Ёса Бусон улуғ Басё ўлимидан кейин  шеър ёзиш санъати таназзулга учраган бир пайтда яшаб, ижод қилди. У Басёнинг шеърий руҳини жонлантиришга киришди ва бу йўлда катта муваффақиятларга эришди. Шоирнинг мероси «Етти шеър китоби» номи билан машҳур.

ЁСА БУСОН
ХОККУЛАР — УЧЛИКЛАР
Хуршид Даврон таржимаси

Ёса Бусон япон шеъриятида хоккунависликнинг пири комили ҳисобланган Матсуо Басёдан кейинги ўриндаги улуғ шоирдир. У 1716 йилда Осака шаҳри яқинидаги қишлоқларнинг бири — Кемада дунёга келган. Унинг отамерос фамилияси Танигути бўлган.  Онаси Ёса деган жойдан бўлгани учун у Ёса Бусон тахаллусини олган деган нақл мавжуд.

Тахминан 17 19 ёшларида у хоккунавислик ва тасвирий санъат сирларини эгаллаш мақсадида Эдо (бугунги Токио) шаҳрига бориб, ўша даврнинг машҳур шоирларидан бўлган Хаяно Хадзинадан сабоқ олади. Устози вафот этгач, Ёса Бусон Эдони тарк этиб ўн йил давомида Японияни кезиб чиқади.  Кейинчалик Киото шаҳрида қўним топиб, ўлимигача шу ерда яшайди. Ўтган вақт мобайнида у нафақат етук шоир, балки моҳир мусаввир сифатида ҳам ном чиқаради.

Ёса Бусон улуғ Басё ўлимидан кейин  шеър ёзиш санъати таназзулга учраган бир пайтда яшаб, ижод қилди. У Басёнинг шеърий руҳини жонлантиришга киришди ва бу йўлда катта муваффақиятларга эришди. Шоирнинг мероси «Етти шеър китоби» номи билан машҳур.

Ёса Бусон 1783 йилда Киотода оламдан ўтган.

* * *

Шабнам тушди саҳарга яқин.
Тоғолчанинг тиканларида
Шода-шода марварид порлар.

* * *

Қуйиб берди шаррос ёмғир!
Чумчуқчалар галаси
Қўнган ўтлар чайқалар.

* * *

Зерикарли баҳор кунлари.
Мен эса яна
Ўтмиш ёди билан сармастман.

* * *

Деҳқон кетмон чопмоқда.
Боғ орти — саждагоҳдан
Қўнғироқ саси келар.

* * *

Сарҳадсиз денгиз ёқда
Баҳор қуёши порлар.
Тоғларда олча гуллар.

Олис қишлоқда

Ўткинчи савдогарнинг
Ортидан ит акиллар.
Шафтоли гуллаётир.

* * *

Ёсинода ўғри йўқ!
Гуллаган олча шохин
Ўғирлаб олмас ҳеч ким.

* * *

Баҳор ҳам кетаётир…
Фақат кетгиси келмас
Кечиккан олча гули.

* * *

Оғир ,чўян қўнғироқ.
Унинг тилига қўниб
Қотиб турар капалак.

* * *

Тўрт ён шумғиё гули.
Ғарбда кун ботаётир,
Шарқдан ой чиқаётир.

* * *

Олисларда, тоғ чўққисида
Оқариб кўринар кўҳа бир қалъа —
Сабза барглар қуршаган уни.

* * *

Булбуллар саси ила
Қучоғи тўла баҳор
Кунлари ўтиб кетди.

* * *

Сандални қўлга олиб
Сокин ёз жилғасини
Кечмоқ қандай ёқимли.

* * *

О, қандайин бедодлик!
Саллагуллар гуллабди
Мен кирмаган жомеда.

* * *

Салқин шабада эсар.
Қўнғироқни тарк эта
Сузар оқшомги жаранг.

* * *

Ой нури бунча порлоқ!
Мен билан тўқнашаркан,
Кўр қаҳқаҳлаб кулади.

* * *

Қароқчилар бошлиғи.
Ҳатто у шундай тунда
Ой ҳақда қўшиқ битди.

* * *

«Бўрон яқинлашмоқда!» –
Йўлим тўсган қароқчи
Хатардан огоҳ этар.

* * *

Титраб кетдим : ётоқда
Босиб олдим марҳума
Хотинимнинг тароғин.

YOSA BUSON
XOKKULAR — UCHLIKLAR
Xurshid Davron tarjimasi

Yosa Buson yapon she’riyatida xokkunavislikning piri komili hisoblangan Matsuo Basyodan keyingi o‘rindagi ulug‘ shoirdir. U 1716 yilda Osaka shahri yaqinidagi qishloqlarning biri — Kemada dunyoga kelgan. Uning otameros familiyasi Taniguti bo‘lgan. Onasi Yosa degan joydan bo‘lgani uchun u Yosa Buson taxallusini olgan degan naql mavjud.

Taxminan 17 19 yoshlarida u xokkunavislik va tasviriy san’at sirlarini egallash maqsadida Edo (bugungi Tokio) shahriga borib, o‘sha davrning mashhur shoirlaridan bo‘lgan Xayano Xadzinadan saboq oladi. Ustozi vafot etgach, Yosa Buson Edoni tark etib o‘n yil davomida Yaponiyani kezib chiqadi. Keyinchalik Kioto shahrida qo‘nim topib, o‘limigacha shu yerda yashaydi. O‘tgan vaqt mobaynida u nafaqat yetuk shoir, balki mohir musavvir sifatida ham nom chiqaradi.

Yosa Buson ulug‘ Basyo o‘limidan keyin she’r yozish san’ati tanazzulga uchragan bir paytda yashab,ijod qildi. U Basyoning she’riy ruhini jonlantirishga kirishdi va bu yo‘lda katta muvaffaqiyatlarga erishdi. Shoirning merosi «Yetti she’r kitobi» nomi bilan mashhur.

Yosa Buson 1783 yilda Kiotoda olamdan o‘tgan.

* * *

Shabnam tushdi saharga yaqin.
Tog‘olchaning tikanlarida
Shoda-shoda marvarid porlar.

* * *

Quyib berdi sharros yomg‘ir!
Chumchuqchalar galasi
Qo‘ngan o‘tlar chayqalar.

* * *

Zerikarli bahor kunlari.
Men esa yana
O‘tmish yodi bilan sarmastman.

* * *

Dehqon ketmon chopmoqda.
Bog‘ orti — sajdagohdan
Qo‘ng‘iroq sasi kelar.

* * *

Sarhadsiz dengiz yoqda
Bahor quyoshi porlar.
Tog‘larda olcha gullar.

Olis qishloqda

O‘tkinchi savdogarning
Ortidan it akillar.
Shaftoli gullayotir.

* * *

Yosinoda o‘g‘ri yo‘q!
Gullagan olcha shoxin
O‘g‘irlab olmas hech kim.

* * *

Bahor ham ketayotir…
Faqat ketgisi kelmas
Kechikkan olcha guli.

* * *

Og‘ir ,cho‘yan qo‘ng‘iroq.
Uning tiliga qo‘nib
Qotib turar kapalak.

* * *

To‘rt yon shumg‘iyo guli.
G‘arbda kun botayotir,
Sharqdan oy chiqayotir.

* * *

Olislarda, tog‘ cho‘qqisida
Oqarib ko‘rinar ko‘ha bir qal’a —
Sabza barglar qurshagan uni.

* * *

Bulbullar sasi ila
Quchog‘i to‘la bahor
Kunlari o‘tib ketdi.

* * *

Sandalni qo‘lga olib
Sokin yoz jilg‘asini
Kechmoq qanday yoqimli.

* * *

O, qandayin bedodlik!
Sallagullar gullabdi
Men kirmagan jomeda.

* * *

Salqin shabada esar.
Qo‘ng‘iroqni tark eta
Suzar oqshomgi jarang.

* * *

Oy nuri buncha porloq!
Men bilan to‘qnasharkan,
Ko‘r qahqahlab kuladi.

* * *

Qaroqchilar boshlig‘i.
Hatto u shunday tunda
Oy haqda qo‘shiq bitdi.

* * *

«Bo‘ron yaqinlashmoqda!» –
Yo‘lim to‘sgan qaroqchi
Xatardan ogoh etar.

* * *

Titrab ketdim : yotoqda
Bosib oldim marhuma
Xotinimning tarog‘in.