Гулпошша синглим, сен ўша вақтларда ҳам-мани бир савол билан қийнаб юборган эдинг:
-Мени исмимнинг маъносини айтиб беринглар?
Онам бечора:
-Бу исмни сенга момонг қўйган, тирилиб келса айтиб берар, -деб жаҳли қўзирди.

МУҲАММАД ЁҚУБ БОБОЖОНОВ
“ГУЛПОШША” СЎЗИ-ИСМНИНГ МАЪНОСИНИ АХТАРИБ
Тарихий эссе

Гулпошша синглим, сен ўша вақтларда ҳам-мани бир савол билан қийнаб юборган эдинг:
-Мени исмимнинг маъносини айтиб беринглар?
Онам бечора:
-Бу исмни сенга момонг қўйган, тирилиб келса айтиб берар, -деб жаҳли қўзирди.

Сен эса, бу жавобдан, албатта қониқмасдинг. Баттар авжига чиқиб, ҳаммамизни безори жон қилиб юборардинг.
Онанг:
-Қизим, шу исмни нимаси ёмон, ана чиқонларинг 1 Анапошша, Султонпошшалар тинчгина юрибдилар, сан ҳам тинчгина юр. Исмингни ҳеч бир ёмон жойи йўқ, қайтанга уларникидан чиройли ва ёқимли эшитилади. Пошша подшо деганидир. Сани исмингнинг маъноси гулларнинг-подшоси, энг сарасидир, дегани, деб қутуларди.

Бу жавобдан ҳам қониқмай, сўнгра менга ёпиша кетардинг:
-Қани, ув истудент, сиз ҳам бир нарса денг, уззу-кун қўлингиздан китоб тушмайди. Ё сиз ҳам хуржунига китоб солинган эшакдай лўккиллаб бориб, лўккиллаб келиб юрибсизми?
Бу пичингларинг мени қанчалик изтиробга солмасин, ич-ичимдан қанчалик ўртаниб кетмайин, барибир, сени юпатиш учун ноиложликдан шундай жавоблар берганман:
-Гулпош, синглим, сен гул қизсан, гулларнинг энг чиройлиси, энг яхшиси, шунинг учун санга гулларнинг подшоси-Гулподшоҳ деб ном қўйибди, момомиз. Ҳали катта бўлганингда ҳамма сани ҳурматлаб Гулпошша опа, Гулпошша ана, деб чақирадилар. Санингча, Гул опа, Гул ана, деб чақирганлари яхшими, ё?

Сен эса:
-Гул, деб камситиб кўрсинларчи, айтган одамни тилини кесиб оламан, яхши, ҳозир зиёни йўқ, кичкинаман, аммо эрта-индин анови қўшнимиз доктор опамизга ўхшаган тўлишган, чиройли, муомалали бўлсам, унда Гул, дейдиганларни кунини кўрсатаман,-деярдинг.
-Авваламбор, муомилали одам бировни дилини оғритмайди, сўнгра, сан тўлишасанми, чиройли бўласанми, буни худо билади. Гул исминга келсак, ана, кўр, Навоийнинг севиклиси Гули бўлган, Гул деганда, сен кўз олдингга энг чиройли гулни келтириб юравер. Масалан: Атиргулними, назвойгулними…
-Ҳмм… яна нима дейдилар, айтаверинг, айтаверинг. Супсагулними 2 Қоқигулними, Янтоқгулними э, боринг, ҳамманг бир гўрсиз…

Мана, орадан шунчалик вақт ўтибди. Сан ўзингча бу исмнинг маъносини топдингми, йўқми, аммо мен энди топгандайман. Қани эшит, бўлмаса. Шу ўтган давр мобайнида Гул билан боғлиқ жуда кўп исмларни ўзимча таҳлил қилдим. Бироқ сани исмингда яна бир жумбоқ бор эди. Бу пошша дегани, Пошшанинг подшо эмаслигини ўша даврлардаёқ ҳаммамиз англардик. Нечора, ноиложликдан, сени гулларнинг подшоси қилиб қўйгандик. Ҳаммамиз ҳам ичдан сезардик-ки, момомизнинг сенга қўйиб кетган исмида қандайдир бир сир бор, албатта.

Гулпош, дастлаб исмингдаги “Гул” сўзи билан алоқадор сўзларни қидира бошладим. “Гул” билан боғлиқ исмлар, жой номларини қанчалик кўп йиға бошлаганим сайин гулнинг ўсимлик эмаслигига имон келтира бошладим.
Қара, Гулжон, Гулойим, Гуллибийи, Тўртгул, Гулдурсин, Супсагул, Гулиммат, Гулланг, Гулланбоғ, Қиргули, Гулевани, Гулбаҳор, Гулноз, Гуласал, Сапаргул, Қурбонгул, Гулбика, Ойгул ва ҳаказолар.

“Гул — мусулмон асотирларида “аёл жин” тимсолидир, улар одамларга душман ҳисобланади. Гуллар йўловчиларни йўлдан оздиради, ўз қиёфаларини ўзгартириб одамни ўлдиради ва унинг гўштини ейдилар. Гуллар тўғрисидаги афсоналар мусулмончиликдан илгариги тасаввурлар билан боғлиқдир. VI аср шоири Тааббат Шарранинг поэмаларида гуллар тўғрисида маълумотлар бор. Халқ оғзаки ижодида ҳам Гул тўғрисида кенг маълумотлар мавжуд. Эркак гуллар” қутруб”, деб аталади 3.

“Гул-ёввойи”-дашт, қир иблиси. Турклар, озарбайжонлар, қирғизлар, тожиклар афсоналарида бу сўз гуляйбани, биёбон гул, гулбиябан, гулёвони шаклида учрайди. Бу халқлар афсоналарида “гул” сўзи ҳам араблар –мусулмонларнинг “Гул” сўзининг ўзгинасидир, яъни ёмон руҳ тимсолидир. Турклар ва озарбайжонларда “Гулябани” –чўл ёки мозористонларда яшайдиган қўрқинчли руҳ. Гул кечга қолган йўловчиларни қўрқитади. Худди алвастига ўхшайди… 4”

Гулпошша, гул тўғрисида бир қадар маълумотга эга бўлган бўлсанг, шунга ўхшаш яна бир қизиқ нарсани айтиб берай. Бу ёлмоғиз-ялмоғиздир. Биз шу вақтга қадар ялмоғизни қандай тасаввур қилганимизни яхши биласан. “Сирли олам” ойномасида Баҳром Жуманиёзов деган ёш тадқиқотчи бу сўзни батафсил тахлилини берди”. “Ялмоғиз-ямлаб ютадиган оғиз” тушунчасидан келиб чиқадиган бўлса, у фақатгина салбий тимсол кўринишини олади. Бироқ кўпгина эртакларда ялмоғиз кўп қиррали, баъзан икки хилда, яъни қаҳрамонларнинг кўмакчиси, хомийси ёки, “аксинча, уларнинг ёвуз душмани сифатида тасвирланади. Ҳақиқатдан ҳам, Ялмоғиз ёвуз кучлар тимсолида гавдалантириладиган бўлса, “ялмоғиз-ямлаб ютадиган оғиз” тушунчасини тўла ифодалайди. Аммо у ёрдамчи, ҳомий вазифасини бажарадиган бўлса, анъанавий усул бузилади. Исми унинг вазифасига мос тушмайди. Бундан кўринадики, “ялмоғиз” сўзи фақатгина ямлайдиган оғиз бўлмасдан, балки ижобий тушунча ҳам касб этади. Шу жиҳатдан ҳам олиб қарайдиган бўлсак, “ялмоғиз” сўзи учта мустақил сўз бирикмасидан ташкил топганлиги эҳтимолдан холи эмас.

“Ял-жасур, баҳодир, “мо-номаълум”, “ғиз”-қиз бўлиб умумлаштирадиган бўлсак “номаълум жасур қиз” маъносини беради.

Элшунос М.О.Косвснинг таъбири бўйича, ибтидоий даврларда ҳудди ёввойи ҳайвонлар подасининг бошловчиси урғочи ҳайвон бўлгани синггари, илк аждодларимиз тўдасининг раҳбари ҳам аёл киши бўлган. Демак, ибтидоий гуруҳлар орасида аёлларнинг ўрни юқори бўлганлиги табиий. Ибтидоий одамлар, аёлларга, жумладан, гуруҳ бошлиғига бўйсунишган. Ўта эътиқод билан, гўёки у сеҳрли кучга эга, деб қарашган. Уруғнинг барча муҳим ишлари аёл бошлиқнинг маслаҳати ила амалга оширилган. Овга чиқиш, рўзғор ишлари, деҳқончилик, одамларни даволаш, ёвуз руҳларни ҳайдаш каби ишлар аёллар зиммасида бўлган… Ялмоғиз тимсолидаги салбий ва ижобий хислатларнинг пайдо бўлиши, шубҳасиз, она уруғ жамоасидан, ота уруғ жамоасига ўтиш даври таъсиридандир. Она уруғ жамоаси даврида аёлларнинг мавқеи юқори даражада бўлиб, ота уруғ жамоасида эса, бутун ҳукмронлик эркаклар қўлига ўтган. Шундан бошлаб барча салбий хислатлар аёлларга тақаб айтиладиган бўлган.

Хуллас, туркий халқлар оғзаки ижодиётида кенг кўламда тасвир этилаётган Ялмоғиз тимсоли ўзининг шаклланиш жараёнида узоқ ва мураккаб босқичларни, тасаввур жараёнини босиб ўтгандир. У илк даврларда қабиланинг ҳимоячиси, қўриқловчиси, ҳомийси, хуллас, ижобий вазифани бажарган бўлса, кейинги босқичларда унга бошқа хислатлар, жумладан, ёмонлик, ёвуз хислатлар, хатто ота уруғ жамоаси даврига келиб “кампир” сифатлари ҳам қўшиб айтиладиган бўлди” 5.

Гулпошша, сенинг “гул”инг ҳам ана шундай мураккаб ва зиддиятли йўлни босиб ўтган. У дастлаб, Момогулдурак сингари қут-барака тимсоли ҳам бўлган. Аммо вақт ўтиши билан яъни, тарих саҳнасидан Гулойимлар, қирққизлар-суворийлар, амазонкалар тушиб кетгандан сўнг эркак “ботир”лар кўпайиб, гулларни ёмон отлиққа чиқазиб, таъна тошини отганлар. Ҳар икки жинс вакиллари ўртасида бу сиёсий кураш, ҳокимият учун талашиш охир оқибат эркаклар ғалабаси билан тугаган. Мағлуб томон эса, маломатга қолган. Шунинг учун ҳам чўлу-саҳрога ҳайдалганларини Қиргули, хору-зор бўлганларини Супсагул, майиб-мажруҳ бўлганларини Гулланг, деб атаганлар.

Менимча, Гурлан, Тўрткўл шаҳарлари этимологиясини ҳам ана шундан қидирмоқ керак.Эшитган бўлсанг, хоразмча бир қўшиқ бор:
“Гуллангни кўр, Гуллангни кўр” 6 деган.Бу қўшиқнинг йўналиши шу гулга бўлмай кимга ахир?!

“Пошша — Қозон татарларида ва Ғарбий Сибир татарларида руҳ. У уйниям, мол-ҳолниям қўриқлайди. Узоқдан гоҳ одам қиёфасида, гоҳ ҳайвон қиёфасида кўриниш беради. Баъзи бир уй ҳайвонларини яхши кўради, парваришлайди, яъни киши билмас ҳимоячидир.7

Қарагин, бунда ҳам ҳимоячи вазифасини ўтамоқда бу сўз. Қисқа қилиб айтганда, гарчи арабчада гул сўзи ёмон маънони берса ҳам туркчада энг гўзал ифодаларини топгандир. Гулпошша-гулнинг ҳимоячисидир, ҳомийсидир. Агар бу сўзни илк ибтидоий тасаввурлар билан боғласак, ўша аёллар юқори мартабали, сирли-синоатли даврларда ҳам аёлларнинг-гулларнинг ўз ҳомийлари бўлган. Худди момогулдирак сингари қуд-барака элтувчи муқаддас сиғинадиган зотлари бўлган. Гулпошша-гулнинг, аёлнинг ҳомийси, демакдир. Гулни ўсимлик сифатида эмас, балки ўша ибтидоий давр аёли сифатида тараннум, тасаввур этсак, Гулпошша, исмингни маъноси минг чандон жозибалироқ жаранглайди.

ИЗОҲЛАР

1 Чиқон-дугона (Хоразм шевасида)
2 Супса-супирги Хоразм шевасида
3 Мифы народов мира. Москва. С.Э. 1991 –й. 340-бет.
4 Юқоридаги китоб 342-бет.
5 Б.Жуманиёзов “Сирли одам” 1996-йил, май.
“Ялмоғиз жасур қиз”.
6 Насронийлар Аврами, Иброхими этагини ҳам ланг ёки лонг дейдилар. Авромнинг Черков суратларида бир этак бола-одамзод билан туриб тасвирланиши одамзоднинг андрогинлик афсоналари билан боғланган. Зийрак ўқувчи бўёғини ўзи англаб олар, деган умиддамиз.
7 Мифы народов мира. Москва С.Э. 1991-й, 22-бет.

MUHAMMAD YOQUB BOBOJONOV
“GULPOSHSHA” SO’ZI-ISMNING MA’NOSINI AXTARIB
Tarixiy esse

Gulposhsha singlim, sen o’sha vaqtlarda ham-mani bir savol bilan qiynab yuborgan eding:
-Meni ismimning ma’nosini aytib beringlar?
Onam bechora:
-Bu ismni senga momong qo’ygan, tirilib kelsa aytib berar, -deb jahli qo’zirdi.

Sen esa, bu javobdan, albatta qoniqmasding. Battar avjiga chiqib, hammamizni bezori jon qilib yuborarding.
Onang:
-Qizim, shu ismni nimasi yomon, ana chiqonlaring 1 Anaposhsha, Sultonposhshalar tinchgina yuribdilar, san ham tinchgina yur. Ismingni hech bir yomon joyi yo’q, qaytanga ularnikidan chiroyli va yoqimli eshitiladi. Poshsha podsho deganidir. Sani ismingning ma’nosi gullarning-podshosi, eng sarasidir, degani, deb qutulardi.

Bu javobdan ham qoniqmay, so’ngra menga yopisha ketarding:
-Qani, uv istudent, siz ham bir narsa deng, uzzu-kun qo’lingizdan kitob tushmaydi. YO siz ham xurjuniga kitob solingan eshakday lo’kkillab borib, lo’kkillab kelib yuribsizmi?
Bu pichinglaring meni qanchalik iztirobga solmasin, ich-ichimdan qanchalik o’rtanib ketmayin, baribir, seni yupatish uchun noilojlikdanshunday javoblar berganman:
-Gulposh, singlim, sen gul qizsan, gullarning eng chiroylisi, eng yaxshisi, shuning uchun sanga gullarning podshosi-Gulpodshoh deb nom qo’yibdi, momomiz. Hali katta bo’lganingda hamma sani hurmatlab Gulposhsha opa, Gulposhsha ana, deb chaqiradilar. Saningcha, Gul opa, Gul ana, deb chaqirganlari yaxshimi, yo?

Sen esa:
-Gul, deb kamsitib ko’rsinlarchi, aytgan odamni tilini kesib olaman, yaxshi, hozir ziyoni yo’q, kichkinaman, ammo erta-indin anovi qo’shnimiz doktor opamizga o’xshagan to’lishgan, chiroyli, muomalali bo’lsam, unda Gul, deydiganlarni kunini ko’rsataman,-deyarding.
-Avvalambor, muomilali odam birovni dilini og’ritmaydi, so’ngra, san to’lishasanmi, chiroyli bo’lasanmi, buni xudo biladi. Gul isminga kelsak, ana, ko’r, Navoiyning seviklisi Guli bo’lgan, Gul deganda, sen ko’z oldingga eng chiroyli gulni keltirib yuraver. Masalan: Atirgulnimi, nazvoygulnimi…
-Hmm… yana nima deydilar, aytavering, aytavering. Supsagulnimi 2 Qoqigulnimi, Yantoqgulnimi e, boring, hammang bir go’rsiz…

Mana, oradan shunchalik vaqt o’tibdi. San o’zingcha bu ismning ma’nosini topdingmi, yo’qmi, ammo men endi topgandayman. Qani eshit, bo’lmasa. Shu o’tgan davr mobaynida Gul bilan bog’liq juda ko’p ismlarni o’zimcha tahlil qildim. Biroq sani ismingda yana bir jumboq bor edi. Bu poshsha degani, Poshshaning podsho emasligini o’sha davrlardayoq hammamiz anglardik. Nechora, noilojlikdan, seni gullarning podshosi qilib qo’ygandik. Hammamiz ham ichdan sezardik-ki, momomizning senga qo’yib ketgan ismida qandaydir bir sir bor, albatta.

Gulposh, dastlab ismingdagi “Gul” so’zi bilan aloqador so’zlarni qidira boshladim. “Gul” bilan bog’liq ismlar, joy nomlarini qanchalik ko’p yig’a boshlaganim sayin gulning o’simlik emasligiga imon keltira boshladim.
Qara, Guljon, Guloyim, Gullibiyi, To’rtgul, Guldursin, Supsagul, Gulimmat, Gullang, Gullanbog’, Qirguli, Gulevani, Gulbahor, Gulnoz, Gulasal, Sapargul, Qurbongul, Gulbika, Oygul va hakazolar.

“Gul — musulmon asotirlarida “ayol jin” timsolidir, ular odamlarga dushman hisoblanadi. Gullar yo’lovchilarni yo’ldan ozdiradi, o’z qiyofalarini o’zgartirib odamni o’ldiradi va uning go’shtini yeydilar. Gullar to’g’risidagi afsonalar musulmonchilikdan ilgarigi tasavvurlar bilan bog’liqdir. VI asr shoiri Taabbat Sharraning poemalarida gullar to’g’risida ma’lumotlar bor. Xalq og’zaki ijodida ham Gul to’g’risida keng ma’lumotlar mavjud. Erkak gullar” qutrub”, deb ataladi 3.

“Gul-yovvoyi”-dasht, qir iblisi. Turklar, ozarbayjonlar, qirg’izlar, tojiklar afsonalarida bu so’z gulyaybani, biyobon gul, gulbiyaban, gulyovoni shaklida uchraydi. Bu xalqlar afsonalarida “gul” so’zi ham arablar –musulmonlarning “Gul” so’zining o’zginasidir, ya’ni yomon ruh timsolidir. Turklar va ozarbayjonlarda “Gulyabani” –cho’l yoki mozoristonlarda yashaydigan qo’rqinchli ruh. Gul kechga qolgan yo’lovchilarni qo’rqitadi. Xuddi alvastiga o’xshaydi… 4”

Gulposhsha, gul to’g’risida bir qadar ma’lumotga ega bo’lgan bo’lsang, shunga o’xshash yana bir qiziq narsani aytib beray. Bu yolmog’iz-yalmog’izdir. Biz shu vaqtga qadar yalmog’izni qanday tasavvur qilganimizni yaxshi bilasan. “Sirli olam” oynomasida Bahrom Jumaniyozov degan yosh tadqiqotchi bu so’zni batafsil taxlilini berdi”. “Yalmog’iz-yamlab yutadigan og’iz” tushunchasidan kelib chiqadigan bo’lsa, u faqatgina salbiy timsol ko’rinishini oladi. Biroq ko’pgina ertaklarda yalmog’iz ko’p qirrali, ba’zan ikki xilda, ya’ni qahramonlarning ko’makchisi, xomiysi yoki, “aksincha, ularning yovuz dushmani sifatida tasvirlanadi. Haqiqatdan ham, Yalmog’iz yovuz kuchlar timsolida gavdalantiriladigan bo’lsa, “yalmog’iz-yamlab yutadigan og’iz” tushunchasini to’la ifodalaydi. Ammo u yordamchi, homiy vazifasini bajaradigan bo’lsa, an’anaviy usul buziladi. Ismi uning vazifasiga mos tushmaydi. Bundan ko’rinadiki, “yalmog’iz” so’zi faqatgina yamlaydigan og’iz bo’lmasdan, balki ijobiy tushuncha ham kasb etadi. Shu jihatdan ham olib qaraydigan bo’lsak, “yalmog’iz” so’zi uchta mustaqil so’z birikmasidan tashkil topganligi ehtimoldan xoli emas.

“Yal-jasur, bahodir, “mo-noma’lum”, “g’iz”-qiz bo’lib umumlashtiradigan bo’lsak “noma’lum jasur qiz” ma’nosini beradi.

Elshunos M.O.Kosvsning ta’biri bo’yicha, ibtidoiy davrlarda huddi yovvoyi hayvonlar podasining boshlovchisi urg’ochi hayvon bo’lgani singgari, ilk ajdodlarimiz to’dasining rahbari ham ayol kishi bo’lgan. Demak, ibtidoiy guruhlar orasida ayollarning o’rni yuqori bo’lganligi tabiiy. Ibtidoiy odamlar, ayollarga, jumladan, guruh boshlig’iga bo’ysunishgan. O’ta e’tiqod bilan, go’yoki u sehrli kuchga ega, deb qarashgan. Urug’ning barcha muhim ishlari ayol boshliqning maslahati ila amalga oshirilgan. Ovga chiqish, ro’zg’or ishlari, dehqonchilik, odamlarni davolash, yovuz ruhlarni haydash kabi ishlar ayollar zimmasida bo’lgan… Yalmog’iz timsolidagi salbiy va ijobiy xislatlarning paydo bo’lishi, shubhasiz, ona urug’ jamoasidan, ota urug’ jamoasiga o’tish davri ta’siridandir. Ona urug’ jamoasi davrida ayollarning mavqei yuqori darajada bo’lib, ota urug’ jamoasida esa, butun hukmronlik erkaklar qo’liga o’tgan. Shundan boshlab barcha salbiy xislatlar ayollarga taqab aytiladigan bo’lgan.

Xullas, turkiy xalqlar og’zaki ijodiyotida keng ko’lamda tasvir etilayotgan Yalmog’iz timsoli o’zining shakllanish jarayonida uzoq va murakkab bosqichlarni, tasavvur jarayonini bosib o’tgandir. U ilk davrlarda qabilaning himoyachisi, qo’riqlovchisi, homiysi, xullas, ijobiy vazifani bajargan bo’lsa, keyingi bosqichlarda unga boshqa xislatlar, jumladan, yomonlik, yovuz xislatlar, xatto ota urug’ jamoasi davriga kelib “kampir” sifatlari ham qo’shib aytiladigan bo’ldi” 5.

Gulposhsha, sening “gul”ing ham ana shunday murakkab va ziddiyatli yo’lni bosib o’tgan. U dastlab, Momoguldurak singari qut-baraka timsoli ham bo’lgan. Ammo vaqt o’tishi bilan ya’ni, tarix sahnasidan Guloyimlar, qirqqizlar-suvoriylar, amazonkalar tushib ketgandan so’ng erkak “botir”lar ko’payib, gullarni yomon otliqqa chiqazib, ta’na toshini otganlar. Har ikki jins vakillari o’rtasida bu siyosiy kurash, hokimiyat uchun talashish oxir oqibat erkaklar g’alabasi bilan tugagan. Mag’lub tomon esa, malomatga qolgan. Shuning uchun ham cho’lu-sahroga haydalganlarini Qirguli, xoru-zor bo’lganlarini Supsagul, mayib-majruh bo’lganlarini Gullang, deb ataganlar.

Menimcha, Gurlan, To’rtko’l shaharlari etimologiyasini ham ana shundan qidirmoq kerak.Eshitgan bo’lsang, xorazmcha bir qo’shiq bor:
“Gullangni ko’r, Gullangni ko’r” 6 degan.Bu qo’shiqning yo’nalishi shu gulga bo’lmay kimga axir?!

“Poshsha — Qozon tatarlarida va G’arbiy Sibir tatarlarida ruh. U uyniyam, mol-holniyam qo’riqlaydi. Uzoqdan goh odam qiyofasida, goh hayvon qiyofasida ko’rinish beradi. Ba’zi bir uy hayvonlarini yaxshi ko’radi, parvarishlaydi, ya’ni kishi bilmas himoyachidir.7

Qaragin, bunda ham himoyachi vazifasini o’tamoqda bu so’z. Qisqa qilib aytganda, garchi arabchada gul so’zi yomon ma’noni bersa ham turkchada eng go’zal ifodalarini topgandir. Gulposhsha-gulning himoyachisidir, homiysidir. Agar bu so’zni ilk ibtidoiy tasavvurlar bilan bog’lasak, o’sha ayollar yuqori martabali, sirli-sinoatli davrlarda ham ayollarning-gullarning o’z homiylari bo’lgan. Xuddi momoguldirak singari qud-baraka eltuvchi muqaddas sig’inadigan zotlari bo’lgan. Gulposhsha-gulning, ayolning homiysi, demakdir. Gulni o’simlik sifatida emas, balki o’sha ibtidoiy davr ayoli sifatida tarannum, tasavvur etsak, Gulposhsha, ismingni ma’nosi ming chandon jozibaliroq jaranglaydi.

IZOHLAR

1 Chiqon-dugona (Xorazm shevasida)
2 Supsa-supirgi Xorazm shevasida
3 Mifi narodov mira. Moskva. S.E. 1991 –y. 340-bet.
4 Yuqoridagi kitob 342-bet.
5 B.Jumaniyozov “Sirli odam” 1996-yil, may.
“Yalmog’iz jasur qiz”.
6 Nasroniylar Avrami, Ibroximi etagini ham lang yoki long deydilar. Avromning Cherkov suratlarida bir etak bola-odamzod bilan turib tasvirlanishi odamzodning androginlik afsonalari bilan bog’langan. Ziyrak o’quvchi bo’yog’ini o’zi anglab olar, degan umiddamiz.
7 Mifi narodov mira. Moskva S.E. 1991-y, 22-bet.