Ўзбек шеъриятининг таниқли вакили Йўлдош Эшбекнинг «Ёшлик» журналида эълон қилинган янги шеърий туркумини ва шоирнинг ўзи ўқиган шеърларини тақдим этамиз.

Йўлдош Эшбек
ИФОРЛАР ИЧИДАН ЁР ҲИДИ КЕЛАР

Йўлдош Эшбек 1950 йили туғилган. Тошкент давлат университети (ҳозирги ЎзМУ)нинг ўзбек филологияси факультетини тамомлаган. «Соғиниб яшайман», «Юксак дарахтлар», «Мовий турналар», «Яхшиликка қарайман», «Дарахтлар эртаги», «Ҳаёт чечаги», «Мангу масофа», “Қизғалдоқлар оралаб” каби шеърий тўпламлари нашр этилган.

Ёруғ кунлар

Осмон ёғдуларнинг равшан кўйида
Чечаклар киприги севинчга тўлиб,
Ҳаккалаб чопади ариқ бўйида —
Қўл чўзар зилол сув қиқирлаб кулиб.

Рангин зиёларга тўлмоқда олам,
Мунаввар кунларнинг боши ёруғдир.
Олтин қўшиқларга тўлди далалар,
Томларнинг бошида қизғалдоқ – туғдир.

Чумоли карвони ўрайди тоғни,
Қамал қилмоқлари чўққини ҳечмас.
Булбуллар ижара олурлар боғни,
Рўмолли уятчан гуллардан кечмас.

Келар

Баҳор ёмғиридан қор ҳиди келар,
Ифорлар ичиндан ёр ҳиди келар.
Кўнглимга қарасам, журъати йўқдир,
Ногоҳ ростин десам, дор ҳиди келар.

Дилимни ёрурға сўзларим қани,
Кўнгулнинг чўлпони – кўзларим қани,
Мен қаён борурман, бўзларим қани,
Жомимга боқурман, зор ҳиди келар.

Мен сурат чизурман, дилимга сурат,
Сийратим суврати топмади суръат,
Тилагим қийнайди: қон билан сур хат,
Йўқса, аъмолингдан хор ҳиди келар.

Мен тунлар титрабон унсиз куйлайман,
У билан тупроқни тинсиз ўйлайман.
Тасалло тинглайман, кўкка бўйлайман:
Ошиқ бўйларингдан нор ҳиди келар!

Мен эса йўқман

Бир бахт яшар, кўзинг қамашар,
Мовий ўлка, бир нуфуз ичра.
Бир тахт яшар, кўрмаган башар,
Бир куй ичра, бир шоҳ сўз ичра
Мен эса йўқман…

Бир улкан қишлоқ бор, оққушлар қўнар –
Улкан кўллари тор, нилуфар унар,
Совуқлар гуллайди, иссиқлар кўнар,
Мен эса йўқман…

Бир жажжи шаҳар бор – бу улкан олам,
Аламдан қочганнинг бари шунда жам,
Булбуллар елкангга қўниб олар дам,
Мен эса йўқман…

Бир куйчи куйлайди, юраги биллур,
Юртдошлари уни султон деб билур,
Султонлари қулдай қулоғин илур,
Мен эса йўқман…

Сен бундай қарама, дўсти вафодор,
Мен сенга ҳеч қачон бермасман озор,
Сен бўлмаган жойлар менга хору тор,
Мен эса йўқман…

Ким кимнинг кўксини нишон атайди,
Ғийбат бозорида пичоқ қадайди,
Бир тўп товламачи мени алдайди,
Мен эса йўқман…

Бир ўчоқ бошида қайнайди чойдиш,
Бир қўлни, бир дилни куйдирар эмиш,
Неча йил йўл қарар Муштипар, Хомуш,
Мен эса йўқман…

Бир йўл бор – покиза, озоддан озод,
Чорлаган ҳаёт бор, ҳаётдан ҳаёт,
Ўҳ, қачон ихтиёр қилурман, ҳайҳот,
Мен эса йўқман…

Қайдадир куйлайди мовий бедазор,
Қушлар товланади, шамоллар зангор,
Бу буюк томошо, сўлмас бемадор,
Мен эса йўқман…

Барчаси ўтади, фонийдир бари,
Жамулжам бўлармиз, биз ёшу қари,
Демайлик, Шафоат Куни дўстларим:
“Мен эса йўқман!”

Бу тун

Бу тун қаро кукундир,
Кундузнинг парчалари.
Зарралари ўтиндир,
Қора гулхан – тун қаъри.

Э воҳ, бутун сирга мўл,
Ёнди ёстиқдай китоб.
Қоп-қора бўлар овул,
Куйди нур, куйди офтоб.

Қора ит қора ҳурар,
Оқ ит ҳам ҳурар қора.
Билинмайди, югурар,
Буқалар тортар наъра.

Бутун бўларми бутун,
Зилзилага ўхшаш ҳол.
Ит кўзи – қора учқун,
Тун тусида зўр шамол.

Дарахтлар югургандай,
Кўп олдинга энгашиб.
Юлдузларни туртгандай,
Ой булутга эргашиб.

Қора булут, қора ой,
Кўринмайди ҳойнаҳой.
Тилсимланган тун бу тун,
Ҳайвон… нободод… шовқин.

Бўрилар тинмай увлар,
Итлар мушукни қувлар.
Тилсимни бошга тортиб,
Одамзод ухлар қотиб.

Ҳар кун
қанча нон кетар
қанча пул
шунча одамга
шукр
баъзан пул бўлмаса-да
нон бор
пул бўлиб нон бўлмаса ёмон
бир одам бор
пули кўп
пули кўп
нон емас
фақат асал ер
фақат асални
касал ер
балки ер ҳам ненидир ер
тежаб еса бўларди фақат.

Ихтиро

Қўзичоқ боқиб юрардим
бузоқ боқиб юрардим
узоқ боқиб турардим
осмонга…
баъзан кетиб қолардим
тоғлар томонга
қўзиларни, бузоқларни ҳайдаб
хавотир олардилар
бобом, катта отам, амаким,
саккиздами тўққизда эдим
қўл телефон бўлса дердилар
орзулардилар
умид қилардилар балки мендан
киста телефон бўлса
такрорлар эдилар нуқул
балки укамдан кутардилар
балки ўлкамдан кутардилар
орзулар ушалди
умидлар бош кўтардилар
хаёл кетар
бош қолар
бизлар фақат орзу қиламиз
ихтиро қилади
бошқалар.

Айланар

Теран боқ, тегрангда замон айланар,
Бу замон бағрида имкон айланар.

Айланар шамоллар, қуюнлар баъзан,
Гоҳ ватан қўйнида виждон айланар.

Айланиб ўргилар миллат деб дўстинг,
Кўзингни катта оч, шамдон айланар.

Ўзингдан гина қил, ёришмаса йўл,
Гар оёқ тортмаса, чандон айланар.

Бошни тутаверма мудом зарбага,
Босқон тушаверса, сандон айланар.

Йўлдош, топ, Ҳақ изла, айланмайди Ҳақ,
Унинг амри билан жаҳон айланар.

Озодлик
кимга нафассизлик
кимга нафасдир
бировга қафассизлик
бировга қафасдир.

Қуёш
нақ шаҳарнинг устида
чарчар
шаҳардан қарасанг.

Булоқ
билан булбулнинг
қариндошлиги бор
иккови ҳам гул пойин
ҳўл қилар.

Манба: «Ёшлик» журнали веб-саҳифаси

O‘zbek she’riyatining taniqli vakili Yo‘ldosh Eshbekning “Yoshlik” jurnalida e’lon qilingan yangi she’riy turkumini va shoirning o‘zi o‘qigan she’rlarini taqdim etamiz.

Yo‘ldosh Eshbek
IFORLAR ICHIDAN YOR HIDI KЕLAR

Yo‘ldosh Eshbek 1950 yili tug‘ilgan. Toshkent davlat universiteti (hozirgi O‘zMU)ning o‘zbek filologiyasi fakultetini tamomlagan. “Sog‘inib yashayman”, “Yuksak daraxtlar”, “Moviy turnalar”, “Yaxshilikka qarayman”, “Daraxtlar ertagi”, “Hayot chechagi”, “Mangu masofa”, “Qizg‘aldoqlar oralab” kabi she’riy to‘plamlari nashr etilgan.

Yorug‘ kunlar

Osmon yog‘dularning ravshan ko‘yida
Chechaklar kiprigi sevinchga to‘lib,
Hakkalab chopadi ariq bo‘yida —
Qo‘l cho‘zar zilol suv qiqirlab kulib.

Rangin ziyolarga to‘lmoqda olam,
Munavvar kunlarning boshi yorug‘dir.
Oltin qo‘shiqlarga to‘ldi dalalar,
Tomlarning boshida qizg‘aldoq – tug‘dir.

Chumoli karvoni o‘raydi tog‘ni,
Qamal qilmoqlari cho‘qqini hechmas.
Bulbullar ijara olurlar bog‘ni,
Ro‘molli uyatchan gullardan kechmas.

Kelar

Bahor yomg‘iridan qor hidi kelar,
Iforlar ichindan yor hidi kelar.
Ko‘nglimga qarasam, jur’ati yo‘qdir,
Nogoh rostin desam, dor hidi kelar.

Dilimni yorurg‘a so‘zlarim qani,
Ko‘ngulning cho‘lponi – ko‘zlarim qani,
Men qayon borurman, bo‘zlarim qani,
Jomimga boqurman, zor hidi kelar.

Men surat chizurman, dilimga surat,
Siyratim suvrati topmadi sur’at,
Tilagim qiynaydi: qon bilan sur xat,
Yo‘qsa, a’molingdan xor hidi kelar.

Men tunlar titrabon unsiz kuylayman,
U bilan tuproqni tinsiz o‘ylayman.
Tasallo tinglayman, ko‘kka bo‘ylayman:
Oshiq bo‘ylaringdan nor hidi kelar!

Men esa yo‘qman

Bir baxt yashar, ko‘zing qamashar,
Moviy o‘lka, bir nufuz ichra.
Bir taxt yashar, ko‘rmagan bashar,
Bir kuy ichra, bir shoh so‘z ichra
Men esa yo‘qman…

Bir ulkan qishloq bor, oqqushlar qo‘nar –
Ulkan ko‘llari tor, nilufar unar,
Sovuqlar gullaydi, issiqlar ko‘nar,
Men esa yo‘qman…

Bir jajji shahar bor – bu ulkan olam,
Alamdan qochganning bari shunda jam,
Bulbullar yelkangga qo‘nib olar dam,
Men esa yo‘qman…

Bir kuychi kuylaydi, yuragi billur,
Yurtdoshlari uni sulton deb bilur,
Sultonlari qulday qulog‘in ilur,
Men esa yo‘qman…

Sen bunday qarama, do‘sti vafodor,
Men senga hech qachon bermasman ozor,
Sen bo‘lmagan joylar menga xoru tor,
Men esa yo‘qman…

Kim kimning ko‘ksini nishon ataydi,
G‘iybat bozorida pichoq qadaydi,
Bir to‘p tovlamachi meni aldaydi,
Men esa yo‘qman…

Bir o‘choq boshida qaynaydi choydish,
Bir qo‘lni, bir dilni kuydirar emish,
Necha yil yo‘l qarar Mushtipar, Xomush,
Men esa yo‘qman…

Bir yo‘l bor – pokiza, ozoddan ozod,
Chorlagan hayot bor, hayotdan hayot,
O‘h, qachon ixtiyor qilurman, hayhot,
Men esa yo‘qman…

Qaydadir kuylaydi moviy bedazor,
Qushlar tovlanadi, shamollar zangor,
Bu buyuk tomosho, so‘lmas bemador,
Men esa yo‘qman…

Barchasi o‘tadi, foniydir bari,
Jamuljam bo‘larmiz, biz yoshu qari,
Demaylik, Shafoat Kuni do‘stlarim:
“Men esa yo‘qman!”

Bu tun

Bu tun qaro kukundir,
Kunduzning parchalari.
Zarralari o‘tindir,
Qora gulxan – tun qa’ri.

E voh, butun sirga mo‘l,
Yondi yostiqday kitob.
Qop-qora bo‘lar ovul,
Kuydi nur, kuydi oftob.

Qora it qora hurar,
Oq it ham hurar qora.
Bilinmaydi, yugurar,
Buqalar tortar na’ra.

Butun bo‘larmi butun,
Zilzilaga o‘xshash hol.
It ko‘zi – qora uchqun,
Tun tusida zo‘r shamol.

Daraxtlar yugurganday,
Ko‘p oldinga engashib.
Yulduzlarni turtganday,
Oy bulutga ergashib.

Qora bulut, qora oy,
Ko‘rinmaydi hoynahoy.
Tilsimlangan tun bu tun,
Hayvon… nobodod… shovqin.

Bo‘rilar tinmay uvlar,
Itlar mushukni quvlar.
Tilsimni boshga tortib,
Odamzod uxlar qotib.

Har kun
qancha non ketar
qancha pul
shuncha odamga
shukr
ba’zan pul bo‘lmasa-da
non bor
pul bo‘lib non bo‘lmasa yomon
bir odam bor
puli ko‘p
puli ko‘p
non yemas
faqat asal yer
faqat asalni
kasal yer
balki yer ham nenidir yer
tejab yesa bo‘lardi faqat.

Ixtiro

Qo‘zichoq boqib yurardim
buzoq boqib yurardim
uzoq boqib turardim
osmonga…
ba’zan ketib qolardim
tog‘lar tomonga
qo‘zilarni, buzoqlarni haydab
xavotir olardilar
bobom, katta otam, amakim,
sakkizdami to‘qqizda edim
qo‘l telefon bo‘lsa derdilar
orzulardilar
umid qilardilar balki mendan
kista telefon bo‘lsa
takrorlar edilar nuqul
balki ukamdan kutardilar
balki o‘lkamdan kutardilar
orzular ushaldi
umidlar bosh ko‘tardilar
xayol ketar
bosh qolar
bizlar faqat orzu qilamiz
ixtiro qiladi
boshqalar.

Aylanar

Teran boq, tegrangda zamon aylanar,
Bu zamon bag‘rida imkon aylanar.

Aylanar shamollar, quyunlar ba’zan,
Goh vatan qo‘ynida vijdon aylanar.

Aylanib o‘rgilar millat deb do‘sting,
Ko‘zingni katta och, shamdon aylanar.

O‘zingdan gina qil, yorishmasa yo‘l,
Gar oyoq tortmasa, chandon aylanar.

Boshni tutaverma mudom zarbaga,
Bosqon tushaversa, sandon aylanar.

Yo‘ldosh, top, Haq izla, aylanmaydi Haq,
Uning amri bilan jahon aylanar.

Ozodlik
kimga nafassizlik
kimga nafasdir
birovga qafassizlik
birovga qafasdir.

Quyosh
naq shaharning ustida
charchar
shahardan qarasang.

Buloq
bilan bulbulning
qarindoshligi bor
ikkovi ham gul poyin
ho‘l qilar.

Manba: “Yoshlik” jurnali veb-sahifasi