Азизбек, таваллуд кунингиз қуллуғ бўлсин, узоқ умр ва ижодий ютуқлар тилайман!
Азиз Саид 1961 йил, 25 сентябрда Душанбе шаҳрида туғилган. ТошДУнинг журналистика факультетини тутатган (1984). «Чилтор» (1988), «Дили қани Бедилнинг» (1996), «Ғойибдан дўст билан суҳбатлар» (2001), «Фурсат дарвозаси» (2007) номли шеърий китоблар муаллифи. У. Уитменнинг «Майса япроқлари», Н. Ҳикматнинг «Юсуф ва Зулайҳо», Б. Брехтнинг «Театр ва реализм», Пауло Коэлонинг «Алкимёгар» китобларини ўзбек тилига таржима қилган.
Азиз Саид
СУВДАГИ ИЗЛАР
Туркум
***
Дарахтни зўрға кўндирдим
Бирга учишга
Қушга айланишимни
Кутамиз энди
***
Сўзга айлана олмай қийналар
Рангли шарлар ичидаги
Нафасим
***
Иккимизнинг қўлларимизга
Ёғар эди баҳор ёмғири
Шамол ҳар кун териб келтирар
Титроғимиз синиқларини
***
Томда қуриган маккапоялар
Қуёшни қитирлаб кемирар сичқон
Кўкдаги қушларга термилар
Қариган мушук
***
Туёқ тозалаётган шаҳарлик аёл
Қўлларига ёпишиб қолар
Олис яйловдаги майсалар саси
***
Соғилаётган сутнинг овози
Ўчоқдаги олов овози
Суҳбатлашар
Кутиб турар тонг бўсағада
***
Бир шода анор
Хона деворига осилган
Кўрпани бошига тортар болакай
***
Пулларини санаётган куз
Кўзини узмас
Теракнинг учидаги
Сўнгги япроқдан
***
Шамол қўнадиган шохга
Супургидан сингган хасларни жамлаб
Тухум қўйди мусича
Мушукнинг кўзидай ялтирар юлдузлар
***
Хаёлларин ушатиб бераркан
Балиқчаларга
Ариқнинг лабида ўтирар бир қиз
Қимирламас ариқнинг лаби
***
Арранинг овози келар устахонадан
Хазонлар остига беркинар
Ўрик данаги
***
Кун бўйи
Дарахтни айланиб авради
Сояси
Мевага ўхшармиш қушларнинг ини
***
Қафасдаги рангдор қушча
Сайрамай қўйди
Пар ёстиқ кўтарган аёлни кўриб
***
Қизғиш қалпоқчали болакай
Югурарди сувсиз ариқнинг ичида
Гулзордан анқирди атиргул бўйи
***
Болалик бекинмачоқ ўйнарди
Бодринг жўяклари ичида
Тиззачалар изи кўмилди сувга
***
Осмонга ўқталган арава шотиси
Тўпга ўхшарди
Кечгача термилар бир тўп болакай
Қарғалар галаси кўринмас
***
Ғамгин қўшиқ айтар
Зардўзи қизлар
Сўлиган ўсмани ёритади ой
***
Баҳорнинг сўнгги куни
Қалдирғочлар хайрлашар
Кўзимга чизилган овозлари билан
***
Қизғиш туманлар ортида элас
Қордай оппоқ икки тепалик
Юмшоқ
Силлиқ
Ёстиққа ўхшар
Мудрайди қуёш
***
Қуёш ботмоқда
Қутқаргани отланар
Дўконини ёпиб
Намозшомгуллар
***
Ёз чилласи
Дарахтлар остида
Эриб ётар пишган ўриклар
Боғда анқир балоғат ҳиди
***
Пайкалда ёрилган қовун
Шира оқиб борар ойнинг нурида
Чумолининг инига томон
***
Чайқатиб юборишди
Тунги ҳовузни
Балиқ овига чиққан юлдузлар
***
Ой юлдузсиз қоронғу кеча
Кўринмайди ҳовуздаги сув
Узоқдан қайтарди ҳориган хаёл
* * *
Бухоронинг дарвозасини,
Камалаклар очади ҳар тонг.
Боди қутни етаклаб минор
Кўчаларда чалиб юрар занг.
Алла айтиб бобом Чор Минор
Бешигимдан ясади чилтор.
Чашми Аюб коса-косалаб,
Аҳли ишққа тутади зиё.
Гул чаяди Лаби ҳовузда
Келинчаклар, зулфлари сиёҳ.
Чилторимга қил тортди лайлак –
Баҳор ўпган дил каби сайрак.
Шаҳарга бир карвон киради,
Устида бор қирқта ошиғи.
Шаҳардан бир карвон чиқади,
Юлдузларга етар қўшиғи.
Чилторгинам, куйла борингни,
Чертдим фақат битта торингни.
* * *
Машраб қадамларидан
тўкилади юлдузлар,
Хуржуннинг тешигидан
мўралайди оппоқ тонг.
Саҳар чоги машриқдан
Машраб бўлиб келади
Сарпойчан Ўзбекистон.
Дарвозаларга чўзар
қадоқ босган қўлини: —
«Намангон шаҳридин кетсам
мени йўқлар кишим борму?
Ғариблик шаҳрида юрсам
мени йўкдар кишим борму?»
Жимжитликда қағиллар
Машрабга қора қарға,
Кетар пою-пиёда
бечора бир бадарға.
Машраб яна қадамлаб
юлдузларни судрайди,
Хуржуннинг тешигида
оппоқ бир тонг мудрайди.
* * *
Кеча йиғлар, қора сочига
Қадаб синган ой – тароғини,
Шамол секин ўрмалаб сувдан
Судраб чиқар бўш чаноғини:
— Дили қани Бедилнинг?
Қушнинг бўм-бўш уясин дарахт
Туни билан чиқар пайпаслаб.
Капалаклар тоғни уйғотиб,
Саҳроларга кетади бошлаб:
— Дили қани Бедилнинг?
Чумолилар учар фалакка –
Нигоҳларин пуфлар кўзлари.
Юлдуз тушар ҳовуз тубига –
Балиқларга айтар сўзларин:
— Дили қани Бедилнинг?
Тошбақалар мисқол-мисқоллаб
Ўлчаб берар бахт ҳамда алам.
Қарға тақдир тошини қирар –
Тумшуғида қадимий қалам:
— Дили қани Бедилнинг?
Шафақ аста йиртилиб оқар –
Бир кўза сут бийдай саҳрога.
Карвон жилар, кўнғироқ йиғлар –
Савол бериб гумроҳ дунёга:
— Дили қани Бедилнинг?
* * *
Дединг: сева оласанми ўзингдан кечиб,
Чаён еган бўлса юрагим нишлаб?
Жоним симиллатиб келди ҳуққабоз,
«Ё ишқдан» ирғитди кўзим тарашлаб.
Сева оладурман нурдан-да кечиб.
Дединг: сева оласанми ўзингдан кечиб,
Мен илон изидан адашган бўлсам?
Томирим кесди ой – кулди чувалчанг,
Балиққа едирди фақат бир тишлам.
Сева оладурман тундан-да кечиб.
Дединг: сева оласанми ўзингдан кечиб,
Алдаган бўлсам гар ҳатто эртакни?
Юлдуз хато ёнди, кемамиз чўкди,
Бари бир куйладик қирқта қароқчи.
Сева оладурман йўлдан-да кечиб.
Дединг: сева оласанми ўзингдан кечиб,
Мангуга тушдайин бўлсам гар ғойиб?
Тасаввур чархфалак косаларига
Ёдингни қуяркан умримни соғиб.
Сева оладурман сендан-да кечиб.
* * *
Бу хато йўлни секин бармоғига ўрайди,
Макрул ўсмани сиқар пиёлага, тўлмайди,
Ишқу гуноҳ қозонда, ўт-оловсиз қайнайди…
Ишқу гуноҳ қозонда…
Руҳ қанотин савайди, савачўпин жуфт қилиб,
Урчуғига ўрайди туну кунни ип қилиб,
Қиличини қайрайди қасд лашкарин саф қилиб,
Қиличини қайрайди…
Ойна қилдим фалакни, дил чоҳига қарай деб,
Тароқ йўндим дутордан, хаёлини тарай деб,
Игна олдим, алдасам, кўзларимга суқай деб,
Игна олдим, алдасам…
Кафтимда гулхан ёқдим, йиғлаб-йиғлаб ўчирди,
Бўйнимга занжир такдим, ишқ юртидан кўчирди,
Жонни сепиб қуш бокдим, дард кўлига учирди,
Жонни сепиб қуш боқдим…
* * *
Мен бир бозингарман, бугун сўнгги бор
Пардасиз саҳнага чиқаман кулиб.
Алдаб келган эдим сизларни ҳар кун,
Минг бир бор туғилиб, минг бир бор ўлиб.
Кўксимга санчилган найзалар найза
Эмас, кўзим эккан майсапар эди.
Кафтимга кўнган қуш қўшиғим тинглаб
Сизларни кулдирди, тилимни еди.
Тош билан болтани қарсиллатган мен,
Бу ёлғон ўрмонда адашган сизсиз.
Най чалдим, дарз кетган умр кўзамдан
Ишкдан маст илонлар чиқмади, эссиз.
Мен бир бозингарман, бутун сўнгги бор
Жаранглар гиллари боғлиқ қўнғироқ.
Чироқлар ўчади, бойўғли хувлаб
Сарупо тикади менга минг ямоқ.
Чиқаман бўғзимда оловлар ўйнаб,
Хатони пичокдай ютади юрак.
Кўзимда фаввора қон билан ўйнаб,
Юзимга сепади – сиз учун эрмак.
Довуллар чалинар, лангарчўп синиб
Қуларкан мен дордан, сўрамам шафқат.
Қумсоат сирларим санаркан бир-бир,
Алвидо айтаман – сизларга нафрат!
Мен бир бозингарман, бугун сўнгги бор
Пардасиз саҳнага чиқаман кулиб…
Azizbek, tavallud kuningiz qullug’ bo’lsin, uzoq umr va ijodiy yutuqlar tilayman!
Aziz Said 1961 yil, 25 sentyabrda Dushanbe shahrida tug’ilgan. ToshDUning jurnalistika fakul`tetini tutatgan (1984). «Chiltor» (1988), «Dili qani Bedilning» (1996), «G’oyibdan do’st bilan suhbatlar» (2001), «Fursat darvozasi» (2007) nomli she’riy kitoblar muallifi. U. Uitmenning «Maysa yaproqlari», N. Hikmatning «Yusuf va Zulayho», B. Brextning «Teatr va realizm», Paulo Koeloning «Alkimyogar» kitoblarini o’zbek tiliga tarjima qilgan.
Aziz Said
SUVDAGI IZLAR
Turkum
***
Daraxtni zo’rg’a ko’ndirdim
Birga uchishga
Qushga aylanishimni
Kutamiz endi
***
So’zga aylana olmay qiynalar
Rangli sharlar ichidagi
Nafasim
***
Ikkimizning qo’llarimizga
Yog’ar edi bahor yomg’iri
Shamol har kun terib keltirar
Titrog’imiz siniqlarini
***
Tomda qurigan makkapoyalar
Quyoshni qitirlab kemirar sichqon
Ko’kdagi qushlarga termilar
Qarigan mushuk
***
Tuyoq tozalayotgan shaharlik ayol
Qo’llariga yopishib qolar
Olis yaylovdagi maysalar sasi
***
Sog’ilayotgan sutning ovozi
O’choqdagi olov ovozi
Suhbatlashar
Kutib turar tong bo’sag’ada
***
Bir shoda anor
Xona devoriga osilgan
Ko’rpani boshiga tortar bolakay
***
Pullarini sanayotgan kuz
Ko’zini uzmas
Terakning uchidagi
So’nggi yaproqdan
***
Shamol qo’nadigan shoxga
Supurgidan singgan xaslarni jamlab
Tuxum qo’ydi musicha
Mushukning ko’ziday yaltirar yulduzlar
***
Xayollarin ushatib berarkan
Baliqchalarga
Ariqning labida o’tirar bir qiz
Qimirlamas ariqning labi
***
Arraning ovozi kelar ustaxonadan
Xazonlar ostiga berkinar
O’rik danagi
***
Kun bo’yi
Daraxtni aylanib avradi
Soyasi
Mevaga o’xsharmish qushlarning ini
***
Qafasdagi rangdor qushcha
Sayramay qo’ydi
Par yostiq ko’targan ayolni ko’rib
***
Qizg’ish qalpoqchali bolakay
Yugurardi suvsiz ariqning ichida
Gulzordan anqirdi atirgul bo’yi
***
Bolalik bekinmachoq o’ynardi
Bodring jo’yaklari ichida
Tizzachalar izi ko’mildi suvga
***
Osmonga o’qtalgan arava shotisi
To’pga o’xshardi
Kechgacha termilar bir to’p bolakay
Qarg’alar galasi ko’rinmas
***
G’amgin qo’shiq aytar
Zardo’zi qizlar
So’ligan o’smani yoritadi oy
***
Bahorning so’nggi kuni
Qaldirg’ochlar xayrlashar
Ko’zimga chizilgan ovozlari bilan
***
Qizg’ish tumanlar ortida elas
Qorday oppoq ikki tepalik
Yumshoq
Silliq
Yostiqqa o’xshar
Mudraydi quyosh
***
Quyosh botmoqda
Qutqargani otlanar
Do’konini yopib
Namozshomgullar
***
Yoz chillasi
Daraxtlar ostida
Erib yotar pishgan o’riklar
Bog’da anqir balog’at hidi
***
Paykalda yorilgan qovun
Shira oqib borar oyning nurida
Chumolining iniga tomon
***
Chayqatib yuborishdi
Tungi hovuzni
Baliq oviga chiqqan yulduzlar
***
Oy yulduzsiz qorong’u kecha
Ko’rinmaydi hovuzdagi suv
Uzoqdan qaytardi horigan xayol
* * *
Buxoroning darvozasini,
Kamalaklar ochadi har tong.
Bodi qutni yetaklab minor
Ko’chalarda chalib yurar zang.
Alla aytib bobom Chor Minor
Beshigimdan yasadi chiltor.
Chashmi Ayub kosa-kosalab,
Ahli ishqqa tutadi ziyo.
Gul chayadi Labi hovuzda
Kelinchaklar, zulflari siyoh.
Chiltorimga qil tortdi laylak –
Bahor o’pgan dil kabi sayrak.
Shaharga bir karvon kiradi,
Ustida bor qirqta oshig’i.
Shahardan bir karvon chiqadi,
Yulduzlarga yetar qo’shig’i.
Chiltorginam, kuyla boringni,
Chertdim faqat bitta toringni.
* * *
Mashrab qadamlaridan
to’kiladi yulduzlar,
Xurjunning teshigidan
mo’ralaydi oppoq tong.
Sahar chogi mashriqdan
Mashrab bo’lib keladi
Sarpoychan O’zbekiston.
Darvozalarga cho’zar
qadoq bosgan qo’lini: —
«Namangon shahridin ketsam
meni yo’qlar kishim bormu?
G’ariblik shahrida yursam
meni yo’kdar kishim bormu?»
Jimjitlikda qag’illar
Mashrabga qora qarg’a,
Ketar poyu-piyoda
bechora bir badarg’a.
Mashrab yana qadamlab
yulduzlarni sudraydi,
Xurjunning teshigida
oppoq bir tong mudraydi.
* * *
Kecha yig’lar, qora sochiga
Qadab singan oy – tarog’ini,
Shamol sekin o’rmalab suvdan
Sudrab chiqar bo’sh chanog’ini:
— Dili qani Bedilning?
Qushning bo’m-bo’sh uyasin daraxt
Tuni bilan chiqar paypaslab.
Kapalaklar tog’ni uyg’otib,
Sahrolarga ketadi boshlab:
— Dili qani Bedilning?
Chumolilar uchar falakka –
Nigohlarin puflar ko’zlari.
Yulduz tushar hovuz tubiga –
Baliqlarga aytar so’zlarin:
— Dili qani Bedilning?
Toshbaqalar misqol-misqollab
O’lchab berar baxt hamda alam.
Qarg’a taqdir toshini qirar –
Tumshug’ida qadimiy qalam:
— Dili qani Bedilning?
Shafaq asta yirtilib oqar –
Bir ko’za sut biyday sahroga.
Karvon jilar, ko’ng’iroq yig’lar –
Savol berib gumroh dunyoga:
— Dili qani Bedilning?
* * *
Deding: seva olasanmi o’zingdan kechib,
Chayon yegan bo’lsa yuragim nishlab?
Jonim simillatib keldi huqqaboz,
«YO ishqdan» irg’itdi ko’zim tarashlab.
Seva oladurman nurdan-da kechib.
Deding: seva olasanmi o’zingdan kechib,
Men ilon izidan adashgan bo’lsam?
Tomirim kesdi oy – kuldi chuvalchang,
Baliqqa yedirdi faqat bir tishlam.
Seva oladurman tundan-da kechib.
Deding: seva olasanmi o’zingdan kechib,
Aldagan bo’lsam gar hatto ertakni?
Yulduz xato yondi, kemamiz cho’kdi,
Bari bir kuyladik qirqta qaroqchi.
Seva oladurman yo’ldan-da kechib.
Deding: seva olasanmi o’zingdan kechib,
Manguga tushdayin bo’lsam gar g’oyib?
Tasavvur charxfalak kosalariga
Yodingni quyarkan umrimni sog’ib.
Seva oladurman sendan-da kechib.
* * *
Bu xato yo’lni sekin barmog’iga o’raydi,
Makrul o’smani siqar piyolaga, to’lmaydi,
Ishqu gunoh qozonda, o’t-olovsiz qaynaydi…
Ishqu gunoh qozonda…
Ruh qanotin savaydi, savacho’pin juft qilib,
Urchug’iga o’raydi tunu kunni ip qilib,
Qilichini qayraydi qasd lashkarin saf qilib,
Qilichini qayraydi…
Oyna qildim falakni, dil chohiga qaray deb,
Taroq yo’ndim dutordan, xayolini taray deb,
Igna oldim, aldasam, ko’zlarimga suqay deb,
Igna oldim, aldasam…
Kaftimda gulxan yoqdim, yig’lab-yig’lab o’chirdi,
Bo’ynimga zanjir takdim, ishq yurtidan ko’chirdi,
Jonni sepib qush bokdim, dard ko’liga uchirdi,
Jonni sepib qush boqdim…
* * *
Men bir bozingarman, bugun so’nggi bor
Pardasiz sahnaga chiqaman kulib.
Aldab kelgan edim sizlarni har kun,
Ming bir bor tug’ilib, ming bir bor o’lib.
Ko’ksimga sanchilgan nayzalar nayza
Emas, ko’zim ekkan maysapar edi.
Kaftimga ko’ngan qush qo’shig’im tinglab
Sizlarni kuldirdi, tilimni yedi.
Tosh bilan boltani qarsillatgan men,
Bu yolg’on o’rmonda adashgan sizsiz.
Nay chaldim, darz ketgan umr ko’zamdan
Ishkdan mast ilonlar chiqmadi, essiz.
Men bir bozingarman, butun so’nggi bor
Jaranglar gillari bog’liq qo’ng’iroq.
Chiroqlar o’chadi, boyo’g’li xuvlab
Sarupo tikadi menga ming yamoq.
Chiqaman bo’g’zimda olovlar o’ynab,
Xatoni pichokday yutadi yurak.
Ko’zimda favvora qon bilan o’ynab,
Yuzimga sepadi – siz uchun ermak.
Dovullar chalinar, langarcho’p sinib
Qularkan men dordan, so’ramam shafqat.
Qumsoat sirlarim sanarkan bir-bir,
Alvido aytaman – sizlarga nafrat!
Men bir bozingarman, bugun so’nggi bor
Pardasiz sahnaga chiqaman kulib…
