қўлига қалам тутган ижодкор ҳар бир сўзни, демак, у англатган маънони истаган мақсадда ишлатиши мумкин. Ҳатто улкан адиб Уильям Фолкнер айтмоқчи, ҳар бир ёзувчи ўз адабий тил нормасини яратишга ҳақли. Такрор айтаман, ана шу ҳақ-ҳуқуқ ёнида ҳамиша масъулият туйғуси ҳам турган бўлади. Ёзувчи ўшани унутишга ҳаққи йўқ.

— Ўзбек ҳикоячилиги мавзусидаги номзодлик ишингизда кўпроқ қайси ёзувчиларнинг асарларига мурожаат қилгансиз?

— Миллий ҳикоячилигимизда бадиий тафаккур эволюциясини ўрганганман. Ўша даврнинг энг сара ҳикояларини танлаганман тадқи¬қот учун. Асқад Мухторнинг “Чодирхаёл”, Шукур Холмирзаевнинг “Қадимда бўлган экан”, Ўткир Ҳошимовнинг “Урушнинг сўнгги қурбони”, Мурод Муҳаммад Дўстнинг “Дашту далаларда”, Эркин Аъзамнинг “Сой бўйи, чимзор”, Хайриддин Султоннинг “Ё, Жамшид!”, Олим Отахоннинг “Гулзор чеккасидаги қуёш”, Назар Эшонқулнинг “Маймун етаклаган одам”… Мен оддий китобхон сифатида ҳам, адабиётшунос олим сифатида ҳам мазкур ҳикояларнинг жаҳон ҳикоячилиги намуналари қаторига киритилишига тўла асос бор деб биламан. Бу ҳикояларнинг ҳар бирига бағишланган ҳикоя ҳақида ҳикоя ёзишни дилимга тугиб қўйганман.

— Ҳозирги замон адабиётшунослигидан қониқасизми?

— Бадиий асарни талқин қилишнинг ўзи алоҳида санъат. Герменевтика деган фан ҳам бор. Бизда дуруст ривожланмади шу фан. Адабиётшунос олим асар муаллифининг ортидан эргашиб юрмаслиги керак, у асар моҳиятидаги маъно-мазмунни, ижодий кашфиётни ҳатто муаллифнинг ўзидан ҳам чуқурроқ, теранроқ англаб етишга қурби етиши керак.

– Сизга кучли таъсир қилган ёзувчи?

— Болалик кезларимизда биз ўқимаган китоб қолмас эди кутубхонада. Ўқувчилик кезларимда бешта кутубхонага аъзо бўлганман. Лекин кейин-кейин ёзувчилик ҳаваси шакллангани сайин асосан жаҳон адабиёти намуналарига ишқим тушди. Фёдор Достоевский, Леонид Андреев, Андрей Платонов, кейинроқ Акутагава Рюноскэ, Кендзабуро Оэ, Степан Цвейг, яна кейинроқ Франц Кафка, Албер Камью, яна кейинроқ Лотин Америкаси адабиёти намоёндаларининг бири-биридан гўзал ва бетакрор асарларини тенгқур дўстлар билан талашиб-тортишиб ўқир эдик. Ўзимиздан Темур Пўлатов насридан кўп таъсирланганман. Бир пайтлар унинг ҳар бир асари, ҳар бир қаҳрамони, ҳар бир тасвир услубларини ёддан айтиб бера олардим. Афсуски, бундай адибларнинг асарлари ҳеч қачон оммалашмайди, бу юксак санъат асарлари манглайига урилган тамға. Ҳамиша шундай бўлган, бундан кейин ҳам шу аҳвол ўзгармайди.

— Ҳозирда модерн деб баҳоланаётган ўзбек шеърияти хусусида фикрингиз қандай?

— Модерн – янги дегани. Янгини кўнгли тусаган одам у шоир бўладими, кетмончи бўладими, эскига тоқат қилолмайди. Ана шу бетоқатлиликни кимдир жуда теран англаб етади, кимдир у қадар чуқур идрок этолмайди, яъни бу ҳолатни ўзи тушунтириб бера олмайди, лекин ёзади. Ёзганини бошқалар “модерн” деб номлайди.
Бу модерн тушмагурни биров қабул қиладими-йўқми, ҳар кимнинг ихтиёри ўзида, лекин “эски”га, яъни анъана ҳали кўнглига уриб улгурмаганлар “янги”ни уриб йўқотгудай жазавага тушишларидан куласан, киши. Ахир адабиёт – ижод, ижод эса тинимсиз янгилик истайди, излайди, топади. Бу топишлар гоҳ ғалаба, гоҳ мағлубият келтиради. Муҳими, жараён давом этади.

Адабиётда энг ёмони – ижодий жараённинг тўхтаб қолиши, шундан асрасин, ишқилиб. Бир ҳақиқатни баралла айтиш бурчимиз: замонавий ўзбек шеърияти, у анъанавий йўлда бўладими, янгича тажрибалар кўринишида бўладими, ҳеч бир миллий шеъриятдан кам эмас.

— Бу ҳолат насрда қандай деб ўйлайсиз?

— Насрда масала оғирроқ. Чунки наср шеъриятдан кўра бирмунча оғиркарвон, унда анъанани бузиш осон эмас. Фолкнернинг Хемингуэй ижоди ҳақида айтган мулоҳазаси бор. Хемингуэй ўзи ишғол қилган ижод майдонида яна кўплаб ажойиб асарлар ёзиши мумкин, лекин мен учун унинг ўша майдондаги ғалабасидан кўра, майдонни тарк этган ҳолда ўзгача асар ёзиб мағлубиятга учраши афзалроқ деган мазмунда гапирган. Яъни, Фолкнер адабиёт тажрибалар, янгиланишлар билан тирик демоқчи, холос.

— Сизнинг-ча, тақлид ютуқ бера оладими?

— Ҳар қандай бошловчи ижодкор муайян маънода тақлидчи. Тақлид кўчасидан ўтмасликнинг иложи йўқ. Фақат бир умр шу кўчада қолиб кетмаслик керак. Шахсан ўзим «Қоялардан баландда» ҳикоямни очиқдан-очиқ Темур Пўлатовнинг “Мулк” қиссасига тақлидан ёзганман. Руҳи, оҳанги, тасвир услуби тақлид, сюжет чизиғи, фалсафаси ўзимники. Роҳат қилиб ёзганман уни, яхши кўраман.

— Бугун қайси асарларингизни бошқача ёзгингиз келади?

— Илгари яратган образларимни эслаб тураман, улар “иштирок” этган янги асар ёзгим келади. Вақт-соати билан бу ҳам бўлар… Янги ғоялар бор, ўшалар қоғозга тушмай қолишидан чўчийман, кўнгилда йиғилиб ётган туйғулар увол бўлмасин дейман-да!..

– Янгиланиш ва ёшариш байрами Наврўз арафасида суҳбатлашяпмиз. Ўқувчиларга ва барча юртдошларимизга байрам тилакларингиз?

— Наврўз қалбларга илиқлик ва қувноқлик олиб кирсин. Кексаю ёшнинг қалби меҳр-муҳаббатга лиммо-лим тўлсин. Баҳор берган хуш кайфият йил бўйи кўнгилларни тарк этмасин.

ADABIYOT — KO’NGIL BAYRAMI»
Taniqli adib Xurshid Do’stmuhammad bilan suhbat
Suhbatdosh: Nurilla Chori

  Xurshid Do’stmuhammadning “Jajman”, “Jim o’tirgan odam”, Jimjitxonaga yo’l”, “Al a’ruf”, “Yolg’izim-Siz”, “Otamning oshnasi”, “Hovli etagidagi uy”, “Yoqub izquvarning hiylasi” kabi qator hikoyalari bugungi o’zbek nasrida o’ziga xos uslubga ega adib ekanidan dalolat. Taniqli a dib bilan suhbatimiz yoshlik yillari, badiiy ijod va unga munosabat haqida kechdi.

— Xurshid aka, nasrning ancha mashaqqatli yo’lini bosib o’tgansiz. Ijod borasidagi dastlabki urinishlaringiz qanday bo’lgan?

— Dastlabki hikoyam 1980 yili “Guliston” jurnalida e’lon qilingan. Asqad Muxtor rahbarlik qilgan “Guliston” sahifalarida muallif sifatida ko’rinish har kimga ham nasib etavermas edi. Boshlovchi ijodkorlar uchun-ku, asti qo’yaverasiz! Avvaliga jurnalda bir necha maqolam, suhbatlarim e’lon qilindi. Va kutilmaganda hikoyam bosildi! Kutilmaganda deganim, men dastlabki hikoyalarimni e’lon qilish uchun kam deganda 5-6 yil avval harakat boshlagandim.

— Nima, 5–6 yil chiqmaganmi hikoyalaringiz? Ko’proq qaysi nashrlarga murojaat qilgansiz?

— Bir juft hikoyani qo’ltiqlab olib, bormagan tahririyatim qolmasdi. O’zi 3–4 sahifa qoralama, bir ko’z yugurtirishda “bo’ladi” yo “bo’lmaydi” degan xulosani berishga, boringki, o’n besh daqiqa fursat ketadi, shunga yarim yillab tahririyatga qatnagan paytlarim bo’lgan. Ochig’i, o’shanda ko’p dilim og’rigan, tushkunlikka tushganman, lekin o’qishdan, yozishdan sira to’xtamaganman. Birorta hikoyamni “Sharq yulduzi” yoki “O’zbekiston adabiyoti va san’ati”da ko’rish sira xayoldan haqiqatga aylanmadi. “Sharq yulduzi”ning nasr bo’limiga kirib boraman, Shukur Xolmirzaev, Zohir A’lam, Murod Muhammad Do’st, Tursun Ibrohimov o’tirgan bo’lishadi. Har biri adabiyotimizning o’ziga xos zabardast vakillari. Ular men bilan so’rashganiga, salomimga alik olganiga boshim osmonga yetadi…

Shu kezlarda “Yoshlik” jurnali ta’sis etildi. Yosh jurnal “Guliston”ning izdoshiga aylandi. Sara asarlar, sara maqolalar “Yoshlik”da chiqa boshladi. Bunga “Guliston” maktabida toblangan bir qator ijodkorlarning “Yoshlik”da faoliyat boshlashlari sabab bo’ldi, albatta.

Keyinchalik dastlab yozgan mashqlarim jurnal yo gazetada bosilmaganiga xursand bo’ldim. Ular anchayin g’o’r, tahrirtalab, jo’n ekanligini o’zim tushunib yetdim.

– Dastlab e’lon qilingan hikoyangiz anchagina og’izga tushgan deyishadi?

– Shunday bo’lgan. Aslida, “Kiova quyoshi” Erkin A’zamning tahrir chig’irig’ida yetilgachgina jurnalga chiqqan. U amerika hindulari hayotidan olingan voqea asosida yozilgan edi. AQShlik Fiermann degan adabiyotshunos hikoyadan sho’rolar tuzumiga qarshi ohang topib, uni o’zicha talqin qilib maqola yozibdi. Bir necha basavlat tanqidchilarimiz okean ortidagi u olimga “qaqshatg’ich” zarba berishdi. Bu dahanaki jangda kim g’olib bo’lgani menga qorong’u, lekin shu bahonada mening nomim
tilga tushib qoldi.

– Ijod nima, o’zi?

– Ijod – ijodkor insonning mavjudlik shakli. Ijod hayot realligidan boyroq, favquloddaroq holatlari bilan jozibali. Har bir ijodkor o’z asarlarida o’zicha hayotning bir parchasini yaratadi. Buning zavqini hech narsa bilan qiyoslab bo’lmaydi. Abdulla aka Oripov bir uchrashuv chog’ida “Ijod – so’z bayrami” degan gapni aytdi, yaxshi aytdi, men unga ilova qilib, ijod – ruh bayrami, ko’ngil bayrami degim keladi.

— So’zda qudrat bor deyshadi…

— Nafaqat so’zda, har bir tinish belgisida bir olam qudrat mujassam. Chunki tinish belgisi ham so’z! Bir dunyo ma’no-mazmun bor unda. Shunday ekan, so’zning savobi, uvoli, gunohi ham bor. Mas’uliyati og’ir. Yozganda uning yuki ikki hissa oshadi. Sizning yozganingizni qanchadan-qancha odam o’qiydi, mutolaa asnosida har bir so’zingizni dilida takrorlaydi. Badiiy ijod inson erkinligining oliy ko’rinishi bo’lishi mumkin, lekin siz ishlatayotgan so’zning ortida shuncha mas’uliyat turganini o’ylab ko’rsangiz yurak orqaga tortib ketadi.
Qo’liga qalam tutgan ijodkor har bir so’zni, demak, u anglatgan ma’noni istagan maqsadda ishlatishi mumkin. Hatto ulkan adib Uil`yam Folkner aytmoqchi, har bir yozuvchi o’z adabiy til normasini yaratishga haqli. Takror aytaman, ana shu haq-huquq yonida hamisha mas’uliyat tuyg’usi ham turgan bo’ladi. Yozuvchi o’shani unutishga haqqi yo’q.

— O’zbek hikoyachiligi mavzusidagi nomzodlik ishingizda ko’proq qaysi yozuvchilarning asarlariga murojaat qilgansiz?

— Milliy hikoyachiligimizda badiiy tafakkur evolyutsiyasini o’rganganman. O’sha davrning eng sara hikoyalarini tanlaganman tadqi¬qot uchun. Asqad Muxtorning “Chodirxayol”, Shukur Xolmirzaevning “Qadimda bo’lgan ekan”, O’tkir Hoshimovning “Urushning so’nggi qurboni”, Murod Muhammad Do’stning “Dashtu dalalarda”, Erkin
A’zamning “Soy bo’yi, chimzor”, Xayriddin Sultonning “YO, Jamshid!”, Olim Otaxonning “Gulzor chekkasidagi quyosh”, Nazar Eshonqulning “Maymun yetaklagan odam”…
Men oddiy kitobxon sifatida ham, adabiyotshunos olim sifatida ham mazkur hikoyalarning jahon hikoyachiligi namunalari qatoriga kiritilishiga to’la asos bor deb bilaman. Bu hikoyalarning har biriga bag’ishlangan hikoya haqida hikoya yozishni dilimga tugib qo’yganman.

— Hozirgi zamon adabiyotshunosligidan qoniqasizmi?

— Badiiy asarni talqin qilishning o’zi alohida san’at. Germenevtika degan fan ham bor. Bizda durust rivojlanmadi shu fan. Adabiyotshunos olim asar muallifining ortidan ergashib yurmasligi kerak, u asar mohiyatidagi ma’no-mazmunni, ijodiy kashfiyotni hatto muallifning o’zidan ham chuqurroq, teranroq anglab yetishga qurbi yetishi kerak.

– Sizga kuchli ta’sir qilgan yozuvchi?

— Bolalik kezlarimizda biz o’qimagan kitob qolmas edi kutubxonada. O’quvchilik kezlarimda beshta kutubxonaga a’zo bo’lganman. Lekin keyin-keyin yozuvchilik havasi shakllangani sayin asosan jahon adabiyoti namunalariga ishqim tushdi. Fyodor Dostoevskiy, Leonid Andreev, Andrey Platonov, keyinroq Akutagava Ryunoske, Kendzaburo Oe, Stepan Sveyg, yana keyinroq Frants Kafka, Alber Kam`yu, yana keyinroq Lotin Amerikasi adabiyoti namoyondalarining biri-biridan go’zal va betakror asarlarini tengqur do’stlar bilan talashib-tortishib o’qir edik. O’zimizdan Temur Po’latov nasridan ko’p ta’sirlanganman. Bir paytlar uning har bir asari, har bir qahramoni, har bir tasvir uslublarini yoddan aytib bera olardim. Afsuski, bunday adiblarning asarlari hech qachon ommalashmaydi, bu yuksak san’at asarlari manglayiga urilgan tamg’a. Hamisha shunday bo’lgan, bundan keyin ham shu ahvol o’zgarmaydi.

— Hozirda modern deb baholanayotgan o’zbek she’riyati xususida fikringiz qanday?

— Modern – yangi degani. Yangini ko’ngli tusagan odam u shoir bo’ladimi, ketmonchi bo’ladimi, eskiga toqat qilolmaydi. Ana shu betoqatlilikni kimdir juda teran anglab yetadi, kimdir u qadar chuqur idrok etolmaydi, ya’ni bu holatni o’zi tushuntirib bera olmaydi, lekin yozadi. Yozganini boshqalar “modern” deb nomlaydi. Bu modern tushmagurni birov qabul qiladimi-yo’qmi, har kimning ixtiyori o’zida, lekin “eski”ga, ya’ni an’ana hali ko’ngliga urib ulgurmaganlar “yangi”ni urib yo’qotguday jazavaga tushishlaridan kulasan, kishi. Axir adabiyot – ijod, ijod esa tinimsiz yangilik istaydi, izlaydi, topadi. Bu topishlar goh g’alaba, goh mag’lubiyat keltiradi. Muhimi, jarayon davom etadi.

Adabiyotda eng yomoni – ijodiy jarayonning to’xtab qolishi, shundan asrasin, ishqilib. Bir haqiqatni baralla aytish burchimiz: zamonaviy o’zbek she’riyati, u an’anaviy yo’lda bo’ladimi, yangicha tajribalar ko’rinishida bo’ladimi, hech bir milliy she’riyatdan kam emas.

— Bu holat nasrda qanday deb o’ylaysiz?

— Nasrda masala og’irroq. Chunki nasr she’riyatdan ko’ra birmuncha og’irkarvon, unda an’anani buzish oson emas. Folknerning Xeminguey ijodi haqida aytgan mulohazasi bor. Xeminguey o’zi ishg’ol qilgan ijod maydonida yana ko’plab ajoyib asarlar yozishi mumkin, lekin men uchun uning o’sha maydondagi g’alabasidan ko’ra, maydonni tark etgan holda o’zgacha asar yozib mag’lubiyatga uchrashi afzalroq degan mazmunda gapirgan. Ya’ni, Folkner adabiyot tajribalar, yangilanishlar bilan tirik demoqchi, xolos.

— Sizning-cha, taqlid yutuq bera oladimi?

— Har qanday boshlovchi ijodkor muayyan ma’noda taqlidchi. Taqlid ko’chasidan o’tmaslikning iloji yo’q. Faqat bir umr shu ko’chada qolib ketmaslik kerak. Shaxsan o’zim «Qoyalardan balandda» hikoyamni ochiqdan-ochiq Temur Po’latovning “Mulk” qissasiga taqlidan yozganman. Ruhi, ohangi, tasvir uslubi taqlid, syujet chizig’i, falsafasi o’zimniki. Rohat qilib yozganman uni, yaxshi ko’raman.

— Bugun qaysi asarlaringizni boshqacha yozgingiz keladi?

— Ilgari yaratgan obrazlarimni eslab turaman, ular “ishtirok” etgan yangi asar yozgim keladi. Vaqt-soati bilan bu ham bo’lar… Yangi g’oyalar bor, o’shalar qog’ozga tushmay qolishidan cho’chiyman, ko’ngilda yig’ilib yotgan tuyg’ular uvol bo’lmasin deyman-da!..

– Yangilanish va yosharish bayrami Navro’z arafasida suhbatlashyapmiz. O’quvchilarga va barcha yurtdoshlarimizga bayram tilaklaringiz?

— Navro’z qalblarga iliqlik va quvnoqlik olib kirsin. Keksayu yoshning qalbi mehr-muhabbatga limmo-lim to’lsin. Bahor bergan xush kayfiyat yil bo’yi ko’ngillarni tark etmasin.