14 март  — Метин Олтиўқ таваллуд топган куннинг 75 йиллиги

Сайтимиз саҳифаларида таниқли адабиётшунос олим Маҳмуджон Йўлдошев ўзбекчалаштирган замонавий турк шоирлари ижоди намуналарини тақдим этиб бормоқдамиз. Бугун сизни  ХХ аср турк шеъриятининг ёрқин сиймоларидан бири,  шаклий шеър тажрибалари билан танилган  Метин Олтиўқ шеърлари билан таништирамиз.

МЕТИН ОЛТИЎҚ
ШЕЪРЛАР
Маъруфжон Йўлдошев таржимаси

Метин Олтиўқ (Metin Altıok) 1941-йилнинг 14-мартида Измирнинг Бергама туманида дунёга келди. Ўрта мактабни тамомлагач таҳсилини Анқара университетида давом эттирди. 1971-йилда мазкур университетининг Фалсафа бўлимини тамомлади. Илк шеърлар тўплами 1976-йилида “Дарбадар” номи билан нашр қилинди. Шоир 1990-йилгача Анқара ва Бингўлдаги таълим даргоҳларида фалсафа фанидан дарс берди. Шоир 1993-йилнинг 2-июл куни “Пир Абдол Маданият кунлари”ни ўтказиш учун Сивас шаҳрига боради. Тантана иштирокчилари учун ҳозирланган меҳмонхонада катта ёнғин чиқади. Шоир ҳам ёнғинда оғир жароҳатланади. Фожиадан бир ҳафта ўтгач вафот этади. Ўша машъум ёнғинда жами 34 киши ҳалок бўлган эди. Туркияда адабиёт мукофотларидан бири шоир номи билан аталади.

ЙЎЛ

Менга шивирлар шамол:
— Кетайлик бу ерлардан.
Ипни ўтказмиш маҳол
Изтироб игнасидан.

Исмимнинг бош ҳарфини
Тикканмиш-эй кўксига.
Менга шивирлар шамол:
— Кетайлик бу ерлардан.

Пуфлар йўллар чангини
Ўтиб узук ичидан
Узиб олмиш сочимнинг
Уч дона оқ толасин.

Сенга айтадур шамол:
— Кетайлик бу ерлардан.

СОЯ

Ўргимчак тўрига илинганича
Шивирлаб сўрайди дарахтдан шамол:
— Ким у кутаётган қоронғу тунда
Ёлғиз ўзи турар қаққайганича?

Дарахт шовиллайди ҳолсиз, бемажол
Ҳуркак япроқларин титратганича:
— Бир йўлчининг сояси у —  гавдасини
Кутаётир зулматга тик боққанича.

МЕНДАН НИМА ҚОЛУР?

Мендан сенга нима қолур?
Симиллаган симобдайин
Жимирлаган кўллар қолур
Сирдошинг бўлур  мендайин

Мендан сенга нима қолур?
Жийда исли нафасдайин
Жингала соч еллар қолур
Сирдошинг бўлур мендайин.

Мендан сенга нима қолур?
Кул тагида милтираган
Умримдан жиндак чўғ қолур
Сирдошинг бўлур мендайин.

ОВОЗИНГНИ МАЙИН ЎР

Сўзла, тинмасдан сўзла
Овозингни майин ўр
Севгинг ила яшнасин
Маънолари бирма-бир.

Қара, сўзларни кўргин
Навбат кутишар, тайин
Сўзла, тинмасдан сўзла
Ишқ ва ҳаёт яшнасин
Тишларинг инжусидан.

Исмим кутар, унутма
Мен билан бирга кутар
Овозингга мунтазир.

ДИЛЕММА

Битта қобиқ ичида
Бир-биридан ажралмас.

(:)

Ишқ ва дард юрагимда
Эгиз бодом мағзидек.

ШАКЛБОЗ ШЕЪРЛАР

НЕГА

нега
доим
бўш
бир
пиёлага
эринмасдан
эгилади
чойнак?

Таржимон ҳақида
—————-

Маруфжон Йўлдошев 1973-йилда Ўзбекистоннинг Фарғона вилояти Бувайда туманида туғилди. 1990-йилда Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университетининг Ўзбек ва қозоқ филологияси факултетига ўқишга кирди. 19921994-йилларда Туркиянинг Эге университети Турк тили ва адабиёти бўлимида ўқиди. 1996-йилда Фарғона университетининг Ўзбек филологияси факултетини имтиёзли дипломга тамомлади.

1996-2010-йилларда Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университетининг Ўзбек тилшунослиги кафедрасида ишлади. 2000-йилда “Абдулҳамид Сулаймон Чўлпоннинг бадиий тил маҳорати” мавзусида номзодлик диссертациясини (Ph. D.) ҳимоя қилди. 2008-йилда Ўзбек тилшунослиги соҳасида дотсент илмий унвонини олди. 2009-йилда “Бадиий матннинг лингвопоетик тадқиқи” мавзусидаги диссертациясини муваффақиятли ҳимоя қилиб, филология фанлари доктори (Doctor of Sciences: Philology) илмий даражасини олди.

Маъруфжон Юлдашев 2010-йилдан бери Туркия Жумҳурияти Эге университетининг Адабиёт факултетида бакалавриат, магистратура ва докторантура босқичларида ўзбек тили ва адабиёти ҳамда ўзбек тилшунослигининг долзарб масалаларидан дарс бериб келмоқда. Ўзбек тилшунослигининг лингвопоетика ва матн тилшунослиги соҳаларида изланишлар олиб бормоқда. Ҳозиргача, муаллифнинг ўзбек, турк, рус, инглиз тилларидаги 50 дан ортиқ илмий мақоласи ва 16 та китоби нашр қилинган..

Манба: Маъруфжон Йўлдошев веб-саҳифаси

METIN OLTIO‘Q
SHE’RLAR
Ma’rufjon Yo’ldoshev tarjimasi

   Metin Oltio‘q (Metin Altıok) 1941-yilning 14-martida İzmirning Bergama tumanida dunyoga keldi. O‘rta maktabni tamomlagach tahsilini Anqara universitetida davom ettirdi. 1971-yilda mazkur universitetining Falsafa bo‘limini tamomladi. Ilk she’rlar to‘plami 1976-yilida “Darbadar” nomi bilan nashr qilindi. Shoir 1990-yilgacha Anqara va Bingo‘ldagi ta’lim dargohlarida falsafa fanidan dars berdi. Shoir 1993-yilning 2-iyul kuni “Pir Abdol Madaniyat kunlari”ni o‘tkazish uchun Sivas shahriga boradi. Tantana ishtirokchilari uchun hozirlangan mehmonxonada katta yong‘in chiqadi. Shoir ham yong‘inda og‘ir jarohatlanadi. Fojiadan bir hafta o‘tgach vafot etadi. O‘sha mash’um yong‘inda jami 34 kishi halok bo‘lgan edi. Turkiyada adabiyot mukofotlaridan biri shoir nomi bilan ataladi.

YO‘L

Menga shivirlar shamol:
— Ketaylik bu yerlardan.
Ipni o‘tkazmish mahol
Iztirob ignasidan.

Ismimning bosh harfini
Tikkanmish-ey ko‘ksiga.
Menga shivirlar shamol
— Ketaylik bu yerlardan.

Puflar yo‘llar  changini
O‘tib uzuk ichidan
Uzib olmish sochimning
Uch dona oq tolasin.

Senga aytadur shamol
— Ketaylik bu yerlardan.

SOYA

O‘rgimchak to‘riga ilinganicha
Shivirlab so‘raydi daraxtdan shamol:
-Kim u kutayotgan qorong‘u tunda
Yolg‘iz o‘zi turar qaqqayganicha?

Daraxt shovillaydi holsiz, bemajol
Hurkak yaproqlarin titratganicha:
-Bir yo‘lchining soyasi u gavdasini
Kutayotir zulmatga tik boqqanicha.

MENDAN NIMA QOLUR?

Mendan senga nima qolur?
Simillagan simobdayin
Jimirlagan ko‘llar qolur
Sirdoshing bo‘lur mendayin

Mendan senga nima qolur?
Jiyda isli nafasdayin
Jingala soch yellar qolur
Sirdoshing bo‘lur mendayin.

Mendan senga nima qolur?
Kul tagida miltiragan
Umrimdan jindak cho‘g‘ qolur
Sirdoshing bo‘lur mendayin.

OVOZINGNI MAYIN O‘R

So‘zla, tinmasdan so‘zla
Ovozingni mayin o‘r
Sevging ila yashnasin
Ma’nolari birma-bir.
Qara, so‘zlarni ko‘rgin
Navbat kutishar, tayin
So‘zla, tinmasdan so‘zla
Ishq va hayot yashnasin
Tishlaring injusidan.
Ismim kutar, unutma
Men bilan birga kutar
Ovozingga muntazir.

DILEMMA

Bitta qobiq ichida
Bir-biridan ajralmas.

(:)

Ishq va dard yuragimda
Egiz bodom mag‘zidek.

SHAKLBOZ SHE’RLAR

NEGA

nega
doim
bo‘sh
bir
piyolaga
erinmasdan
egiladi
choynak?

Tarjimon haqida
—————-

Marufjon Yo’ldoshev (Yuldashev) 1973-yilda O‘zbekistonning Farg‘ona viloyati Buvayda tumanida tug‘ildi. 1990-yilda Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universitetining O‘zbek va qozoq filologiyasi fakultetiga o‘qishga kirdi. 1992-1994-yillarda Turkiyaning Ege universiteti Turk tili va adabiyoti bo‘limida o‘qidi. 1996-yilda Farg‘ona universitetining O‘zbek filologiyasi fakultetini imtiyozli diplomga tamomladi.

1996-2010-yillarda Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universitetining O‘zbek tilshunosligi kafedrasida ishladi. 2000-yilda “Abdulhamid Sulaymon Cho‘lponning badiiy til mahorati” mavzusida nomzodlik dissertatsiyasini (Ph. D.) himoya qildi. 2008-yilda O‘zbek tilshunosligi sohasida dotsent ilmiy unvonini oldi. 2009-yilda “Badiiy matnning lingvopoetik tadqiqi” mavzusidagi dissertatsiyasini muvaffaqiyatli himoya qilib, filologiya fanlari doktori (Doctor of Sciences: Philology) ilmiy darajasini oldi.

Ma’rufjon Yuldashev 2010-yildan beri Turkiya Jumhuriyati Ege universitetining Adabiyot fakultetida bakalavriat, magistratura va doktorantura bosqichlarida o‘zbek tili va adabiyoti hamda o‘zbek tilshunosligining dolzarb masalalaridan dars berib kelmoqda. O‘zbek tilshunosligining lingvopoetika va matn tilshunosligi sohalarida izlanishlar olib bormoqda. Hozirgacha, muallifning o‘zbek, turk, rus, ingliz tillaridagi 50 dan ortiq ilmiy maqolasi va 16 ta kitobi nashr qilingan..

Маnba: Ma’rufjon Yo’ldoshev veb-sahifasi