Бу саҳифа ўттиз беш ёшида (1995 йилнинг 30 августида) бахтсиз ҳодиса сабаб дунёдан бевақт кўз юмган шоир Равшан Файз хотирасига бағишланади. Равшан самимий инсон, иқтидори баланд шоир эди…
Равшан Файз
ШЕЪРЛАР
Равшан Файз 1959 йил 1 январда Самарқанд вилоятининг Қўшработ тумани Қўралос қишлоғида туғилган. ТошДУнинг ўзбек филологияси факультетини тамомлаган (1986). “Мен шамолни тутволдим” (1992) болалар учун шеърий тўплами, “Ухлаётган одам” (1989), “Ташриф” (1990), “Кел, эй кўнглим”(1997) каби китоблари нашр этилган. 1995 йил 30 августда Тошкент шаҳрида (автоҳалокат туфайли) вафот этган.
КЕЛДИМ
Ой нуридай милён йил оқдим,
Сўнг кўзда ёш, кукайимда куй
Сенинг темир дарвозанг қоқдим:
Йўлимга чиқ, қўлимга сув қуй.
Мен бор-йўғи битта меҳмонман,
Сен-да мезбон бўлмоққа яра:
Эртаю кеч кулиб юр, шўх-шан,
Қадримга ет, кўнглимга қара.
Кечалари сиғмай ўзимга
Кўп сиқилиб кетаяпман, о.
Мўъжизага чанқоқ кўзимга
Мақтангулик ниманг бор, дунё?
Кийдир, тўйдир ва гоҳ-гоҳида
Айтиб бергин бир ғазал ё шеър.
Тингламасам койима, чида,
Тилинг тишла, шайтонга ҳай бер.
Хато қилсам, кўл силтаб қўй-у
Сибирларда бермагил жазо:
Сен шу қадар муқаддас, мангу,
Мен — беш кунлик меҳмонман, дунё!
ҚИШЛОҚ СОҒИНЧИ
Эй ота юрт, эй туғишган эл,
Мен бир ўсмир, мен битта гулни
Орзу-ҳавас деган танти ел
Қай бир баҳор бағрингдан юлди.
Сўнг тақдирга раҳматлар айтиб,
Ўшал юксак орзумга етдим:
Тиним билмас девона, дайди
Шамолларга айланиб кетдим.
Улангандим юрагим билан
Асли сенинг жону жисминга.
Энди яна бу дунё бир кам –
Орзуйим йўқ, армоним мингта!
Энди тунлар юрагим оғрир,
Соғинаман сени, қишлоғим,
Даштларингни эслайман оғир
Қояларга урилган чоғим.
Туриб-туриб келади кўргим,
Сен-чи, сен ҳам садо бергин, ҳой,
Билинарми ҳали ҳам ўрним,
Оғрийдими мен юлинган жой?!
МЕН БИР ДАРАХТ
Отам Ризоқул Файзулла ўғли хотирасига
Мен юзага чиққан давомингизман…
Қуёшга талпиниб турибман, вале
Япроқлар ёзишим, гуллашим сиздан,
Сиз менинг томирим, менинг аввалим.
Мен эса ўйингиз, хаёлингизман,
Бир озод руҳингиз бўламан яна.
Дунёга бежавоб саволингизман –
Турибман-ку, қайта-қайта айтила.
Бири биримизни кўрмадик бироқ,
Қарайман майсалар бўй берар тизга
Ва сизни яширар бу тошли тупроқ,
Мен тупроқни ёрган давомингизман.
* * *
Аввал тақдиримнинг камига куйдим,
Сўнг ғариб дунёнинг ғамига куйдим,
Энди кўзларингнинг шамига куйдим,
Куйдириб, ёндириб яшайвер, эй ёр.
Соядай сарғайиб соғу сўлингда
Нигоҳим тутарман юрган йўлингга.
Сен шундай толеим тутиб қўлингга
Куйдириб, ёндириб яшайвер, эй ёр.
Дунёни тўлдириб волаю воҳим,
Охир осмонга ҳам етдими оҳим —
Бошимдан зар сочди тунлари моҳим,
Куйдириб, ёндириб яшайвер, эй ёр.
Майли мен кўйингда юрагим юлиб,
Остонангда ётай ит каби улиб,
Сен эса ер бўлган ишқимдан кулиб,
Куйдириб, ёндириб яшайвер, эй ёр.
ВИДО
Қўй, энди бу гуллар меники эмас,
Ётга айланганим қалбим туяди.
Агар узмоқ бўлиб қўл чўздимми, бас,
Кафтларим жизиллаб куяди.
Мен қушман, рози бўл, жанубга оқсам…
Қарагин, осмон ҳам қовоқ уяди.
Энди мен дон терган ерларга боқсам,
Кўзларим гавҳари куяди.
Кетаман, заминдан ивирсиркан куз
Боғларнинг бошидан олов қуяди.
Бешафқат бир ўтда ёнар дала-туз,
Тушсам, оёқларим куяди.
Англадим, кўкда ҳам кун йўқ энди ҳеч,
Билмадим бу осмон кимни суяди.
Елларга тўш урсам хоҳ кундуз, хоҳ кеч
Қанотим қовжираб куяди.
* * *
Мана, соҳилингдан кетаяпман мен,
Ортимда қоляпсан сарғайиб, синиб.
Энди сенга сўзим: юрагингни енг,
Энди суратимга яша исиниб.
Эрка ҳисларимни янчиб бу лаҳза,
Кетяпман, кетяпман тенг бўлиб тошга,
Сен ҳам жим кузатгин… агар хоҳласанг,
Юзларингни ювма, жоним, кўз ёшга.
Майли, сир бўлиб қол, асрор бўлиб қол,
Саволлар яшасин мен билан бирга.
Токи кун кечирмай бефарқ, бемалол,
Сени ўрганайин бутун умрга.
Хат-хабар қилсанг-да юрагинг тўлиб,
Барибир тилингга бўлолгин собир.
Токи сен деганда кўнгил тўқ бўлиб,
Шаҳарда хиёнат бўлмасин содир.
Қара, ич-ичимдан кетмоқдаман зил,
Қара, елканларин кўтарди кема.
Сен қорам ўчишин кутгил, сабр қил,
Сен қорам ўчгунча “Севаман” дема.
* * *
Кўнглима орзулар солган, қишлоғим,
Олис-олисларда қолган, қишлоғим.
Келиб қоларми деб, ҳар саҳар, ҳар шом
Кўзлари йўлимдан толган, қишлоғим.
Менинг мақсадимдаи кўнглим кўп тўқдир,
Армон нишонига тегмаган ўқдир.
Орзунинг измида ҳамон ҳаётим,
Лекин бу йўлларнинг адоғи йўқдир.
Айтгил, селмасмиди мен танлаган йўл,
Сайрга элмасмиди мен танлаган йўл.
Олис-олисларда оворадурман,
Борса-келмасмиди мен танлагаи йўл.
Кўзлари йўлимда толган, қишлоғим…
МЕН ЕТГАН ҲАҚИҚАТ
Қай кун чиқиб кетдииг шамолдай шоша,
Изладим билмасдан тиним нима ул.
Қидирдим қишлоқлар, шаҳарлар оша,
Лекин ҳеч кўриниш бермадинг шу-шу.
Кўкларга учдингми, кирдингми ерга,
Сени тополмадим – бу дунё қат-қат.
Чарчаган чоғимда суяндим шеърга,
Сўнг сени изламай қўйдим, ҳақиқат.
Ва шунда мен сенга етдиму бирдан
Тугади илондай эшилган йўлим:
Англадим, минг бора узанган билан
Барибир фалакка етмайди қўлим.
* * *
Юртни сўраб турган шаҳаншоҳмидинг,
Тунни сутга чайган малак-моҳмидинг,
Оҳулар кўксида озор-оҳмидинг,
Ёр, сенинг васлингга етолмадим мен.
Шоҳнинг одамлиги ёдига етди;
Ийиб гадосининг додига етди,
Гадо шоҳ бўлди — муродига етди,
Бир сенинг васлингга етолмадим мен.
Бошимдан олтинин сочдими кун, о,
Сим-сиёҳ сочимда битдими тун ё?
Билдим, бир кам экан беш кунлик дунё,
Ёр, сенинг васлингга етолмадим мен.
Алпомиш Барчинни қошига етди.
Ёсуман Фарҳоднинг бошига етди.
Исминг олган қизим ёшига етди
Бир сенинг васлингга етолмадим мен.
* * *
Сен энди ҳеч қачон ушалмас орзу,
Силламни қуритган унут фармонсан.
Сен сўнган умидсан, қиррадор қайғу,
Аламсан, аттангсан, афсус, армонсан…
Майлими, энди бир кўзгуга боқиб,
Чеҳраи зардимга бироз ачинсам:
Боиси бағримни ўтларга ёқиб,
Сен менинг юзимга тушган ажинсан.
Лабимдан сирғалиб синган табассум,
Кўзимда жон сақлаб турган кулгумсан.
Ташлаб кетолмайсан лоақал бир зум,
Сен бор йўқ бойлигим, бор-йўқ мулкимсан.
Ташлаб кетолмайсан, тарк этолмайсан,
Манзилинг олисдир, йўлинг хатарнок.
Қандайлар кетасан? Ростини айтсам,
Сен менинг сочимга оралаган оқ.
* * *
Гулласам ҳар баҳор гуллаган эдим,
Ёр дея сочимни юлмаган эдим.
Аммо Мажнунга ҳеч кулмаган эдим,
Сен менинг устимдан кулдинг, муҳаббат.
Тун каби сим-сиёҳ тор бўлди кўнглим,
Бир қатим шуълага зор бўлди кўнглим.
Кимнинг қўлларида хор бўлди кўнглим,
Сен менинг устимдан кулдинг, муҳаббат.
Жону жаҳонимда зирқирар минг ўқ,
Дилнинг шул оғриқдан айрилгиси йўқ.
Аммо ёрнинг сира қайрилгиси йўқ.
Сен менинг устимдан кулдинг, муҳаббат.
Маликалар минг марта қоқса ҳам қошин
Эгмаган эдим-ку, бир бора бошим,
Воҳ, қирқни қоралаб қолганда ёшим,
Сен менинг устимдан кулдинг, муҳаббат.
* * *
Сизни кўриб ўтларда қолган
Жонимнинг кўп ғамин егансиз.
Аммо дилга ошиён солган
Сўзингизни билмас экансиз.
Нигоҳингиз кўкларга тўшаб
Ой — юлдузлар шоҳи дегансиз.
Асли ойни кўролган ўшал
Кўзингизни билмас экансиз.
Хушлагайдир билмаган билган
Сиз шунчалар бекўст бекамсиз:
Дунёларни минг билган билан
Ўзингизни билмас экансиз.
* * *
Йўлларга термулиб толдим,
Кўзимдан қомад, қаддингиз,
Оқибат мунғайиб қолдим:
Ёр, нега сиз келмадингиз?
Шамол ётди, тонглар отди.
Такрор умидим уйғотди.
Аммо йўл кўзимга ботди,
Ёр, нега сиз келмадингиз?
Ё кимлардир қошлар қоқиб
Кўнглингизга қўл солдими,
Ё биз каби ошиқларнинг
Қадри ерларда қолдими?
Хоҳишингиз бўлдими танг,
Сиғмайдими ҳеч ҳаддингиз?
Қушлар ҳам келди қайтадан,
Ёр, нега сиз келмадингиз?
Шул ғариб кўнглимга қараб,
Толларнинг сочини тараб
Баҳор келди минг марталаб,
Ёр, нега сиз келмадингиз?
Соғинчимдан кулди дунё,
Дунё кулишдан толдими?
Биздай содда ошиқлар ё
Фақат шеърларда қолдими?
Йўлларга термулиб толдим…
* * *
Мен яхши кўряпман сизни тобора.
Тобора кўзимдан йитмоқда туман,
Қарангиз, қисқариб боряпти ора,
Орада тўсиқ йўқ энди умаман.
Мен яхши кўряпман сизни кун сайин,
Кун сайин яқиндир дийдорингиз, ёр.
Йўллар кўп равондир, ҳаво ҳам майин,
Майин сунмоқдадир косагул, аёллар.
Мен яхши кўряпман сизни шунчалик,
Шунчалик муҳимдир энди зор, додим:
Худойим, ишқилиб салому алик
Умрича бўлса бас, қолган ҳаётим.
Мен яхши кўряпман сизни тобора…
* * *
Гулга кирган боғларим қолди,
Қирчиллама чоғларим қолди,
Талқон бўлмай тоғларим қолди,
Мен ёшликни тарк этиб кетдим.
Ишқ келдими, қийнади бир сир,
Шул сезимга бўлмай деб асир,
Қўл силтадим барига басир,
Мен ёшликни тарк этиб кетдим.
Кўнглимни ҳеч этмадим бозор,
Суйганимга бермадим озор.
Мажнун мисол бўлмасдан хор-зор
Мен ёшликни тарк этиб кетдим.
Юрагимни рашкларда ёқиб,
Тоҳир каби юрмай деб оқиб
Толеимга этагим қоқиб,
Мен ёшликни тарк этиб кетдим.
Гул фаслида қолмагай дунё.
Хайр, Лайли, алвидо, Зуҳро.
Ёшлик мени тарк этмай илло,
Мен ёшликни тарк этиб кетдим.
* * *
Сени деб билмасман тиним нима ул
Тежаб-тергаганим сеники буткул.
Юрагимни ютиб топганим сенга,
Тийинни-тийинга уриб топганим сенга.
Боболарим ётган ерларим қолар,
Шамоллар шовири — шеърларим қолар.
Узилган кунидан насибам, ноним
Сенгадир шеър ёзиб орттирган номим,
То умр ўткинчи экан — нетарман,
Эртами-кеч барин ташлаб кетарман.
Кетарман тупроққа тенг бўлиб, илло
Бу-чи парвойингга келмайди аммо.
Боиси, сен ўжар боламсан дунё.
Бўғзимга сиғмаган ноламсан, дунё.
Зорларни билмаган золим, зўримсан,
Дунё, сен энг эрка меросхўримсан.
* * *
Кел, эй кўнглим, милён йиллик аразларни унутгил,
Сен гуноҳкор, мен — ҳақ деган фаразларни унутгил.
Билсанг агар талош бўлган адолат бир донадир,
Сен билан мен оға-ини, у-чи бизга онадир.
Кўнгилсизлик оғу экан еганим — ёвонимга,
Йўлда ётган тош экан у ботди-ку товонимга.
Йўлларингга кўз тикиб зор нурсизланар назарим,
Асли сени чорламоқка на зўрим бор, на зарим.
Фақат сенсиз бу дунёда кўп тар қолган жойим бор,
Келсанг мудом кўлларимда бир пиёла чойим бор.
Қалдирғочдай ҳеч қурса бир баҳорларда кел, кўнглим,
Танти дўстдай эшик қоқиб наҳорларда кел, кўнглим.
Тун-кечалар чўмилиб ой кўзимдаги ёшимга,
Сутдай оппоқ шуълаларин тўкиб кетди бошимга.
Ортиқ сени қистамоққа кўп ҳам сиғмайди ҳаддим,
Шундан айтгил камон бўлмай адл қоматим, қаддим:
Ўйинқароқ болаликдай қаерларга кетгансан,
Кимларни гул-гул яшнатиб, кимни шодмон этгансан.
Келмасанг гар бу умрни билолмасман, нетурман,
Ё манзилинг айт ортингдан бошим олиб кетурман.
Кел, эй кўнглим, милён йиллик аразларни унутгил…
ОТАМНИНГ ЮРТИ
Чигит экилмайди ерига ҳеч ҳам,
Айқашиб-уйқашиб ётар харсанглар.
Лекин йиғим-терим пайти келганда
Ҳашарга кетади бор ёш-яланглар.
Дўппидай бир қишлоқ. Атрофи тоғлар…
Бошидан кетолмай юрса ҳам туман
Кўриниб туради узоқ-узоқлар,
Зерикмай яшашинг мумкин, умуман…
Ҳар гал отланганда ота юртимга,
Билмайман, негадир кўзим ёшланар.
Шовқинлар, суронлар қолиб ортимда
Оддий ва ажойиб кунлар бошланар.
Энтикиб, эмраниб борганим сари
Таниш қўйкўзларим қарар ҳавасда.
Дунёда бор майда гапларнинг бари
Чиқолмай узилиб қолади пастда.
У ерга булоқлар чиқади балқиб…
Тоғлари мўйсафид — бошлари оппоқ.
Ёлғон нималигин билмаган халқи
Ўша тоғларидай яшайди узоқ.
САМАРҚАНД
Сени керагича билмайман, шаҳар,
Адашиб юраман кўчаларингда.
Бир қўниб ўтаман гоҳ шом, гоҳ саҳар,
Шу битта жонимни парчалаб мингга.
Ишим, ташвишларим сочимдан кўпдир
Ва мудом шошилинч бўлади йўлим.
Сен ҳам хат ёзмайсан, ўзбексан ахир,
Меҳмон кутишдан ҳеч бўшамас қўлинг.
Мен-чи, ўзинг каби-пастлик қилмайман,
Қийин жумбоқларга етмаса ақлим,
Ҳазил-ҳузил билан, ҳатто билмайман,
Сени бериб қўйдим қай куни, шаҳрим.
Шунданми сен мени танимайсан, ё
Шунчаки бепарво қарши оласан.
Ва ўзинг ўзингдан ортмасдан асло
Кетсам ҳам жимгина қараб қоласан.
Шунданми, тасодиф ёки тар қолиб
Умримни боғласам кечаларингга,
Худди бир бегона сайёҳ мисоли
Адашиб юраман кўчаларингда.
* * *
Дунё, азал азалдан меҳробларингда чаён,
Дил дилга тўғри келмас, дўсту душман намоён.
Кел, сен сулув санамлар кўнглини айла аён:
Мен Мирзони тушундим, Раъносини тушунтир.
Севги, сен бу дунёда нега минг йиллик тилсим.
Нега минг Қайс-Мажнунлар лабида учган “сим-сим…”
Ёшлик – бебошлик, дея аталган бир фаслнинг
Шаклини кўп тушундим, маъносини тушунтир.
Ҳаёт, умид-уфқларинг бўлмасин қанчалик кенг
Барибир бир жаҳаннам, бир жаннатга келмас тенг.
Вафодору бевафо бу икки умрнинг мен
Мангусини тушундим, фаносини тушунтир.
* * *
Ёшлик мени тарк этмай туриб,
Мен ёшликни тарк этиб кетдим,
Ўйин талаб дўст-душманларни
Саволларга ғарқ этиб кетдим.
Муҳаббати ақлимни олди.
Ичларимга оловлар солди.
Кўрмай босдим тиконни мудом
Туман бўлди кўзимнинг олди.
ЖАВОБ
Каҳратон қишларнинг қаҳри нимадир,
Аччиқ аёзлари, заҳри нимадир.
Кумуш кулгуларинг эшитсам, қизим,
Ғурбату ғамларнинг наҳри нимадир.
Нимадир надомат, маломат тоши,
Саратон селию кузак кўз ёши.
Бу очиқ кунларнииг ёди олдида
Нимадир баҳорнинг қавоғи, қоши.
Доғули девлар-да, омон қолмагай,
Айёр ажиналар алдай олмагай,
Пилдираб юришинг ўйласам, болам,
Ҳеч нарса кўнглимга ваҳм солмагай.
Фақат шул айтаман, келмайди орим,
Худога етса бас, ўтимчим, зорим…
Бир бошга бир ўлим, — дейман -у бироқ,
Ўзимда эмасдир шул ихтиёрим.
Шиддатли шамоллар ўпдилар изим,
Замоннииг зўрига бермадим изн.
Гулдай кулгичларинг эслаб сўйласам
Бир бевақт ўлимдан қўрқаман, қизим.
Bu sahifa o‘ttiz besh yoshida (1995 yilning 30 avgustida) baxtsiz hodisa sabab dunyodan bevaqt ko‘z yumgan shoir Ravshan Fayz xotirasiga bag‘ishlanadi. Ravshan samimiy inson, iqtidori baland shoir edi…
Ravshan Fayz
SHE’RLAR
Ravshan Fayz 1959 yil 1 yanvarda Samarqand viloyatining Qo‘shrabot tumani Qo‘ralos qishlog‘ida tug‘ilgan. ToshDUning o‘zbek filologiyasi fakultetini tamomlagan (1986). “Men shamolni tutvoldim” (1992) bolalar uchun she’riy to‘plami, “Uxlayotgan odam” (1989), “Tashrif” (1990), “Kel, ey ko‘nglim”(1997) kabi kitoblari nashr etilgan. 1995 yil 30 avgustda Toshkent shahrida (avtohalokat tufayli) vafot etgan.
KЕLDIM
Oy nuriday milyon yil oqdim,
So‘ng ko‘zda yosh, kukayimda kuy
Sening temir darvozang qoqdim:
Yo‘limga chiq, qo‘limga suv quy.
Men bor-yo‘g‘i bitta mehmonman,
Sen-da mezbon bo‘lmoqqa yara:
Ertayu kech kulib yur, sho‘x-shan,
Qadrimga yet, ko‘nglimga qara.
Kechalari sig‘may o‘zimga
Ko‘p siqilib ketayapman, o.
Mo‘jizaga chanqoq ko‘zimga
Maqtangulik nimang bor, dunyo?
Kiydir, to‘ydir va goh-gohida
Aytib bergin bir g‘azal yo she’r.
Tinglamasam koyima, chida,
Tiling tishla, shaytonga hay ber.
Xato qilsam, ko‘l siltab qo‘y-u
Sibirlarda bermagil jazo:
Sen shu qadar muqaddas, mangu,
Men — besh kunlik mehmonman, dunyo!
QISHLOQ SOG‘INCHI
Ey ota yurt, ey tug‘ishgan el,
Men bir o‘smir, men bitta gulni
Orzu-havas degan tanti yel
Qay bir bahor bag‘ringdan yuldi.
So‘ng taqdirga rahmatlar aytib,
O‘shal yuksak orzumga yetdim:
Tinim bilmas devona, daydi
Shamollarga aylanib ketdim.
Ulangandim yuragim bilan
Asli sening jonu jisminga.
Endi yana bu dunyo bir kam –
Orzuyim yo‘q, armonim mingta!
Endi tunlar yuragim og‘rir,
Sog‘inaman seni, qishlog‘im,
Dashtlaringni eslayman og‘ir
Qoyalarga urilgan chog‘im.
Turib-turib keladi ko‘rgim,
Sen-chi, sen ham sado bergin, hoy,
Bilinarmi hali ham o‘rnim,
Og‘riydimi men yulingan joy?!
MЕN BIR DARAXT
Otam Rizoqul Fayzulla o‘g‘li xotirasiga
Men yuzaga chiqqan davomingizman…
Quyoshga talpinib turibman, vale
Yaproqlar yozishim, gullashim sizdan,
Siz mening tomirim, mening avvalim.
Men esa o‘yingiz, xayolingizman,
Bir ozod ruhingiz bo‘laman yana.
Dunyoga bejavob savolingizman –
Turibman-ku, qayta-qayta aytila.
Biri birimizni ko‘rmadik biroq,
Qarayman maysalar bo‘y berar tizga
Va sizni yashirar bu toshli tuproq,
Men tuproqni yorgan davomingizman.
* * *
Avval taqdirimning kamiga kuydim,
So‘ng g‘arib dunyoning g‘amiga kuydim,
Endi ko‘zlaringning shamiga kuydim,
Kuydirib, yondirib yashayver, ey yor.
Soyaday sarg‘ayib sog‘u so‘lingda
Nigohim tutarman yurgan yo‘lingga.
Sen shunday toleim tutib qo‘lingga
Kuydirib, yondirib yashayver, ey yor.
Dunyoni to‘ldirib volayu vohim,
Oxir osmonga ham yetdimi ohim —
Boshimdan zar sochdi tunlari mohim,
Kuydirib, yondirib yashayver, ey yor.
Mayli men ko‘yingda yuragim yulib,
Ostonangda yotay it kabi ulib,
Sen esa yer bo‘lgan ishqimdan kulib,
Kuydirib, yondirib yashayver, ey yor.
VIDO
Qo‘y, endi bu gullar meniki emas,
Yotga aylanganim qalbim tuyadi.
Agar uzmoq bo‘lib qo‘l cho‘zdimmi, bas,
Kaftlarim jizillab kuyadi.
Men qushman, rozi bo‘l, janubga oqsam…
Qaragin, osmon ham qovoq uyadi.
Endi men don tergan yerlarga boqsam,
Ko‘zlarim gavhari kuyadi.
Ketaman, zamindan ivirsirkan kuz
Bog‘larning boshidan olov quyadi.
Beshafqat bir o‘tda yonar dala-tuz,
Tushsam, oyoqlarim kuyadi.
Angladim, ko‘kda ham kun yo‘q endi hech,
Bilmadim bu osmon kimni suyadi.
Yellarga to‘sh ursam xoh kunduz, xoh kech
Qanotim qovjirab kuyadi.
* * *
Mana, sohilingdan ketayapman men,
Ortimda qolyapsan sarg‘ayib, sinib.
Endi senga so‘zim: yuragingni yeng,
Endi suratimga yasha isinib.
Erka hislarimni yanchib bu lahza,
Ketyapman, ketyapman teng bo‘lib toshga,
Sen ham jim kuzatgin… agar xohlasang,
Yuzlaringni yuvma, jonim, ko‘z yoshga.
Mayli, sir bo‘lib qol, asror bo‘lib qol,
Savollar yashasin men bilan birga.
Toki kun kechirmay befarq, bemalol,
Seni o‘rganayin butun umrga.
Xat-xabar qilsang-da yuraging to‘lib,
Baribir tilingga bo‘lolgin sobir.
Toki sen deganda ko‘ngil to‘q bo‘lib,
Shaharda xiyonat bo‘lmasin sodir.
Qara, ich-ichimdan ketmoqdaman zil,
Qara, yelkanlarin ko‘tardi kema.
Sen qoram o‘chishin kutgil, sabr qil,
Sen qoram o‘chguncha “Sevaman” dema.
* * *
Ko‘nglima orzular solgan, qishlog‘im,
Olis-olislarda qolgan, qishlog‘im.
Kelib qolarmi deb, har sahar, har shom
Ko‘zlari yo‘limdan tolgan, qishlog‘im.
Mening maqsadimdai ko‘nglim ko‘p to‘qdir,
Armon nishoniga tegmagan o‘qdir.
Orzuning izmida hamon hayotim,
Lekin bu yo‘llarning adog‘i yo‘qdir.
Aytgil, selmasmidi men tanlagan yo‘l,
Sayrga elmasmidi men tanlagan yo‘l.
Olis-olislarda ovoradurman,
Borsa-kelmasmidi men tanlagai yo‘l.
Ko‘zlari yo‘limda tolgan, qishlog‘im…
MЕN YETGAN HAQIQAT
Qay kun chiqib ketdiig shamolday shosha,
Izladim bilmasdan tinim nima ul.
Qidirdim qishloqlar, shaharlar osha,
Lekin hech ko‘rinish bermading shu-shu.
Ko‘klarga uchdingmi, kirdingmi yerga,
Seni topolmadim – bu dunyo qat-qat.
Charchagan chog‘imda suyandim she’rga,
So‘ng seni izlamay qo‘ydim, haqiqat.
Va shunda men senga yetdimu birdan
Tugadi ilonday eshilgan yo‘lim:
Angladim, ming bora uzangan bilan
Baribir falakka yetmaydi qo‘lim.
* * *
Yurtni so‘rab turgan shahanshohmiding,
Tunni sutga chaygan malak-mohmiding,
Ohular ko‘ksida ozor-ohmiding,
Yor, sening vaslingga yetolmadim men.
Shohning odamligi yodiga yetdi;
Iyib gadosining dodiga yetdi,
Gado shoh bo‘ldi — murodiga yetdi,
Bir sening vaslingga yetolmadim men.
Boshimdan oltinin sochdimi kun, o,
Sim-siyoh sochimda bitdimi tun yo?
Bildim, bir kam ekan besh kunlik dunyo,
Yor, sening vaslingga yetolmadim men.
Alpomish Barchinni qoshiga yetdi.
Yosuman Farhodning boshiga yetdi.
Isming olgan qizim yoshiga yetdi
Bir sening vaslingga yetolmadim men.
* * *
Sen endi hech qachon ushalmas orzu,
Sillamni quritgan unut farmonsan.
Sen so‘ngan umidsan, qirrador qayg‘u,
Alamsan, attangsan, afsus, armonsan…
Maylimi, endi bir ko‘zguga boqib,
Chehrai zardimga biroz achinsam:
Boisi bag‘rimni o‘tlarga yoqib,
Sen mening yuzimga tushgan ajinsan.
Labimdan sirg‘alib singan tabassum,
Ko‘zimda jon saqlab turgan kulgumsan.
Tashlab ketolmaysan loaqal bir zum,
Sen bor yo‘q boyligim, bor-yo‘q mulkimsan.
Tashlab ketolmaysan, tark etolmaysan,
Manziling olisdir, yo‘ling xatarnok.
Qandaylar ketasan? Rostini aytsam,
Sen mening sochimga oralagan oq.
* * *
Gullasam har bahor gullagan edim,
Yor deya sochimni yulmagan edim.
Ammo Majnunga hech kulmagan edim,
Sen mening ustimdan kulding, muhabbat.
Tun kabi sim-siyoh tor bo‘ldi ko‘nglim,
Bir qatim shu’laga zor bo‘ldi ko‘nglim.
Kimning qo‘llarida xor bo‘ldi ko‘nglim,
Sen mening ustimdan kulding, muhabbat.
Jonu jahonimda zirqirar ming o‘q,
Dilning shul og‘riqdan ayrilgisi yo‘q.
Ammo yorning sira qayrilgisi yo‘q.
Sen mening ustimdan kulding, muhabbat.
Malikalar ming marta qoqsa ham qoshin
Egmagan edim-ku, bir bora boshim,
Voh, qirqni qoralab qolganda yoshim,
Sen mening ustimdan kulding, muhabbat.
* * *
Sizni ko‘rib o‘tlarda qolgan
Jonimning ko‘p g‘amin yegansiz.
Ammo dilga oshiyon solgan
So‘zingizni bilmas ekansiz.
Nigohingiz ko‘klarga to‘shab
Oy — yulduzlar shohi degansiz.
Asli oyni ko‘rolgan o‘shal
Ko‘zingizni bilmas ekansiz.
Xushlagaydir bilmagan bilgan
Siz shunchalar beko‘st bekamsiz:
Dunyolarni ming bilgan bilan
O‘zingizni bilmas ekansiz.
* * *
Yo‘llarga termulib toldim,
Ko‘zimdan qomad, qaddingiz,
Oqibat mung‘ayib qoldim:
Yor, nega siz kelmadingiz?
Shamol yotdi, tonglar otdi.
Takror umidim uyg‘otdi.
Ammo yo‘l ko‘zimga botdi,
Yor, nega siz kelmadingiz?
Yo kimlardir qoshlar qoqib
Ko‘nglingizga qo‘l soldimi,
Yo biz kabi oshiqlarning
Qadri yerlarda qoldimi?
Xohishingiz bo‘ldimi tang,
Sig‘maydimi hech haddingiz?
Qushlar ham keldi qaytadan,
Yor, nega siz kelmadingiz?
Shul g‘arib ko‘nglimga qarab,
Tollarning sochini tarab
Bahor keldi ming martalab,
Yor, nega siz kelmadingiz?
Sog‘inchimdan kuldi dunyo,
Dunyo kulishdan toldimi?
Bizday sodda oshiqlar yo
Faqat she’rlarda qoldimi?
Yo‘llarga termulib toldim…
* * *
Men yaxshi ko‘ryapman sizni tobora.
Tobora ko‘zimdan yitmoqda tuman,
Qarangiz, qisqarib boryapti ora,
Orada to‘siq yo‘q endi umaman.
Men yaxshi ko‘ryapman sizni kun sayin,
Kun sayin yaqindir diydoringiz, yor.
Yo‘llar ko‘p ravondir, havo ham mayin,
Mayin sunmoqdadir kosagul, ayollar.
Men yaxshi ko‘ryapman sizni shunchalik,
Shunchalik muhimdir endi zor, dodim:
Xudoyim, ishqilib salomu alik
Umricha bo‘lsa bas, qolgan hayotim.
Men yaxshi ko‘ryapman sizni tobora…
* * *
Gulga kirgan bog‘larim qoldi,
Qirchillama chog‘larim qoldi,
Talqon bo‘lmay tog‘larim qoldi,
Men yoshlikni tark etib ketdim.
Ishq keldimi, qiynadi bir sir,
Shul sezimga bo‘lmay deb asir,
Qo‘l siltadim bariga basir,
Men yoshlikni tark etib ketdim.
Ko‘nglimni hech etmadim bozor,
Suyganimga bermadim ozor.
Majnun misol bo‘lmasdan xor-zor
Men yoshlikni tark etib ketdim.
Yuragimni rashklarda yoqib,
Tohir kabi yurmay deb oqib
Toleimga etagim qoqib,
Men yoshlikni tark etib ketdim.
Gul faslida qolmagay dunyo.
Xayr, Layli, alvido, Zuhro.
Yoshlik meni tark etmay illo,
Men yoshlikni tark etib ketdim.
* * *
Seni deb bilmasman tinim nima ul
Tejab-tergaganim seniki butkul.
Yuragimni yutib topganim senga,
Tiyinni-tiyinga urib topganim senga.
Bobolarim yotgan yerlarim qolar,
Shamollar shoviri — she’rlarim qolar.
Uzilgan kunidan nasibam, nonim
Sengadir she’r yozib orttirgan nomim,
To umr o‘tkinchi ekan — netarman,
Ertami-kech barin tashlab ketarman.
Ketarman tuproqqa teng bo‘lib, illo
Bu-chi parvoyingga kelmaydi ammo.
Boisi, sen o‘jar bolamsan dunyo.
Bo‘g‘zimga sig‘magan nolamsan, dunyo.
Zorlarni bilmagan zolim, zo‘rimsan,
Dunyo, sen eng erka merosxo‘rimsan.
* * *
Kel, ey ko‘nglim, milyon yillik arazlarni unutgil,
Sen gunohkor, men — haq degan farazlarni unutgil.
Bilsang agar talosh bo‘lgan adolat bir donadir,
Sen bilan men og‘a-ini, u-chi bizga onadir.
Ko‘ngilsizlik og‘u ekan yeganim — yovonimga,
Yo‘lda yotgan tosh ekan u botdi-ku tovonimga.
Yo‘llaringga ko‘z tikib zor nursizlanar nazarim,
Asli seni chorlamoqka na zo‘rim bor, na zarim.
Faqat sensiz bu dunyoda ko‘p tar qolgan joyim bor,
Kelsang mudom ko‘llarimda bir piyola choyim bor.
Qaldirg‘ochday hech qursa bir bahorlarda kel, ko‘nglim,
Tanti do‘stday eshik qoqib nahorlarda kel, ko‘nglim.
Tun-kechalar cho‘milib oy ko‘zimdagi yoshimga,
Sutday oppoq shu’lalarin to‘kib ketdi boshimga.
Ortiq seni qistamoqqa ko‘p ham sig‘maydi haddim,
Shundan aytgil kamon bo‘lmay adl qomatim, qaddim:
O‘yinqaroq bolalikday qayerlarga ketgansan,
Kimlarni gul-gul yashnatib, kimni shodmon etgansan.
Kelmasang gar bu umrni bilolmasman, neturman,
Yo manziling ayt ortingdan boshim olib keturman.
Kel, ey ko‘nglim, milyon yillik arazlarni unutgil…
OTAMNING YURTI
Chigit ekilmaydi yeriga hech ham,
Ayqashib-uyqashib yotar xarsanglar.
Lekin yig‘im-terim payti kelganda
Hasharga ketadi bor yosh-yalanglar.
Do‘ppiday bir qishloq. Atrofi tog‘lar…
Boshidan ketolmay yursa ham tuman
Ko‘rinib turadi uzoq-uzoqlar,
Zerikmay yashashing mumkin, umuman…
Har gal otlanganda ota yurtimga,
Bilmayman, negadir ko‘zim yoshlanar.
Shovqinlar, suronlar qolib ortimda
Oddiy va ajoyib kunlar boshlanar.
Entikib, emranib borganim sari
Tanish qo‘yko‘zlarim qarar havasda.
Dunyoda bor mayda gaplarning bari
Chiqolmay uzilib qoladi pastda.
U yerga buloqlar chiqadi balqib…
Tog‘lari mo‘ysafid — boshlari oppoq.
Yolg‘on nimaligin bilmagan xalqi
O‘sha tog‘lariday yashaydi uzoq.
SAMARQAND
Seni keragicha bilmayman, shahar,
Adashib yuraman ko‘chalaringda.
Bir qo‘nib o‘taman goh shom, goh sahar,
Shu bitta jonimni parchalab mingga.
Ishim, tashvishlarim sochimdan ko‘pdir
Va mudom shoshilinch bo‘ladi yo‘lim.
Sen ham xat yozmaysan, o‘zbeksan axir,
Mehmon kutishdan hech bo‘shamas qo‘ling.
Men-chi, o‘zing kabi-pastlik qilmayman,
Qiyin jumboqlarga yetmasa aqlim,
Hazil-huzil bilan, hatto bilmayman,
Seni berib qo‘ydim qay kuni, shahrim.
Shundanmi sen meni tanimaysan, yo
Shunchaki beparvo qarshi olasan.
Va o‘zing o‘zingdan ortmasdan aslo
Ketsam ham jimgina qarab qolasan.
Shundanmi, tasodif yoki tar qolib
Umrimni bog‘lasam kechalaringga,
Xuddi bir begona sayyoh misoli
Adashib yuraman ko‘chalaringda.
* * *
Dunyo, azal azaldan mehroblaringda chayon,
Dil dilga to‘g‘ri kelmas, do‘stu dushman namoyon.
Kel, sen suluv sanamlar ko‘nglini ayla ayon:
Men Mirzoni tushundim, Ra’nosini tushuntir.
Sevgi, sen bu dunyoda nega ming yillik tilsim.
Nega ming Qays-Majnunlar labida uchgan “sim-sim…”
Yoshlik – beboshlik, deya atalgan bir faslning
Shaklini ko‘p tushundim, ma’nosini tushuntir.
Hayot, umid-ufqlaring bo‘lmasin qanchalik keng
Baribir bir jahannam, bir jannatga kelmas teng.
Vafodoru bevafo bu ikki umrning men
Mangusini tushundim, fanosini tushuntir.
* * *
Yoshlik meni tark etmay turib,
Men yoshlikni tark etib ketdim,
O‘yin talab do‘st-dushmanlarni
Savollarga g‘arq etib ketdim.
Muhabbati aqlimni oldi.
Ichlarimga olovlar soldi.
Ko‘rmay bosdim tikonni mudom
Tuman bo‘ldi ko‘zimning oldi.
JAVOB
Kahraton qishlarning qahri nimadir,
Achchiq ayozlari, zahri nimadir.
Kumush kulgularing eshitsam, qizim,
G‘urbatu g‘amlarning nahri nimadir.
Nimadir nadomat, malomat toshi,
Saraton seliyu kuzak ko‘z yoshi.
Bu ochiq kunlarniig yodi oldida
Nimadir bahorning qavog‘i, qoshi.
Dog‘uli devlar-da, omon qolmagay,
Ayyor ajinalar alday olmagay,
Pildirab yurishing o‘ylasam, bolam,
Hech narsa ko‘nglimga vahm solmagay.
Faqat shul aytaman, kelmaydi orim,
Xudoga yetsa bas, o‘timchim, zorim…
Bir boshga bir o‘lim, — deyman -u biroq,
O‘zimda emasdir shul ixtiyorim.
Shiddatli shamollar o‘pdilar izim,
Zamonniig zo‘riga bermadim izn.
Gulday kulgichlaring eslab so‘ylasam
Bir bevaqt o‘limdan qo‘rqaman, qizim.
