Қадам Саидмурод радиода ишлагани учунми, кўпроқ қўшиқ ёзиш билан шуғулланди. Шоирнинг шеърларини қўшиқ қилиб айтмаган хонанда йўқ эди 80-йилларда. Отажон Худойшукуров, Камолиддин Раҳимов, Нуриддин Ҳамроқулов, Ортиқ Отажонов, Охунжон Мадалиев, Султонпошша Ўдаева, Юлдуз Абдуллаева ва яна…яна…
Қадам Саидмурод
ХОТИРОТНИНГ ҲУКМИДА ЖОН
Қадам Саидмурод (Саидмуродов) 1951 йилда Хоразмда туғилган. Урганч Давлат педагогика институтини тамомлаган. Радиода ишлагани учунми, кўпроқ қўшиқ ёзиш билан шуғулланди. Қадамнинг шеърларини қўшиқ қилиб айтмаган хонанда йўқ эди 80-йилларда. Отажон Худойшукуров, Камолиддин Раҳимов, Нуриддин Ҳамроқулов, Ортиқ Отажонов, Охунжон Мадалиев, Султонпошша Ўдаева, Юлдуз Абдуллаева ва яна…яна… Шоирнинг “Олтин беланчак”, “Эшик”, “Бир тилда гаплашамиз” ва “Бойчечак” номли шеърий китоблари нашр этилган.
Қадам Саидмурод 2013 йилда вафот этди.
XXI асрда
Армон, умид, шубҳа ёнма-ён,
Етти иқлим, йил — тўрт фаслда.
Бу қандай кун, бу қандай замон —
Йигирма биринчи асрда?!
Бир гул каби сўлмоқда Орол,
Амударё тутқин — асирда.
Шиорлардан томардику бол —
Йигирма биринчи асрда!
Атом, нейтрон, бутифос, лазер,
Бир-биридан «гўзал, аслда».
Мана сенга, онажоним ер,
Йигирма биринчи асрда!
Боболардан шу замин мерос,
Бизлардан-чи бизнинг наслга.
Ўйлайману қўрқаман холос,
Йигирма биринчи асрда!
Тинчлик бўлсин, тинчлик муқаддас,
Меҳр бўлсин шеърда, насрда.
Қўлни қўлга бермасак бўлмас,
Йигирма биринчи асрда!
Куз. 1987 йил. Автопортрет
Кузги боғдай ғарибман,
Елкамда тўн елвагай.
Хазонларга менчалик
Ҳеч ким ўзни бермагай.
Кузги боғдай ғарибман,
Елкамда тўн елвагай.
Йиғлаб орзу кетидан
Ҳеч ким менча елмагай.
Кузги боғдай ғарибман,
Елкамда тўн елвагай.
Хотиротни кун — бакун
Ҳеч ким менча термагай.
Кузги боғдай ғарибман,
Елкамда тўн елвагай.
Бу дунёга мен каби
Ҳеч ким келиб, кетмагай…
Бошим узра ёлғиз осмон
Бошим узра ёлғиз осмон,
Ягона ер пойимда.
Хотиротнинг ҳукмида жон,
Тун қиёмат қойимда.
Ором — ҳаром,
Энди тамом,
Кўзларга хоб қўнмайди.
Оғир, ахир, бу кеч ёмон,
Ёлғон сўзлаб бўлмайди.
Бошим узра ёлғиз осмон,
Ягона ер пойимда.
Хотиротнинг ҳукмида жон,
Тун қиёмат қойимда…
Йигирма йил ўртада, ахир!
Юракда дард, тилимда армон,
Санчиб-санчиб турибди бағир.
Ёмон ёқар жисмимни гумон,
Йигирма йил ўртада, ахир!
Кўзларингда ошкора бир ўй,
Лабларингда пинҳон сукут-сир.
Қийнамагин, қийналмагин, қўй,
Йигирма йил ўртада, ахир!
Йигирма куз, йигирма баҳор,
Бир-биридан бешафқат, «моҳир»,
Юзда ажин, сочларимда қор,
Йигирма йил ўртада, ахир!
Йигирма йил — бўғзимда нола,
Хайр дейиш, хўш дейиш оғир.
Тақдир экан, жоним, пешона,
Йигирма йил ўртада, ахир!
Сени яхши кўраман
Худоданмас, буёғин —
Пешонамдан кўраман.
Ёмон ёқар ишқ доғи,
Сени яхши кўраман.
Даврон эмас, дунёда
Энди хаёл сураман.
Пешонам-да, пешонам,
Сени яхши кўраман.
Гоҳ ўнгимда йиғласам,
Тушларимда куламан.
Шукр-шукр шунга ҳам,
Сени яхши кўраман.
Минг ўлчаб ҳар тушимни,
Минг бузиб, минг қураман.
Нетай, нетай дилимни,
Сени яхши кўраман.
Ваъда надир, сўз надир,
Мен юракда тураман.
Чоралар йўқ, чора йўқ,
Сени яхши кўраман.
Орзу билан туғилиб,
Армон билан ўламан.
Қарғаб-қарғаб тақдирни,
Сени яхши кўраман…
ЧИНГИЗ АЙТМАТОВ АСАРЛАРИГА ЁЗУВЛАР
ОҚ КЕМА
«Балиққа айланаман».
Айланиб борадир балиққа бола,
Қарайман қўлларим қанотга ўхшар.
Оппоқ кема, осмон — муқаддас нола,
Ортиқ яшаб бўлмас қалтираб, қақшаб.
Айланиб борадир балиққа бола.
Тўлқинлар қуйлайди, рақс тушар денгиз,
Юлдузлар айтади менга розини.
Бу дунё бошқача, бу дунё тенгсиз —
Лекин она буғи биздан розими?
Айланиб борадир балиққа бола.
Чумолилар филга дўнар, кўрасиз,
Кўрасиз қуёнлар айланар шерга.
Мен сизни билмайман нега дўнасиз,
Илонми, чаёнми, билмадим нега?
Айланиб борадир балиққа бола.
Кимлар гул бўладир, ким эса булбул,
Дунё тўлиб кетар ҳуру малакка.
Армон ёмон экан, кўнгил-чи кўнгил…
Бир назар ташладим осмон-фалакдан —
Айланиб борадир балиққа бола.
Тўхтагин, болажон! Тўхтагин, жоним,
Биз танҳо муродга қандоқ етамиз.
Тўхтагин, виждоним, тўхта, имоним,
Она ерни кимга ташлаб кетамиз.
Айланиб борадир балиққа бола…
КУНДА
«Мени қутқар, бўрижон!»
Нечун, нега деган савол кўп,
Ҳар бир сўзи ханжар, малол кўп,
Ҳалолларми ёки ҳаром кўп,
Ёш умримда бунча завол кўп,
«Мени қутқар, бўрижон!»
Бир яхшига шунча ёмонми,
Тинчлик, тенглик энди гумонми,
Қачонгача тишлай забонни,
Худони ҳам ушбу замонни,
«Мени қутқар, бўрижон!»
Қўллар қўлни ювдирар кўрдим,
Ҳақни минг бор юлдилар, кўрдим,
Йиғлагандан кулдилар, кўрдим,
Кўрдим, тўлдим, бўлдим-ей, ўлдим —
«Мени қутқар, бўрижон!»
Атом асри — оламга қара,
Жоним Орол — онамга қара,
Дали дарё — ноламга қара,
Эртам менинг — боламга қара,
«Мени қутқар, бўрижон!..»
* * *
Пастлаб-пастлаб учди турналар,
Хазон рўйи ўйимга кўчди.
Кўксимни бир нола тирмалаб,
Саҳаргача минг ёниб ўчдим.
Алдамадим ўзим-ўзимни,
На шеър ёзиб, на хотира, хат.
Юмганим йўқ куздан кўзимни,
Сигарета етмади фақат.
Пастлаб-пастлаб учди турналар,
Хазон рўйи ўйимга кўчди.
Кўксимни бир нола тирмалаб,
Саҳаргача минг ёниб ўчдим…
Хаста жоним…
Хаста жоним, мунгли тун,
Бир имога бойланди.
Кунлар — ҳафта, ойларга,
Ойлар — йилга айланди.
Хаста жоним, мунгли тун,
Бир илинж — минг гумондир.
Кўз юмаман — хотирот,
Кўз очаман — тумандир.
Хаста жоним, мунгли тун,
Қўймас нафас олгани,
Мен ўлгани розиман,
Рози бўлса бўлгани…
Qadam Saidmurod
XOTIROTNING HUKMIDA JON
Qadam Saidmurod (Saidmurodov) 1951 yilda Xorazmda tug’ilgan. Urganch Davlat pedagogika institutini tamomlagan. Radioda ishlagani uchunmi, ko’proq qo’shiq yozish bilan shug’ullandi. Qadamning she’rlarini qo’shiq qilib aytmagan xonanda yo’q edi 80-yillarda. Otajon Xudoyshukurov, Kamoliddin Rahimov, Nuriddin Hamroqulov, Ortiq Otajonov, Oxunjon Madaliev, Sultonposhsha O’daeva, Yulduz Abdullaeva va yana…yana… Shoirning “Oltin belanchak”, “Eshik”, “Bir tilda gaplashamiz” va “Boychechak” nomli she’riy kitoblari nashr etilgan.Qadam Saidmurod 2013 yilda vafot etdi.
XXI asrda
Armon, umid, shubha yonma-yon,
Yetti iqlim, yil — to’rt faslda.
Bu qanday kun, bu qanday zamon —
Yigirma birinchi asrda?!
Bir gul kabi so’lmoqda Orol,
Amudaryo tutqin — asirda.
Shiorlardan tomardiku bol —
Yigirma birinchi asrda!
Atom, neytron, butifos, lazer,
Bir-biridan «go’zal, aslda».
Mana senga, onajonim yer,
Yigirma birinchi asrda!
Bobolardan shu zamin meros,
Bizlardan-chi bizning naslga.
O’ylaymanu qo’rqaman xolos,
Yigirma birinchi asrda!
Tinchlik bo’lsin, tinchlik muqaddas,
Mehr bo’lsin she’rda, nasrda.
Qo’lni qo’lga bermasak bo’lmas,
Yigirma birinchi asrda!
Kuz. 1987 yil. Avtoportret
Kuzgi bog’day g’aribman,
Yelkamda to’n yelvagay.
Xazonlarga menchalik
Hech kim o’zni bermagay.
Kuzgi bog’day g’aribman,
Yelkamda to’n yelvagay.
Yig’lab orzu ketidan
Hech kim mencha yelmagay.
Kuzgi bog’day g’aribman,
Yelkamda to’n yelvagay.
Xotirotni kun — bakun
Hech kim mencha termagay.
Kuzgi bog’day g’aribman,
Yelkamda to’n yelvagay.
Bu dunyoga men kabi
Hech kim kelib, ketmagay…
Boshim uzra yolg’iz osmon
Boshim uzra yolg’iz osmon,
Yagona yer poyimda.
Xotirotning hukmida jon,
Tun qiyomat qoyimda.
Orom — harom,
Endi tamom,
Ko’zlarga xob qo’nmaydi.
Og’ir, axir, bu kech yomon,
Yolg’on so’zlab bo’lmaydi.
Boshim uzra yolg’iz osmon,
Yagona yer poyimda.
Xotirotning hukmida jon,
Tun qiyomat qoyimda…
Yigirma yil o’rtada, axir!
Yurakda dard, tilimda armon,
Sanchib-sanchib turibdi bag’ir.
Yomon yoqar jismimni gumon,
Yigirma yil o’rtada, axir!
Ko’zlaringda oshkora bir o’y,
Lablaringda pinhon sukut-sir.
Qiynamagin, qiynalmagin, qo’y,
Yigirma yil o’rtada, axir!
Yigirma kuz, yigirma bahor,
Bir-biridan beshafqat, «mohir»,
Yuzda ajin, sochlarimda qor,
Yigirma yil o’rtada, axir!
Yigirma yil — bo’g’zimda nola,
Xayr deyish, xo’sh deyish og’ir.
Taqdir ekan, jonim, peshona,
Yigirma yil o’rtada, axir!
Seni yaxshi ko’raman
Xudodanmas, buyog’in —
Peshonamdan ko’raman.
Yomon yoqar ishq dog’i,
Seni yaxshi ko’raman.
Davron emas, dunyoda
Endi xayol suraman.
Peshonam-da, peshonam,
Seni yaxshi ko’raman.
Goh o’ngimda yig’lasam,
Tushlarimda kulaman.
Shukr-shukr shunga ham,
Seni yaxshi ko’raman.
Ming o’lchab har tushimni,
Ming buzib, ming quraman.
Netay, netay dilimni,
Seni yaxshi ko’raman.
Va’da nadir, so’z nadir,
Men yurakda turaman.
Choralar yo’q, chora yo’q,
Seni yaxshi ko’raman.
Orzu bilan tug’ilib,
Armon bilan o’laman.
Qarg’ab-qarg’ab taqdirni,
Seni yaxshi ko’raman…
CHINGIZ AYTMATOV ASARLARIGA YOZUVLAR
OQ KEMA
«Baliqqa aylanaman».
Aylanib boradir baliqqa bola,
Qarayman qo’llarim qanotga o’xshar.
Oppoq kema, osmon — muqaddas nola,
Ortiq yashab bo’lmas qaltirab, qaqshab.
Aylanib boradir baliqqa bola.
To’lqinlar quylaydi, raqs tushar dengiz,
Yulduzlar aytadi menga rozini.
Bu dunyo boshqacha, bu dunyo tengsiz —
Lekin ona bug’i bizdan rozimi?
Aylanib boradir baliqqa bola.
Chumolilar filga do’nar, ko’rasiz,
Ko’rasiz quyonlar aylanar sherga.
Men sizni bilmayman nega do’nasiz,
Ilonmi, chayonmi, bilmadim nega?
Aylanib boradir baliqqa bola.
Kimlar gul bo’ladir, kim esa bulbul,
Dunyo to’lib ketar huru malakka.
Armon yomon ekan, ko’ngil-chi ko’ngil…
Bir nazar tashladim osmon-falakdan —
Aylanib boradir baliqqa bola.
To’xtagin, bolajon! To’xtagin, jonim,
Biz tanho murodga qandoq yetamiz.
To’xtagin, vijdonim, to’xta, imonim,
Ona yerni kimga tashlab ketamiz.
Aylanib boradir baliqqa bola…
KUNDA
«Meni qutqar, bo’rijon!»
Nechun, nega degan savol ko’p,
Har bir so’zi xanjar, malol ko’p,
Halollarmi yoki harom ko’p,
Yosh umrimda buncha zavol ko’p,
«Meni qutqar, bo’rijon!»
Bir yaxshiga shuncha yomonmi,
Tinchlik, tenglik endi gumonmi,
Qachongacha tishlay zabonni,
Xudoni ham ushbu zamonni,
«Meni qutqar, bo’rijon!»
Qo’llar qo’lni yuvdirar ko’rdim,
Haqni ming bor yuldilar, ko’rdim,
Yig’lagandan kuldilar, ko’rdim,
Ko’rdim, to’ldim, bo’ldim-yey, o’ldim —
«Meni qutqar, bo’rijon!»
Atom asri — olamga qara,
Jonim Orol — onamga qara,
Dali daryo — nolamga qara,
Ertam mening — bolamga qara,
«Meni qutqar, bo’rijon!..»
* * *
Pastlab-pastlab uchdi turnalar,
Xazon ro’yi o’yimga ko’chdi.
Ko’ksimni bir nola tirmalab,
Sahargacha ming yonib o’chdim.
Aldamadim o’zim-o’zimni,
Na she’r yozib, na xotira, xat.
Yumganim yo’q kuzdan ko’zimni,
Sigareta yetmadi faqat.
Pastlab-pastlab uchdi turnalar,
Xazon ro’yi o’yimga ko’chdi.
Ko’ksimni bir nola tirmalab,
Sahargacha ming yonib o’chdim…
Xasta jonim…
Xasta jonim, mungli tun,
Bir imoga boylandi.
Kunlar — hafta, oylarga,
Oylar — yilga aylandi.
Xasta jonim, mungli tun,
Bir ilinj — ming gumondir.
Ko’z yumaman — xotirot,
Ko’z ochaman — tumandir.
Xasta jonim, mungli tun,
Qo’ymas nafas olgani,
Men o’lgani roziman,
Rozi bo’lsa bo’lgani…
