Озарбайжонда ҳар йили 5 июнь куни — машҳур шоир, 30-йиллар қатағони қурбони Микойил Мушфиқнинг туғилган куни Шоирлар куни сифатида кенг нишонланади. Икки йил аввал мен ҳам оташин шоир таржимони бўлганим ва туркий шеърият ривожига ҳисса қўшган шоирлар учун таъсис этилган Мушфиқ номидаги мукофот билан тақдирланганим муносабати Шоирлар кунига таклиф этилган эдим. Айни ўша кунлар таниқли озарбайжон шоири Аждар Ол билан ҳам танишшган эдим.
Аждар Ол (Əjdər Ol; Cəbiyev Əjdər Feyzulla oğlu ) — 1958 йилда Ғозимаммад шаҳрида туғилган. 1979 йилда Ганжа давлат педагогика институтини тамомлаган. Мактабда ўқитувчи, «Ишиқ» («İşıq») нашриётида мусаҳҳиҳ, кичик муҳаррир, «Шур» («Şur» ) нашриётида бош муҳаррир бўлиб ишлаган. Шеър, ҳикоя, драматургия, эссе жанрларида ижод қилади. Йигирмадан зиёд китоб муаллифи. Асарлари Туркияда, Эронда, Польшада нашр этилган.
Аждарбей билан бирга Озарбайжон телевидение каналларининг бирида Мушфиққа ва Шоирлар кунига бағишланган кўрсатувда иштирок этган эдик (Ўша кўрсатув чоғида тушган суратимизни илова этмоқдаман). Бугун сизга Аждар ол шеърларини таниқли мутаржим Файзи Шоҳисмоил ( яқинда вафот этган бу ажойиб инсонни Аллоҳ раҳматига олган бўлсин) таржимасида сизга тақдим этишдан мамнунман.
Хуршид Даврон
Ўзбекистон халқ шоири
Аждар ОЛ
ШЕЪРЛАР
Файзи Шоҳисмоил таржималари
ИСТИҚЛОЛ
Ҳаммага фахр билан сўйлаганим — Истиқлол!
Эркимизнинг ранги деб ўйлаганим — Истиқлол!
Қизарган тонг ўхшайди байроғим ол қонига.
На қилар қонсиз ўлим маслагим ғалтонига.
Кўксимни қалқон қилиб кирдим жанг майдонига,
Ўз ичимдан туғилиб этди зуҳур Истиқлол!
Сўзда иш, ишда ғурур, маъно шудир Истиқлол!
Бизлар сени кутгандик беҳуда тўкмадик қон,
Бошини асраганга дедик бош эг, ҳарқачон.
Қон рангда Кура, Араз, мовий Ҳазар, ер-осмон,
Эй Ёнартоғда ёнган машъалимиз — Истиқлол!
Эй Гобустонда тўнган ҳайкалимиз — Истиқлол!
Айтаман мен узоққа, ҳам яқин, ҳам ўзимга,
Бермайман қўлдан уни, диққат қилгин сўзимга,
Аммо шерик қилгайман Занқоним, Табризимга,
Майли, ўтсин Аразни сургун бўлган Истиқлол!
Эй менинг эрким бўлган, кўрким бўлган — Истиқлол!
Тилдан қолар ёғийлар, соқов каби, хор каби,
Ажратолмас байроғим уч рангини кўр каби.
Шонлидир ўтмишимиз — йигирма январь каби.
Эй шаҳид ўғли шаҳид, мангу ҳаёт — Истиқлол!
Қаҳрамонлик ишимиз, оби-ҳаёт — Истиқлол!
Токи қонхўр ёвузлар макрли, ҳийласи бор,
Бу гўзал мамлакатга ғаним таҳликаси бор,
Гарчи дуннинг, азизим, қуруқ бир ҳақ саси бор,
Миллийдир, миллий бўлиб, миллий қолар Истиқлол!
Баллидир*, балли бўлиб, балли қолар Истиқлол!
Ватани ҳур бўлганнинг фикри, сўзи ҳур бўлур,
Ўзини ҳур қилганнинг ўғли-қизи ҳур бўлур,
Қаддини тик тутади, демак ўзи ҳур бўлур,
Айтаверайинми яна найлаяжак Истиқлол!
Аждар Ол дер: — Бизларни биз айлаяжак Истиқлол!
______________
* Балли — аниқ, белгили.
ЧАПАҚАЙ
Ўнг қўлимни йўқотдим Қорабоғ савашида,
Қўлим узилиб қолди юртимнинг у бошида.
Хушламай ҳар нарсани эллик бора чизишни,
Бир амаллаб ўргандим чап қўлимда ёзишни.
Чапақайман, десангиз, ярашмас, бу бошқача,
Ўнг қўл билан кўришиш лаззати ҳам бошқача.
Кечиккан чапақайлик қийналиб бажарар иш,
Ўнг қўл ўтмишин эслаб ҳадеб чекади ташвиш.
На тўйда ўйнай олгум, на машина сураман,
Тобут кўтаргандаям чап томонда тураман.
Нима қилай, на чора, кўнглимни кўтаришди,
Бир қўл бажарадиган мосроқ бир иш беришди.
Мақтангулик жойи йўқ, на бедарак йитганман,
На-да ватан йўлида қурбон бўлиб кетганман.
Бир қўл — ёлғиз қанотдир, етмаса ҳам учмоққа,
Лекин кифоя қилар бир боламни қучмоққа.
Алам қилган томони — на яра, на хасталик,
Қўлдан кетди Қорабоғ, ўнг қўлим ҳам усталик*.
_______________
* Усталик — устига устак.
ЖУДА ЁҚАДИ
Жуда ҳам ёқади айвонимизда,
Жимгина ўтириб ўқисам, ёзсам.
Бир даста гул бўлса гулдонимизда,
Чечаклар атрини ҳидласам, ёзсам.
Енгил эпкин эсса кўк маконимдан,
Саҳар қуёш дейман, оқшом ой дейман.
Ҳар замон-ҳар замон шу айвонимда,
Қултимлаб чой ҳўплаб, мириқай дейман.
Бирам ёқтираман ишкомдан узиб,
Ювиб. тўйиб есам сариқ узумдан.
Қўлларим белимда қайтсам боғ кезиб,
Дил нури сочила бошлар кўзимдан.
Ана бир капалак уйғотиб ҳавас,
Шудрингда чўмилар — гуллар ошиғи.
Қарасам мисрамни устидан эмас,
Остидан ҳам чизмиш чумчуқ тумшуғи.
Кўнглим чечаклардан ифорга тўлса,
Ҳисларим шеър бўлиб оқса қоғозга.
Шундай яйрайманки илҳомим кулса,
Бўйлансам қаламдан, боқсам қоғоздан.
Ozarbayjonda har yili 5 iyun` kuni — mashhur shoir, 30-yillar qatag’oni qurboni Mikoyil Mushfiqning tug’ilgan kuni Shoirlar kuni sifatida keng nishonlanadi. Ikki yil avval men ham otashin shoir tarjimoni bo’lganim va turkiy she’riyat rivojiga hissa qo’shgan shoirlar uchun ta’sis etilgan Mushfiq nomidagi mukofot bilan taqdirlanganim munosabati Shoirlar kuniga taklif etilgan edim. Ayni o’sha kunlar taniqli ozarbayjon shoiri Ajdar Ol bilan ham tanishshgan edim.
Ajdar Ol (Cəbiyev Əjdər Feyzulla oğlu; Əjdər Ol) ) — 1958 yilda G’ozimammad shahrida tug’ilgan. 1979 yilda Ganja davlat pedagogika institutini tamomlagan. Maktabda o’qituvchi, «Ishiq» nashriyotida musahhih, kichik muharrir, «Sur» nashriyotida bosh muharrir bo’lib ishlagan. She’r, hikoya, dramaturgiya, esse janrlarida ijod qiladi. Yigirmadan ziyod kitob muallifi. Asarlari Turkiyada, Eronda, Pol`shada nashr etilgan.
Ajdarbey bilan birga Ozarbayjon televidenie kanallarining birida Mushfiqqa va Shoirlar kuniga bag’ishlangan ko’rsatuvda ishtirok etgan edik (O’sha ko’rsatuv chog’ida tushgan suratimizni yuqorida ilova etmoqdaman). Bugun sizga Ajdar ol she’rlarini taniqli mutarjim Fayzi Shohismoil ( yaqinda vafot etgan bu ajoyib insonni Alloh rahmatiga olgan bo’lsin) tarjimasida sizga taqdim etishdan mamnunman.
Xurshid Davron
O’zbekiston xalq shoiri
Ajdar OL
SHE’RLAR
Fayzi Shohismoil tarjimalari
ISTIQLOL
Hammaga faxr bilan so’ylaganim — Istiqlol!
Erkimizning rangi deb o’ylaganim — Istiqlol!
Qizargan tong o’xshaydi bayrog’im ol qoniga.
Na qilar qonsiz o’lim maslagim g’altoniga.
Ko’ksimni qalqon qilib kirdim jang maydoniga,
O’z ichimdan tug’ilib etdi zuhur Istiqlol!
So’zda ish, ishda g’urur, ma’no shudir Istiqlol!
Bizlar seni kutgandik behuda to’kmadik qon,
Boshini asraganga dedik bosh eg, harqachon.
Qon rangda Kura, Araz, moviy Hazar, yer-osmon,
Ey Yonartog’da yongan mash’alimiz — Istiqlol!
Ey Gobustonda to’ngan haykalimiz — Istiqlol!
Aytaman men uzoqqa, ham yaqin, ham o’zimga,
Bermayman qo’ldan uni, diqqat qilgin so’zimga,
Ammo sherik qilgayman Zanqonim, Tabrizimga,
Mayli, o’tsin Arazni surgun bo’lgan Istiqlol!
Ey mening erkim bo’lgan, ko’rkim bo’lgan — Istiqlol!
Tildan qolar yog’iylar, soqov kabi, xor kabi,
Ajratolmas bayrog’im uch rangini ko’r kabi.
Shonlidir o’tmishimiz — yigirma yanvar` kabi.
Ey shahid o’g’li shahid, mangu hayot — Istiqlol!
Qahramonlik ishimiz, obi-hayot — Istiqlol!
Toki qonxo’r yovuzlar makrli, hiylasi bor,
Bu go’zal mamlakatga g’anim tahlikasi bor,
Garchi dunning, azizim, quruq bir haq sasi bor,
Milliydir, milliy bo’lib, milliy qolar Istiqlol!
Ballidir*, balli bo’lib, balli qolar Istiqlol!
Vatani hur bo’lganning fikri, so’zi hur bo’lur,
O’zini hur qilganning o’g’li-qizi hur bo’lur,
Qaddini tik tutadi, demak o’zi hur bo’lur,
Aytaverayinmi yana naylayajak Istiqlol!
Ajdar Ol der: — Bizlarni biz aylayajak Istiqlol!
______________
* Balli — aniq, belgili.
CHAPAQAY
O’ng qo’limni yo’qotdim Qorabog’ savashida,
Qo’lim uzilib qoldi yurtimning u boshida.
Xushlamay har narsani ellik bora chizishni,
Bir amallab o’rgandim chap qo’limda yozishni.
Chapaqayman, desangiz, yarashmas, bu boshqacha,
O’ng qo’l bilan ko’rishish lazzati ham boshqacha.
Kechikkan chapaqaylik qiynalib bajarar ish,
O’ng qo’l o’tmishin eslab hadeb chekadi tashvish.
Na to’yda o’ynay olgum, na mashina suraman,
Tobut ko’targandayam chap tomonda turaman.
Nima qilay, na chora, ko’nglimni ko’tarishdi,
Bir qo’l bajaradigan mosroq bir ish berishdi.
Maqtangulik joyi yo’q, na bedarak yitganman,
Na-da vatan yo’lida qurbon bo’lib ketganman.
Bir qo’l — yolg’iz qanotdir, yetmasa ham uchmoqqa,
Lekin kifoya qilar bir bolamni quchmoqqa.
Alam qilgan tomoni — na yara, na xastalik,
Qo’ldan ketdi Qorabog’, o’ng qo’lim ham ustalik*.
_______________
* Ustalik — ustiga ustak.
JUDA YOQADI
Juda ham yoqadi ayvonimizda,
Jimgina o’tirib o’qisam, yozsam.
Bir dasta gul bo’lsa guldonimizda,
Chechaklar atrini hidlasam, yozsam.
Yengil epkin essa ko’k makonimdan,
Sahar quyosh deyman, oqshom oy deyman.
Har zamon-har zamon shu ayvonimda,
Qultimlab choy ho’plab, miriqay deyman.
Biram yoqtiraman ishkomdan uzib,
Yuvib. to’yib yesam sariq uzumdan.
Qo’llarim belimda qaytsam bog’ kezib,
Dil nuri sochila boshlar ko’zimdan.
Ana bir kapalak uyg’otib havas,
Shudringda cho’milar — gullar oshig’i.
Qarasam misramni ustidan emas,
Ostidan ham chizmish chumchuq tumshug’i.
Ko’nglim chechaklardan iforga to’lsa,
Hislarim she’r bo’lib oqsa qog’ozga.
Shunday yayraymanki ilhomim kulsa,
Bo’ylansam qalamdan, boqsam qog’ozdan.
