12 декабрь — Чингиз Айтматов таваллуд топган кун

    Мен ҳам турк дунёсининг буюк инсони, атоқли адиб Чингиз Айтматов билан учрашган,суҳбатлашган бахтли одамлардан бириман.  Ўшанда (1991 йил бўлса керак) Чингиз Айтматов Туркистон халқлари ассамблеяси раиси сифатида Тошкентга келган, ўша йиллар Шелковичная деб аталган кўчада жойлашган (мустақилликкача ЎзКомФирқанинг, бугунги кунда Ўзбекистон Президенти девони ҳузуридаги) меҳмонхонада жойлашган эди. Чингиз Айтматов билан мени атоқли адибимиз Одил Ёқубов таништирган,таништирганда ҳам осмонга кўтариб, мақтаб, таништирган эди. «Бу бола Темур билан Улуғбекнинг набираси!» — деган эди  Одил ака баҳомни ошириб. Ўша куни таниқли қозоқ драматурги, Чингиз оға билан ҳаммуаллифликда пьеса ёзган Калтай Мухаметжанов билан ҳам танишган эдим.  Меҳмонхонага мени Одил ака таклиф қилган эди.  Нима учун таклиф қилгани алоҳида бир ҳикоя.  Вақти соати билан уни ёзиш ўй-режамда бор.

Чингиз оға ижоди барча ёш ижодкорлар қаторида мени ҳам болалигимдан маҳлиё этгани ҳақида айтиш билангина чекланаман-да, 1986 йили буюк адибга бағишлаб ёзган шеъримни сизнинг диққатингизга ҳавола этаман:

Хуршид Даврон
ЧИНГИЗ АЙТМАТОВ

Қарайман, хаёлим қушин уйғотиб,
Кўраман: “Эрк” сўзин айтган қулдайин,
Исмингни олганча қайғуга ботиб,
Бўзранг отда йиғлаб борар Кул Тегин.

Кошғарий шивирлаб сенинг исмингни,
Тангридан сени-да сўраган эди,
Яссавий тушида кўрганди сени,
 Жисминг  ҳикматига ўраган  эди.

Сен айтар дардларнинг унсиз нидоси
Бор эди Беҳзоднинг ол рангларида,
Сен айтар дардларнинг мунис садоси
 Жарангларди Юнус  Эмра оҳангларида.

Навоий кўрганди сени, сўнгги дам
Бўғзидан сирқираб чиқаркан жони,
 Жалолиддин кўрди сени ўнгида,
Шарқираб оқаркан тупроққа қони.

Манас ҳам сени деб жангга чиққанди,
Сени деб мих ботган товонларининг
Қора оғриғига Бойчибор кўнди,
Ўтларга сочаркан ол қонларини.

Болалари дорга тортилган она –
Қурбонжон кетмади кўзини ёшлаб.
Сенинг келишингга ишониб, яна
Жанггоҳга қайтганди эрларни бошлаб.

Лекин улардан ҳам олдин сени халқ
Тушида кўрганди…
Билиб юрарсан:
Шу сабаб ортингда: “Қўрқмагин, сен ҳақ!”
Деган бир нидони сезиб турарсан.

1986

12 dekabr — Chingiz Aytmatov tavallud topgan kun

Men ham turk dunyosining buyuk insoni,atoqli adib Chingiz Aytmatov bilan uchrashgan,suhbatlashgan baxtli odamlardan biriman. O’shanda (1991 yil bo’lsa kerak) Chingiz Aytmatov Turk xalqlari assambleyasi raisi sifatida Toshkentga kelgan,o’sha yillar Shelkovichnaya deb atalgan ko’chada joylashgan (mustaqillikkacha O’zKomFirqaning, bugungi kunda O’zbekiston Prezidenti devoni huzuridagi) mehmonxonada joylashgan edi. Chingiz Аytmatov bilan meni atoqli adibimiz Odil Yoqubov tanishtirgan, tanishtirganda ham osmonga ko’tarib, maqtab, tanishtirgan edi. «Bu bola Temur bilan Ulug’bekning nabirasi!» — degan edi Odil aka bahomni oshirib. O’sha kuni taniqli qozoq dramaturgi, Chingiz og’a bilan hammualliflikda p`esa yozgan Kaltay Muxametjanov bilan ham tanishgan edim. Mehmonxonaga meni Odil aka taklif qilgan edi. Nima uchun taklif qilgani alohida bir hikoya. Vaqti soati bilan uni yozish o’y-rejamda bor.

Chingiz og’a ijodi barcha yosh ijodkorlar qatorida meni ham bolaligimdan mahliyo etgani haqida aytish bilangina cheklanaman-da,1986 yili buyuk adibga bag’ishlab yozgan she’rimni sizning diqqatingizga havola etaman:

Xurshid Davron
CHINGIZ AYTMATOV

Qarayman, xayolim qushin uyg’otib,
Ko’raman: “Erk” so’zin aytgan quldayin,
Ismingni olgancha qayg’uga botib,
Bo’zrang otda yig’lab borar Kul Tegin.

Koshg’ariy shivirlab sening ismingni,
Tangridan seni-da so’ragan edi,
Yassaviy tushida ko’rgandi seni,
Jisming hikmatiga o’ragan edi.

Sen aytar dardlarning unsiz nidosi
Bor edi Behzodning ol ranglarida,
Sen aytar dardlarning munis sadosi
Jaranglardi Yunus Emra ohanglarida.

Navoiy ko’rgandi seni, so’nggi dam
Bo’g’zidan sirqirab chiqarkan joni,
Jaloliddin ko’rdi seni o’ngida,
Sharqirab oqarkan tuproqqa qoni.

Manas ham seni deb jangga chiqqandi,
Seni deb mix botgan tovonlarining
Qora og’rig’iga Boychibor ko’ndi,
O’tlarga socharkan ol qonlarini.

Bolalari dorga tortilgan ona –
Qurbonjon ketmadi ko’zini yoshlab.
Sening kelishingga ishonib, yana
Janggohga qaytgandi erlarni boshlab.

Lekin ulardan ham oldin seni xalq
Tushida ko’rgandi…
Bilib yurarsan:
Shu sabab ortingda: “Qo’rqmagin, sen haq!”
Degan bir nidoni sezib turarsan.

1986