Шеър балосига қачон йўлиққанимни, ҳарчанд уринмай, эслай олмайман. Қишлоғимиздаги бир имонли отиндан яширинча сабоқ олиб юрган опам, қўли бўшади дегунча, араб имлосидаги қалин жилдли китобни очиб, азбаройи кўп эшитмоқдан менга деярли ёд бўлиб кетган «Бисмиллоҳ деб баён айлай, ҳикмат айтиб, толибларга дурри гуҳар сочдим мано…» деб бошланувчи «Хикмат»ни бурро-бурро қироат қилганда, бўғзимгача танчага тиқилиб эшитардим… («Шеър қадри» эссесидан)
Одил ИКРОМ
ШЕЪРЛАР
ДУНЁНИНГ ТАГИ
Бир ёнда ғам, бир ёнда беғам,
Қон қонга, жон жонга қасд экан.
Жон қадрига етайин десам,
Куйган жоннинг қадри паст экан.
Мунофиқлар ёрнинг ишқидан
Маст бўлмаган майпараст экан.
Номи улуғ экан ризқидан,
Оҳангидан авжи паст экан.
Балогардон бўлмади ҳеч ким,
Чунки, бало забардаст экан.
Бу дунёнинг тагига етдим,
Бу дунёнинг таги паст экан…
НИМА ҚИЛАМИЗ?
Мен одам, сен пари… Нима қиламиз?
Сен ёшу мен қари… Нима қиламиз?
Ш.Нуриддин
Хавфлидир қоронғи юрак юртининг
Соғинчи, сафари…
Нима қиламиз?..
Ғарибдир хотира, хаёл уфқининг
Шомидан саҳари…
Нима қиламиз?..
Қолмади одамий махлуқотларнинг
Ҳаромдан ҳазари…
Нима қиламиз?..
Ошимиз заҳардир,
Сархур зотларнинг
Ош бўлди заҳари…
Нима қиламиз?
Юракларда ишонч йўқолди бир кун,
Келмади хабари…
Нима қиламиз?..
Жонимни садақа қилдим ишқ учун,
Илмади назари…
Нима қиламиз?..
Сотилар арзонга, сотилар текин,
Одамзод жавҳари…
Нима қиламиз?..
Шайтонга тош отдик, тегмади, лекин
Шайтонга зарари…
Нима қиламиз?..
Кўзимга оловдай кўринган чўғлар
Кўнгиллардан нари…
Нима қиламиз?..
Ёну атрофимда дайдиган ўқлар —
Жонга тегди бари…
Нима қиламиз?!..
ОЛИСЛАРДА
Бу оламда ўзимдай
Бир одам топганимда,
Ўзимга, ўзгаларга
Бу қадар ачинмасдим.
Дарё бўлган кўнгилнинг
Қаърига ботганимда,
Йўл бошида Аввалдан
Азалга яқинлашдим.
Баъзан, икки дунёга
Қўл силтадим сўкиниб,
Баъзида, дағаллашдим,
Баъзида, майинлашдим.
Оти улуғ зотларнинг
Турбатига тўқиниб,
Нафс дардига йўлиққан
Касалга яқинлашдим.
Орқадан санчилганда
Тўмтоқликнинг тиғлари,
Отам тирик бўлса ҳам,
Ёрдамга чақирмасдим.
Мен чорлаган майдонга
Бирорта мард чиқмади…
Ит, мушуклар аро жанг-
Жадалга яқинлашдим.
Оқибатдан лоф урган
Нокасларда, мен нодон
Ишқу диёнат кўрсам,
Бу гапни гапирмасдим.
Кимдир менга ёр эди,
Ким дўст эди қадрдон…
Ажал яқинлашмасдан,
Ажалга яқинлашдим…
УЧИНЧИ ДУНЁ
Ваҳдат шаробидан кўнгил бўлар маст,
Дилинг билан битта бўлса забонинг.
Икки дунёда ҳам боши қўшилмас,
Тилаги бир бўлган икки гадонинг.
Қўлимиздан келса, ёрдам берайлик
Сўзларнинг бағрида унган хунёга.
Шоҳлар зериктирди, келгин, кетайлик,
Гадолар бир-бирин суйган дунёга…
БУҚАЛАМУН
Бир кун ошкор бўлиб чиқади дардинг
Ичингдан иситманг, иссиғинг билан.
Кеча ямоғингни кўз-кўз қилардинг,
Бугун мақтанасан йиртиғинг билан.
Қашшоқлик тантана қилган замонда
Сир тутдинг ёмонлик ва неклигингни.
Ўзлигин англаган дориломонда
Яширасан оддий ўзбеклигингни…
Бугун ўқ тополсанг дарҳол отардинг,
Кеча бағир очган сирдошларингни.
Кеча ўз дардингни тўкиб солардинг,
Бугун яширасан кўз ёшларингни.
Кеча чопқилардинг эчкидай шўхчан,
Бугун оғилига қамалган говсан.
Кеча эдинг сен тоғ қазиган кўҳкан,
Кеча гўр эмасдинг…
Бугун гўрковсан…
ТАҚРИЗ
Ақлинг бўлди бошингга бало,
Қалбинг маҳкум оғир жазога.
Энди қайдан излайсан даво,
Ўз ичингдан чиққан балога.
Эҳ, бедаво дардга йўлиқдинг
Ва умрингни айладинг хазон.
Номинг чиқди, китобинг чиқди,
Сендан шоир чиқади қачон?..
***
Майли, ўтаверсин беш кунлик дунё,
Мендан ҳам қолади, сендан ҳам қолар.
Суюклигим менинг, қилмагил парво.
Иккимиздан қолса – битта ғам қолар.
Биз, фақат, дунёнинг ғамини едик,
Нима ҳам дер эдим, нима ҳам дейин.
Бизлар беш кун бурун ажралган эдик,
Бизлар учрашамиз беш кундан кейин.
БОЯЗИД БИСТОМИЙ ЗИКРИ
1.ДУО
Қаҳратон… Совуқ қиш кечаси эди,
Изғирин юракка соларди ғулув.
Боязиднинг бемор волидалари
Ётган жойларида сўрадилар сув.
Боязид булоққа бордилар дарҳол,
Кўзани тўлдириб келдилар шу дам.
Уйқуга кетганди волида такрор,
Кўзлари қиймади уйғотишга ҳам.
Юмилиб кетса-да кўз қароғлари,
Шу ҳолда кутдилар аллақанча вақт.
Совуқдан муз қотган қўл, бармоқлари
Кўзага ёпишиб қолганди карахт.
Қўлда кўза билан қилдилар тоқат,
Совуқнинг таъсири келмасди малол.
Ҳорғин кўзларини очиб ниҳоят,
«Сув» деб инграндилар она бемажол.
Она кўзларини оҳиста очиб,
Боязидни кўриб, қолдилар ҳайрон.
Ўғил турар эди совуқдан қотиб,
Сув тўла кўзани кўтариб ҳамон.
«Айт, кўзани ерга қўймадинг нечун,
Нега сен қўлингда турибсан тутиб?..»
«Уйғонсангиз дарҳол сув бериш учун,
Маҳтал қилмай дея турибман кутиб…»
Боязид кўзани ерга қўйгунча,
Волида дуога кўтардилар қўл:
«Ё, Раббий, мен энди ўла-ўлгунча
Ўғлимдан розиман, сен ҳам рози бўл!..»
2.ВАЛОЯТ
Ҳазратга дедилар: «Табаррук зотсиз,
Марҳамат этгайсиз хосу авомга.
Руҳият мулкига сиз бир нажотсиз,
Қандай эришдингиз юксак мақомга?..»
Ҳазрат сўйладилар: «Ойдин бир тунда
Ажиб ҳол чулғади, Бистомдан чиқдим.
Атроф ёруғ эди, сокин жунунда
Ўзимни унутиб кетар эдим жим.
Бирдан бўлди кўзим ўнгида пайдо,
Мумтоз, маҳобатли бир олий мақом.
Бу юксак ҳилқатнинг наздида, ҳатто,
Ўн саккиз минг олам эди нотамом.
Мени жазба ҳоли чулғади ўшал,
Буткул ақлу ҳушдан бегона эдим.
«Ё, Раббий, бунча кенг, бунчалар гўзал,
Муҳташам бу даргоҳ нечун бўш?» дедим.
Садо келди: «Ушбу даргоҳга ҳеч ким
Келмагани боис бўш эмасдир бул.
Бунда ҳар қандай зот тополмас тўзим,
Нолойиқ кимсалар этилмас қабул…»
Ногоҳ юрагимдан бир орзу тошди,
Чўкдим надоматнинг тубсиз оҳига:
«Мен ҳам шафоатчи бўлсайдим, кошки,
Хар ким бу даргоҳга эришмоғига…»
Шафоат мақоми – Пайғамбарга хос,
Барча гуноҳимиз, савобимизга…
Сескандим, ўзимни қилгандек қиёс,
Муҳаммад Мустафо жанобимизга.
Тазарру айладим ўша лаҳзада,
Ўйлаган ўйимдан дарҳол кечдим воз.
Эшитдим, қалбимни солиб ларзага,
Fойибдан келди бир сеҳрли овоз:
«Тингла, эй, Боязид, сендай огоҳга
Султон-ул-орифин мақоми жоиз.
Султон-ул-анбиё, Расулуллоҳга
Одоб, муҳаббатинг, ҳурматинг боис.
Зеро, мосуводан юз бурдинг бадар,
Ноласи руҳга ризқ таратган найсан.
Юксалдинг, энди сен Қиёмат қадар,
Султон-ул-орифин деб эслангайсан!..»
3.ДАЪВАТ
Ҳазрат қабристонда кўп кезардилар,
Руҳларни зиёрат айлардилар мўл.
Бир кеча айланиб юрганларида,
Таёқ билан урди тунги қоровул.
Тун эди, қоровул йиғолмай эсин,
Хазратни ўғри деб ўйлади чоғи.
Яна бир неча бор ургандан кейин,
Синди қўлидаги ирғай таёғи.
Хафа бўлмадилар Боязид, гарчанд,
Ақлга сиғмасди бу ҳол талқини.
Уйга етиб келгач, талабалардан
Сўрадилар синган таёқ нархини.
Сўнг бир шогирдлари орқали шу кун,
Қоровул номига битиб махсус хат,
Бир талай ширинлик ва бир миқдор пул
Бериб юбордилар шод, мамнун Ҳазрат.
«Муҳтарам қоровул, мен ўша тунги
Айбимга чин дилдан иқрорман чунон.
Мени таёқ билан урдингиз, чунки,
Сиз мени ўғри деб қилдингиз гумон.
Мени урмасдингиз, бевақт, бемаҳал,
Сизнинг тинчингизни бузмаганимда.
Эҳтимол, синмасди таёғингиз ҳам,
Кечаси қабристон кезмаганимда.
Мен сизга ширинлик бериб юбордим,
Ва синган таёқнинг эвазига пул.
Ҳайданг юракдаги ғашлик, ғуборни,
Ўша ширинликдан айлаб тановул…»
Ёш қоровул ушбу мактубни ўқиб,
Аллоҳ ишқи билан юраги тўлди.
Дунёвий ташвишлар баҳридан ўтиб,
Ҳақиқат йўлига равона бўлди…
4.ҲАЖ САВОБИ
Боязид Бистомий Ҳаж зиёратин
Қирқ беш бор чин дилдан этганда адо,
Васвасага тушиб, ўз итоатин
Унутган нафслари айлади даъво:
«Ҳамма ҳам сен каби, ушбу борлиқда
Қирқ беш бор Ҳаж қилиш бахтига ёрми?
Руҳоният ичра тақводорликда
Боязид, айт, сенга ўхшаган борми?..»
Жуда оғир ботди Ҳазрат қалбига,
Нафснинг хуружидан янграган талаб.
Дедилар, Арофат тепалигида
Тўпланган оломон томонга қараб:
«Халойиқ! Эшитинг менинг гапимни,
Ботил бўлди буткул қилган тоатим.
Бераман қирқ беш бор қилган ҳажимни,
Агар битта нонга сотиб олса ким!..»
«Мен оламан!» деб нон узатди кимдир,
Аллоҳ етган каби унинг додига.
Ҳазрат нонни олиб, бурдалаб бир-бир,
Ташладилар бир оч кучук олдига…
5.ЭҲСОН
Султонул-орифин туролмадилар,
Бир тун, уйқу босиб, тонг намозига.
Йиғлаб-сиқтадилар, чидолмадилар,
Тонгги ибодатнинг бу қазосига.
Жуда оғир ботди ибодат тарки,
Қолдилар пушаймон, қолдилар хомуш.
Шу қадар ўкиниб инградиларки,
Ниҳоят, ғойибдан келди бир товуш:
«Боязид, гуноҳдан эрурсан халос,
Зеро, қилмишингдан ўзинг пушаймон.
Сени афу этдим, етмиш минг намоз
Савобини сенга айладим эҳсон!..»
Ойлар ўтди, намоз вақти ҳам етиб,
Ширин уйқу босди уларни тағин.
Шу лаҳза у зотни уйғотди туртиб,
Талвасага тушган шайтони лаин.
Боязид уйғониб сўрдилар: «Нечун
Менинг савобимни этмадинг ғорат?
Fафлатдан уйғотдинг мени, эй, малъун,
Қайдан пайдо бўлди сенда бу одат?!..»
Шайтон жавоб берди: «Уч-тўрт ой бурун,
Қазо бўлганида сабоҳий тавоб,
Сен пушаймон айлаб, куйганинг учун,
Хадя этилганди етмиш минг савоб.
Бекор уйғотмадим сени тавобга,
Сени бир савобга айладим маҳкум.
Маҳкум айлаб сени битта савобга,
Етмиш минг савобдан айладим маҳрум…»
6.ҲОЛ ТАСДИFИ
Бир кун сўрадилар:
«Муршидингиз ким?..
Қайдан келди Сизга бу олий мақом?»
«Бир аёл… Мен уни муршид деб билдим…»
Тағин сўзларида этдилар давом:
«Ўзимда йўқ ҳолда кетардим бир кун,
Қалбимга Аллоҳнинг ишқи ёр эди.
Бир аёлни кўрдим, қўлда бир қоп ун,
«Шу қопни уйимга элтиб бер» деди.
Қўзғалган ғурурим имкон бермади,
Мен имкон ахтардим ғофил нафасдан.
Ишорат айладим, ўша ердаги
Битта арслон чиқиб келди қафасдан.
Ва қопни арслонга юкладим секин,
Ҳузур қилиб ҳолим, салобатимдан.
Бироқ, қўрқар эдим, хижолат эдим,
Ошкора кўрсатган кароматимдан…
«Кимни кўрдим дейсиз?..» Ундан сўрадим,
Аёл жавоб берди: «Бошим эгарман,
Аммо, кимни кўрдинг, деб сўраса ким,
Золим Боязидни кўрдим, дегайман…»
«Нега?..»
«Бу арслонни, Аллоҳ таоло
Яратмаган, ахир, ҳаммоллик учун.
Сиз унга юк ортиб қилдингиз хато,
Бу зулм, золимлик эмасми бутун?..
Эҳтимол, одамлар ҳайратдан айтар,
Боязид каромат кўрсатибди деб.
Бу ҳол – иззат талаб қилгандан баттар,
Бу ҳол – нафсингизни ясантирган зеб…»
Боязид дедилар: Ҳол, бу ҳавасдир,
Банданинг иймони қаттиқ бўлмаса.
Хар нечук каромат раво эмасдир,
Аллоҳ таолодан тасдиқ бўлмаса…
7.НАДОМАТ
Орифлар султони ёнидан бир кун
Бир ит ўтар эди сокин, безавол.
Итга тегиб ифлос бўлмаслик учун,
Ўзларини четга тортдилар дарҳол.
Бу ҳол қаттиқ ботди итнинг кўнглига,
Итнинг юрагини қоплади озор.
Бир лаҳза одамдай ўйга чўмди-да,
Ногоҳ тилга кириб сўйлади жонвор:
«Сизга кирим тегса, бўлманг ғамбода,
Ҳалол бўлар, агар ювилса уч бор.
Аммо, ювилса ҳам етти дарёда,
Нафсингизнинг кири покланмас зинҳор…»
«Кел, бирга бўлайлик, айбимиз – аён,
Нафимиз тегади бир-биримизга…»
«Сиз дўст бўлолмайсиз менга ҳеч қачон,
Насиб айламагай бу тақдир бизга.
Зеро, тош отади мени кўрса ким,
Сизни эса ҳамма тортади ошга.
Мени хўрлаб, Сизга айлашар таъзим,
Ахир, йўриғимиз, йўлимиз бошқа.
Мен ғамга ботаман эртани ўйлаб,
Сизнинг эгнингиз бут, кўнглингиз ҳам тўқ.
Зеро, омборингиз – буғдойга тўла,
Менда емоқ учун бирор суяк йўқ…»
Боязид қолдилар қайғуга чўмиб,
Ва надомат билан сўйладилар жим:
«Начора, орифлар султони бўлиб,
Хатто, бир кўппакка дўст бўлолмадим…»
8.ТАВАЖЖУҲ
Риёзатнинг асил маъноси надир,
Жон лашкари исён кўтарган танда?
Қай малҳам қалб кўзин айлагай басир,
Кўнгил гуноҳ билан хасталанганда?..
Ҳар нафас ёдидан айлагай назар,
Залолат қамраган кўнгилнинг сири.
Ўзаро ийланиб, қўшилса агар,
Истиғфор япроғи, тавба томири.
Тавҳид тўқмоғи-ла ботин, зоҳири
Туйилар, қон сизиб нолон сасида.
Истиғфор япроғи, тавба томири,
Қақшаган юракнинг ҳовончасида.
Ишқнинг оловида пишар бу малҳам,
Гар ёнса Аллоҳга ишқнинг олови.
Ва уни шифобахш айлагай ҳар дам,
Ўшал Муҳаммадий муҳаббат боли.
Руҳ ўз манзилига қайтар ёруғ юз,
Гуноҳлар қувилар гуноҳкор дилдан.
Тановул этилса кечаю кундуз,
Бу малҳам, қаноат қошиғи билан…
АБДУХОЛИҚ FИЖДУВОНИЙ
(Ўн бир дастур)
Кириб чиққан нафас ноласидаги
Ҳузур-ҳаловатдан хабардормисан?
Ўшал икки нафас орасидаги
Нафасингда, ўзинг бормисан?!..
Олис-олис йўлда, ҳар бир қадамдан
Кўтарилиб кетган чанг-ғубормисан?
Оёғинг остига, ерга қадалган
Назарингда, ўзинг бормисан?!..
«Хожагон» йўлида, охири бахайр
Риёзат юкига битта нормисан?
Ватан ичра Ватан маъносига сайр,
Сафарингда, ўзинг бормисан?!..
Ҳаққа ҳамроҳмисан хилват қўйнида,
Анжуманда халққа йўлдош, ёрмисан?
Ўша оломоннинг кўзи ўнгида,
Жавҳарингда, ўзинг бормисан?!..
Тавҳид калимасин айладингми ёд,
Тил билан дилингга мададкормисан?
Зикрда кўзларинг юмилган заҳот,
Саҳарингда, ўзинг бормисан?!..
Ҳар бад, ҳар балони қувдингми дилдан,
Нафсингга дормисан ё бе дормисан?
Собит ҳақиқатнинг, ёлғондан қилган
Ҳазарида, ўзинг бормисан?!..
Нигоҳ тиғи, аввал, қалбга раводир,
Бегона ҳисларга тутқун, хормисан?
Неку бад жангида, хавфу хавотир,
Хатарингда, ўзинг бормисан?!..
Завқ йўлида, шуҳуд ойнаси берган
Ҳузур ҳолидаги оҳу зормисан?
Ўздан кетмай, мурид истило этган
Зафарингда, ўзинг бормисан?!..
Қабзу баст ҳолига айлаб таважжуҳ,
Дунёни бағрига олган ғормисан?
Шукрингдан, узрингдан тополган шукуҳ,
Кафанингда, ўзинг бормисан?!..
Кўнгилни ёритган ул қароғингда
Ўргимчак тўқиган ўшал тормисан?
Зикр айлаган чоғ, тоқ саноғингда,
Қадарингда, ўзинг бормисан?!..
Аён бўлса юрак муроқабаси,
Қалб илмига шоён бир мозормисан?
Тутқун жоннинг синиб кетган қафаси,
Баданингда, ўзинг бормисан?!..
АБДУЛҚОДИР ГИЛОНИЙ ЗИКРИ
Бир кеча Ҳазрати Рисолатпаноҳ
Тушларида аён бўлди бир тилсим.
Тўққиз чироқ ёғду таратиб ногоҳ,
Бир чироқ нурига сингиб кетди жим…
Маҳбублар ёритар дорилбақони,
Кўнгил аҳлига хос бу жалолу жоҳ.
Қиёмат кунида маҳмуд мақоми
Мажзублар руҳига бўлгай қароргоҳ.
Риёзат ўтида ёниб кетди нафс,
Кўнганда шайтоннинг васвасасига.
Оллоҳ даргоҳига етиб борди арз,
Ошиқлик, маъшуқлик мартабасида.
Меърож туни етти қават кўкдан сўнг
Арш ёвуқ келганда теппаларида,
Султонул анбиё оёқларининг
Изи қолди Ҳазрат елкаларида.
Эранларга шайтон сиёғи аён,
Йўлдан оздиргайдир хосу авомни.
Fавсул Аъзам дерлар, ўшадир шайтон,
Ҳалол қилдим деса барча ҳаромни.
Хар куни ибодат фарзини Ҳазрат
Бир оёқда туриб этганда адо,
Нидо келди: «Айтгил, қаддама ҳазаҳ
Ало рақбата кулли валиюллоҳ!»(1)
Истакдан мосуво имон пирлари,
Оғиб кетолмагай ризо, ваҳмига.
Шукр эшигидай, олам сирлари
Очилгайдир, фақат, кўнгил аҳлига.
Дунёвий ишқ аҳли нафс балосига
Чора тополмади минг йил йўл босиб.
Юрак қавмидай дард ақрабосига
Таслим мартабаси бўлди муносиб
Ё ориф айлаган ё телба қилган,
Фано мақомига элтувчи роҳлар.
Дунёнинг ишига машғуллик билан
Дунёдан фориғдир валиюллоҳлар.
Хеч қачон сиғмагай воҳидлик завқи,
Вужуднинг омонат кошонасига.
«Илондай пўст ташлаб»(2) худонинг халқи
Бош қўяр қурбининг остонасига.
Очса мушоҳада боргоҳи бағир,
Машаққат, қийноқлар роҳат бағишлар.
Ўзидан Оллоҳни сўрамас тақир,
Оллоҳдан ўзини сўрар дарвишлар.
Рамазон ойида руҳоний гўдак
Саҳардан шомгача эммас онасин.
Оллоҳнинг чинакам ошиқларига
Шоёндир фақирлик хилватхонаси.
Тазарру қўлида жон берган гуноҳ
Бошин эгиб турар тирик тавбамга.
Дунёдаги барча хос валиюллоҳ
Иқтидо қилмоқда Fавсул Аъзамга…
________________
1-«Қадамим жами авлиёларнинг гарданларигадир!»
2-Боязид Бистомий ҳоли.
БАҲОУДДИН НАҚШБАНД ЗИКРИ
1.САОДАТ ЛИБОСИ
Бир куни ҳикоя қилдилар Ҳазрат:
«Қиш эди, ҳис этдим жазба ҳолини.
Оёқяланг кездим тоғу тошларда,
Хатто, товонларим кетди ёрилиб.
Гоҳ ҳузур қилиб гоҳ ҳайратланардим,
Ўз ҳолимдан ўзим эмасдим огоҳ.
Хожам Амир Кулол ҳазратларининг
Суҳбатларин кўнглим тусади ногоҳ.
Бордим, талабалар бўлган эди жам,
Ҳазратнинг ўзлари тўрда эдилар.
«Ким бу?» деб туйқусдан сўради Хожам,
«Баҳоуддин» дея жавоб бердилар.
Мени ҳайдадилар ушбу мажлисдан,
Хожам амри билан бўлдим бадарға.
Юрагим ёнарди ўжар бир ҳисдан,
Мен тайёр эмасдим бундай хатарга.
Собит туйғуларим йитиб кўнгилдан,
Кимгадир сочмоқчи бўлдим қаҳримни.
Аллоҳ таолонинг эҳсони билан
Қайтардим саркашлик қилган нафсимни:
«Эй, нафс, мен енгаман бундай хўрликни,
Хеч қачон бўлмасман истагимга қул.
Мени енголмаган бу кўргуликни
Аллоҳ даргоҳида айлагай қабул…»
Ҳазрат эшигида қолдим мен ётиб,
Тонггача қор ёғиб кўмди лошимни.
Бомдодга чиққан чоғ, олдилар босиб,
Ҳазрат, қор ичида қолган бошимни.
Холатимни кўриб, ҳолимни кўриб,
Мени ичкарига олдилар Ҳазрат.
Диллари муршидлик меҳрига тўлиб,
Таважжуҳда бўлиб, бердилар мадад.
Суғуриб муборак қўллари билан,
Кирган тиканларни, оёқ-танимга.
Тасалли бердилар бошимни силаб,
Сўнг малҳам сурдилар яраларимга.
Марҳамат этдилар: «Гар кимда мангу
Руҳоний файзи бор, ўша ошиқдир.
Ўғлим, қалбингизни безаган ушбу
Саодат либоси Сизга лойиқдир!..»
2.ХАҚ СИРИ
Бир тун қабристонда кезардим ёлғиз,
Жазаба ҳолидан қилардим ҳузур.
Уч буюк зот ётган мозорнинг ожиз
Чироқлари хира сочар эди нур.
Қиблага юзланиб, кетдим ўзимдан,
Атрофда одам кўп, мен эдим карахт.
Шу лаҳза кўринди менинг кўзимга,
Яшил ёпинчиқ-ла безатилган тахт.
Теваракка боқдим ахтариб нажот,
Ўйладим, бу ҳолат, балки, онийдир.
Кимдир деди: «Тахтда ўтирган ул зот,
Ҳазрат Абдухолиқ Fиждувонийдир…»
Одоб билан салом бердим Ҳазратга,
Қўлларини ўпдим, қилиб пок ният.
Интизор эдим мен олий даъватга,
Хазрат айладилар менга насиҳат:
«Алҳол сизга ёвуқ келар йироқлар,
Бу ҳам Аллоҳнинг бир кароматидир.
Қабр бошидаги хира чироқлар,
Юксак мақомингиз аломатидир.
Илм, қобилият жавоҳирлари
Кўнгил жилосидир, амал қилсангиз.
Аён бўлар Хақнинг махфий сирлари,
Чироқ пилигидай кўтарилсангиз…»
3.ИБРАТ
Ботил туйғулардан бўлгандим зада,
Истагим қўлида чалинмаган соз.
Бир кун кўриб қолдим қиморхонада,
Берилиб ўйнарди икки қиморбоз.
Атрофда нима бор, қилмасди парво,
Тикишга ҳам тайёр эди бошини.
Қўли баланд келди бирининг ногоҳ,
Ва бири бой берди бор дунёсини.
Қиморбоз дер эди завқ билан: «Не ғам,
Топган-тутганимдан айрилдим чиндан.
Молу мулким тугул, бошим кетса ҳам,
Зинҳор воз кечмайман ушбу йўлимдан…»
Мен шунда англадим, ошиқ руҳига
Робита бўлолмас завқу шавқ ирси.
Восил бўлдим олис шавқ шукуҳига,
Менга ибрат бўлди қиморбоз ҳирси.
4.ИЛТИФОТ МЕЪЁРИ
Меҳрим беҳад эди зодаларимга,
Уларни эркалаб суярдим бот-бот.
Бир куни оилам, болаларимга
Қилдим керагидан ортиқ илтифот.
Ногоҳ қулоғимнинг остида ёниб,
Бир махфий сас-садо чақмоқдай чақди:
«Айтгил, келмадими, ҳар недан тониб,
Аллоҳга қайтишнинг фурсати, вақти?!..»
Буни тинглаб, бирдан ўзгарди ҳолим,
Недир юрагимни ташлади ёриб.
Либосимни ювдим, йиғиб мадорим,
Fусл қилдим яқин дарёга бориб.
Кейин икки ракат намоз ўқидим,
Тавба қилдим, гуноҳ қилмаслик учун.
Хар недан қўл узиб, кўнгил узиб жим,
Аллоҳ таолога қайтдим бус-бутун.
Жоним қолиб кетар эди кафанда,
Дилимда ёнмасди имон ёғдуси,
Гуноҳга ботардим, ушалмаганда
Ўша икки ракат намоз орзуси…
5.ТАХАММУЛ
Бир куни тўсатдан қолганимда оч,
Нафсим ҳаддан ошиб, қутурди ёмон.
Бу ҳол етаклади мени ноилож,
Хожа Баҳоуддин Бухорий томон.
Хазрат яқин келиб, энсамга қаттиқ
Урдилар, бақирдим калтак зарбидан.
Нима бўлганини билмайман аниқ,
Халос бўлган эди қалбим дардидан.
Ҳазрат Баҳоуддин аччиқландилар:
«Наъра тортмай, сабр қилсайдинг, нодон,
Ишинг битар эди бир суҳбат билан,
Ва ўз мақсадингга етардинг осон!..»
6.ТАВАККУЛ
Ҳазратни ахтариб Хуросон сари
Йўл олдим дуч келган кемага миниб.
Азон айтдим, кема аҳлининг бари
Намозга турмади тонгда эриниб.
Зиллат, залолатнинг йўлин тўсмадим,
Нафсим таом тусаб, мени этди лол.
Бу ҳол қаршисида ҳолим ўзгариб,
Аллоҳга ёлвориб, қилдим арзи ҳол:
«Аллоҳим, ким сендан розилик сўрса,
Неки лозим бўлса, айларсан эҳсон.
Ризойингдан ўзга, ёдингдан ўзга
Нарса тиламасман сендан ҳеч қачон!..»
Егуликни едим, безиб нафсимдан,
Биёбон бағрида кезардим сарсон.
Ногоҳ пайдо бўлди менинг қаршимда
Ўйноқлаб югурган бир сурув жайрон.
Мени кўриб ҳар ён қочди оҳулар,
Хожанинг руҳидан нажот истадим:
«Самимий бўлганда, қочмасди улар,
Агар бу йўлдаги орзу-истагим…»
Шу ўй адоғида ҳолим ўзгариб,
Жайронлар олдимга келдилар яқин.
Менинг атрофимда улар тўпланиб,
Юзларин юзимга ишқади майин…
Ҳазрат суҳбатига эришганда зор,
Қон сачраб кетарди оҳ-фиғонимдан.
Улар атворимдан мени хабардор
Ва огоҳ этдилар ҳақир ҳолимдан:
«Қаровсиз юракни қўриқлар умид,
Эгасиз қалб турса муҳаббатга шай.
«Умрим зое кетди» демагай мурид,
«Буни аввал билган бўлсайдим» дегай…»
7.ТАВБА
Ҳазрат Баҳоуддин зиёратига
Шайх Шоди деган зот этганда қусур,
Гуноҳи акс этиб қиёфасида,
Бир куни Ҳазратдан сўради узр.
Хазрат бу ҳолатдан огоҳ эдилар,
Шайх Шодига қараб дедилар малул:
«Шифоси бор гуноҳ афу этилар,
Бедаво узрлар этилмас қабул…»
Шайх Шоди Ҳазратга боқди умидвор,
Ноласи титратди нурли гўшани:
«Сиз учун атаган бир ҳўкизим бор,
Қабул айланг, Сизга берай ўшани…»
«Девор орасига анчадан буён
Яшириб қўйган қирқ олтинингиз бор.
Қабул этилгайдир узрингиз шу он,
Ўша олтинларни этсангиз нисор…»
Шайх Шоди таажжуб ичра қолди лол,
Ушбу воқифликдан ҳайратга чўкди.
Яширган қирқ дона олтинни дарҳол
Келтириб Ҳазратнинг олдига тўкди.
Хазрат олтинларни санаб бирма-бир,
Ажратиб қўйдилар бир донасини.
Қолган олтинларни шайхга қайтариб,
Айтдилар бу ҳолат хулосасини:
«Деҳқончилик қилинг, битта ҳўкизни
Сотиб олинг олтин тангаларига.
Ўша йиғиштирган ҳосилингизни
Тарқатинг Аллоҳнинг бандаларига!..»
Шайхдан сўрадилар: «Қайдан келганди,
Хазрат ажратган ул бир дона олтин?..
Шайх деди: «Қиморда ютиб олгандим,
Ҳазратимга шогирд тушмасдан олдин…»
8.МУРШИД МАРХАМАТИ
Хожа Баҳоуддин англар эдилар
Ўзлари ўтирган олий мавқени.
Бир кун шогирдларга савол бердилар:
«Мен Сизни топдимми ё сизлар мени?..»
Барча деди: «Сизни топганмиз бизлар,
Бизлар талпинганмиз, фақат, Сиз жониб».
«Ундай бўлса, мени топинглар излаб»
Дея бир лаҳзада бўлдилар ғойиб.
Шогирдлар Ҳазратни ахтариб бу дам
Чопдилар ҳар ёнга, чопдилар ҳайрон.
Топа олмадилар изларини ҳам,
Айтган гапларига бўлиб пушаймон.
Сўнг дедилар: «Маъзур тутинг, Ҳазратим,
Бу ҳолдан биз огоҳ эмасдик ҳаргиз.
Сиз билан суҳбатга ета олур ким,
Ўзингиз марҳамат кўрсатмасангиз?..»
9.АВФ
Хожа Баҳоуддин ҳазратларига
Адабсизлик қилди бир зот бир куни.
Ҳазрат эрк бермасдан ғазабларига,
Табассум-ла қарши олдилар уни.
Ногоҳ оғир дардга йўлиқди у зот,
Кўтара олмади ёстиқдан бошин.
Рамақижон бўлиб ахтарди нажот,
Дарҳол тавба қилди англаб хатосин.
Дори-дармонлар ҳам бермасди мадад,
Дарднинг чангалида қақшаб жон-тани.
Бундан огоҳ бўлиб, бир куни Ҳазрат
Уйига бордилар ҳол сўрагани.
У деди: «Авф этинг, ранжитдим Сизни,
Адабсизлик қилдим Сизга, Ҳазратим…»
Ҳазрат дедилар: «Йўқ, хотирингизни
Жам қилинг, кўнгилдан олиб ташладим.
Дилимиз ўшанда ранжиган эди,
Алҳол ой толаси янглиғ мусаффо.
Қўрқманг, тузаласиз, ўз бандасига
Дард бериб, шифо ҳам бергайдир Аллоҳ.
Муршидлар – қиличдир қинидан чиққан,
Кўзни қамаштиргай ўти, яллиғи.
Омонлик топмайди унга йўлиққан,
Зеро, бу қиличнинг ўткирдир тиғи.
Унутманг, бу қилич келтирмас завол,
Залолатдан асрар, гуноҳдан асрар.
Муршидларнинг кўнгли чекса-да озор,
Улар ҳеч кимсага қилич урмаслар.
Муршидлар дардини ютади ичга,
Марҳамат соҳиби – муршидлар бари.
Ўзини уради ушбу қиличга,
Одамзоднинг бало ахтарганлари…»
10.КАРОМАТ
Тасаввуф йўли бу – узундан-узун,
Руҳини қобиққа ўраганларга.
Ҳазрат Баҳоуддин Бухорий бир кун
Дедилар каромат сўраганларга:
«Бизларнинг каромат ошкору аён,
Шунча гуноҳ билан, соғу саломат,
Ер юзида яшаб юрибмиз ҳамон,
Булурми бундан ҳам ортиқ каромат?!..»
11.ПАРДА
Ҳазрат Баҳоуддин, дўст-танишларга
Ваъда бергандилар қай бир суҳбатда:
«Қандай ўлиш керак?
Ул дарвишларга
Ўргатаман қазо келган муҳлатда…»
Сўнгги дам…
Қулларин очиб дуога,
Кафтларини юзга суртиб… Қотдилар…
Парда тортган каби ёруғ дунёга,
Ўз қуллари билан…
Кўзни ёпдилар…
12. МАҚСАД ТАЛАБИ
Ҳазрат дейдиларки:
«Мақсад талаби
Буткул ошкор айлар тийнатингизни.
Ёрга чексиз меҳр кўрсатган каби,
Ундан дариғ тутманг ҳимматингизни.
Мақсад – кўнгилларга ёқилган чироқ,
Бу нурни дилимдан ўчирмагайман.
Мақсад талаб этса,
Бошимга оёқ
Қўйиб ўтмасангиз, кечирмагайман!…»
ТЎРТЛИКЛАР
Гар сен порламасанг, ҳамал порлайди,
Гар сен зорламасанг, касал зорлайди.
Мен маҳтал турибман битта имога,
Гар сен чорламасанг, ажал чорлайди.
* * *
Гуноҳда не гуноҳ, йўқдир бегуноҳ,
Залолат йўлидан ҳамма ҳам ўтар.
Жонмисан, танмисан, гадомисан, шоҳ,
Билдингми? Иқрор бўл!.. Қилдингми? Кўтар!..
* * *
Охири ёлғондир барча эртакнинг,
Ахир, тамом бўлмас эски эртаклар.
Меҳнати ҳалолдир, фақат, эшакнинг,
Халол меҳнат қилар, фақат эшаклар.
* * *
Дардинг ортса, дардларинг ортса,
Тўзим берсин дарди борларга.
Дўстинг сотса, дўстларинг сотса,
Инсоф берсин харидорларга.
* * *
Ёрдам кутма ёру дўстингдан,
Сендан ёрдам кутмаса улар.
Ўлсанг, йиғлар сенинг устингда,
Ўлмай қолсанг, устингдан кулар.
* * *
Қора тун қўйнидан чиқиб келар моҳ,
Хаттоки, жон чиқар бир кун қамоқдан.
Сайёҳ чиқмас экан саёқдан ҳеч гоҳ,
Авлиё чиқмаскан ялангоёқдан…
* * *
Сой бўласан – чаман бўлмайсан,
Ой бўласан – олам бўлмайсан.
Той бўласан – саман бўлмайсан.
Бой бўласан – одам бўлмайсан!
* * *
Ўз жонимга ўзим қалқону тиғман,
Ўзим қобиқману ўзим фориғман.
Юрагимда кезар ялангоёқлар,
Ишқнинг пойгоҳида қолган чориқман.
* * *
Изламасман йўқолсанг, йитсанг,
Гарчанд, сўнгги чора бўлсанг ҳам.
Итсан, итсан, барибир итсан,
Оқ бўлсанг ҳам, қора бўлсанг ҳам.
* * *
Эй, Ажал! Бунчалар худбинсан нечун?!..
Гуноҳдай, юракдан қувғинсан нечун?!..
Хаёт чаманидан сара гул узиб,
Сўнг ерга ташлаган гулчинсан нечун?!..
* * *
Мендан жон сўраган эдинг, эй, Бало,
Айт, сенга қачон жон бермаган эдим?
Айтгил, нега сенинг бир бетинг қаро?
Нечун қаро, менинг ҳар икки бетим?!..
* * *
Бандалик – барчага қисмат эрур бул,
Фақат, ёнган жонлар ёниб бўлгай кул.
Раҳмат қилган бўлсин Сизга Худойим,
Эй, гулчин ажалнинг қўлидаги Гул!..
* * *
Ўлим – Хақ, баъзида, қозисан, Ажал!
Баъзан, қиёматнинг созисан, Ажал!
Мен дунё ортидан қувиб етмадим,
Мени қувиб етган тозисан, Ажал!..
* * *
Инсофли бўл, дерлар, ўғри бўлсанг ҳам,
Ичингдан пишгансан, аслида, ғўрсан.
Сен кимнинг гапига кирдинг, эй, Одам?!..
Ўғри бўлармидинг, инсофли бўлсанг…
* * *
Эй, дўст, букун хосу авом жангида
Хақ талаб айлаган битта толибмиз.
Ва лекин, ҳалолу ҳаром жангида
Ва на мағлубдирмиз ва на ғолибмиз.
* * *
Букун мажнун бўлиб яшамоқ осон,
Букун мамнун бўлиб ўлмоқ қийиндир.
Хеч ким ишқ йўлида беролмайди жон,
Букун Фарҳодларнинг жони шириндир.
* * *
Ерда ер сотилар, осмонда осмон,
Сотилар – кўчада қолиб кетса эр.
Фақат, шоир зоти сотилмас осон,
Фақат, сотилади шоир ёзган шеър.
* * *
Бир юзи қораман – болалигимга,
Чорасиз чораман болалигимга.
Баъзида, одамдай яшагим келар…
Барибир бораман болалигимга.
* * *
Манзилим узоқдир, вақтинг етмайди,
Шодлик, бахт – насия, нақдинг етмайди.
Қадамим ўлчашга қаричинг етмас,
Қадримни ўлчашга ақлинг етмайди.
She’r balosiga qachon yo‘liqqanimni, harchand urinmay, eslay olmayman. Qishlog‘imizdagi bir imonli otindan yashirincha saboq olib yurgan opam, qo‘li bo‘shadi deguncha, arab imlosidagi qalin jildli kitobni ochib, azbaroyi ko‘p eshitmoqdan menga deyarli yod bo‘lib ketgan «Bismilloh deb bayon aylay, hikmat aytib, toliblarga durri guhar sochdim mano…» deb boshlanuvchi «Xikmat»ni burro-burro qiroat qilganda, bo‘g‘zimgacha tanchaga tiqilib eshitardim… (“She’r qadri” essesidan)
Odil IKROM
SHE’RLAR
DUNYONING TAGI
Bir yonda g‘am, bir yonda beg‘am,
Qon qonga, jon jonga qasd ekan.
Jon qadriga yetayin desam,
Kuygan jonning qadri past ekan.
Munofiqlar yorning ishqidan
Mast bo‘lmagan mayparast ekan.
Nomi ulug‘ ekan rizqidan,
Ohangidan avji past ekan.
Balogardon bo‘lmadi hech kim,
Chunki, balo zabardast ekan.
Bu dunyoning tagiga yetdim,
Bu dunyoning tagi past ekan…
NIMA QILAMIZ?
Men odam, sen pari… Nima qilamiz?
Sen yoshu men qari… Nima qilamiz?
Sh.Nuriddin
Xavflidir qorong‘i yurak yurtining
Sog‘inchi, safari…
Nima qilamiz?..
G‘aribdir xotira, xayol ufqining
Shomidan sahari…
Nima qilamiz?..
Qolmadi odamiy maxluqotlarning
Haromdan hazari…
Nima qilamiz?..
Oshimiz zahardir,
Sarxur zotlarning
Osh bo‘ldi zahari…
Nima qilamiz?
Yuraklarda ishonch yo‘qoldi bir kun,
Kelmadi xabari…
Nima qilamiz?..
Jonimni sadaqa qildim ishq uchun,
Ilmadi nazari…
Nima qilamiz?..
Sotilar arzonga, sotilar tekin,
Odamzod javhari…
Nima qilamiz?..
Shaytonga tosh otdik, tegmadi, lekin
Shaytonga zarari…
Nima qilamiz?..
Ko‘zimga olovday ko‘ringan cho‘g‘lar
Ko‘ngillardan nari…
Nima qilamiz?..
Yonu atrofimda daydigan o‘qlar —
Jonga tegdi bari…
Nima qilamiz?!..
OLISLARDA
Bu olamda o‘zimday
Bir odam topganimda,
O‘zimga, o‘zgalarga
Bu qadar achinmasdim.
Daryo bo‘lgan ko‘ngilning
Qa’riga botganimda,
Yo‘l boshida Avvaldan
Azalga yaqinlashdim.
Ba’zan, ikki dunyoga
Qo‘l siltadim so‘kinib,
Ba’zida, dag‘allashdim,
Ba’zida, mayinlashdim.
Oti ulug‘ zotlarning
Turbatiga to‘qinib,
Nafs dardiga yo‘liqqan
Kasalga yaqinlashdim.
Orqadan sanchilganda
To‘mtoqlikning tig‘lari,
Otam tirik bo‘lsa ham,
Yordamga chaqirmasdim.
Men chorlagan maydonga
Birorta mard chiqmadi…
It, mushuklar aro jang-
Jadalga yaqinlashdim.
Oqibatdan lof urgan
Nokaslarda, men nodon
Ishqu diyonat ko‘rsam,
Bu gapni gapirmasdim.
Kimdir menga yor edi,
Kim do‘st edi qadrdon…
Ajal yaqinlashmasdan,
Ajalga yaqinlashdim…
UCHINCHI DUNYO
Vahdat sharobidan ko‘ngil bo‘lar mast,
Diling bilan bitta bo‘lsa zaboning.
Ikki dunyoda ham boshi qo‘shilmas,
Tilagi bir bo‘lgan ikki gadoning.
Qo‘limizdan kelsa, yordam beraylik
So‘zlarning bag‘rida ungan xunyoga.
Shohlar zeriktirdi, kelgin, ketaylik,
Gadolar bir-birin suygan dunyoga…
BUQALAMUN
Bir kun oshkor bo‘lib chiqadi darding
Ichingdan isitmang, issig‘ing bilan.
Kecha yamog‘ingni ko‘z-ko‘z qilarding,
Bugun maqtanasan yirtig‘ing bilan.
Qashshoqlik tantana qilgan zamonda
Sir tutding yomonlik va nekligingni.
O‘zligin anglagan dorilomonda
Yashirasan oddiy o‘zbekligingni…
Bugun o‘q topolsang darhol otarding,
Kecha bag‘ir ochgan sirdoshlaringni.
Kecha o‘z dardingni to‘kib solarding,
Bugun yashirasan ko‘z yoshlaringni.
Kecha chopqilarding echkiday sho‘xchan,
Bugun og‘iliga qamalgan govsan.
Kecha eding sen tog‘ qazigan ko‘hkan,
Kecha go‘r emasding…
Bugun go‘rkovsan…
TAQRIZ
Aqling bo‘ldi boshingga balo,
Qalbing mahkum og‘ir jazoga.
Endi qaydan izlaysan davo,
O‘z ichingdan chiqqan baloga.
Eh, bedavo dardga yo‘liqding
Va umringni aylading xazon.
Noming chiqdi, kitobing chiqdi,
Sendan shoir chiqadi qachon?..
***
Mayli, o‘taversin besh kunlik dunyo,
Mendan ham qoladi, sendan ham qolar.
Suyukligim mening, qilmagil parvo.
Ikkimizdan qolsa – bitta g‘am qolar.
Biz, faqat, dunyoning g‘amini yedik,
Nima ham der edim, nima ham deyin.
Bizlar besh kun burun ajralgan edik,
Bizlar uchrashamiz besh kundan keyin.
BOYAZID BISTOMIY ZIKRI
1.DUO
Qahraton… Sovuq qish kechasi edi,
Izg‘irin yurakka solardi g‘uluv.
Boyazidning bemor volidalari
Yotgan joylarida so‘radilar suv.
Boyazid buloqqa bordilar darhol,
Ko‘zani to‘ldirib keldilar shu dam.
Uyquga ketgandi volida takror,
Ko‘zlari qiymadi uyg‘otishga ham.
Yumilib ketsa-da ko‘z qarog‘lari,
Shu holda kutdilar allaqancha vaqt.
Sovuqdan muz qotgan qo‘l, barmoqlari
Ko‘zaga yopishib qolgandi karaxt.
Qo‘lda ko‘za bilan qildilar toqat,
Sovuqning ta’siri kelmasdi malol.
Horg‘in ko‘zlarini ochib nihoyat,
«Suv» deb ingrandilar ona bemajol.
Ona ko‘zlarini ohista ochib,
Boyazidni ko‘rib, qoldilar hayron.
O‘g‘il turar edi sovuqdan qotib,
Suv to‘la ko‘zani ko‘tarib hamon.
«Ayt, ko‘zani yerga qo‘ymading nechun,
Nega sen qo‘lingda turibsan tutib?..»
«Uyg‘onsangiz darhol suv berish uchun,
Mahtal qilmay deya turibman kutib…»
Boyazid ko‘zani yerga qo‘yguncha,
Volida duoga ko‘tardilar qo‘l:
«Yo, Rabbiy, men endi o‘la-o‘lguncha
O‘g‘limdan roziman, sen ham rozi bo‘l!..»
2.VALOYAT
Hazratga dedilar: «Tabarruk zotsiz,
Marhamat etgaysiz xosu avomga.
Ruhiyat mulkiga siz bir najotsiz,
Qanday erishdingiz yuksak maqomga?..»
Hazrat so‘yladilar: «Oydin bir tunda
Ajib hol chulg‘adi, Bistomdan chiqdim.
Atrof yorug‘ edi, sokin jununda
O‘zimni unutib ketar edim jim.
Birdan bo‘ldi ko‘zim o‘ngida paydo,
Mumtoz, mahobatli bir oliy maqom.
Bu yuksak hilqatning nazdida, hatto,
O‘n sakkiz ming olam edi notamom.
Meni jazba holi chulg‘adi o‘shal,
Butkul aqlu hushdan begona edim.
«Yo, Rabbiy, buncha keng, bunchalar go‘zal,
Muhtasham bu dargoh nechun bo‘sh?» dedim.
Sado keldi: «Ushbu dargohga hech kim
Kelmagani bois bo‘sh emasdir bul.
Bunda har qanday zot topolmas to‘zim,
Noloyiq kimsalar etilmas qabul…»
Nogoh yuragimdan bir orzu toshdi,
Cho‘kdim nadomatning tubsiz ohiga:
«Men ham shafoatchi bo‘lsaydim, koshki,
Xar kim bu dargohga erishmog‘iga…»
Shafoat maqomi – Payg‘ambarga xos,
Barcha gunohimiz, savobimizga…
Seskandim, o‘zimni qilgandek qiyos,
Muhammad Mustafo janobimizga.
Tazarru ayladim o‘sha lahzada,
O‘ylagan o‘yimdan darhol kechdim voz.
Eshitdim, qalbimni solib larzaga,
Foyibdan keldi bir sehrli ovoz:
«Tingla, ey, Boyazid, senday ogohga
Sulton-ul-orifin maqomi joiz.
Sulton-ul-anbiyo, Rasulullohga
Odob, muhabbating, hurmating bois.
Zero, mosuvodan yuz burding badar,
Nolasi ruhga rizq taratgan naysan.
Yuksalding, endi sen Qiyomat qadar,
Sulton-ul-orifin deb eslangaysan!..»
3.DA’VAT
Hazrat qabristonda ko‘p kezardilar,
Ruhlarni ziyorat aylardilar mo‘l.
Bir kecha aylanib yurganlarida,
Tayoq bilan urdi tungi qorovul.
Tun edi, qorovul yig‘olmay esin,
Xazratni o‘g‘ri deb o‘yladi chog‘i.
Yana bir necha bor urgandan keyin,
Sindi qo‘lidagi irg‘ay tayog‘i.
Xafa bo‘lmadilar Boyazid, garchand,
Aqlga sig‘masdi bu hol talqini.
Uyga yetib kelgach, talabalardan
So‘radilar singan tayoq narxini.
So‘ng bir shogirdlari orqali shu kun,
Qorovul nomiga bitib maxsus xat,
Bir talay shirinlik va bir miqdor pul
Berib yubordilar shod, mamnun Hazrat.
«Muhtaram qorovul, men o‘sha tungi
Aybimga chin dildan iqrorman chunon.
Meni tayoq bilan urdingiz, chunki,
Siz meni o‘g‘ri deb qildingiz gumon.
Meni urmasdingiz, bevaqt, bemahal,
Sizning tinchingizni buzmaganimda.
Ehtimol, sinmasdi tayog‘ingiz ham,
Kechasi qabriston kezmaganimda.
Men sizga shirinlik berib yubordim,
Va singan tayoqning evaziga pul.
Haydang yurakdagi g‘ashlik, g‘uborni,
O‘sha shirinlikdan aylab tanovul…»
Yosh qorovul ushbu maktubni o‘qib,
Alloh ishqi bilan yuragi to‘ldi.
Dunyoviy tashvishlar bahridan o‘tib,
Haqiqat yo‘liga ravona bo‘ldi…
4.HAJ SAVOBI
Boyazid Bistomiy Haj ziyoratin
Qirq besh bor chin dildan etganda ado,
Vasvasaga tushib, o‘z itoatin
Unutgan nafslari ayladi da’vo:
«Hamma ham sen kabi, ushbu borliqda
Qirq besh bor Haj qilish baxtiga yormi?
Ruhoniyat ichra taqvodorlikda
Boyazid, ayt, senga o‘xshagan bormi?..»
Juda og‘ir botdi Hazrat qalbiga,
Nafsning xurujidan yangragan talab.
Dedilar, Arofat tepaligida
To‘plangan olomon tomonga qarab:
«Xaloyiq! Eshiting mening gapimni,
Botil bo‘ldi butkul qilgan toatim.
Beraman qirq besh bor qilgan hajimni,
Agar bitta nonga sotib olsa kim!..»
«Men olaman!» deb non uzatdi kimdir,
Alloh yetgan kabi uning dodiga.
Hazrat nonni olib, burdalab bir-bir,
Tashladilar bir och kuchuk oldiga…
5.EHSON
Sultonul-orifin turolmadilar,
Bir tun, uyqu bosib, tong namoziga.
Yig‘lab-siqtadilar, chidolmadilar,
Tonggi ibodatning bu qazosiga.
Juda og‘ir botdi ibodat tarki,
Qoldilar pushaymon, qoldilar xomush.
Shu qadar o‘kinib ingradilarki,
Nihoyat, g‘oyibdan keldi bir tovush:
«Boyazid, gunohdan erursan xalos,
Zero, qilmishingdan o‘zing pushaymon.
Seni afu etdim, yetmish ming namoz
Savobini senga ayladim ehson!..»
Oylar o‘tdi, namoz vaqti ham yetib,
Shirin uyqu bosdi ularni tag‘in.
Shu lahza u zotni uyg‘otdi turtib,
Talvasaga tushgan shaytoni lain.
Boyazid uyg‘onib so‘rdilar: «Nechun
Mening savobimni etmading g‘orat?
Faflatdan uyg‘otding meni, ey, mal’un,
Qaydan paydo bo‘ldi senda bu odat?!..»
Shayton javob berdi: «Uch-to‘rt oy burun,
Qazo bo‘lganida sabohiy tavob,
Sen pushaymon aylab, kuyganing uchun,
Xadya etilgandi yetmish ming savob.
Bekor uyg‘otmadim seni tavobga,
Seni bir savobga ayladim mahkum.
Mahkum aylab seni bitta savobga,
Yetmish ming savobdan ayladim mahrum…»
6.HOL TASDIFI
Bir kun so‘radilar:
«Murshidingiz kim?..
Qaydan keldi Sizga bu oliy maqom?»
«Bir ayol… Men uni murshid deb bildim…»
Tag‘in so‘zlarida etdilar davom:
«O‘zimda yo‘q holda ketardim bir kun,
Qalbimga Allohning ishqi yor edi.
Bir ayolni ko‘rdim, qo‘lda bir qop un,
«Shu qopni uyimga eltib ber» dedi.
Qo‘zg‘algan g‘ururim imkon bermadi,
Men imkon axtardim g‘ofil nafasdan.
Ishorat ayladim, o‘sha yerdagi
Bitta arslon chiqib keldi qafasdan.
Va qopni arslonga yukladim sekin,
Huzur qilib holim, salobatimdan.
Biroq, qo‘rqar edim, xijolat edim,
Oshkora ko‘rsatgan karomatimdan…
«Kimni ko‘rdim deysiz?..» Undan so‘radim,
Ayol javob berdi: «Boshim egarman,
Ammo, kimni ko‘rding, deb so‘rasa kim,
Zolim Boyazidni ko‘rdim, degayman…»
«Nega?..»
«Bu arslonni, Alloh taolo
Yaratmagan, axir, hammollik uchun.
Siz unga yuk ortib qildingiz xato,
Bu zulm, zolimlik emasmi butun?..
Ehtimol, odamlar hayratdan aytar,
Boyazid karomat ko‘rsatibdi deb.
Bu hol – izzat talab qilgandan battar,
Bu hol – nafsingizni yasantirgan zeb…»
Boyazid dedilar: Hol, bu havasdir,
Bandaning iymoni qattiq bo‘lmasa.
Xar nechuk karomat ravo emasdir,
Alloh taolodan tasdiq bo‘lmasa…
7.NADOMAT
Oriflar sultoni yonidan bir kun
Bir it o‘tar edi sokin, bezavol.
Itga tegib iflos bo‘lmaslik uchun,
O‘zlarini chetga tortdilar darhol.
Bu hol qattiq botdi itning ko‘ngliga,
Itning yuragini qopladi ozor.
Bir lahza odamday o‘yga cho‘mdi-da,
Nogoh tilga kirib so‘yladi jonvor:
«Sizga kirim tegsa, bo‘lmang g‘amboda,
Halol bo‘lar, agar yuvilsa uch bor.
Ammo, yuvilsa ham yetti daryoda,
Nafsingizning kiri poklanmas zinhor…»
«Kel, birga bo‘laylik, aybimiz – ayon,
Nafimiz tegadi bir-birimizga…»
«Siz do‘st bo‘lolmaysiz menga hech qachon,
Nasib aylamagay bu taqdir bizga.
Zero, tosh otadi meni ko‘rsa kim,
Sizni esa hamma tortadi oshga.
Meni xo‘rlab, Sizga aylashar ta’zim,
Axir, yo‘rig‘imiz, yo‘limiz boshqa.
Men g‘amga botaman ertani o‘ylab,
Sizning egningiz but, ko‘nglingiz ham to‘q.
Zero, omboringiz – bug‘doyga to‘la,
Menda yemoq uchun biror suyak yo‘q…»
Boyazid qoldilar qayg‘uga cho‘mib,
Va nadomat bilan so‘yladilar jim:
«Nachora, oriflar sultoni bo‘lib,
Xatto, bir ko‘ppakka do‘st bo‘lolmadim…»
8.TAVAJJUH
Riyozatning asil ma’nosi nadir,
Jon lashkari isyon ko‘targan tanda?
Qay malham qalb ko‘zin aylagay basir,
Ko‘ngil gunoh bilan xastalanganda?..
Har nafas yodidan aylagay nazar,
Zalolat qamragan ko‘ngilning siri.
O‘zaro iylanib, qo‘shilsa agar,
Istig‘for yaprog‘i, tavba tomiri.
Tavhid to‘qmog‘i-la botin, zohiri
Tuyilar, qon sizib nolon sasida.
Istig‘for yaprog‘i, tavba tomiri,
Qaqshagan yurakning hovonchasida.
Ishqning olovida pishar bu malham,
Gar yonsa Allohga ishqning olovi.
Va uni shifobaxsh aylagay har dam,
O‘shal Muhammadiy muhabbat boli.
Ruh o‘z manziliga qaytar yorug‘ yuz,
Gunohlar quvilar gunohkor dildan.
Tanovul etilsa kechayu kunduz,
Bu malham, qanoat qoshig‘i bilan…
ABDUXOLIQ FIJDUVONIY
(O‘n bir dastur)
Kirib chiqqan nafas nolasidagi
Huzur-halovatdan xabardormisan?
O‘shal ikki nafas orasidagi
Nafasingda, o‘zing bormisan?!..
Olis-olis yo‘lda, har bir qadamdan
Ko‘tarilib ketgan chang-g‘ubormisan?
Oyog‘ing ostiga, yerga qadalgan
Nazaringda, o‘zing bormisan?!..
«Xojagon» yo‘lida, oxiri baxayr
Riyozat yukiga bitta normisan?
Vatan ichra Vatan ma’nosiga sayr,
Safaringda, o‘zing bormisan?!..
Haqqa hamrohmisan xilvat qo‘ynida,
Anjumanda xalqqa yo‘ldosh, yormisan?
O‘sha olomonning ko‘zi o‘ngida,
Javharingda, o‘zing bormisan?!..
Tavhid kalimasin ayladingmi yod,
Til bilan dilingga madadkormisan?
Zikrda ko‘zlaring yumilgan zahot,
Saharingda, o‘zing bormisan?!..
Har bad, har baloni quvdingmi dildan,
Nafsingga dormisan yo be dormisan?
Sobit haqiqatning, yolg‘ondan qilgan
Hazarida, o‘zing bormisan?!..
Nigoh tig‘i, avval, qalbga ravodir,
Begona hislarga tutqun, xormisan?
Neku bad jangida, xavfu xavotir,
Xataringda, o‘zing bormisan?!..
Zavq yo‘lida, shuhud oynasi bergan
Huzur holidagi ohu zormisan?
O‘zdan ketmay, murid istilo etgan
Zafaringda, o‘zing bormisan?!..
Qabzu bast holiga aylab tavajjuh,
Dunyoni bag‘riga olgan g‘ormisan?
Shukringdan, uzringdan topolgan shukuh,
Kafaningda, o‘zing bormisan?!..
Ko‘ngilni yoritgan ul qarog‘ingda
O‘rgimchak to‘qigan o‘shal tormisan?
Zikr aylagan chog‘, toq sanog‘ingda,
Qadaringda, o‘zing bormisan?!..
Ayon bo‘lsa yurak muroqabasi,
Qalb ilmiga shoyon bir mozormisan?
Tutqun jonning sinib ketgan qafasi,
Badaningda, o‘zing bormisan?!..
ABDULQODIR GILONIY ZIKRI
Bir kecha Hazrati Risolatpanoh
Tushlarida ayon bo‘ldi bir tilsim.
To‘qqiz chiroq yog‘du taratib nogoh,
Bir chiroq nuriga singib ketdi jim…
Mahbublar yoritar dorilbaqoni,
Ko‘ngil ahliga xos bu jalolu joh.
Qiyomat kunida mahmud maqomi
Majzublar ruhiga bo‘lgay qarorgoh.
Riyozat o‘tida yonib ketdi nafs,
Ko‘nganda shaytonning vasvasasiga.
Olloh dargohiga yetib bordi arz,
Oshiqlik, ma’shuqlik martabasida.
Me’roj tuni yetti qavat ko‘kdan so‘ng
Arsh yovuq kelganda teppalarida,
Sultonul anbiyo oyoqlarining
Izi qoldi Hazrat yelkalarida.
Eranlarga shayton siyog‘i ayon,
Yo‘ldan ozdirgaydir xosu avomni.
Favsul A’zam derlar, o‘shadir shayton,
Halol qildim desa barcha haromni.
Xar kuni ibodat farzini Hazrat
Bir oyoqda turib etganda ado,
Nido keldi: «Aytgil, qaddama hazah
Alo raqbata kulli valiyulloh!»(1)
Istakdan mosuvo imon pirlari,
Og‘ib ketolmagay rizo, vahmiga.
Shukr eshigiday, olam sirlari
Ochilgaydir, faqat, ko‘ngil ahliga.
Dunyoviy ishq ahli nafs balosiga
Chora topolmadi ming yil yo‘l bosib.
Yurak qavmiday dard aqrabosiga
Taslim martabasi bo‘ldi munosib
Yo orif aylagan yo telba qilgan,
Fano maqomiga eltuvchi rohlar.
Dunyoning ishiga mashg‘ullik bilan
Dunyodan forig‘dir valiyullohlar.
Xech qachon sig‘magay vohidlik zavqi,
Vujudning omonat koshonasiga.
«Ilonday po‘st tashlab»(2) xudoning xalqi
Bosh qo‘yar qurbining ostonasiga.
Ochsa mushohada borgohi bag‘ir,
Mashaqqat, qiynoqlar rohat bag‘ishlar.
O‘zidan Ollohni so‘ramas taqir,
Ollohdan o‘zini so‘rar darvishlar.
Ramazon oyida ruhoniy go‘dak
Sahardan shomgacha emmas onasin.
Ollohning chinakam oshiqlariga
Shoyondir faqirlik xilvatxonasi.
Tazarru qo‘lida jon bergan gunoh
Boshin egib turar tirik tavbamga.
Dunyodagi barcha xos valiyulloh
Iqtido qilmoqda Favsul A’zamga…
________________
1-«Qadamim jami avliyolarning gardanlarigadir!»
2-Boyazid Bistomiy holi.
BAHOUDDIN NAQSHBAND ZIKRI
1.SAODAT LIBOSI
Bir kuni hikoya qildilar Hazrat:
«Qish edi, his etdim jazba holini.
Oyoqyalang kezdim tog‘u toshlarda,
Xatto, tovonlarim ketdi yorilib.
Goh huzur qilib goh hayratlanardim,
O‘z holimdan o‘zim emasdim ogoh.
Xojam Amir Kulol hazratlarining
Suhbatlarin ko‘nglim tusadi nogoh.
Bordim, talabalar bo‘lgan edi jam,
Hazratning o‘zlari to‘rda edilar.
«Kim bu?» deb tuyqusdan so‘radi Xojam,
«Bahouddin» deya javob berdilar.
Meni haydadilar ushbu majlisdan,
Xojam amri bilan bo‘ldim badarg‘a.
Yuragim yonardi o‘jar bir hisdan,
Men tayyor emasdim bunday xatarga.
Sobit tuyg‘ularim yitib ko‘ngildan,
Kimgadir sochmoqchi bo‘ldim qahrimni.
Alloh taoloning ehsoni bilan
Qaytardim sarkashlik qilgan nafsimni:
«Ey, nafs, men yengaman bunday xo‘rlikni,
Xech qachon bo‘lmasman istagimga qul.
Meni yengolmagan bu ko‘rgulikni
Alloh dargohida aylagay qabul…»
Hazrat eshigida qoldim men yotib,
Tonggacha qor yog‘ib ko‘mdi loshimni.
Bomdodga chiqqan chog‘, oldilar bosib,
Hazrat, qor ichida qolgan boshimni.
Xolatimni ko‘rib, holimni ko‘rib,
Meni ichkariga oldilar Hazrat.
Dillari murshidlik mehriga to‘lib,
Tavajjuhda bo‘lib, berdilar madad.
Sug‘urib muborak qo‘llari bilan,
Kirgan tikanlarni, oyoq-tanimga.
Tasalli berdilar boshimni silab,
So‘ng malham surdilar yaralarimga.
Marhamat etdilar: «Gar kimda mangu
Ruhoniy fayzi bor, o‘sha oshiqdir.
O‘g‘lim, qalbingizni bezagan ushbu
Saodat libosi Sizga loyiqdir!..»
2.XAQ SIRI
Bir tun qabristonda kezardim yolg‘iz,
Jazaba holidan qilardim huzur.
Uch buyuk zot yotgan mozorning ojiz
Chiroqlari xira sochar edi nur.
Qiblaga yuzlanib, ketdim o‘zimdan,
Atrofda odam ko‘p, men edim karaxt.
Shu lahza ko‘rindi mening ko‘zimga,
Yashil yopinchiq-la bezatilgan taxt.
Tevarakka boqdim axtarib najot,
O‘yladim, bu holat, balki, oniydir.
Kimdir dedi: «Taxtda o‘tirgan ul zot,
Hazrat Abduxoliq Fijduvoniydir…»
Odob bilan salom berdim Hazratga,
Qo‘llarini o‘pdim, qilib pok niyat.
Intizor edim men oliy da’vatga,
Xazrat ayladilar menga nasihat:
«Alhol sizga yovuq kelar yiroqlar,
Bu ham Allohning bir karomatidir.
Qabr boshidagi xira chiroqlar,
Yuksak maqomingiz alomatidir.
Ilm, qobiliyat javohirlari
Ko‘ngil jilosidir, amal qilsangiz.
Ayon bo‘lar Xaqning maxfiy sirlari,
Chiroq piligiday ko‘tarilsangiz…»
3.IBRAT
Botil tuyg‘ulardan bo‘lgandim zada,
Istagim qo‘lida chalinmagan soz.
Bir kun ko‘rib qoldim qimorxonada,
Berilib o‘ynardi ikki qimorboz.
Atrofda nima bor, qilmasdi parvo,
Tikishga ham tayyor edi boshini.
Qo‘li baland keldi birining nogoh,
Va biri boy berdi bor dunyosini.
Qimorboz der edi zavq bilan: «Ne g‘am,
Topgan-tutganimdan ayrildim chindan.
Molu mulkim tugul, boshim ketsa ham,
Zinhor voz kechmayman ushbu yo‘limdan…»
Men shunda angladim, oshiq ruhiga
Robita bo‘lolmas zavqu shavq irsi.
Vosil bo‘ldim olis shavq shukuhiga,
Menga ibrat bo‘ldi qimorboz hirsi.
4.ILTIFOT ME’YORI
Mehrim behad edi zodalarimga,
Ularni erkalab suyardim bot-bot.
Bir kuni oilam, bolalarimga
Qildim keragidan ortiq iltifot.
Nogoh qulog‘imning ostida yonib,
Bir maxfiy sas-sado chaqmoqday chaqdi:
«Aytgil, kelmadimi, har nedan tonib,
Allohga qaytishning fursati, vaqti?!..»
Buni tinglab, birdan o‘zgardi holim,
Nedir yuragimni tashladi yorib.
Libosimni yuvdim, yig‘ib madorim,
Fusl qildim yaqin daryoga borib.
Keyin ikki rakat namoz o‘qidim,
Tavba qildim, gunoh qilmaslik uchun.
Xar nedan qo‘l uzib, ko‘ngil uzib jim,
Alloh taologa qaytdim bus-butun.
Jonim qolib ketar edi kafanda,
Dilimda yonmasdi imon yog‘dusi,
Gunohga botardim, ushalmaganda
O‘sha ikki rakat namoz orzusi…
5.TAXAMMUL
Bir kuni to‘satdan qolganimda och,
Nafsim haddan oshib, quturdi yomon.
Bu hol yetakladi meni noiloj,
Xoja Bahouddin Buxoriy tomon.
Xazrat yaqin kelib, ensamga qattiq
Urdilar, baqirdim kaltak zarbidan.
Nima bo‘lganini bilmayman aniq,
Xalos bo‘lgan edi qalbim dardidan.
Hazrat Bahouddin achchiqlandilar:
«Na’ra tortmay, sabr qilsayding, nodon,
Ishing bitar edi bir suhbat bilan,
Va o‘z maqsadingga yetarding oson!..»
6.TAVAKKUL
Hazratni axtarib Xuroson sari
Yo‘l oldim duch kelgan kemaga minib.
Azon aytdim, kema ahlining bari
Namozga turmadi tongda erinib.
Zillat, zalolatning yo‘lin to‘smadim,
Nafsim taom tusab, meni etdi lol.
Bu hol qarshisida holim o‘zgarib,
Allohga yolvorib, qildim arzi hol:
«Allohim, kim sendan rozilik so‘rsa,
Neki lozim bo‘lsa, aylarsan ehson.
Rizoyingdan o‘zga, yodingdan o‘zga
Narsa tilamasman sendan hech qachon!..»
Yegulikni yedim, bezib nafsimdan,
Biyobon bag‘rida kezardim sarson.
Nogoh paydo bo‘ldi mening qarshimda
O‘ynoqlab yugurgan bir suruv jayron.
Meni ko‘rib har yon qochdi ohular,
Xojaning ruhidan najot istadim:
«Samimiy bo‘lganda, qochmasdi ular,
Agar bu yo‘ldagi orzu-istagim…»
Shu o‘y adog‘ida holim o‘zgarib,
Jayronlar oldimga keldilar yaqin.
Mening atrofimda ular to‘planib,
Yuzlarin yuzimga ishqadi mayin…
Hazrat suhbatiga erishganda zor,
Qon sachrab ketardi oh-fig‘onimdan.
Ular atvorimdan meni xabardor
Va ogoh etdilar haqir holimdan:
«Qarovsiz yurakni qo‘riqlar umid,
Egasiz qalb tursa muhabbatga shay.
«Umrim zoye ketdi» demagay murid,
«Buni avval bilgan bo‘lsaydim» degay…»
7.TAVBA
Hazrat Bahouddin ziyoratiga
Shayx Shodi degan zot etganda qusur,
Gunohi aks etib qiyofasida,
Bir kuni Hazratdan so‘radi uzr.
Xazrat bu holatdan ogoh edilar,
Shayx Shodiga qarab dedilar malul:
«Shifosi bor gunoh afu etilar,
Bedavo uzrlar etilmas qabul…»
Shayx Shodi Hazratga boqdi umidvor,
Nolasi titratdi nurli go‘shani:
«Siz uchun atagan bir ho‘kizim bor,
Qabul aylang, Sizga beray o‘shani…»
«Devor orasiga anchadan buyon
Yashirib qo‘ygan qirq oltiningiz bor.
Qabul etilgaydir uzringiz shu on,
O‘sha oltinlarni etsangiz nisor…»
Shayx Shodi taajjub ichra qoldi lol,
Ushbu voqiflikdan hayratga cho‘kdi.
Yashirgan qirq dona oltinni darhol
Keltirib Hazratning oldiga to‘kdi.
Xazrat oltinlarni sanab birma-bir,
Ajratib qo‘ydilar bir donasini.
Qolgan oltinlarni shayxga qaytarib,
Aytdilar bu holat xulosasini:
«Dehqonchilik qiling, bitta ho‘kizni
Sotib oling oltin tangalariga.
O‘sha yig‘ishtirgan hosilingizni
Tarqating Allohning bandalariga!..»
Shayxdan so‘radilar: «Qaydan kelgandi,
Xazrat ajratgan ul bir dona oltin?..
Shayx dedi: «Qimorda yutib olgandim,
Hazratimga shogird tushmasdan oldin…»
8.MURSHID MARXAMATI
Xoja Bahouddin anglar edilar
O‘zlari o‘tirgan oliy mavqeni.
Bir kun shogirdlarga savol berdilar:
«Men Sizni topdimmi yo sizlar meni?..»
Barcha dedi: «Sizni topganmiz bizlar,
Bizlar talpinganmiz, faqat, Siz jonib».
«Unday bo‘lsa, meni topinglar izlab»
Deya bir lahzada bo‘ldilar g‘oyib.
Shogirdlar Hazratni axtarib bu dam
Chopdilar har yonga, chopdilar hayron.
Topa olmadilar izlarini ham,
Aytgan gaplariga bo‘lib pushaymon.
So‘ng dedilar: «Ma’zur tuting, Hazratim,
Bu holdan biz ogoh emasdik hargiz.
Siz bilan suhbatga yeta olur kim,
O‘zingiz marhamat ko‘rsatmasangiz?..»
9.AVF
Xoja Bahouddin hazratlariga
Adabsizlik qildi bir zot bir kuni.
Hazrat erk bermasdan g‘azablariga,
Tabassum-la qarshi oldilar uni.
Nogoh og‘ir dardga yo‘liqdi u zot,
Ko‘tara olmadi yostiqdan boshin.
Ramaqijon bo‘lib axtardi najot,
Darhol tavba qildi anglab xatosin.
Dori-darmonlar ham bermasdi madad,
Dardning changalida qaqshab jon-tani.
Bundan ogoh bo‘lib, bir kuni Hazrat
Uyiga bordilar hol so‘ragani.
U dedi: «Avf eting, ranjitdim Sizni,
Adabsizlik qildim Sizga, Hazratim…»
Hazrat dedilar: «Yo‘q, xotiringizni
Jam qiling, ko‘ngildan olib tashladim.
Dilimiz o‘shanda ranjigan edi,
Alhol oy tolasi yanglig‘ musaffo.
Qo‘rqmang, tuzalasiz, o‘z bandasiga
Dard berib, shifo ham bergaydir Alloh.
Murshidlar – qilichdir qinidan chiqqan,
Ko‘zni qamashtirgay o‘ti, yallig‘i.
Omonlik topmaydi unga yo‘liqqan,
Zero, bu qilichning o‘tkirdir tig‘i.
Unutmang, bu qilich keltirmas zavol,
Zalolatdan asrar, gunohdan asrar.
Murshidlarning ko‘ngli cheksa-da ozor,
Ular hech kimsaga qilich urmaslar.
Murshidlar dardini yutadi ichga,
Marhamat sohibi – murshidlar bari.
O‘zini uradi ushbu qilichga,
Odamzodning balo axtarganlari…»
10.KAROMAT
Tasavvuf yo‘li bu – uzundan-uzun,
Ruhini qobiqqa o‘raganlarga.
Hazrat Bahouddin Buxoriy bir kun
Dedilar karomat so‘raganlarga:
«Bizlarning karomat oshkoru ayon,
Shuncha gunoh bilan, sog‘u salomat,
Yer yuzida yashab yuribmiz hamon,
Bulurmi bundan ham ortiq karomat?!..»
11.PARDA
Hazrat Bahouddin, do‘st-tanishlarga
Va’da bergandilar qay bir suhbatda:
«Qanday o‘lish kerak?
Ul darvishlarga
O‘rgataman qazo kelgan muhlatda…»
So‘nggi dam…
Qullarin ochib duoga,
Kaftlarini yuzga surtib… Qotdilar…
Parda tortgan kabi yorug‘ dunyoga,
O‘z qullari bilan…
Ko‘zni yopdilar…
12. MAQSAD TALABI
Hazrat deydilarki:
«Maqsad talabi
Butkul oshkor aylar tiynatingizni.
Yorga cheksiz mehr ko‘rsatgan kabi,
Undan darig‘ tutmang himmatingizni.
Maqsad – ko‘ngillarga yoqilgan chiroq,
Bu nurni dilimdan o‘chirmagayman.
Maqsad talab etsa,
Boshimga oyoq
Qo‘yib o‘tmasangiz, kechirmagayman!…»
TO‘RTLIKLAR
Gar sen porlamasang, hamal porlaydi,
Gar sen zorlamasang, kasal zorlaydi.
Men mahtal turibman bitta imoga,
Gar sen chorlamasang, ajal chorlaydi.
* * *
Gunohda ne gunoh, yo‘qdir begunoh,
Zalolat yo‘lidan hamma ham o‘tar.
Jonmisan, tanmisan, gadomisan, shoh,
Bildingmi? Iqror bo‘l!.. Qildingmi? Ko‘tar!..
* * *
Oxiri yolg‘ondir barcha ertakning,
Axir, tamom bo‘lmas eski ertaklar.
Mehnati haloldir, faqat, eshakning,
Xalol mehnat qilar, faqat eshaklar.
* * *
Darding ortsa, dardlaring ortsa,
To‘zim bersin dardi borlarga.
Do‘sting sotsa, do‘stlaring sotsa,
Insof bersin xaridorlarga.
* * *
Yordam kutma yoru do‘stingdan,
Sendan yordam kutmasa ular.
O‘lsang, yig‘lar sening ustingda,
O‘lmay qolsang, ustingdan kular.
* * *
Qora tun qo‘ynidan chiqib kelar moh,
Xattoki, jon chiqar bir kun qamoqdan.
Sayyoh chiqmas ekan sayoqdan hech goh,
Avliyo chiqmaskan yalangoyoqdan…
* * *
Soy bo‘lasan – chaman bo‘lmaysan,
Oy bo‘lasan – olam bo‘lmaysan.
Toy bo‘lasan – saman bo‘lmaysan.
Boy bo‘lasan – odam bo‘lmaysan!
* * *
O‘z jonimga o‘zim qalqonu tig‘man,
O‘zim qobiqmanu o‘zim forig‘man.
Yuragimda kezar yalangoyoqlar,
Ishqning poygohida qolgan choriqman.
* * *
Izlamasman yo‘qolsang, yitsang,
Garchand, so‘nggi chora bo‘lsang ham.
Itsan, itsan, baribir itsan,
Oq bo‘lsang ham, qora bo‘lsang ham.
* * *
Ey, Ajal! Bunchalar xudbinsan nechun?!..
Gunohday, yurakdan quvg‘insan nechun?!..
Xayot chamanidan sara gul uzib,
So‘ng yerga tashlagan gulchinsan nechun?!..
* * *
Mendan jon so‘ragan eding, ey, Balo,
Ayt, senga qachon jon bermagan edim?
Aytgil, nega sening bir beting qaro?
Nechun qaro, mening har ikki betim?!..
* * *
Bandalik – barchaga qismat erur bul,
Faqat, yongan jonlar yonib bo‘lgay kul.
Rahmat qilgan bo‘lsin Sizga Xudoyim,
Ey, gulchin ajalning qo‘lidagi Gul!..
* * *
O‘lim – Xaq, ba’zida, qozisan, Ajal!
Ba’zan, qiyomatning sozisan, Ajal!
Men dunyo ortidan quvib yetmadim,
Meni quvib yetgan tozisan, Ajal!..
* * *
Insofli bo‘l, derlar, o‘g‘ri bo‘lsang ham,
Ichingdan pishgansan, aslida, g‘o‘rsan.
Sen kimning gapiga kirding, ey, Odam?!..
O‘g‘ri bo‘larmiding, insofli bo‘lsang…
* * *
Ey, do‘st, bukun xosu avom jangida
Xaq talab aylagan bitta tolibmiz.
Va lekin, halolu harom jangida
Va na mag‘lubdirmiz va na g‘olibmiz.
* * *
Bukun majnun bo‘lib yashamoq oson,
Bukun mamnun bo‘lib o‘lmoq qiyindir.
Xech kim ishq yo‘lida berolmaydi jon,
Bukun Farhodlarning joni shirindir.
* * *
Yerda yer sotilar, osmonda osmon,
Sotilar – ko‘chada qolib ketsa er.
Faqat, shoir zoti sotilmas oson,
Faqat, sotiladi shoir yozgan she’r.
* * *
Bir yuzi qoraman – bolaligimga,
Chorasiz choraman bolaligimga.
Ba’zida, odamday yashagim kelar…
Baribir boraman bolaligimga.
* * *
Manzilim uzoqdir, vaqting yetmaydi,
Shodlik, baxt – nasiya, naqding yetmaydi.
Qadamim o‘lchashga qariching yetmas,
Qadrimni o‘lchashga aqling yetmaydi.
Odil Ikrom. Uzlat by Khurshid Davron on Scribd
Odil Ikrom. Tahajjud by Khurshid Davron on Scribd
