26 июль —  машҳур инглиз адиб Бернард  Шоу туғилган кун

,  Энди, ҳавода қушдек учишни, балиқдек сув остида сузишни ўрганиб олганимизда, бизга фақат бир нарса етишмаяпти: ерда одамларга ўхшаб яшашни ўрганиш…

БЕРНАД ШОУ
ҲИКМАТЛАР

  Бернард ШОУ  (1856.26.7, Дублин 1950.2.11, Эйот-Сент-Лоренс) — инглиз ёзувчиси, драматург. Нобель мукофоти лауреати (1925). 1871 йилда диний мактабни тугатгач, бирмунча вақт руҳоний бўлиб ишлаган. 1876 йилда Лондонга кўчиб бориб, журналистика ва бадиий ижод билан шуғулланган. Дастлабки романлари — «Миси чиққан никоҳ»,«Артист севгиси», «Кэшел Байроннинг касбкори», «Ҳаваскор социалист» 1881—83 йиллар чоп этилган.

Шоунинг «Тул хонадонлари» (1882),«Юракхўр» (1883), «Уоррен хонимнинг касбкори», (1884) илк пьесалари саҳна юзини кўра олмаган. Шу боис муаллиф уларни «Ёқимсиз пьесалар» (1898) номи билан нашр этган. Шундан сўнг Шоунинг «Ёқимли пьесалар» («Қурол ва инсон». Кандид», 1894; «Тақдир арзандаси»,  «Яшасак — кўрармиз», 1895) ҳамда «Пуританлар учун учта пьеса» («Шайтоннинг шогирди», 1896—97; «Цезарь ва Клеопатра», 1898; «Капитан Брасбунднинг мурожаати» эълон қилинган. Ушбу пьесаларни яратиш жараёнида Шоунинг драматургик методи узилкесил шаклланган ва у «ғоялар драмаси» сифатида шуҳрат қозонган замонавий драматургиянинг асосчиларидан бири бўлиб қолган. Жаҳон драматургия тарихига сермаҳсул драматурглардан бири сифатида кирган Бернард Шоу 30 дан зиёд саҳна асарларини яратган. Унинг «Пигмалион» (1913),«Юраклар вайрон бўлаётган хонадон» (191319), «Олма ортган арава» (1919), «Мафусаил сари орқага» (1918—20), «Авлиё Иоанна» (1923), «Ёмон бўлса ҳам, ҳақиқат» (1931), «Миллионер аёл» (1936), «Женева» (1938), «Яхши қирол Карлнинг олтин кунларида» (1939) каби асарлари рангбаранг мавзуларга, турли жанр кўринишларига эга бўлиб, унда тарих ва жамиятда рўй берган воқеалар янгича талқин этилган, жамиятда содир бўлаётган ўзгаришларни турли нуқтаи назардан кўрсатишга қаратилган. Шоунинг гуманизм ғоялари билан суғорилган драматургияси 20-аср адабиётида муҳим воқеа бўлган, жаҳон драматургияси ва театрининг кейинги тараққиётига катта туртки берган. Айрим пьесалари ўзбек тилига таржима қилинган.

■ Муваффақият бамисоли ўлимдир. Чўққига чиқдим деб қувонманг. Чўққининг тўрт томони ҳам жар.

■ Ҳеч нарса билмагач, гапириш қандай осон…

■ Қул каби ўстирилганлар фақат қул каби бошқарилади.

■ Ўз тилини билмаган одам бошқа тилни ўрганолмайди.

■ Шоир фақат  ижод столи олдида фаришта бўлмаслиги керак.

■ Аслида модалар уюштирилган юқумли касалликдир. Бу сотувчиларнинг юқумли касаллик тарқатишини исботлайди…

■ Ёшлигимда қилган ўн нарсамдан тўққизтасини муваффақиятсизлик билан якунланганини кўрдим. Муваффақиятсиз бўлишни истамадим ва шунинг учун мен ўн баробар кўпроқ ишладим.

■ Агар Сиз бирор одамни ўқитиб, бирор нарсага ўргатмоқчи бўлсангиз, янглишасиз – у ҳеч нарсани ўрганмайди” .

■ Мен ҳиссиётга хайрихоҳлик билан қарайман, бироқ ҳар қандай ақлий фаолият ва ҳалолликни ҳиссий жазавага берилиш билан алмаштирмоқни катта бало деб ҳисоблайман

■ Ақлли одам дунёга мослашишга ҳаракат қилади, ақлсиз одам эса дунёни ўзига мослаштиришга ҳаракат қилади. Шунинг учун ҳам тараққиёт доимо ақлсизларга боғлиқдир.

■ Болаларни тўғри тарбиялаш учун ота-оналар фарзандларига аслидагидай кўриниши керак.

■ Агар сизда битта олма, менда битта олма бўлса ва биз уларни алишсак, ҳар иккимизда биттадан олма қолади. Агар менда битта ғоя, сизда битта ғоя бўлса ва биз уларни алишсак, икковимизда ҳам иккитадан ғоя бўлади.

■ Дунё ишламай пул топишни истайдиган бекорчилар, бойимасдан ишлашга тайёр нодонларга тўлиб ётибди.

■ Ёшлигимда ёзганларим тўкис эмаслигидан жаҳлим чиқарди. Ўзимнинг биринчи қадамларимни бошқаларнинг сўнгги қадамлари билан солиштирар ва, табиийки, катта фарқни кўриб қайғуга тушардим.

■ Бахт ортидан қувиб, уни топган одам бурни устида турган кўзойнагини қидириб, сўнг топиб севинган кампирга ўхшайди.

■ Ёлғончига берилган жазо унга бошқалар ишонмай қўйгани эмас, у бошқаларга ортиқ ишона олмаслигидир.

■ Жамиятга некбинлар ҳам, пессимистлар ҳам ҳисса қўшади. Оптимист самолётни ўйлаб топган бўлса, пессимист парашютни ихтиро қилган.

■ Энг муҳими – қалбингда тартиб ўрнатиш. Учта нарсага амал қиламиз: нолимаймиз, айбламаймиз, ўзимизни оқлашга уринмаймиз.

■ Ҳамма нарсага улгурадиган одамлар ҳеч қачон дангасалик қилмайдилар, керакли шарт-шароитни қидирадилар. Агар шароит йўқ бўлса, ўзлари яратадилар.

■ Бахтни ишлаб чиқармай туриб истеъмол қилишга ҳаққимиз йўқ.

■ Зарбангга жавоб бермаган одамдан қўрқ: у сени ҳеч қачон кечирмайди, кечириш учун ўзига ўзи изн бермайди.

■ Тасаввур ижоднинг бошланишидир. Истаганингизни тасаввур қиласиз; тасаввур қилганингизни истайсиз; ва ниҳоят, истаганингизни яратасиз.

■ Одамларнинг 2 фоизи – ўйлайди, 3 фоизи – ўйлаяпман деб ўйлайди, қолган 95 фоиз учун эса ўйлагандан ўлган афзал.

■ Эркакларни севинг. Сизнинг севгингиз улар учун жуда зарур. Ҳатто улар буни ҳеч қачон тан олмасалар ҳам. Ҳар қандай буюк эркакнинг ортида унга ишонган ва чинакамига севган аёл бор.

■ Идеал эркак ўз аёлини идеал деб ҳисобловчи эркакдир.

■ Унвонлар мамлакат учун катта хизмат қилган одамлар ҳақида халқни хабардор қилиш учун ўйлаб топилган.

■ Эркак ёки аёлнинг тарбияланганлик даражаси жанжал пайтида яққол намоён бўлади.

■ Одам мамлакат ва инсоният учун қилиши мумкин бўлган энг катта хизмат – болаларини тарбиялашидир.

■ Оптимистларнинг орзулари ушалади. Пессимистларнинг қўрқувлари.

■ Эркак ва аёлнинг дўстлиги бу – ё собиқ, ё бўлажак хушторларнинг муносабатидир.

■ Соғлом одам умуртқаси борлигини билмаганидек, соғлом миллат ҳам миллатчиликни билмайди.

■ Имонсиз одамлар замонавий жамиятда ахлоқсиз ва пулга муҳтож аёлдан ҳам хавфлироқдир.

■ Ғазабга минган ҳар дақиқангизда бахтнинг олтмиш сониясини бой берасиз.

■ Ҳислар одамни фикрлашга мажбур қилади, лекин фикрлар ҳеч қачон ҳис қилишга мажбур этолмайди.

■ Фаолият – билимга ягона йўл.

■ Ҳаёт ўзингни топишдан эмас, ўзингни яратишингдан иборат.

■ Соғлом фикр ва меҳнатсеварлик сиздаги истеъдодсизлик ўрнини босади, аммо даҳолардан даҳоси бўла туриб, аҳмоқлигингиз туфайли ўз ҳаётингизни барбод қилиб қўйишингиз мумкин.

■ Унвон ва фахрий номлар мамлакат олдидаги хизматларини инкор қилиб бўлмайдиган, лекин шу давлатнинг халқи учун номаълум кишилар учун ўйлаб топилган.

■ Одам ғиштга ўхшайди, куйган сари пишади.

■ Обрў — одамнинг шим ёки пижак сингари кийиб юришига тўғри келадиган ниқобга ўхшайди.

■ Табиат бўшлиққа тоқат қилмайди: одамлар ҳақиқатни билмаган жойларини уйдирмалар билан тўлдиришади.

■ Ақлли одам дунёга мослашади; ақлсиз дунёни ўзига мослаштиришга уринади. Шунинг учун тараққиёт ҳар доим беақлларга боғлиқ.

■ Эътиқоди йўқ бой одамлар замонавий жамиятда ахлоқи йўқ камбағал аёллардан анча хавфли.

■ Энди, ҳавода қушдек учишни, балиқдек сув остида сузишни ўрганиб олганимизда, бизга фақат бир нарса етишмаяпти: ерда одамларга ўхшаб яшашни ўрганиш.

  26 iyul —  mashhur ingliz adib Bernard  Shou tug‘ilgan kun

Endi, havoda qushdek uchishni, baliqdek suv ostida suzishni o‘rganib olganimizda, bizga faqat bir narsa yetishmayapti: yerda odamlarga o‘xshab yashashni o‘rganish…

BЕRNAD SHOU
HIKMATLAR

 Bernard SHOU  (1856.26.7, Dublin 1950.2.11, Eyot-Sent-Lorens) — ingliz yozuvchisi, dramaturg. Nobel mukofoti laureati (1925). 1871 yilda diniy maktabni tugatgach, birmuncha vaqt ruhoniy bo‘lib ishlagan. 1876 yilda Londonga ko‘chib borib, jurnalistika va badiiy ijod bilan shug‘ullangan. Dastlabki romanlari — «Misi chiqqan nikoh»,«Artist sevgisi», «Keshel Bayronning kasbkori», «Havaskor sotsialist» 1881—83 yillar chop etilgan.

Shouning «Tul xonadonlari» (1882),«Yurakxo‘r» (1883), «Uorren xonimning kasbkori», (1884) ilk pyesalari sahna yuzini ko‘ra olmagan. Shu bois muallif ularni «Yoqimsiz pyesalar» (1898) nomi bilan nashr etgan. Shundan so‘ng Shouning «Yoqimli pyesalar» («Qurol va inson». Kandid», 1894; «Taqdir arzandasi», «Yashasak — ko‘rarmiz», 1895) hamda «Puritanlar uchun uchta pyesa» («Shaytonning shogirdi», 1896—97; «Sezar va Kleopatra», 1898; «Kapitan Brasbundning murojaati» e’lon qilingan. Ushbu pyesalarni yaratish jarayonida Shouning dramaturgik metodi uzilkesil shakllangan va u «g‘oyalar dramasi» sifatida shuhrat qozongan zamonaviy dramaturgiyaning asoschilaridan biri bo‘lib qolgan. Jahon dramaturgiya tarixiga sermahsul dramaturglardan biri sifatida kirgan Bernard Shou 30 dan ziyod sahna asarlarini yaratgan. Uning «Pigmalion» (1913),«Yuraklar vayron bo‘layotgan xonadon» (191319), «Olma ortgan arava» (1919), «Mafusail sari orqaga» (1918—20), «Avliyo Ioanna» (1923), «Yomon bo‘lsa ham, haqiqat» (1931), «Millioner ayol» (1936), «Jeneva» (1938), «Yaxshi qirol Karlning oltin kunlarida» (1939) kabi asarlari rangbarang mavzularga, turli janr ko‘rinishlariga ega bo‘lib, unda tarix va jamiyatda ro‘y bergan voqealar yangicha talqin etilgan, jamiyatda sodir bo‘layotgan o‘zgarishlarni turli nuqtai nazardan ko‘rsatishga qaratilgan. Shouning gumanizm g‘oyalari bilan sug‘orilgan dramaturgiyasi 20-asr adabiyotida muhim voqea bo‘lgan, jahon dramaturgiyasi va teatrining keyingi taraqqiyotiga katta turtki bergan. Ayrim pyesalari o‘zbek tiliga tarjima qilingan.

■ Muvaffaqiyat bamisoli o‘limdir. Cho‘qqiga chiqdim deb quvonmang. Cho‘qqining to‘rt tomoni ham jar.

■ Hech narsa bilmagach, gapirish qanday oson…

■ Qul kabi o‘stirilganlar faqat qul kabi boshqariladi.

■ O‘z tilini bilmagan odam boshqa tilni o‘rganolmaydi.

■ Shoir faqat  ijod stoli oldida farishta bo‘lmasligi kerak.

■ Aslida modalar uyushtirilgan yuqumli kasallikdir. Bu sotuvchilarning yuqumli kasallik tarqatishini isbotlaydi…

■ Yoshligimda qilgan o‘n narsamdan to‘qqiztasini muvaffaqiyatsizlik bilan yakunlanganini ko‘rdim. Muvaffaqiyatsiz bo‘lishni istamadim va shuning uchun men o‘n barobar ko‘proq ishladim.

■ Agar Siz biror odamni o‘qitib, biror narsaga o‘rgatmoqchi bo‘lsangiz, yanglishasiz – u hech narsani o‘rganmaydi” .

■ Men hissiyotga xayrixohlik bilan qarayman, biroq har qanday aqliy faoliyat va halollikni hissiy jazavaga berilish bilan almashtirmoqni katta balo deb hisoblayman

■ Aqlli odam dunyoga moslashishga harakat qiladi, aqlsiz odam esa dunyoni o‘ziga moslashtirishga harakat qiladi. Shuning uchun ham taraqqiyot doimo aqlsizlarga bog‘liqdir.

■ Bolalarni to‘g‘ri tarbiyalash uchun ota-onalar farzandlariga aslidagiday ko‘rinishi kerak.

■ Agar sizda bitta olma, menda bitta olma bo‘lsa va biz ularni alishsak, har ikkimizda bittadan olma qoladi. Agar menda bitta g‘oya, sizda bitta g‘oya bo‘lsa va biz ularni alishsak, ikkovimizda ham ikkitadan g‘oya bo‘ladi.

■ Dunyo ishlamay pul topishni istaydigan bekorchilar, boyimasdan ishlashga tayyor nodonlarga to‘lib yotibdi.

■ Yoshligimda yozganlarim to‘kis emasligidan jahlim chiqardi. O‘zimning birinchi qadamlarimni boshqalarning so‘nggi qadamlari bilan solishtirar va, tabiiyki, katta farqni ko‘rib qayg‘uga tushardim.

■ Baxt ortidan quvib, uni topgan odam burni ustida turgan ko‘zoynagini qidirib, so‘ng topib sevingan kampirga o‘xshaydi.

■ Yolg‘onchiga berilgan jazo unga boshqalar ishonmay qo‘ygani emas, u boshqalarga ortiq ishona olmasligidir.

■ Jamiyatga nekbinlar ham, pessimistlar ham hissa qo‘shadi. Optimist samolyotni o‘ylab topgan bo‘lsa, pessimist parashyutni ixtiro qilgan.

■ Eng muhimi – qalbingda tartib o‘rnatish. Uchta narsaga amal qilamiz: nolimaymiz, ayblamaymiz, o‘zimizni oqlashga urinmaymiz.

■ Hamma narsaga ulguradigan odamlar hech qachon dangasalik qilmaydilar, kerakli shart-sharoitni qidiradilar. Agar sharoit yo‘q bo‘lsa, o‘zlari yaratadilar.

■ Baxtni ishlab chiqarmay turib iste’mol qilishga haqqimiz yo‘q.

■ Zarbangga javob bermagan odamdan qo‘rq: u seni hech qachon kechirmaydi, kechirish uchun o‘ziga o‘zi izn bermaydi.

■ Tasavvur ijodning boshlanishidir. Istaganingizni tasavvur qilasiz; tasavvur qilganingizni istaysiz; va nihoyat, istaganingizni yaratasiz.

■ Odamlarning 2 foizi – o‘ylaydi, 3 foizi – o‘ylayapman deb o‘ylaydi, qolgan 95 foiz uchun esa o‘ylagandan o‘lgan afzal.

■ Erkaklarni seving. Sizning sevgingiz ular uchun juda zarur. Hatto ular buni hech qachon tan olmasalar ham. Har qanday buyuk erkakning ortida unga ishongan va chinakamiga sevgan ayol bor.

■ Ideal erkak o‘z ayolini ideal deb hisoblovchi erkakdir.

■ Unvonlar mamlakat uchun katta xizmat qilgan odamlar haqida xalqni xabardor qilish uchun o‘ylab topilgan.

■ Erkak yoki ayolning tarbiyalanganlik darajasi janjal paytida yaqqol namoyon bo‘ladi.

■ Odam mamlakat va insoniyat uchun qilishi mumkin bo‘lgan eng katta xizmat – bolalarini tarbiyalashidir.

■ Optimistlarning orzulari ushaladi. Pessimistlarning qo‘rquvlari.

■ Erkak va ayolning do‘stligi bu – yo sobiq, yo bo‘lajak xushtorlarning munosabatidir.

■ Sog‘lom odam umurtqasi borligini bilmaganidek, sog‘lom millat ham millatchilikni bilmaydi.

■ Imonsiz odamlar zamonaviy jamiyatda axloqsiz va pulga muhtoj ayoldan ham xavfliroqdir.

■ G‘azabga mingan har daqiqangizda baxtning oltmish soniyasini boy berasiz.

■ Hislar odamni fikrlashga majbur qiladi, lekin fikrlar hech qachon his qilishga majbur etolmaydi.

■ Faoliyat – bilimga yagona yo‘l.

■ Hayot o‘zingni topishdan emas, o‘zingni yaratishingdan iborat.

■ Sog‘lom fikr va mehnatsevarlik sizdagi iste’dodsizlik o‘rnini bosadi, ammo daholardan dahosi bo‘la turib, ahmoqligingiz tufayli o‘z hayotingizni barbod qilib qo‘yishingiz mumkin.

■ Unvon va faxriy nomlar mamlakat oldidagi xizmatlarini inkor qilib bo‘lmaydigan, lekin shu davlatning xalqi uchun noma’lum kishilar uchun o‘ylab topilgan.

■ Odam g‘ishtga o‘xshaydi, kuygan sari pishadi.

■ Obro‘ — odamning shim yoki pijak singari kiyib yurishiga to‘g‘ri keladigan niqobga o‘xshaydi.

■ Tabiat bo‘shliqqa toqat qilmaydi: odamlar haqiqatni bilmagan joylarini uydirmalar bilan to‘ldirishadi.

■ Aqlli odam dunyoga moslashadi; aqlsiz dunyoni o‘ziga moslashtirishga urinadi. Shuning uchun taraqqiyot har doim beaqllarga bog‘liq.

■ E’tiqodi yo‘q boy odamlar zamonaviy jamiyatda axloqi yo‘q kambag‘al ayollardan ancha xavfli.

■ Endi, havoda qushdek uchishni, baliqdek suv ostida suzishni o‘rganib olganimizda, bizga faqat bir narsa yetishmayapti: yerda odamlarga o‘xshab yashashni o‘rganish.