Хотинининг ўлими унинг тинч ҳаётини остин-устун қилиб юборди. Бугунгача ҳаёт, тақдир, дунёнинг бошию охири ҳақида ўйлаб ҳам кўрмаганди. Фақат бу ўлим зулматни тилиб ўтган чақмоқ сингари уни сергак торттирди…

Воқиф Султонли
ЎН УЧИНЧИ ПАЛАТА
Рустам Жабборов таржимаси

    Хотинининг ўлими унинг тинч ҳаётини остин-устун қилиб юборди. Бугунгача ҳаёт, тақдир, дунёнинг бошию охири ҳақида ўйлаб ҳам кўрмаганди. Фақат бу ўлим зулматни тилиб ўтган чақмоқ сингари уни сергак торттирди.

Энди онасиз қолган ўғли нима қилади? Яхшиям ҳали ёш гўдак, кўп нарсаг ақли етмайди. Акс ҳолда уни қандай овутарди? Болани бошғчадан олиб, қишлоққа, бувисининг ёнига ташлаб келди. Энди бир ой-икки ойда бир бориб хабар олади. Бола ҳам бувисини жуда яхши кўради. Аммо, шўрлик гўдак энди она меҳридан айро қолганини эсласа, кўнгли бузилиб кетади.

Метро эшигида тумонат одам. Олдинроқда турган қиз ва йигитнинг суҳбати қулоғига чалинди:

– …уятдан ер ёрилмадики, ерга кирсам… Сиз атайин ота-онамни ерга уриш учун ўша одамларни юборгансиз… Сиздан воз кечолмадим. Бўлмаса олиб келган узукларини юзларига отардим…

Йигит жим эди…

Нотаниш йигит ва қизнинг бир лаҳза Уни ўтмишга олиб кетди. Унинг учун қайтиб бўлмас онлар кўз ўнгида жонланиб, юраги яна ғуссага тўлди.

Шаҳарга келган илк кунларда Моҳпора исмли қиз билан танишиб қолганди. Қиз унаштирилган бўлса-да, у билан учрашиб турарди. Бир ҳафта ичида худди минг йиллик қадрдонлардек бўлиб қолишди. Қиз: “мени олиб кет, истаган жойингга сен билан бораман, ўша аблаҳнинг юзини кўрмасам бас. Яқинда тўйимиз бўлиши керак. Мени олиб қоч, уч кун бирор жойга кетайлик. Кейин нима бўлса бўлар…”

Қизга ачинса-да, унга ёрдам беролмади. Кейинги тақдири нима кечганини билмайди. Фақат бир марта кўчада қўлида боласи билан кетаётганини кўриб қолди. Атайин уни кўриб кўрмасликка олди. Ҳар қалай хуш-нохуш тақдирига кўниккан бу аёлнинг хотирасидан ўчаёзган ширин дамларни қайта тиклагиси келмади.

…Хотини мана шу нашриётда ишларди. Ҳар кечқурун бу бинонинг олдидан ўтаётганида, ходимлар ҳам ишдан чиқа бошларди. Хотини эрталаб ўзи олиб келар, кечқурун олиб кетар, шу боис, бу ердагилар уни яхши танишарди. Энди эса, ўша одамларнинг ҳеч бири билан юзлашгиси йўқ.

Ўтган ҳафта хотинининг дугонаси Замира билан кўришиб қолди. Саломлашилб ўтиб кетмоқчи эди. Замира уни тўхтатди. Сўрашди, ўғлини сўради. У эса, бир оғиз ҳам гапиролмади.

Бир пайтлар Замира уларникига келиб туради. Байрамларни бирга ўтказишарди. Хотинининг ўлимидан сўнг Замиранинг ҳам қадами узилди. Фақат шу йўлда юзма-юз келиб қолишар, шунда ҳам ўзини кўрмаганга олиб ўтишни истарди. Ўтмиш билан боғлиқ ҳамма нарсани унутгиси келар, аммо удасидан чиқолмасди.

Бироқ, ҳамма нарса, кўча ёки бино, ҳар бир таниш-нотаниш қиёфа Уни эсга солаверар, беихтиёр хотини билан яшаган дамларга қайтарди.

Мана ўша туғруқхона… Ҳар доим ўша машъум ўлимни ёдига солиб, юрагина қиймалайдиган жой. Аксига олиб, бу бино ҳам унинг ишга бориб қайтадиган йўли устида жойлашган.

Каттаси туғилганда, қалин қор ёққанди. Саҳари мардондан туғруқхона эшигида туриб олганди. Қиз туғилганини эшитиб, сал кўнгли чўкса-да, сездирмади. Ҳали иккови ҳам жуда ёш экани, ҳаммаси олдинда эканини ўйлаб таскин топганди.

Ҳар куни ўзи билан опкелган нарсаларни бир парча хат билан бирга эшик олдидаги ҳамширага топширар, ҳамшира унга хотинининг жавобини етказар, шу тариқа хабарлашиб туришарди.

Ўтган ҳафта эски қоғозлар орасидан орасидан хотинининг ўша пайтларда ёзган хатлари чиқиб қолди. Аёли пул юборишни, ҳамшираларга, дўхтирларга қистирмаса, боласига яхши қарамаслигини ёзганди. Ўшанда У пул кирита олмаган, пулсизликдан сиқилиб турганини баҳона қилганди…

Бола туғилишини, ташқарида туриб кутолмаганди. Нимаир иш чиқиб кетиб қолди. Туғруқдан сўнг хотни кўп қон йўқотган, қон қуйишга тўғри келганди. Бахтга қарши унинг гуруҳидаги қон туғруқхонада йўқ экан. Ташқарига чиқиб эрини топа олмагач, аёлга бир ҳамшира қон берибди.

Қизиқ, ўша ҳамшира ҳозир ҳам ишлаётганмикин? Бир пайтлар қон бериб кимнидир ўлимдан қутқариб қолганини эслармикин?

Хотини кейинчалик бир марта бўлсин, буларнинг ҳеч бирини – туғруқ пайти уни ташлаб кетганию ўша оқшом лоақал телефонда бўлса ҳам ҳол сўрамаганини юзига солмаган.

Иккинчи боласи туғилганида, шўрлик аёлнинг баданини роса қиймалашибди. Ярим кечаси туғруқхонадан машина билан келиб, Уни ҳам олиб кетишди. Шифокор болани (ўғил бола экан) чиқариб олиш учун аёлини операция қилган, аёл эса, ҳушига келмасдан вафот этган эди. Ҳар қанча ялинмасин, унги ичкарига киритишмади. Жасадни замбилда олиб чиқиб, машинага солишди.

Кутилмаган бу ҳодисадан ҳуши бошидан учди. Ишонгиси келмасди. Машинанинг бир четида, замбилда ётган хотинининг мурдасига қараркан, ўзини даҳшатли туш кўраётгандек ҳис этди. Чунки, ўлим бу қадар тез ва қўққисдан инсон ҳаётига чанг солиши мумкинлигини тасаввур ҳам қилолмасди. Назарида хотини ҳозир кўзларини очиб, ғамгин табассумлари билан эрига боқадигандек эди. Ҳа, аёлининг нигоҳларида тилга кўчира олмаган бир гина, яна аллақандай хижолатпазлик, узхоҳлик акс этади. Шафқатталаб кўзлари ила эрига мўлтирайди. Бу нигоҳлардан хаёлан шу сўзларни ўқийди:

“Кечиринг, сизга ўғли туғиб бермоқчи эдим, қўзлимдан келмади. Сизни хурсанд қилсам дегандим. Болани ҳаётини асраб қолинг деб қанча ёлвордим. Мени эшитишмади. Болани шундоққина, бурнимнинг тагида бурдалашди. Ўртада оппоқ парда тутишганди. Лекин мен жигарбандимни не кўйга солишаётганини ҳис этиб турардим. Мана, боламнинг митти қўлчасини кесишганида, қўлларимдан жон чиқди. Оёқчалари қирқилганда, оёғим муз қотди. Боламнинг мурғак танасини бўлаклаб, жомга ташлашарди… Назаримда қулоғим остида болам мудом чинқираётгандек эди… Кейин… ҳушимни йўқотди…”

…Аёли бўйида бўлган илк кундан бошлаб, унинг вужудини ваҳима қоплаган, недир нохушликни олдина сезарди гўё.

-Мени 13-палатага ётқизинглар, дейман. Ўтган сафар ҳам ўша палатада ётгандим, — деганди хотини туғруқхонага кетаётганида.

Бу гал ҳам уни 13-палатага ётқизишди…

Бу бино унинг учун турган битгани сир эди…

Аёл аввал ҳам шу хонада ётган, унинг деразасидан денгиз кўриниб турар, бу ҳақда эрига жўшиб гапириб берганди. Аёли бу хонани шу қадар аниқ тасвирлаб бергандики, у бир марта бўлсин, бу палатага киришни, хотини ётган каравот, ихчамгина тумбочка, оёқ остидаги тўшама, деразадан кўриниб турган денгиз манзарасини ўз кўзи билан кўришни истарди.

…Ўзи истамаган ҳолда туғруқхонанинг эшиги олдида туриб қолганди. Эшик ҳар доимгидек ёпиқ эди. Туғишга кириб кетган аёлларнинг яқинлари эшик олдида куймаланишарди. Йўлканинг нарёғида турган яшил рангли машинада ниманидир ҳаяжон билан кутаётган ўрта яшар аёлнинг бўғриққан юзлари кўзга чалинади. У ҳам биринчи боласи туғилганда, йўлдан тутиб келган машина ичида хотининиг чақалоқ билан чиқшини ана шу ерда туриб кутганди.

Айни дамда Уни қандай куч бу ерга етаклаб келганини тушунолмади. Қўллари ҳам оёқлари сингари Унга бўйсунмасди. Титроқ бармоқлари билан кўчага эшигини қоқди. Аввалига жавоб бўлмади. Бироз ўтиб, қадам товушлари эшитилди. Эшик очилди. Яна ўша аёл, ўша чеҳра… Нима десин? Нимани тушунтирсин? Барибир ичкарига қўйишмайди. Таъна-маломатлар билан қувиб солишларини, лоақал эшикни юзига тарақлатиб ёпишларини кутганди.

Бироқ, бўсағада ҳамшира унга жим қараб қолди. Чамаси қиз бу эркакнинг кимлигини эслолмай тикилиб турарди. Кутилмаганда, қизнинг тунд юзларида алланечук мулойимлик қўнганини кўриб, дадилланди.

-Ичкари кирсам майлими? — деди – мумкитн бўлса, 13-палатага…

Қиз ортга чекиниб йўл берди. Унинг учун сирли ва мардуд туюлган бу эшик бу қадар осон очилишини кутмаганди. Зинапоялардан кўтарилаётиб, оёқларидан дармон қочганини пайқади. Ўзини эндигина тўшакдан турган хастадек ҳис этди. Назарида боши айланиб йиқилса, қайтиб турмайдигандек зиналарнинг панжарасини маҳкам ушлаб борарди.

Деворлар ўта сирли, айни дамда таниш кўринарди. Узоқдан, нимқоронғи даҳлизда навбатчи шифокорга кўзи тушди. Палатани сўрашга ҳожат йўқ, эшикларда ёзиб қўйилганди: 7, 8, 9, 10…

Учинчи қаватга чиқиши керак. “Ўша, хотинига қараган шифокорнинг исми нима эди? Билса сўрарди. Атиги икки йил бўпти. Ҳалиям ишлармикин? Афсус, отини эслолмади.

…Яна зинапоялардан кўтарилди: 11,12,13…

Бир лаҳза барини унутди. Назарида эшикни очишги билан каравотда ётган хотини билан боласини кўрадигандек эди. Аввал боласини қўлига олиб, уни тўйиб томоша қилади, юз-кўзидан ўзига ўхшаш чизгиларни қидиради. Кейин хотинидан ҳол-аҳвол сўрайди. Хотини уйини жуда соғинганини, тез кунда боласини олиб, уйга қайтишини айтади.

…Бутун бадани титраб турганини ҳис этди.

…Эшикни аста чертди.

…Ичкаридан қандайдир овоз келдими? Ҳеч нарса эшитилмади.

…Секин итариб эшикни очди.

…Каравотда ёшгина жувон ётарди.

…У оҳиста ичкари кириб, стулга ўрнашди.

…Нимадир демоқчи эди – демади.

…Аёлдан ниманидир сўрамоқчи эди – сўрамади.

Кичкина, шинамгина, бир кишилик палата. Демак, аёли мана шу каравотда ётган. Кучли оғриқни енгиш учун каравотнинг ана шу совуқ тутқичларини чангаллаган. Уйқусиз кечаларда мана шу шифтга, деворларга тикилиб, унинг ҳар бир чизгисини томоша қилиб ётган. Мана шу стол устида у келтирган емакларни тановул қилган, шу ерда унга атаб мактублар битган…

Қўли билан худди гул устига қўнган капалакни тутиб олаётгандек эҳтиёткорлик билан каравотни ушлаб кўрди.

Энди бу хонада бошқа аёл ётибди. Шу қадар тинч, хотиржам ётибдики, икки йил тугул, икки ҳафта илгари бу ерда кимлар ётганидан ҳам хабари йўқ. Айни онда у фақат ўзини, ўз боласини ўйлаётир. Билмайдики, бу олам фақат унинг ўзи ва боласидан иборат эмас. Билмайдики, у ётган каравот ўзи яшаётган дунё каби, ҳаёт каби омонат. Эртага бу ерда бошқаси ётади, индин яна бирови… билмайдики, дунё минг йиллардан бери чархрпалак сингари айланаверади, айланаверади…

Дераза оша денгизга боқди. Денгиз шу қадар яқин эдики, тўлқинларнинг нафис титроғини ҳам ҳис этиш мумкин эди. Ботаётган қуёшнинг қонранг шафақлари қўйнида бир кема муаллақ туриб қолгандек эди гўё. Долғалар сийпалаётган бу оқ кема дунёнинг чесизлигини бепоёнлигини эслатиб турарди. Ажаб, ўша оқшом, маъсум гўдакнинг ҳали дунё ҳавоси тегмаган баданига тиғ ботган онда, қуёш нурларини кўрмаган кўзлари очилмай туриб юмилган дамда ҳам денгиз ҳозиргидек сирли, мафтункор ва беозормиди?

Чидолмади. Тоқати етмади. Худди ҳамма нарсани хотирасига муҳрламоқчидек сўнгги бор… сўнгги атрофга сер солиб, оғир қадамлар билан эшикка йўналди.

–Сиз ким керак эди? сўради – ўрнидан туриб, истиҳола билан устига чойшабни тортган аёл ҳолсиз сасда.

У худди бу ерда ўзидан бошқа одам борлигини ҳозиргина англагандек илкис сесканди. Ортига бурилмасдан:

— Ҳеч ким… – деди. – Энди… ҳеч ким керакмас!..

Эшикни очиб, коридорга чиқди.

Манба: www.darakchi.uz

Voqif Sultonli
O’N UCHINCHI PALATA
Rustam Jabborov tarjimasi

Xotinining o’limi uning tinch hayotini ostin-ustun qilib yubordi. Bugungacha hayot, taqdir, dunyoning boshiyu oxiri haqida o’ylab ham ko’rmagandi. Faqat bu o’lim zulmatni tilib o’tgan chaqmoq singari uni sergak torttirdi.

Endi onasiz qolgan o’g’li nima qiladi? Yaxshiyam hali yosh go’dak, ko’p narsag aqli yetmaydi. Aks holda uni qanday ovutardi? Bolani boshg’chadan olib, qishloqqa, buvisining yoniga tashlab keldi. Endi bir oy-ikki oyda bir borib xabar oladi. Bola ham buvisini juda yaxshi ko’radi. Ammo, sho’rlik go’dak endi ona mehridan ayro qolganini eslasa, ko’ngli buzilib ketadi.

Metro eshigida tumonat odam. Oldinroqda turgan qiz va yigitning suhbati qulog’iga chalindi:

– …uyatdan yer yorilmadiki, yerga kirsam… Siz atayin ota-onamni yerga urish uchun o’sha odamlarni yuborgansiz… Sizdan voz kecholmadim. Bo’lmasa olib kelgan uzuklarini yuzlariga otardim…

Yigit jim edi…

Notanish yigit va qizning bir lahza Uni o’tmishga olib ketdi. Uning uchun qaytib bo’lmas onlar ko’z o’ngida jonlanib, yuragi yana g’ussaga to’ldi.

Shaharga kelgan ilk kunlarda Mohpora ismli qiz bilan tanishib qolgandi. Qiz unashtirilgan bo’lsa-da, u bilan uchrashib turardi. Bir hafta ichida xuddi ming yillik qadrdonlardek bo’lib qolishdi. Qiz: “meni olib ket, istagan joyingga sen bilan boraman, o’sha ablahning yuzini ko’rmasam bas. Yaqinda to’yimiz bo’lishi kerak. Meni olib qoch, uch kun biror joyga ketaylik. Keyin nima bo’lsa bo’lar…”

Qizga achinsa-da, unga yordam berolmadi. Keyingi taqdiri nima kechganini bilmaydi. Faqat bir marta ko’chada qo’lida bolasi bilan ketayotganini ko’rib qoldi. Atayin uni ko’rib ko’rmaslikka oldi. Har qalay xush-noxush taqdiriga ko’nikkan bu ayolning xotirasidan o’chayozgan shirin damlarni qayta tiklagisi kelmadi.

…Xotini mana shu nashriyotda ishlardi. Har kechqurun bu binoning oldidan o’tayotganida, xodimlar ham ishdan chiqa boshlardi. Xotini ertalab o’zi olib kelar, kechqurun olib ketar, shu bois, bu yerdagilar uni yaxshi tanishardi. Endi esa, o’sha odamlarning hech biri bilan yuzlashgisi yo’q.

O’tgan hafta xotinining dugonasi Zamira bilan ko’rishib qoldi. Salomlashilb o’tib ketmoqchi edi. Zamira uni to’xtatdi. So’rashdi, o’g’lini so’radi. U esa, bir og’iz ham gapirolmadi.

Bir paytlar Zamira ularnikiga kelib turadi. Bayramlarni birga o’tkazishardi. Xotinining o’limidan so’ng Zamiraning ham qadami uzildi. Faqat shu yo’lda yuzma-yuz kelib qolishar, shunda ham o’zini ko’rmaganga olib o’tishni istardi. O’tmish bilan bog’liq hamma narsani unutgisi kelar, ammo udasidan chiqolmasdi.

Biroq, hamma narsa, ko’cha yoki bino, har bir tanish-notanish qiyofa Uni esga solaverar, beixtiyor xotini bilan yashagan damlarga qaytardi.

Mana o’sha tug’ruqxona… Har doim o’sha mash’um o’limni yodiga solib, yuragina qiymalaydigan joy. Aksiga olib, bu bino ham uning ishga borib qaytadigan yo’li ustida joylashgan.

Kattasi tug’ilganda, qalin qor yoqqandi. Sahari mardondan tug’ruqxona eshigida turib olgandi. Qiz tug’ilganini eshitib, sal ko’ngli cho’ksa-da, sezdirmadi. Hali ikkovi ham juda yosh ekani, hammasi oldinda ekanini o’ylab taskin topgandi.

Har kuni o’zi bilan opkelgan narsalarni bir parcha xat bilan birga eshik oldidagi hamshiraga topshirar, hamshira unga xotinining javobini yetkazar, shu tariqa xabarlashib turishardi.

O’tgan hafta eski qog’ozlar orasidan orasidan xotinining o’sha paytlarda yozgan xatlari chiqib qoldi. Ayoli pul yuborishni, hamshiralarga, do’xtirlarga qistirmasa, bolasiga yaxshi qaramasligini yozgandi. O’shanda U pul kirita olmagan, pulsizlikdan siqilib turganini bahona qilgandi…

Bola tug’ilishini, tashqarida turib kutolmagandi. Nimair ish chiqib ketib qoldi. Tug’ruqdan so’ng xotni ko’p qon yo’qotgan, qon quyishga to’g’ri kelgandi. Baxtga qarshi uning guruhidagi qon tug’ruqxonada yo’q ekan. Tashqariga chiqib erini topa olmagach, ayolga bir hamshira qon beribdi.

Qiziq, o’sha hamshira hozir ham ishlayotganmikin? Bir paytlar qon berib kimnidir o’limdan qutqarib qolganini eslarmikin?

Xotini keyinchalik bir marta bo’lsin, bularning hech birini – tug’ruq payti uni tashlab ketganiyu o’sha oqshom loaqal telefonda bo’lsa ham hol so’ramaganini yuziga solmagan.

Ikkinchi bolasi tug’ilganida, sho’rlik ayolning badanini rosa qiymalashibdi. Yarim kechasi tug’ruqxonadan mashina bilan kelib, Uni ham olib ketishdi. Shifokor bolani (o’g’il bola ekan) chiqarib olish uchun ayolini operatsiya qilgan, ayol esa, hushiga kelmasdan vafot etgan edi. Har qancha yalinmasin, ungi ichkariga kiritishmadi. Jasadni zambilda olib chiqib, mashinaga solishdi.

Kutilmagan bu hodisadan hushi boshidan uchdi. Ishongisi kelmasdi. Mashinaning bir chetida, zambilda yotgan xotinining murdasiga qararkan, o’zini dahshatli tush ko’rayotgandek his etdi. Chunki, o’lim bu qadar tez va qo’qqisdan inson hayotiga chang solishi mumkinligini tasavvur ham qilolmasdi. Nazarida xotini hozir ko’zlarini ochib, g’amgin tabassumlari bilan eriga boqadigandek edi. Ha, ayolining nigohlarida tilga ko’chira olmagan bir gina, yana allaqanday xijolatpazlik, uzxohlik aks etadi. Shafqattalab ko’zlari ila eriga mo’ltiraydi. Bu nigohlardan xayolan shu so’zlarni o’qiydi:

“Kechiring, sizga o’g’li tug’ib bermoqchi edim, qo’zlimdan kelmadi. Sizni xursand qilsam degandim. Bolani hayotini asrab qoling deb qancha yolvordim. Meni eshitishmadi. Bolani shundoqqina, burnimning tagida burdalashdi. O’rtada oppoq parda tutishgandi. Lekin men jigarbandimni ne ko’yga solishayotganini his etib turardim. Mana, bolamning mitti qo’lchasini kesishganida, qo’llarimdan jon chiqdi. Oyoqchalari qirqilganda, oyog’im muz qotdi. Bolamning murg’ak tanasini bo’laklab, jomga tashlashardi… Nazarimda qulog’im ostida bolam mudom chinqirayotgandek edi… Keyin… hushimni yo’qotdi…”

…Ayoli bo’yida bo’lgan ilk kundan boshlab, uning vujudini vahima qoplagan, nedir noxushlikni oldina sezardi go’yo.

-Meni 13-palataga yotqizinglar, deyman. O’tgan safar ham o’sha palatada yotgandim, — degandi xotini tug’ruqxonaga ketayotganida.

Bu gal ham uni 13-palataga yotqizishdi…

Bu bino uning uchun turgan bitgani sir edi…

Ayol avval ham shu xonada yotgan, uning derazasidan dengiz ko’rinib turar, bu haqda eriga jo’shib gapirib bergandi. Ayoli bu xonani shu qadar aniq tasvirlab bergandiki, u bir marta bo’lsin, bu palataga kirishni, xotini yotgan karavot, ixchamgina tumbochka, oyoq ostidagi to’shama, derazadan ko’rinib turgan dengiz manzarasini o’z ko’zi bilan ko’rishni istardi.

…O’zi istamagan holda tug’ruqxonaning eshigi oldida turib qolgandi. Eshik har doimgidek yopiq edi. Tug’ishga kirib ketgan ayollarning yaqinlari eshik oldida kuymalanishardi. Yo’lkaning naryog’ida turgan yashil rangli mashinada nimanidir hayajon bilan kutayotgan o’rta yashar ayolning bo’g’riqqan yuzlari ko’zga chalinadi. U ham birinchi bolasi tug’ilganda, yo’ldan tutib kelgan mashina ichida xotininig chaqaloq bilan chiqshini ana shu yerda turib kutgandi.

Ayni damda Uni qanday kuch bu yerga yetaklab kelganini tushunolmadi. Qo’llari ham oyoqlari singari Unga bo’ysunmasdi. Titroq barmoqlari bilan ko’chaga eshigini qoqdi. Avvaliga javob bo’lmadi. Biroz o’tib, qadam tovushlari eshitildi. Eshik ochildi. Yana o’sha ayol, o’sha chehra… Nima desin? Nimani tushuntirsin? Baribir ichkariga qo’yishmaydi. Ta’na-malomatlar bilan quvib solishlarini, loaqal eshikni yuziga taraqlatib yopishlarini kutgandi.

Biroq, bo’sag’ada hamshira unga jim qarab qoldi. Chamasi qiz bu erkakning kimligini eslolmay tikilib turardi. Kutilmaganda, qizning tund yuzlarida allanechuk muloyimlik qo’nganini ko’rib, dadillandi.

-Ichkari kirsam maylimi? — dedi – mumkitn bo’lsa, 13-palataga…

Qiz ortga chekinib yo’l berdi. Uning uchun sirli va mardud tuyulgan bu eshik bu qadar oson ochilishini kutmagandi. Zinapoyalardan ko’tarilayotib, oyoqlaridan darmon qochganini payqadi. O’zini endigina to’shakdan turgan xastadek his etdi. Nazarida boshi aylanib yiqilsa, qaytib turmaydigandek zinalarning panjarasini mahkam ushlab borardi.

Devorlar o’ta sirli, ayni damda tanish ko’rinardi. Uzoqdan, nimqorong’i dahlizda navbatchi shifokorga ko’zi tushdi. Palatani so’rashga hojat yo’q, eshiklarda yozib qo’yilgandi: 7, 8, 9, 10…

Uchinchi qavatga chiqishi kerak. “O’sha, xotiniga qaragan shifokorning ismi nima edi? Bilsa so’rardi. Atigi ikki yil bo’pti. Haliyam ishlarmikin? Afsus, otini eslolmadi.

…Yana zinapoyalardan ko’tarildi: 11,12,13…

Bir lahza barini unutdi. Nazarida eshikni ochishgi bilan karavotda yotgan xotini bilan bolasini ko’radigandek edi. Avval bolasini qo’liga olib, uni to’yib tomosha qiladi, yuz-ko’zidan o’ziga o’xshash chizgilarni qidiradi. Keyin xotinidan hol-ahvol so’raydi. Xotini uyini juda sog’inganini, tez kunda bolasini olib, uyga qaytishini aytadi.

…Butun badani titrab turganini his etdi.

…Eshikni asta chertdi.

…Ichkaridan qandaydir ovoz keldimi? Hech narsa eshitilmadi.

…Sekin itarib eshikni ochdi.

…Karavotda yoshgina juvon yotardi.

…U ohista ichkari kirib, stulga o’rnashdi.

…Nimadir demoqchi edi – demadi.

…Ayoldan nimanidir so’ramoqchi edi – so’ramadi.

Kichkina, shinamgina, bir kishilik palata. Demak, ayoli mana shu karavotda yotgan. Kuchli og’riqni yengish uchun karavotning ana shu sovuq tutqichlarini changallagan. Uyqusiz kechalarda mana shu shiftga, devorlarga tikilib, uning har bir chizgisini tomosha qilib yotgan. Mana shu stol ustida u keltirgan yemaklarni tanovul qilgan, shu yerda unga atab maktublar bitgan…

Qo’li bilan xuddi gul ustiga qo’ngan kapalakni tutib olayotgandek ehtiyotkorlik bilan karavotni ushlab ko’rdi.

Endi bu xonada boshqa ayol yotibdi. Shu qadar tinch, xotirjam yotibdiki, ikki yil tugul, ikki hafta ilgari bu yerda kimlar yotganidan ham xabari yo’q. Ayni onda u faqat o’zini, o’z bolasini o’ylayotir. Bilmaydiki, bu olam faqat uning o’zi va bolasidan iborat emas. Bilmaydiki, u yotgan karavot o’zi yashayotgan dunyo kabi, hayot kabi omonat. Ertaga bu yerda boshqasi yotadi, indin yana birovi… bilmaydiki, dunyo ming yillardan beri charxrpalak singari aylanaveradi, aylanaveradi…

Deraza osha dengizga boqdi. Dengiz shu qadar yaqin ediki, to’lqinlarning nafis titrog’ini ham his etish mumkin edi. Botayotgan quyoshning qonrang shafaqlari qo’ynida bir kema muallaq turib qolgandek edi go’yo. Dolg’alar siypalayotgan bu oq kema dunyoning chesizligini bepoyonligini eslatib turardi. Ajab, o’sha oqshom, ma’sum go’dakning hali dunyo havosi tegmagan badaniga tig’ botgan onda, quyosh nurlarini ko’rmagan ko’zlari ochilmay turib yumilgan damda ham dengiz hozirgidek sirli, maftunkor va beozormidi?

Chidolmadi. Toqati yetmadi. Xuddi hamma narsani xotirasiga muhrlamoqchidek so’nggi bor… so’nggi atrofga ser solib, og’ir qadamlar bilan eshikka yo’naldi.

–Siz kim kerak edi? so’radi – o’rnidan turib, istihola bilan ustiga choyshabni tortgan ayol holsiz sasda.

U xuddi bu yerda o’zidan boshqa odam borligini hozirgina anglagandek ilkis seskandi. Ortiga burilmasdan:

— Hech kim… – dedi. – Endi… hech kim kerakmas!..

Eshikni ochib, koridorga chiqdi.

Manba: www.darakchi.uz