…Сўзлар борки, шуълани, нурни ютиб, ўзидан фақат совуқлик чиқаради. Иброҳим Ғафуров сўзлари эса ич-ичидан нурланади, кўнгилларни нурлантиради. Уларда ҳаётбахш қудрат устувор. Нурли сўзнинг эса оҳанрабоси бўлади…
НУРЛИ СЎЗ ОҲАНРАБОСИ
Одил ҲОТАМОВ
Мангуликка дахлдор Лев Николаевич Толстой ижоди хусусида сўз кетган давраларда уни «Бўйи баравари китоб ёзган адиб” дея таърифлашади. Жуда ҳаққоний гап.
Атайлаб ҳисоб-китоб қилиб кўрганим йўғу, менимча, ўзбек таржимонлари орасида Иброҳим Ғафуровга етадигани топилмайди.
Бутун фаолиятини фақат таржимачиликка бағишлаган ижодкорлар рўйхати салмоқли бўлиши табиий. Аммо улардан ҳеч бири Иброҳим Ғафуровга ета олмаслиги аниқ. Ўзбек таржимачилик мактабини янги босқичга кўтарган бу моҳир таржимон тилимизга ўгирган китоблар устма-уст қўйилса устознинг бўйидан ошади…
Иброҳим Ғафуровнинг «Таржима эстетикаси” сарлавҳали мақоласи жуда ўзига хос. Унда жаҳон таржима мактабидаги улкан тажриба, бевосита муаллифнинг ана шундай машаққатли ва шарафли ишга муносабати ўз ифодасини топган.
Яна бир гап: Иброҳим ака фақат таржимон бўлиб қолмасдан йирик адабиётшунос аллома, адабий танқидчи.
Ўтган асрнинг 80-йилларида республика телевидениеси орқали «Ҳилол” кўрсатувини олиб борган Иброҳим ака кейинчалик «Ўзбекистон адабиёти ва санъати” газетаси бош муҳаррирининг ўринбосари, «Миллий тикланиш” газетаси бош муҳаррири, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси депутати сифатида ғоят қизғин ва самарали фаолият олиб борди.
Бу қатъий иродали ижодкорнинг истиқлол арафасида ва ундан кейинги йилларда матбуот саҳифаларидаги чиқишлари ҳозир ҳам залворли, севиб мутолаа қилинади…
Иброҳим ака мақолаларига, китобларига сарлавҳаларни, номларни топиб қўяди. Масалан, «Жозиба”, «Мансуралар”, «Ҳаё — халоскор”, «Мангу латофат”. Ҳар бир бадиий мақоладаги фикрий теранлик, сўз хизматига сафарбарлик аввало, китобхонни рағбатлантиради, қолаверса, унга янги уфқлар сари йўл очади.
Иброҳим аканинг истаган мавзудаги истаган мақоласи, китоби мутолаасидан сўнг «Ҳа, шунақа эканда!” деб ўтира олмайсиз. Ётган бўлсангиз турасиз, турган бўлсангиз юрасиз. Кўнглингизни қамраб олаёзган лоқайдлик тўрлари бир-бир узила боради, кибру ҳаводан, гина-кудуратлардан покланаётганингизни ҳис қиласиз… Кўнглингиз юмшаб, кимнидир билмай хафа қилиб қўйган бўлсангиз, дарҳол бориб узр сўрайсиз, қалбингизда фақат эзгу ишларга қўл уриш ҳисси жўшади. Муаллиф билан эзгулик майдонига тушганингизни билмай қоласиз.
«Миллатнинг биллурланиши …” Мақола сарлавҳасини ўқишингиз билан бутун руҳиятингизда нималардир ёришиб кетади… Бир ўқийсиз, икки ўқийсиз, яна бир марта… ва бутун вужудингизда шу пайтгача сизга «кўриниш бермаган” ўтли туйғулар тўлғоғидан ўзингизни қўярга жой тополмайсиз. Сиз ҳам биллурлана борасиз.
Бу «Мангу латофат” китобининг биринчи қисми ҳодисаси. Китобнинг иккинчи қисми «Адиблар гулшани” деб номланади.
Ғафур Ғулом ижодига бағишланган «Ғафурона тарона”, Саид Аҳмад тўғрисидаги «Чарақлаб турган кун”, Эркин Воҳидов ҳақидаги «Фазл. Фасоҳат. Заковат”, Сизни Абдулла Орипов шеъриятининг сирли ва бетакрор оламига олиб кирувчи «Орфей ва Олий Жамол”, «Даштлар майсаси”, «Қўтирбулоқ”, Озод Шарофиддинов сиймосини янада ёритган «Матонат ва муҳаббат”, «Муҳаббат ноласи”, Одил Ёқубов таърифидаги «Одилона”, «Миллат овози” (Усмон Носир), «Дунёни тинглаганда” (Мақсуд Шайхзода), «Ойбек бизнинг ҳаётимизда”, «Ҳар кимнинг ўз Ойбеги бор”…
Сарлавҳалар, ижодкорлар…
Одил Ёқубов, Эркин Воҳидов, Ҳалима Худойбердиева китобларига ёзилган сўзбошилар…
Бу шоиранинг «Буюк қушлар” шеърий тўпламига Иброҳим аканинг ёзган сўзбошиси «Дарёнинг овози” деб номланади.
«Шеър бу — характер. Шоир қандай бўлса шеъри ҳам шундай, — деб ёзади муаллиф. — Шеърда унинг юрагидаги суратлар муҳрланади. Ҳалима ўзини, ички дунёсини эҳтиёж сезиб, идрок қиларкан, бир қатор шеърларида юрагимда арслон яшайди, дея эътироф этади. Юрагидаги ўзига маълум шу арслонга такрор-такрор мурожаат қилади…”
Иброҳим аканинг таҳлилли фикрмулоҳазаларини ўқиб, асло зерикмайсиз. Аксинча, уларни шоира шеърларининг давоми сифатида беихтиёр қабул қиласиз.
«Шеър билан сўз бир нарсами? Бир нарса бўлмаса керак. Ундай бўлса, шеър сўзни ясайдими ё сўзни тузайдими, унинг маънолар дунёсидан башорат уқадими?” давом этади муаллиф.
Бундай мисолларни яна истаганча келтириш мумкин.
Устознинг «Фикр моддаси” («Китоб дунёси” газетаси 2016 йил 24 февраль сони) асари (у оддий бадиий мақола эмас, балки фалсафий асардир) республикамиз бўйича қўлма-қўл бўлиб ўқилди, десам асло муболаға бўлмайди.
Муаллиф ёзади:
«Фикр зарралари…
Фикр атомлари деганимиз, бу — унинг энергияси.
…Чархпалак айланиб энергия яратганидек, фикр айланиб сўз чақиради, сўз яратади. Агар бош миянинг қобиғини айтмасангиз, фикрнинг қобиғи йўқ.
…Ифодаланган фикрлардан ифодаланмаган фикрлар кўп ва чексиз.
…Майллар бўлган эди чексиз, бироқ уларни ифодалашга ё хоҳиш бўлмади ё эса керакли сўз топилмади. Ҳали кўп ҳарфлар — товуш белгилари ва ҳали кўп сўзлар — фикр шакллари топилмаган.
…Фикр музикага ўхшайди.
Уни музика каби қўл билан тутиб бўлмайди.
…Аммо, қаранг уни бойлаб олса бўлади.
Чунки ўртада сўз бор ва сўздан олдин тил деган нарса бор.
Фикр сўз воситасида бойланади, «кишанланади”, кишанланмаса, айниқса, қоронғуларда у тулпор мисол ғойиб бўлади”.
***
Ҳассос қалам соҳиби Эрнест Хэмингуэйдан таржима қиладими, Чингиз Айтматовданми, Федор Достоевскийни ўзбекча гапиртирадими, барча-барчасида қаҳрамонлар қатъий ирода билан адолат тантанаси учун курашадилар.
Валентин Распутиннинг «Ёнғин” қиссаси ҳозир ҳам севиб мутолаа қилинади. Сабаби унда лоқайдликка, баднафсликка, кибру ҳавога қарши ҳукм ўқилган.
Эрнест Хэмингуэйнинг Иброҳим Ғафуров таржимасидаги «Чол ва денгиз” қиссасини илк бор ўқиганимда 6- ёки 7-синфда эдим. Бу асар ўша пайтгача мен ўқиб улгурган юзлаб китоблардан кўплаб жиҳатлари билан ажралиб туришини ҳис қилиб, худди хазина топиб олгандай бўлганман. Инсон иродаси ҳақидаги бу китоб руҳияти билан ҳафталаб, ойлаб бирга яшаганман. Иброҳим Ғафуровнинг исми-шарифи шундан эътиборан онгу шууримга муҳрланиб қолган. Бу асарни ҳозир невараларим ҳам мутолаа қилишаётгани буюк таржимоннинг келажак авлодларимизнинг маънавий камолотига ҳам беқиёс хизмат қилаётганидан далолатдир.
Зиёлилар ўртасида «Фауст”ни Эркин Воҳидовдан, «Илоҳий комедия”ни Абдулла Ориповдан «Телба”ни Иброҳим Ғафуровдан бошқа ҳеч ким шу даражада мукаммал таржима қила олмас эди” деган гап юради. Жуда тўғри!
Ги Де Мопассаннинг «Азизим”, Жеймс Жойснинг «Улисс саргузаштлари”, Габриэл Гарсиа Маркеснинг «Бузрукнинг кузи” каби дурдона романлар ҳам у кишининг машаққатли меҳнати, қалб қўри, юксак салоҳияти орқали халқимиз китоб жавонидаги севимли асарларга айланган.
Шундай пайтларда кўнглимга бир фикр келади: қани энди ноширларимиз «Иброҳим Ғафуров таржима қилган асарлар кутубхонаси” туркумини чоп этишса…
***
Имкониятдан фойдаланиб, Иброҳим Ғафуровнинг вилоятимиз ижодкорларига, хусусан Кармана тарихига, адабий муҳитига эътибори хусусида ҳам тўхталиб ўтсам…
Мустақиллигимизнинг дастлабки йилларида Аҳтам Ҳотамов ва Шуҳрат Халиловнинг Кармана тарихига бағишланган «Йиллар садоси” китоби нашр этилганди. Китобда Иброҳим Ғафуровнинг «Карманада юрсам тарих устида юргандай бўламан” деган сўзлари бизга ғурур бағишлагани ҳамон ёдимда.
Ёки «Шарқ юлдузи” журналининг 1995 йил 1-сонида бир гуруҳ карманалик ижодкорларнинг туркум шеърлари устознинг «Карманадан кўрмана” сарлавҳали сўзбошиси билан эълон қилинган эди.
Иброҳим ака Олий Мажлис депутати бўлган йиллари вилоятимиз матбуот нашрлари фаолиятини батафсил ўрганиб, эришилган ютуқларни мустаҳкамлаш, йўл қўйилган айрим камчилик ва нуқсонларни зудлик билан бартараф этиш бўйича маслаҳатлар ва тавсиялар берган эдилар.
Иброҳим Ғафуров адабиётимизга «Мансуралар” атамасини, таъбир жоиз бўлса, жанрини олиб кирди. Мансураларнинг ҳам лойи сўздан қорилган. Уларда гоҳ ҳиссиёт, гоҳ фикр устун. Энг муҳими, олий мувозанат мужассам. Четдан қараганда узуқ-юлуқдай туюлган мисраларда яхши маънодаги дард бор. Ботиндаги дард сўз шаклида қоғозга сачрайди. Сўзлар шодаси мантиқнинг темир қонунларига тизилган, албатта.
Айрим ижодкорлар ҳам тақлидан мансуралар ёзишга уринишди. Майли, бу ҳолни ҳам табиий жараён деб қабул қилайлик. Нима бўлганда ҳам мансуралар — сўз айтишнинг янги имкони. Ҳамма гап — қандай айтишда.
Иброҳим Ғафуров сўзи билан иши, илми билан амали бир бўлган юксак салоҳиятли, бошига қилич келганда ҳам тўғри сўзни айтадиган жасоратли ижодкор.
Ушбу битикларимни шу йил ўзининг муборак 80 ёшини қаршилаётган ижодкорга совға деб ҳисоблайман.
Ўзбекистон Республикаси Мустақиллигининг 26 йиллиги арафасида устозимизга давлатимиз раҳбари томонидан «Ўзбекистон Республикаси санъат арбоби” юксак унвони берилгани маънавий ҳаётимизда улкан эътироф ва ажойиб воқеа бўлди.
…Сўзлар борки, шуълани, нурни ютиб, ўзидан фақат совуқлик чиқаради. Иброҳим Ғафуров сўзлари эса ич-ичидан нурланади, кўнгилларни нурлантиради. Уларда ҳаётбахш қудрат устувор. Нурли сўзнинг эса оҳанрабоси бўлади…
…So‘zlar borki, shu’lani, nurni yutib, o‘zidan faqat sovuqlik chiqaradi. Ibrohim G‘afurov so‘zlari esa ich-ichidan nurlanadi, ko‘ngillarni nurlantiradi. Ularda hayotbaxsh qudrat ustuvor. Nurli so‘zning esa ohanrabosi bo‘ladi…
NURLI SO‘Z OHANRABOSI
Odil HOTAMOV
Mangulikka daxldor Lev Nikolayevich Tolstoy ijodi xususida so‘z ketgan davralarda uni «Bo‘yi baravari kitob yozgan adib” deya ta’riflashadi. Juda haqqoniy gap.
Ataylab hisob-kitob qilib ko‘rganim yo‘g‘u, menimcha, o‘zbek tarjimonlari orasida Ibrohim G‘afurovga yetadigani topilmaydi.Butun faoliyatini faqat tarjimachilikka bag‘ishlagan ijodkorlar ro‘yxati salmoqli bo‘lishi tabiiy. Ammo ulardan hech biri Ibrohim G‘afurovga yeta olmasligi aniq. O‘zbek tarjimachilik maktabini yangi bosqichga ko‘targan bu mohir tarjimon tilimizga o‘girgan kitoblar ustma-ust qo‘yilsa ustozning bo‘yidan oshadi…
Ibrohim G‘afurovning «Tarjima estetikasi” sarlavhali maqolasi juda o‘ziga xos. Unda jahon tarjima maktabidagi ulkan tajriba, bevosita muallifning ana shunday mashaqqatli va sharafli ishga munosabati o‘z ifodasini topgan.
Yana bir gap: Ibrohim aka faqat tarjimon bo‘lib qolmasdan yirik adabiyotshunos alloma, adabiy tanqidchi.
O‘tgan asrning 80-yillarida respublika televideniyesi orqali “Hilol” ko‘rsatuvini olib borgan Ibrohim aka keyinchalik ”O‘zbekiston adabiyoti va san’ati” gazetasi bosh muharririning o‘rinbosari, «Milliy tiklanish” gazetasi bosh muharriri, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi deputati sifatida g‘oyat qizg‘in va samarali faoliyat olib bordi.
Bu qat’iy irodali ijodkorning istiqlol arafasida va undan keyingi yillarda matbuot sahifalaridagi chiqishlari hozir ham zalvorli, sevib mutolaa qilinadi…
Ibrohim aka maqolalariga, kitoblariga sarlavhalarni, nomlarni topib qo‘yadi. Masalan, “Joziba”, ”Mansuralar”, “Hayo — xaloskor”, ”Mangu latofat”. Har bir badiiy maqoladagi fikriy teranlik, so‘z xizmatiga safarbarlik avvalo, kitobxonni rag‘batlantiradi, qolaversa, unga yangi ufqlar sari yo‘l ochadi.
Ibrohim akaning istagan mavzudagi istagan maqolasi, kitobi mutolaasidan so‘ng «Ha, shunaqa ekanda!” deb o‘tira olmaysiz. Yotgan bo‘lsangiz turasiz, turgan bo‘lsangiz yurasiz. Ko‘nglingizni qamrab olayozgan loqaydlik to‘rlari bir-bir uzila boradi, kibru havodan, gina-kuduratlardan poklanayotganingizni his qilasiz… Ko‘nglingiz yumshab, kimnidir bilmay xafa qilib qo‘ygan bo‘lsangiz, darhol borib uzr so‘raysiz, qalbingizda faqat ezgu ishlarga qo‘l urish hissi jo‘shadi. Muallif bilan ezgulik maydoniga tushganingizni bilmay qolasiz.
“Millatning billurlanishi …” Maqola sarlavhasini o‘qishingiz bilan butun ruhiyatingizda nimalardir yorishib ketadi… Bir o‘qiysiz, ikki o‘qiysiz, yana bir marta… va butun vujudingizda shu paytgacha sizga ”ko‘rinish bermagan” o‘tli tuyg‘ular to‘lg‘og‘idan o‘zingizni qo‘yarga joy topolmaysiz. Siz ham billurlana borasiz.
Bu “Mangu latofat” kitobining birinchi qismi hodisasi. Kitobning ikkinchi qismi ”Adiblar gulshani” deb nomlanadi.
G‘afur G‘ulom ijodiga bag‘ishlangan “G‘afurona tarona”, Said Ahmad to‘g‘risidagi ”Charaqlab turgan kun”, Erkin Vohidov haqidagi “Fazl. Fasohat. Zakovat”, Sizni Abdulla Oripov she’riyatining sirli va betakror olamiga olib kiruvchi ”Orfey va Oliy Jamol”, “Dashtlar maysasi”, ”Qo‘tirbuloq”, Ozod Sharofiddinov siymosini yanada yoritgan “Matonat va muhabbat”, ”Muhabbat nolasi”, Odil Yoqubov ta’rifidagi “Odilona”, ”Millat ovozi” (Usmon Nosir), “Dunyoni tinglaganda” (Maqsud Shayxzoda), ”Oybek bizning hayotimizda”, «Har kimning o‘z Oybegi bor”…
Sarlavhalar, ijodkorlar…
Odil Yoqubov, Erkin Vohidov, Halima Xudoyberdiyeva kitoblariga yozilgan so‘zboshilar…
Bu shoiraning “Buyuk qushlar” she’riy to‘plamiga Ibrohim akaning yozgan so‘zboshisi ”Daryoning ovozi” deb nomlanadi.
«She’r bu — xarakter. Shoir qanday bo‘lsa she’ri ham shunday, — deb yozadi muallif. — She’rda uning yuragidagi suratlar muhrlanadi. Halima o‘zini, ichki dunyosini ehtiyoj sezib, idrok qilarkan, bir qator she’rlarida yuragimda arslon yashaydi, deya e’tirof etadi. Yuragidagi o‘ziga ma’lum shu arslonga takror-takror murojaat qiladi…”
Ibrohim akaning tahlilli fikrmulohazalarini o‘qib, aslo zerikmaysiz. Aksincha, ularni shoira she’rlarining davomi sifatida beixtiyor qabul qilasiz.
«She’r bilan so‘z bir narsami? Bir narsa bo‘lmasa kerak. Unday bo‘lsa, she’r so‘zni yasaydimi yo so‘zni tuzaydimi, uning ma’nolar dunyosidan bashorat uqadimi?” davom etadi muallif.
Bunday misollarni yana istagancha keltirish mumkin.
Ustozning “Fikr moddasi” (”Kitob dunyosi” gazetasi 2016 yil 24 fevral soni) asari (u oddiy badiiy maqola emas, balki falsafiy asardir) respublikamiz bo‘yicha qo‘lma-qo‘l bo‘lib o‘qildi, desam aslo mubolag‘a bo‘lmaydi.
Muallif yozadi:
«Fikr zarralari…
Fikr atomlari deganimiz, bu — uning energiyasi.
…Charxpalak aylanib energiya yaratganidek, fikr aylanib so‘z chaqiradi, so‘z yaratadi. Agar bosh miyaning qobig‘ini aytmasangiz, fikrning qobig‘i yo‘q.
…Ifodalangan fikrlardan ifodalanmagan fikrlar ko‘p va cheksiz.
…Mayllar bo‘lgan edi cheksiz, biroq ularni ifodalashga yo xohish bo‘lmadi yo esa kerakli so‘z topilmadi. Hali ko‘p harflar — tovush belgilari va hali ko‘p so‘zlar — fikr shakllari topilmagan.
…Fikr muzikaga o‘xshaydi.
Uni muzika kabi qo‘l bilan tutib bo‘lmaydi.
…Ammo, qarang uni boylab olsa bo‘ladi.
Chunki o‘rtada so‘z bor va so‘zdan oldin til degan narsa bor.
Fikr so‘z vositasida boylanadi, «kishanlanadi”, kishanlanmasa, ayniqsa, qorong‘ularda u tulpor misol g‘oyib bo‘ladi”.
***
Hassos qalam sohibi Ernest Xemingueydan tarjima qiladimi, Chingiz Aytmatovdanmi, Fedor Dostoyevskiyni o‘zbekcha gapirtiradimi, barcha-barchasida qahramonlar qat’iy iroda bilan adolat tantanasi uchun kurashadilar.
Valentin Rasputinning «Yong‘in” qissasi hozir ham sevib mutolaa qilinadi. Sababi unda loqaydlikka, badnafslikka, kibru havoga qarshi hukm o‘qilgan.
Ernest Xemingueyning Ibrohim G‘afurov tarjimasidagi «Chol va dengiz” qissasini ilk bor o‘qiganimda 6- yoki 7-sinfda edim. Bu asar o‘sha paytgacha men o‘qib ulgurgan yuzlab kitoblardan ko‘plab jihatlari bilan ajralib turishini his qilib, xuddi xazina topib olganday bo‘lganman. Inson irodasi haqidagi bu kitob ruhiyati bilan haftalab, oylab birga yashaganman. Ibrohim G‘afurovning ismi-sharifi shundan e’tiboran ongu shuurimga muhrlanib qolgan. Bu asarni hozir nevaralarim ham mutolaa qilishayotgani buyuk tarjimonning kelajak avlodlarimizning ma’naviy kamolotiga ham beqiyos xizmat qilayotganidan dalolatdir.
Ziyolilar o‘rtasida “Faust”ni Erkin Vohidovdan, ”Ilohiy komediya”ni Abdulla Oripovdan «Telba”ni Ibrohim G‘afurovdan boshqa hech kim shu darajada mukammal tarjima qila olmas edi” degan gap yuradi. Juda to‘g‘ri!
Gi De Mopassanning “Azizim”, Jeyms Joysning ”Uliss sarguzashtlari”, Gabriel Garsia Markesning «Buzrukning kuzi” kabi durdona romanlar ham u kishining mashaqqatli mehnati, qalb qo‘ri, yuksak salohiyati orqali xalqimiz kitob javonidagi sevimli asarlarga aylangan.
Shunday paytlarda ko‘nglimga bir fikr keladi: qani endi noshirlarimiz «Ibrohim G‘afurov tarjima qilgan asarlar kutubxonasi” turkumini chop etishsa…
***
Imkoniyatdan foydalanib, Ibrohim G‘afurovning viloyatimiz ijodkorlariga, xususan Karmana tarixiga, adabiy muhitiga e’tibori xususida ham to‘xtalib o‘tsam…
Mustaqilligimizning dastlabki yillarida Ahtam Hotamov va Shuhrat Xalilovning Karmana tarixiga bag‘ishlangan “Yillar sadosi” kitobi nashr etilgandi. Kitobda Ibrohim G‘afurovning ”Karmanada yursam tarix ustida yurganday bo‘laman” degan so‘zlari bizga g‘urur bag‘ishlagani hamon yodimda.
Yoki “Sharq yulduzi” jurnalining 1995 yil 1-sonida bir guruh karmanalik ijodkorlarning turkum she’rlari ustozning ”Karmanadan ko‘rmana” sarlavhali so‘zboshisi bilan e’lon qilingan edi.
Ibrohim aka Oliy Majlis deputati bo‘lgan yillari viloyatimiz matbuot nashrlari faoliyatini batafsil o‘rganib, erishilgan yutuqlarni mustahkamlash, yo‘l qo‘yilgan ayrim kamchilik va nuqsonlarni zudlik bilan bartaraf etish bo‘yicha maslahatlar va tavsiyalar bergan edilar.
Ibrohim G‘afurov adabiyotimizga «Mansuralar” atamasini, ta’bir joiz bo‘lsa, janrini olib kirdi. Mansuralarning ham loyi so‘zdan qorilgan. Ularda goh hissiyot, goh fikr ustun. Eng muhimi, oliy muvozanat mujassam. Chetdan qaraganda uzuq-yuluqday tuyulgan misralarda yaxshi ma’nodagi dard bor. Botindagi dard so‘z shaklida qog‘ozga sachraydi. So‘zlar shodasi mantiqning temir qonunlariga tizilgan, albatta.
Ayrim ijodkorlar ham taqlidan mansuralar yozishga urinishdi. Mayli, bu holni ham tabiiy jarayon deb qabul qilaylik. Nima bo‘lganda ham mansuralar — so‘z aytishning yangi imkoni. Hamma gap — qanday aytishda.
Ibrohim G‘afurov so‘zi bilan ishi, ilmi bilan amali bir bo‘lgan yuksak salohiyatli, boshiga qilich kelganda ham to‘g‘ri so‘zni aytadigan jasoratli ijodkor.
Ushbu bitiklarimni shu yil o‘zining muborak 80 yoshini qarshilayotgan ijodkorga sovg‘a deb hisoblayman.
O‘zbekiston Respublikasi Mustaqilligining 26 yilligi arafasida ustozimizga davlatimiz rahbari tomonidan «O‘zbekiston Respublikasi san’at arbobi” yuksak unvoni berilgani ma’naviy hayotimizda ulkan e’tirof va ajoyib voqea bo‘ldi.
…So‘zlar borki, shu’lani, nurni yutib, o‘zidan faqat sovuqlik chiqaradi. Ibrohim G‘afurov so‘zlari esa ich-ichidan nurlanadi, ko‘ngillarni nurlantiradi. Ularda hayotbaxsh qudrat ustuvor. Nurli so‘zning esa ohanrabosi bo‘ladi…
