Ўн саккиз минг оламда қанча сиру асрор бор,
Собиту сайёралар неча-неча Каҳкашон.
Мозий қаъридан келур боболарнинг овози:
Тафаккур қанотингдур, юксакка интил,Инсон!

“САМАРҚАНД” САЙЁРАСИ
Хуршид Даврон

Ўн саккиз минг оламда қанча сиру асрор бор,
Собиту сайёралар неча-неча Каҳкашон.
Мозий қаъридан келур боболарнинг овози:
Тафаккур қанотингдур, юксакка интил,Инсон!

Беруний зеҳнияти,
Улуғбек тафаккури
Очган эди бир пайтлар фалакнинг дарвозасин,
Аларнинг кўз ўнгида паст бўлган эди осмон
Дунёларга таратиб ўзбекнинг овозасин.

Зижи Кўрагонийнинг қаршисида лол қолиб
Етти иқлим олими эгган эди бошини,
Бутун жаҳон кутарди ҳар тонг музаффар,ғолиб
Самарқанддан балқиган тафаккур қуёшини.

Бу қуёш сўнгани йўқ,
Гарчи қора булутлар
Неча бора уринди тўсмоқ бўлиб нурини,
Неча марта жаҳолат лашкарлари чанг солиб,
Топтамоқ бўлди халқим орини, ғурурини.

Бу қуёш сўнгани йўқ
Ва сўнмагай ҳеч қачон,
Токи бор юракларда маърифатнинг шуури,
Токи бор Ўзбекистон,
Токи бор дилда Имон,
Токи бордир халқимнинг енгиб бўлмас ғурури.

Бугун ҳам боболарнинг елкасида тургандай
Боболарнинг илмидан тафаккури сарбаланд,
Янги бир сайёрани кашф этиб набиралар
Буюклик шарафига ном қўйдилар: “Самарқанд”.

Сарҳади йўқ фалакда кезар неча сайёра –
Уларнинг орасида,
Дилда қўзғаб ифтихор –
Хоразмий ва Улуғбек, Ибн Сино, Беруний,
Буюкларнинг ватани – Ўзбекистон номи бор.

Сен,эй навқирон авлод,
Муносиб бўл уларга,
Илм иста ҳар қачон, илм кучига ишон.
Унутмагин донишманд боболар ҳикматини:
“Тафаккур қанотингдур,юксакка интил,Инсон!”

2009 йилда ЎзР ФА Астрономия институтининг Майданак обсерваториясида Баҳодир Ҳафизов ва Алексей Сергеевлар янги кичик сайёра кашф этишди.

Сайёранинг очилиш тарихи шундай. 2007 йил анча салқин бўлиб қолган куз тунларининг бирида Баҳодир ва Алексей Майданак обсерваториясининг АЗТ-22 русумли бош телескопининг мониторида турғун юлдузлар фонида тез ҳаракат қилаётган бир объектни илғаб қолишади. Бу объектнинг осмон координаталарини ва тахминий орбитаси элементларини аниқлаб АҚШдаги Гарвард Кичик сайёралар марказига юборишди. Тез кунда у ердан бу объект халқаро каталогларда қайд этилмаганлиги ва унга дастлабки 2007 TU2 рақами берилганлиги тўғрисида қувончли хабар келди. Ёш олимларнинг қувончи чексиз эди. Тўғри, ҳар бир кашфиёт ортида машаққатли меҳнат ётади, лекин омад ҳам кулиб боқиши керак. Аҳир Марказдан улар очган сайёра аллақачон очилганлиги ва халқаро каталогларда фалон рақам билан қайд этилганлиги тўғрисида жавоб келиши ҳам мумкин эдику. Бундай ҳоллар кам учрайди дейсизми. Лекин бу ҳақиқатдан янги сайёра деб хулоса чиқаришга ҳали эрта эди. Гап шундаки, даслабки ҳисоб-китобларга кўра кичик сайёранинг Қуёш атрофида айланиш даври, тахминан, 4 йилни ташкил этади. Бу унинг орбитасини тўлиқ аниқлаш узоқ кузатишларни тақозо этади дегани. Сайёра яна икки йил узлуксиз кузатилди ва унинг орбитаси элементлари юқори аниқликда топилди. Ниҳоят, 2009 йилда Гарварддаги Халқаро кичик сайёралар марказидан бу ҳақиқатдан ҳам ҳеч ким томонидан кузатилмаган янги кичик сайёра экани ва у энди халқаро каталогларда доимий 210271 рақам билан қайд этилгани тўғрисида хабар келди.
Ҳозирда маълум кичик сайёралардан бештасининг номи Ўзбекистон билан боғлиқ. Булар «Ўзбекистония», «Авиценна», «Улуғбек», «Беруний» ва «Хоразмий» номлари билан аталган кичик сайёралардир.

Бу номлар турли йилларда хорижий астрономлар томонидан кашф этилган кичик сайёраларга мамлакатимиз ва буюк бобокалонларимиз хизматларининг эътирофи сифатида берилган. 210271 рақамли сайёра эса Ўзбекистонда илк бор очилган кичик сайёрадир. Шуни эътиборга олиб, олимларимиз бу сайёрага ном беришни илтимос қилиб Республика Президенти И.А.Каримовга мурожаат қилишди. Президентимизнинг таклифи билан кичик сайёрага жаҳоннинг энг кўҳна ва гўзал шаҳарларидан бири, астрономия фанининг ривожига улкан ҳисса қўшган Самарқанд шаҳрининг номи берилди. Бу ҳақда 2010 йил 27 майда чоп этилган Гарварддаги Халқаро кичик сайёралар марказининг 70135 сонли циркулярида хабар берилган.

“Самарқанд” янги кичик сайёраси ҳақида маълумотлар:
• Қуёшдан унгача бўлган масофа: 3044 астрономик бирлик ёки, тахминан, 455 миллион километр;
• Эрдан унгача бўлган масофа: тахминан, 2044 астрономик бирлик ёки, тахминан, 306 миллион километр;
• Қуёш атрофидаги орбитаси: 4.29 йил;
• Тахминий диаметр диапазони: 849 метр Х 1.9 километр.

“SAMARQAND” SAYYORASI
Xurshid Davron

O’n sakkiz ming olamda qancha siru asror bor,
Sobitu sayyoralar necha-necha Kahkashon.
Moziy qa’ridan kelur bobolarning ovozi:
Tafakkur qanotingdur, yuksakka intil,Inson!

Beruniy zehniyati,
Ulug’bek tafakkuri
Ochgan edi bir paytlar falakning darvozasin,
Alarning ko’z o’ngida past bo’lgan edi osmon
Dunyolarga taratib o’zbekning ovozasin.

Ziji Ko’ragoniyning qarshisida lol qolib
Yetti iqlim olimi eggan edi boshini,
Butun jahon kutardi har tong muzaffar,g’olib
Samarqanddan balqigan tafakkur quyoshini.

Bu quyosh so’ngani yo’q,
Garchi qora bulutlar
Necha bora urindi to’smoq bo’lib nurini,
Necha marta jaholat lashkarlari chang solib,
Toptamoq bo’ldi xalqim orini, g’ururini.

Bu quyosh so’ngani yo’q
Va so’nmagay hech qachon,
Toki bor yuraklarda ma’rifatning shuuri,
Toki bor O’zbekiston,
Toki bor dilda Imon,
Toki bordir xalqimning yengib bo’lmas g’ururi.

Bugun ham bobolarning yelkasida turganday
Bobolarning ilmidan tafakkuri sarbaland,
Yangi bir sayyorani kashf etib nabiralar
Buyuklik sharafiga nom qo’ydilar: “Samarqand”.

Sarhadi yo’q falakda kezar necha sayyora –
Ularning orasida,
Dilda qo’zg’ab iftixor –
Xorazmiy va Ulug’bek, Ibn Sino, Beruniy,
Buyuklarning vatani – O’zbekiston nomi bor.

Sen,ey navqiron avlod,
Munosib bo’l ularga,
Ilm ista har qachon, ilm kuchiga ishon.
Unutmagin donishmand bobolar hikmatini:
“Tafakkur qanotingdur,yuksakka intil,Inson!”

2009 yilda O’zR FA Astronomiya institutining Maydanak observatoriyasida Bahodir Hafizov va Aleksey Sergeevlar yangi kichik sayyora kashf etishdi.

Sayyoraning ochilish tarixi shunday. 2007 yil ancha salqin bo’lib qolgan kuz tunlarining birida Bahodir va Aleksey Maydanak observatoriyasining AZT-22 rusumli bosh teleskopining monitorida turg’un yulduzlar fonida tez harakat qilayotgan bir ob’ektni ilg’ab qolishadi. Bu ob’ektning osmon koordinatalarini va taxminiy orbitasi elementlarini aniqlab AQShdagi Garvard Kichik sayyoralar markaziga yuborishdi. Tez kunda u yerdan bu ob’ekt xalqaro kataloglarda qayd etilmaganligi va unga dastlabki 2007 TU2 raqami berilganligi to’g’risida quvonchli xabar keldi. Yosh olimlarning quvonchi cheksiz edi. To’g’ri, har bir kashfiyot ortida mashaqqatli mehnat yotadi, lekin omad ham kulib boqishi kerak. Ahir Markazdan ular ochgan sayyora allaqachon ochilganligi va xalqaro kataloglarda falon raqam bilan qayd etilganligi to’g’risida javob kelishi ham mumkin ediku. Bunday hollar kam uchraydi deysizmi. Lekin bu haqiqatdan yangi sayyora deb xulosa chiqarishga hali erta edi. Gap shundaki, daslabki hisob-kitoblarga ko’ra kichik sayyoraning Quyosh atrofida aylanish davri, taxminan, 4 yilni tashkil etadi. Bu uning orbitasini to’liq aniqlash uzoq kuzatishlarni taqozo etadi degani. Sayyora yana ikki yil uzluksiz kuzatildi va uning orbitasi elementlari yuqori aniqlikda topildi. Nihoyat, 2009 yilda Garvarddagi Xalqaro kichik sayyoralar markazidan bu haqiqatdan ham hech kim tomonidan kuzatilmagan yangi kichik sayyora ekani va u endi xalqaro kataloglarda doimiy 210271 raqam bilan qayd etilgani to’g’risida xabar keldi.
Hozirda ma’lum kichik sayyoralardan beshtasining nomi O’zbekiston bilan bog’liq. Bular «O’zbekistoniya», «Avitsenna», «Ulug’bek», «Beruniy» va «Xorazmiy» nomlari bilan atalgan kichik sayyoralardir.

Bu nomlar turli yillarda xorijiy astronomlar tomonidan kashf etilgan kichik sayyoralarga mamlakatimiz va buyuk bobokalonlarimiz xizmatlarining e’tirofi sifatida berilgan. 210271 raqamli sayyora esa O’zbekistonda ilk bor ochilgan kichik sayyoradir. Shuni e’tiborga olib, olimlarimiz bu sayyoraga nom berishni iltimos qilib Respublika Prezidenti I.A.Karimovga murojaat qilishdi. Prezidentimizning taklifi bilan kichik sayyoraga jahonning eng ko’hna va go’zal shaharlaridan biri, astronomiya fanining rivojiga ulkan hissa qo’shgan Samarqand shahrining nomi berildi. Bu haqda 2010 yil 27 mayda chop etilgan Garvarddagi Xalqaro kichik sayyoralar markazining 70135 sonli sirkulyarida xabar berilgan.

“Samarqand” yangi kichik sayyorasi haqida ma’lumotlar:
• Quyoshdan ungacha bo’lgan masofa: 3044 astronomik birlik yoki, taxminan, 455 million kilometr;
• Erdan ungacha bo’lgan masofa: taxminan, 2044 astronomik birlik yoki, taxminan, 306 million kilometr;
• Quyosh atrofidagi orbitasi: 4.29 yil;
• Taxminiy diametr diapazoni: 849 metr X 1.9 kilometr.