Павло (Павел) Григорьевич Тичина [1891.15.(27).1, ҳоз. Чернигов вилояти, Украина — 1967.16.9, Киев] — украин шоири, давлат ва жамоат арбоби. 1918 йил «Қуёшли кларнетлар» шеърий китоби нашр қилинган. «Украинадан эсган шамол» (1924), «Чернигов» (1931), «Ягона оила туйғуси» (1938), «Пўлат ва нафосат» (1941) каби шеърий тўпламларида ватанпарварлик ва тинчлик мотивлари ифодаланган.
«Котовский қиличи» (1938), «Шевченко ва Чернишевский» достонлари (1939) муаллифи. «Енгмоқ ва яшамоқ» (1942), «Дўстни дафн этиш» (1943) шеър ва достонлари 2-жаҳон урушига бағишланган. Урушдан кейинги даврда долзарб мавзудаги шеърий асарлар, болалар учун эртаклар ҳамда адабиётшунослик масалаларига оид мақолалар ёзган.
«Танланган асарлари» (1957, 3 жилдли) учун Т. Г. Шевченко номидаги Украина Давлат мукофоти берилган (1962). Шеърлари ўзбек тилига таржима қилинган.
Павло Тичина
УКРАИНАНИ ЎЙЛАГАНДА
Ҳамид Олимжон таржимаси
Деразамда қават-қават муз,
Осмонда ой сузади сокин.
Оғир, жимжит чўкиб ётар тун,
Уйқу келмас. Вокзалда-ёлғиз.
Паровозлар солади шовқин.
Ухлалмасдан қўзғолдим, нега?
Ё бомбалар портламоқчими?
Снарядлар дод солмоқчими?
Муз қоплаган деразаларга
Осколкалар ёғилмоқчими?
Ҳеч нарса йўқ. Ва сайёралар
Орасида учмоқда ер ҳам.
О, ватаним! Ичаман қасам,
Қамиш қомат хонимлар қадар
Бежонмассан, менинг волидам.
Нелар кечди онанинг ҳоли?
Нелар бордир пешонасида?
Йўқ, йиғи йўқ ўғил сасида,
Дуо қилмас гўдак мисоли,
Ёнмоқдадир ғам найзасида.
Украина, оҳ Украина!
Бу тунларда сен ўзинг бедор,
Ўзинг ғамли, сен ўзинг бемор.
Қора тунда, чақмоқ ўтида
Япграб ёвга тикмоқдасан дор.
Бутун фикрим — хаёлим сенда.
Украина! Эй эрк қуёши!
Оёғингда ўғлингнинг боши,
Жароҳатинг азоби менда,
Бошимдадир қайғунинг тоши.
Ахир нега чекмайин азоб
Тупроғингда туғилган бўлсам,
Эмган бўлсам сутингни мен ҳам,
Нега бермай азобингга тоб?
Бўлган бўлсанг жонимга малҳам?
Мен ўзимни тутиб олганда,
Аста-секин чиқариб овоз,
Куйчинг бўлиб чолганимда соз,
Ишқинг бирдан ўтга солганда,
Мажнун бўлиб айтган бўлсам роз?
Мен ўйлайман Украинамни,
Ўз уйим деб қилганим йўқ ғам.
Қайғиртирмас кичкина кулбам.
Днепрни, бутун халқимни,
Авлодимни ўйлайман ҳардам.
Хафа бўлма додимга бироқ,
Оғриганда онанинг жони,
Чиқмайдими бола фиғони?
Сенсиз унга ўлган яхшироқ
Ва лозимдир тўкилса қони.
Жим… секинроқ… мени хаёллар
Олиб кетди сенга, онажон.
Ухлалмайман… жимжит ҳар томон.
Фақат тинмай солмоқдадир жар
Паровозлар вокзалда ҳамон.
Қурол ташир улар бетиним,
Танк, замбарак менинг элимга,
Куч ортдириб менинг белимга.
Мен уларни кузатаман жим,
Далда бериб ғамгин дилимга.
Сен ёвларнинг бошини учир,
Эй жонажон даҳшатли қурол,
Одамхўрлар элидан ўч ол,
Жаҳаннамга жонини кўчир.
Ҳаммасига қиёмат кун сол!
Гўдакларнинг недур гуноҳи?
Она, унга нима қилдинг сан?
Сийнасига юлдуз тилинган,
Бокира, пок қизларнинг оҳи
Унга охир бичмасми кафан?
Ана шўрлик бир бола бежон,
Яп-ялонғоч ётипти қорда.
Она билан отаси дорда.
Бу ваҳшийлик бўлган ҳукмрон
Қай замонда, қайси диёрда?
Сен ҳам тутдинг ёвнинг бўғзидан,
Жонини ол, бўғабер маҳкам.
Гўрга кирсин қонхўр, муттаҳам.
То тиз чўкиб ялинмас экан,
Ҳеч нарсадан қайтмагил сен ҳам!
Кўнглим шунда топар тасалло…
Осмонда ой сузади сокин.
Оғир, жимжит чўкиб ётар тун…
Кўзларимда уйқу йўқ асло…
Паровозлар солмоқда шовқун.
Tichina Pavlo (Pavel) Grigor`evich [1891.15.(27).1, hoz. Chernigov viloyati, Ukraina — 1967.16.9, Kiev] — ukrain shoiri, davlat va jamoat arbobi. Ukraina Fanlar
akademiyasi akademigi (1929), Ukraina Oliy Majlisi raisi (1953-59), SSSR Oliy Soveti Millatlar Soveti raisi o’rinbosari (1954-62).
1918 yil «Quyoshli klarnetlar» she’riy kitobi nashr qilingan. «Ukrainadan esgan shamol» (1924), «Chernigov» (1931), «Yagona oila tuyg’usi» (1938), «Po’lat va
nafosat» (1941) kabi she’riy to’plamlarida vatanparvarlik va tinchlik motivlari ifodalangan.
«Kotovskiy qilichi» (1938), «Shevchenko va Chernishevskiy» dostonlari (1939) muallifi. «Yengmoq va yashamoq» (1942), «Do’stni dafn etish» (1943) she’r va
dostonlari 2-jahon urushiga bag’ishlangan. Urushdan keyingi davrda dolzarb mavzudagi she’riy asarlar, bolalar uchun ertaklar hamda adabiyotshunoslik
masalalariga oid maqolalar yozgan.
«Tanlangan asarlari» (1957, 3 jildli) uchun T. G. Shevchenko nomidagi Ukraina Davlat mukofoti berilgan (1962). Ayrim she’rlari o’zbek tiliga tarjima
qilingan.
Pavlo Tichina
UKRAINANI O’YLAGANDA
Hamid Olimjon tarjimasi
Derazamda qavat-qavat muz,
Osmonda oy suzadi sokin.
Og’ir, jimjit cho’kib yotar tun,
Uyqu kelmas. Vokzalda-yolg’iz.
Parovozlar soladi shovqin.
Uxlalmasdan qo’zg’oldim, nega?
YO bombalar portlamoqchimi?
Snaryadlar dod solmoqchimi?
Muz qoplagan derazalarga
Oskolkalar yog’ilmoqchimi?
Hech narsa yo’q. Va sayyoralar
Orasida uchmoqda yer ham.
O, vatanim! Ichaman qasam,
Qamish qomat xonimlar qadar
Bejonmassan, mening volidam.
Nelar kechdi onaning holi?
Nelar bordir peshonasida?
Yo’q, yig’i yo’q o’g’il sasida,
Duo qilmas go’dak misoli,
Yonmoqdadir g’am nayzasida.
Ukraina, oh Ukraina!
Bu tunlarda sen o’zing bedor,
O’zing g’amli, sen o’zing bemor.
Qora tunda, chaqmoq o’tida
Yapgrab yovga tikmoqdasan dor.
Butun fikrim — xayolim senda.
Ukraina! Ey erk quyoshi!
Oyog’ingda o’g’lingning boshi,
Jarohating azobi menda,
Boshimdadir qayg’uning toshi.
Axir nega chekmayin azob
Tuprog’ingda tug’ilgan bo’lsam,
Emgan bo’lsam sutingni men ham,
Nega bermay azobingga tob?
Bo’lgan bo’lsang jonimga malham?
Men o’zimni tutib olganda,
Asta-sekin chiqarib ovoz,
Kuyching bo’lib cholganimda soz,
Ishqing birdan o’tga solganda,
Majnun bo’lib aytgan bo’lsam roz?
Men o’ylayman Ukrainamni,
O’z uyim deb qilganim yo’q g’am.
Qayg’irtirmas kichkina kulbam.
Dneprni, butun xalqimni,
Avlodimni o’ylayman hardam.
Xafa bo’lma dodimga biroq,
Og’riganda onaning joni,
Chiqmaydimi bola fig’oni?
Sensiz unga o’lgan yaxshiroq
Va lozimdir to’kilsa qoni.
Jim… sekinroq… meni xayollar
Olib ketdi senga, onajon.
Uxlalmayman… jimjit har tomon.
Faqat tinmay solmoqdadir jar
Parovozlar vokzalda hamon.
Qurol tashir ular betinim,
Tank, zambarak mening elimga,
Kuch ortdirib mening belimga.
Men ularni kuzataman jim,
Dalda berib g’amgin dilimga.
Sen yovlarning boshini uchir,
Ey jonajon dahshatli qurol,
Odamxo’rlar elidan o’ch ol,
Jahannamga jonini ko’chir.
Hammasiga qiyomat kun sol!
Go’daklarning nedur gunohi?
Ona, unga nima qilding san?
Siynasiga yulduz tilingan,
Bokira, pok qizlarning ohi
Unga oxir bichmasmi kafan?
Ana sho’rlik bir bola bejon,
Yap-yalong’och yotipti qorda.
Ona bilan otasi dorda.
Bu vahshiylik bo’lgan hukmron
Qay zamonda, qaysi diyorda?
Sen ham tutding yovning bo’g’zidan,
Jonini ol, bo’g’aber mahkam.
Go’rga kirsin qonxo’r, muttaham.
To tiz cho’kib yalinmas ekan,
Hech narsadan qaytmagil sen ham!
Ko’nglim shunda topar tasallo…
Osmonda oy suzadi sokin.
Og’ir, jimjit cho’kib yotar tun…
Ko’zlarimda uyqu yo’q aslo…
Parovozlar solmoqda shovqun.