10 март — таниқли шоир, олим, муаллим, мутаржим Садриддин Салим Бухорий хотираси куни.

Иллат излаганга иллатдир дунё,
Ғурбат излаганга ғурбатдир дунё.
Ким нени изласа, топгай бегумон,
Ҳикмат излаганга ҳикматдир дунё.

Мазкур рубоийни биз кўп йиллар давомида республика радиоси ва телевидениесидан эшитиб келамиз. Бироқ бу пурмаъно сатрлар замондош шоиримиз Садриддин Салим Бухорий қаламига мансуб эканлиги кўпчилигимизнинг хаёлимизга ҳам келмаган. Уни мумтоз адабиётимиз намоёндалари, хусусан, Бедил ё Румийга нисбат бергувчилар ҳам бўлганди. Ҳикмат излаганга — ҳикматдир дунё… Мана шу биргина мисрадан Садриддин Салим Бухорийнинг фалсафий мушоҳадаси нечоғли кенглигини, шеърларининг чуқур миллий руҳ билан суғорилганлигини, бугунги кун билан ҳамнафаслигини тасаввур қилиш мумкин.

НУРДАН КЕЛИБ, НУРГА КЕТДИ
Самад Азимов

Садриддин Салим билан Бухоро давлат педагогика институти (ҳозирги БухДУ)нинг чет тиллар факультети немис тили бўлимида бирга таҳсил олдик. Унинг уйидаги мўъжазгина дарсхонасида машғулотларга бирга тайёрланардик. Хона тўла китоб. Дунё адабиётининг дурдоналари йиғилган. Тунни тонгга улаб дарс қилар, суҳбатлашар эдик.

Садриддин ака ҳали ёш бўлса ҳам фикрлаши, бадиий асарлар тўғрисидаги ўзининг мушоҳадаси жиҳатидан салоҳиятли олимнинг дидини берар эди. У Навоий, Фузулий, Фирдавсий, Румий, Саъдий, Ҳофиз, Умар Хайём, Бедил каби Шарқ мумтоз шоирларининг кўплаб шеърларини ўқиб ёд олганди. Дунёга уларнинг назари билан боқиб, тирикликнинг моҳиятини уларнинг шеърларидан англаган панду насиҳатлар орқали таҳлил қилар ва уларга ҳаётда амал қилишга интиларди.

У Европа адабиётининг ҳам заковатли билимдони эди. Мен Гёте, Байрон, Ҳ. Ҳайне, Шекспир, Мопассан, Бальзак, Пушкин, Л. Толстой асарларини институтда ўқиб юрган кезларимда Садриддин аканинг кутубхонасидан олиб ўқиганман. Дўстлигимиз анча мустаҳкамланиб, сирдош бўлганимиздан кейин Чўлпон ва Фитратнинг ўшанда таъқиқланган ижоди билан у мени воқиф қилди. Эски ўзбек ёзуви — араб алифбосини талабалик йилларимда Садриддин акадан ўргандим. Бир сўз билан айтганда, Садриддин ака нафақат чин дўст, балки менинг маънавий устозим ҳам эди.

Институтни битириб, шу даргоҳда бирга ишладик. Сафарларда бирга бўлдик. Шоирнинг сафарлардан муроди тарихий ва табаррук жойларни зиёрат қилиш, нодир китобларни излашдан иборат эди. Бу китоб¬лардан тўрт-беш нусхалаб олинарди, дўстлар учун ҳам албатта. Садриддин ака китоб ҳадя қилмаган дўстлар хонадони бўлмаса керак. Жумладан, менинг шахсий кутубхонамда ҳам у кишининг дастхати битилган элликдан ортиқ қимматли китоблар бор.

Садриддин Салим Бухорий — шоир, минг йиллик ўзбек-тожик зуллисонайнлик анъанасининг давомчиси. Унинг «Оқ қушим», «Эрка қушим», «Ёруғлик одами», «Рўмолча», «Бухорога Бухоро келди», «Дурдона», «Ҳикматдир дунё», «Ҳикмат аст дунё» (тожик тилида) каби шеърий китоблари мухлислари қалбидан жой олган.

У — тарихчи олим. Садриддин аканинг қаламига мансуб Бухоро ва Бухоро авлиё-алломалари тарихи билан боғлиқ китобу мақолалари қўлдан қўлга, дилдан дилга кўчиб юрибди. Унинг «Дилда ёр», «Баҳоуддин Нақшбанд ёки етти пир», «Даҳмаи Беҳиштиён», «Табаррук зиёратгоҳлар», «Икки юз етмиш етти пир» ва бошқа тарихий-маърифий китоблари шулар жумласидандир.

У — тасаввуфшунос олим. Даҳмаи Беҳиштиёнда, Чорбакрда дафн этилган улуғ инсонларнинг номи, шунингдек, Абу Ҳафс Кабир, Абдулхолиқ Ғиждувоний, Хожа Ориф Моҳитобон, Маҳмуд Анжир Фағнавий, Хожа Али Рометаний, Бобои Самосий, Саид Амир Кулол, Мавлоно Ориф Деггароний, Баҳоуддин Нақшбанд, Хожа Исматулло Бухорийларнинг номи ва меросини халққа таништиришда Садриддин Салим Бухорий хизматлари катта эди. Унинг тариқат илми билан боғлиқ мақолаларини олмону фаранг билади. Олимнинг нақшбандия тариқатига оид илмий изланишлари Олмониянинг «Дер Морген Штерн» («Тонг юлдузи») журналида чоп этилган.

У — таржимон. Немис мумтоз шоири Й. В. Гётенинг «Ғарбу Шарқ девони»ни тўлиқ ҳолда немис тилидан ўзбекчалаштирди. Хожа Ориф ар-Ревгарийнинг «Орифнома», Муҳаммад Боқирнинг «Мақомати Шоҳи Нақшбанд» китоблари унинг шарофатидан халқимиз маънавий мулкига айланди. Абдулхолиқ Ғиждувоний, Хожа Ориф ар-Ревгарий, Баҳоуддин Нақшбандларнинг рубоийлари ўзбек тилига аслига монанд тарзда ўгирилди.
Садриддин Салим Бухорий «Имом ал-Бухорий» номли беш қисмли телевизион бадиий фильм, «Абу Ҳафс Кабир», «Хожаи Жаҳон» каби телефильмлар сценарийси муаллифи ҳамдир.

У — оташин воиз эди. Республика ҳамда вилоят радио-телевидениеси орқали чиқишлари билан моҳир нотиқ, сухандон сифатида элга танилганди. Бир тану бир жонда шунча дониш, шунча ғайрат…
Шоир бир шеърида «ҳар бир ғунча аввал менинг юрагимда гуллайди», деб ёзади. Истиқлол ғунчаси ҳам аввало унинг юрагида гуллади. Бутун қалби, жону тани билан у истиқлолни куйлади. Мустақил юртнинг ҳар бир ютуғи аввало унинг тилида, қаламидан янгради. У учун Ватан, миллат тақдири, равнақи ҳамма нарсадан устун эди.

Шоир ҳар бир нарсадан ғурбат эмас, ҳикмат излаб яшади:

Иллат излаганга иллатдир дунё,
Ғурбат излаганга ғурбатдир дунё.
Ким нени изласа, топгай бегумон,
Ҳикмат излаганга ҳикматдир дунё.

Мазкур рубоийни биз кўп йиллар давомида республика радиоси ва телевидениесидан эшитиб келамиз. Бироқ бу пурмаъно сатрлар замондош шоиримиз Садриддин Салим Бухорий қаламига мансуб эканлиги кўпчилигимизнинг хаёлимизга ҳам келмаган. Уни мумтоз адабиётимиз намоёндалари, хусусан, Бедил ё Румийга нисбат бергувчилар ҳам бўлганди. Ҳикмат излаганга — ҳикматдир дунё… Мана шу биргина мисрадан Садриддин Салим Бухорийнинг фалсафий мушоҳадаси нечоғли кенглигини, шеърларининг чуқур миллий руҳ билан суғорилганлигини, бугунги кун билан ҳамнафаслигини тасаввур қилиш мумкин.

Садриддин Салим Бухорий 60 ёшга тўлганида «Тақсир, юбилейингизни университетда ўтказайлик», деганимда: «Менинг юбилейимни қўйиб туринг, аввал Абу Ҳафс Кабир Бухорий, Сайфиддин Бохарзий, Хўжа Исматулло Бухорийларнинг юбилейларини ўтказайлик. Улар турган жойда бизга уят бўлади», деб камтарлик қилганди.

Ёдимда, мустақилликнинг илк кунларида ўтказилган бир тадбирда у минбардан туриб: «Мен яшайдиган замон келди», деб хитоб қилган эди. Дарҳақиқат, мустақиллик унинг дилини, қадрини тоғдек юксакликка кўтарди. Шоирнинг холисона хизматлари юқори баҳоланди. Президентимизнинг Фармонлари билан Садриддин Салим Бухорий «Меҳнат шуҳрати» ва «Фидокорона хизматлари учун» орденлари билан мукофотланди. Ҳаж, умра зиёратига бориб келди.

Садриддин Салим Бухорий айни ижоди тўлишиб, миллат ва адабиёт хизматига росмана камарбаста пайтида, 2010 йил 10 мартда оламдан ўтди. Тоғнинг гўзаллиги чўққидан эмас, узоқдан яхши кўрингани каби, даҳо одамнинг қадри ҳам ундан узоқлашганда янада аниқроқ билинар экан. Садриддин Салим Бухорийни яқинроқ билган кишилардан у қандай одам эди, деб сўрасангиз улар худди бир-бири билан келишиб олгандай: «Фариштасифат, авлиёсифат бу одам юрт фидойиси, донишмандлик, камтарлик тимсоли эди», деган фикрларни айтади. Бу — Садриддин Салим Бухорийга халқнинг берган одилона баҳоси.

Айтма зинҳор гўрга кетди,
У Мусодай Турга кетди,
У нур эди, асли билсанг,
Нурдан келиб, нурга кетди.

Шайх Асад Жўшонга бағишлаб ёзган ушбу мисраларида шоир аслида ўз тақдири борасида башорат қилгандай. Дарҳақиқат, Садриддин Салим Бухорий нур эди, нурдан келиб, нурга кетди.

Садриддин САЛИМ БУХОРИЙ
ШЕЪРЛАР

***

Замин кутиб навбаҳорни, музу қорни ютади,
Қуёш уч ой куртакларни сийпаб-сийпаб кутади.
Куртакларга бутун олам кўз тиккандур, воажаб,
Баҳор менинг юрагимдан куртакларга ўтади.

Куртакларнинг рангларидан безанади камалак,
Куртакларнинг шивиридан уйғонади капалак,
Куртакларнинг зикрига, оҳ, жўр бўлади ҳар малак,
Баҳор менинг юрагимдан куртакларга ўтади.

Дунё гўё улкан куртак, куртакда дунё жодир,
Дунёларни бир куртакка жойламоққа у қодир,
Унинг ҳукми билан бўлар дунёда ҳар иш содир,
Баҳор менинг юрагимдан куртакларга ўтади.

Баҳорларни туққан куртак баҳорга нозланади,
Ифорларга бурканиб у жаҳонга юзланади,
Кейин эса юрагимга кириб у ёзланади,
Баҳор менинг юрагимдан куртакларга ўтади.

Қиш келганда навбаҳорни сиз куртакдан изламанг,
Деразамнинг ёнидаги гултувакдан изламанг,
Баҳор менинг юрагимда, гулбаргакдан изламанг,
Баҳор менинг юрагимдан куртакларга ўтади.

НАВРЎЗИНГ МУБОРАК,ВАТАНИМ!

Дилларда умидлар уйғонди,
Паҳлавон Маҳмудлар уйғонди,
Ошиқу обидлар уйғонди,
Наврўзинг муборак, Ватаним!

Аббосинг, аслида, Алпомиш,
Бу олқиш жаҳоний, бу олқиш,
Ўзбекнинг зарбаси бу эмас туш,
Наврўзинг муборак, Ватаним!

Тушларинг ўнгларга айланди,
Тунларинг тонгларга айланди,
Ёвларинг гунгларга айланди,
Наврўзинг муборак, Ватаним!

Ўзбекнинг зарби ҳам зарб экан,
Жаҳон лол, бу ажиб ҳарб экан,
Рингларда мададкор рабб экан,
Наврўзинг муборак, Ватаним!

***

Мен сабрни тоғдан ўргандим,
Дўлу қордан этмагай нола.
Мева берган боғдан ўргандим,
Кўзёш тўкмас бамисли жала.

Мен сабрни гулдан ўргандим,
Хушҳид сочиб фидо этар жон.
Қишлоқдаги йўлдан ўргандим,
Кас-нокасдан этмагай фиғон.

Кўзни очиб этдим тафаккур,
Сайёрада кўрдим сабрни.
Мен сабрни кўрдим минг шукур,
Минорада кўрдим сабрни.

Улуғлардан ўрганса бўлур
Сабр этмоқни ғаму дардларга.
Сабр олий мукофот эрур,
Берилгайдур фақат мардларга.

***

Эй мозийни унутган одам,
Эй сўзини унутган одам,
Ғафлат билан умринг ўтмоқда,
Эй ўзини унутган одам.

Ўзни нечун сен хор айладинг,
Таъмага қул-абгор айладинг,
Дунёингни бозор айладинг,
Эй ўзини унутган одам.

Ибодатинг, шукронанг қани,
Раббинг бирдир, раббингни тани
Ҳаётингда бошланар маъни,
Эй ўзини унутган одам!

Сен эмасми Сино фарзанди,
Баҳоуддин бобо фарзанди,
Марғилоний даҳо фарзанди,
Эй ўзини унутган одам!

Замон келди, ғафлатни тарк эт,
Қуёшдай балқ ўзингни Шарқ эт,
Ёмондан-да, яхшини фарқ эт,
Эй ўзини унутган одам!

 

ТЎРТЛИКЛАР

Гар жаҳон истасанг – жаҳонинг манам,
Замининг, аё, дўст замонинг манам.
Манинг риҳлатимдан кейин билгайсен:
Баҳоринг манаму хазонинг манам.

***

Орифо, жондин кечиб жон истагил,
Зоҳидо, дардингга дармон истагил.
Ошиқи зорни кўринг дийдор талаб,
Истагинг шу эрса Раҳмон истагил.

* * *

Фаросат аҳлига ибрат замона,
Дили кўрлар учун ишрат замона.
Дилини покламоқ бўлганлар айтур,
Ки зикри Ҳақ учун фурсат замона.

* * *

Иллат излаганга иллатдир дунё,
Ғурбат излаганга ғурбатдир дунё.
Ким нени изласа, топгай бегумон,
Ҳикмат излаганга ҳикматдир дунё.

***

На шараф, на шон истадим,
На садаф, на кон истадим,
Бари ўткинчи, шу боис
Гавҳари имон истадим.

***

Гулоб билан чайгандан
Ҳалол бўлмас ёлғон сўз.
Савун билан ювгандан
Нуроний бўлмайди юз.

* * *

Чироқ эдик—юлдуз бўлдик биз,
Оқ тун эдик—кундуз бўлдик биз.
Япроқ эдик—чирмашиб дарахт
Танасига илдиз бўлдик биз…

* * *

Бир кун биз ҳам афсона бўлгаймиз,
Тупроқ билан ҳамхона бўлгаймиз.
Йўқолдики – ҳар не азиз бўлгай,
Йўқолдикки, дурдона бўлгаймиз.

***

Дард келса, ғам келса ютдик биз,
Кутдик биз, кутдик биз, кутдик биз.
Қабр деб атаманг бу жойни
У уйдан бу уйга ўтдик биз…

10 mart — taniqli shoir, olim, muallim, mutarjim Sadriddin Salim Buxoriy xotirasi kuni.

Illat izlaganga illatdir dunyo,
G’urbat izlaganga g’urbatdir dunyo.
Kim neni izlasa, topgay begumon,
Hikmat izlaganga hikmatdir dunyo.

Mazkur ruboiyni biz ko’p yillar davomida respublika radiosi va televideniesidan eshitib kelamiz. Biroq bu purma’no satrlar zamondosh shoirimiz Sadriddin Salim Buxoriy qalamiga mansub ekanligi ko’pchiligimizning xayolimizga ham kelmagan. Uni mumtoz adabiyotimiz namoyondalari, xususan, Bedil yo Rumiyga nisbat berguvchilar ham bo’lgandi. Hikmat izlaganga — hikmatdir dunyo… Mana shu birgina misradan Sadriddin Salim Buxoriyning falsafiy mushohadasi nechog’li kengligini, she’rlarining chuqur milliy ruh bilan sug’orilganligini, bugungi kun bilan hamnafasligini tasavvur qilish mumkin.

NURDAN KELIB, NURGA KETDI
Samad Azimov

Sadriddin Salim bilan Buxoro davlat pedagogika instituti (hozirgi BuxDU)ning chet tillar fakul`teti nemis tili bo’limida birga tahsil oldik. Uning uyidagi mo»jazgina darsxonasida mashg’ulotlarga birga tayyorlanardik. Xona to’la kitob. Dunyo adabiyotining durdonalari yig’ilgan. Tunni tongga ulab dars qilar, suhbatlashar edik.

Sadriddin aka hali yosh bo’lsa ham fikrlashi, badiiy asarlar to’g’risidagi o’zining mushohadasi jihatidan salohiyatli olimning didini berar edi. U Navoiy, Fuzuliy, Firdavsiy, Rumiy, Sa’diy, Hofiz, Umar Xayyom, Bedil kabi Sharq mumtoz shoirlarining ko’plab she’rlarini o’qib yod olgandi. Dunyoga ularning nazari bilan boqib, tiriklikning mohiyatini ularning she’rlaridan anglagan pandu nasihatlar orqali tahlil qilar va ularga hayotda amal qilishga intilardi.

U Yevropa adabiyotining ham zakovatli bilimdoni edi. Men Gyote, Bayron, H. Hayne, Shekspir, Mopassan, Bal`zak, Pushkin, L. Tolstoy asarlarini institutda o’qib yurgan kezlarimda Sadriddin akaning kutubxonasidan olib o’qiganman. Do’stligimiz ancha mustahkamlanib, sirdosh bo’lganimizdan keyin Cho’lpon va Fitratning o’shanda ta’qiqlangan ijodi bilan u meni voqif qildi. Eski o’zbek yozuvi — arab alifbosini talabalik yillarimda Sadriddin akadan o’rgandim. Bir so’z bilan aytganda, Sadriddin aka nafaqat chin do’st, balki mening ma’naviy ustozim ham edi.

Institutni bitirib, shu dargohda birga ishladik. Safarlarda birga bo’ldik. Shoirning safarlardan murodi tarixiy va tabarruk joylarni ziyorat qilish, nodir kitoblarni izlashdan iborat edi. Bu kitob¬lardan to’rt-besh nusxalab olinardi, do’stlar uchun ham albatta. Sadriddin aka kitob hadya qilmagan do’stlar xonadoni bo’lmasa kerak. Jumladan, mening shaxsiy kutubxonamda ham u kishining dastxati bitilgan ellikdan ortiq qimmatli kitoblar bor.

Sadriddin Salim Buxoriy — shoir, ming yillik o’zbek-tojik zullisonaynlik an’anasining davomchisi. Uning «Oq qushim», «Erka qushim», «Yorug’lik odami», «Ro’molcha», «Buxoroga Buxoro keldi», «Durdona», «Hikmatdir dunyo», «Hikmat ast dunyo» (tojik tilida) kabi she’riy kitoblari muxlislari qalbidan joy olgan.

U — tarixchi olim. Sadriddin akaning qalamiga mansub Buxoro va Buxoro avliyo-allomalari tarixi bilan bog’liq kitobu maqolalari qo’ldan qo’lga, dildan dilga ko’chib yuribdi. Uning «Dilda yor», «Bahouddin Naqshband yoki yetti pir», «Dahmai Behishtiyon», «Tabarruk ziyoratgohlar», «Ikki yuz yetmish yetti pir» va boshqa tarixiy-ma’rifiy kitoblari shular jumlasidandir.

U — tasavvufshunos olim. Dahmai Behishtiyonda, Chorbakrda dafn etilgan ulug’ insonlarning nomi, shuningdek, Abu Hafs Kabir, Abdulxoliq G’ijduvoniy, Xoja Orif Mohitobon, Mahmud Anjir Fag’naviy, Xoja Ali Rometaniy, Boboi Samosiy, Said Amir Kulol, Mavlono Orif Deggaroniy, Bahouddin Naqshband, Xoja Ismatullo Buxoriylarning nomi va merosini xalqqa tanishtirishda Sadriddin Salim Buxoriy xizmatlari katta edi. Uning tariqat ilmi bilan bog’liq maqolalarini olmonu farang biladi. Olimning naqshbandiya tariqatiga oid ilmiy izlanishlari Olmoniyaning «Der Morgen Shtern» («Tong yulduzi») jurnalida chop etilgan.

U — tarjimon. Nemis mumtoz shoiri Y. V. Gyotening «G’arbu Sharq devoni»ni to’liq holda nemis tilidan o’zbekchalashtirdi. Xoja Orif ar-Revgariyning «Orifnoma», Muhammad Boqirning «Maqomati Shohi Naqshband» kitoblari uning sharofatidan xalqimiz ma’naviy mulkiga aylandi. Abdulxoliq G’ijduvoniy, Xoja Orif ar-Revgariy, Bahouddin Naqshbandlarning ruboiylari o’zbek tiliga asliga monand tarzda o’girildi.
Sadriddin Salim Buxoriy «Imom al-Buxoriy» nomli besh qismli televizion badiiy fil`m, «Abu Hafs Kabir», «Xojai Jahon» kabi telefil`mlar stsenariysi muallifi hamdir.

U — otashin voiz edi. Respublika hamda viloyat radio-televideniesi orqali chiqishlari bilan mohir notiq, suxandon sifatida elga tanilgandi. Bir tanu bir jonda shuncha donish, shuncha g’ayrat…
Shoir bir she’rida «har bir g’uncha avval mening yuragimda gullaydi», deb yozadi. Istiqlol g’unchasi ham avvalo uning yuragida gulladi. Butun qalbi, jonu tani bilan u istiqlolni kuyladi. Mustaqil yurtning har bir yutug’i avvalo uning tilida, qalamidan yangradi. U uchun Vatan, millat taqdiri, ravnaqi hamma narsadan ustun edi.

Shoir har bir narsadan g’urbat emas, hikmat izlab yashadi:

Illat izlaganga illatdir dunyo,
G’urbat izlaganga g’urbatdir dunyo.
Kim neni izlasa, topgay begumon,
Hikmat izlaganga hikmatdir dunyo.

Mazkur ruboiyni biz ko’p yillar davomida respublika radiosi va televideniesidan eshitib kelamiz. Biroq bu purma’no satrlar zamondosh shoirimiz Sadriddin Salim Buxoriy qalamiga mansub ekanligi ko’pchiligimizning xayolimizga ham kelmagan. Uni mumtoz adabiyotimiz namoyondalari, xususan, Bedil yo Rumiyga nisbat berguvchilar ham bo’lgandi. Hikmat izlaganga — hikmatdir dunyo… Mana shu birgina misradan Sadriddin Salim Buxoriyning falsafiy mushohadasi nechog’li kengligini, she’rlarining chuqur milliy ruh bilan sug’orilganligini, bugungi kun bilan hamnafasligini tasavvur qilish mumkin.

Sadriddin Salim Buxoriy 60 yoshga to’lganida «Taqsir, yubileyingizni universitetda o’tkazaylik», deganimda: «Mening yubileyimni qo’yib turing, avval Abu Hafs Kabir Buxoriy, Sayfiddin Boxarziy, Xo’ja Ismatullo Buxoriylarning yubileylarini o’tkazaylik. Ular turgan joyda bizga uyat bo’ladi», deb kamtarlik qilgandi.

Yodimda, mustaqillikning ilk kunlarida o’tkazilgan bir tadbirda u minbardan turib: «Men yashaydigan zamon keldi», deb xitob qilgan edi. Darhaqiqat, mustaqillik uning dilini, qadrini tog’dek yuksaklikka ko’tardi. Shoirning xolisona xizmatlari yuqori baholandi. Prezidentimizning Farmonlari bilan Sadriddin Salim Buxoriy «Mehnat shuhrati» va «Fidokorona xizmatlari uchun» ordenlari bilan mukofotlandi. Haj, umra ziyoratiga borib keldi.

Sadriddin Salim Buxoriy ayni ijodi to’lishib, millat va adabiyot xizmatiga rosmana kamarbasta paytida, 2010 yil 10 martda olamdan o’tdi. Tog’ning go’zalligi cho’qqidan emas, uzoqdan yaxshi ko’ringani kabi, daho odamning qadri ham undan uzoqlashganda yanada aniqroq bilinar ekan. Sadriddin Salim Buxoriyni yaqinroq bilgan kishilardan u qanday odam edi, deb so’rasangiz ular xuddi bir-biri bilan kelishib olganday: «Farishtasifat, avliyosifat bu odam yurt fidoyisi, donishmandlik, kamtarlik timsoli edi», degan fikrlarni aytadi. Bu — Sadriddin Salim Buxoriyga xalqning bergan odilona bahosi.

Aytma zinhor go’rga ketdi,
U Musoday Turga ketdi,
U nur edi, asli bilsang,
Nurdan kelib, nurga ketdi.

Shayx Asad Jo’shonga bag’ishlab yozgan ushbu misralarida shoir aslida o’z taqdiri borasida bashorat qilganday. Darhaqiqat, Sadriddin Salim Buxoriy nur edi, nurdan kelib, nurga ketdi.

Sadriddin SALIM BUXORIY
SHE’RLAR

***

Zamin kutib navbahorni, muzu qorni yutadi,
Quyosh uch oy kurtaklarni siypab-siypab kutadi.
Kurtaklarga butun olam ko’z tikkandur, voajab,
Bahor mening yuragimdan kurtaklarga o’tadi.

Kurtaklarning ranglaridan bezanadi kamalak,
Kurtaklarning shiviridan uyg’onadi kapalak,
Kurtaklarning zikriga, oh, jo’r bo’ladi har malak,
Bahor mening yuragimdan kurtaklarga o’tadi.

Dunyo go’yo ulkan kurtak, kurtakda dunyo jodir,
Dunyolarni bir kurtakka joylamoqqa u qodir,
Uning hukmi bilan bo’lar dunyoda har ish sodir,
Bahor mening yuragimdan kurtaklarga o’tadi.

Bahorlarni tuqqan kurtak bahorga nozlanadi,
Iforlarga burkanib u jahonga yuzlanadi,
Keyin esa yuragimga kirib u yozlanadi,
Bahor mening yuragimdan kurtaklarga o’tadi.

Qish kelganda navbahorni siz kurtakdan izlamang,
Derazamning yonidagi gultuvakdan izlamang,
Bahor mening yuragimda, gulbargakdan izlamang,
Bahor mening yuragimdan kurtaklarga o’tadi.

NAVRO’ZING MUBORAK,VATANIM!

Dillarda umidlar uyg’ondi,
Pahlavon Mahmudlar uyg’ondi,
Oshiqu obidlar uyg’ondi,
Navro’zing muborak, Vatanim!

Abbosing, aslida, Alpomish,
Bu olqish jahoniy, bu olqish,
O’zbekning zarbasi bu emas tush,
Navro’zing muborak, Vatanim!

Tushlaring o’nglarga aylandi,
Tunlaring tonglarga aylandi,
Yovlaring gunglarga aylandi,
Navro’zing muborak, Vatanim!

O’zbekning zarbi ham zarb ekan,
Jahon lol, bu ajib harb ekan,
Ringlarda madadkor rabb ekan,
Navro’zing muborak, Vatanim!

***

Men sabrni tog’dan o’rgandim,
Do’lu qordan etmagay nola.
Meva bergan bog’dan o’rgandim,
Ko’zyosh to’kmas bamisli jala.

Men sabrni guldan o’rgandim,
Xushhid sochib fido etar jon.
Qishloqdagi yo’ldan o’rgandim,
Kas-nokasdan etmagay fig’on.

Ko’zni ochib etdim tafakkur,
Sayyorada ko’rdim sabrni.
Men sabrni ko’rdim ming shukur,
Minorada ko’rdim sabrni.

Ulug’lardan o’rgansa bo’lur
Sabr etmoqni g’amu dardlarga.
Sabr oliy mukofot erur,
Berilgaydur faqat mardlarga.

***

Ey moziyni unutgan odam,
Ey so’zini unutgan odam,
G’aflat bilan umring o’tmoqda,
Ey o’zini unutgan odam.

O’zni nechun sen xor aylading,
Ta’maga qul-abgor aylading,
Dunyoingni bozor aylading,
Ey o’zini unutgan odam.

Ibodating, shukronang qani,
Rabbing birdir, rabbingni tani
Hayotingda boshlanar ma’ni,
Ey o’zini unutgan odam!

Sen emasmi Sino farzandi,
Bahouddin bobo farzandi,
Marg’iloniy daho farzandi,
Ey o’zini unutgan odam!

Zamon keldi, g’aflatni tark et,
Quyoshday balq o’zingni Sharq et,
Yomondan-da, yaxshini farq et,
Ey o’zini unutgan odam!

 

TO’RTLIKLAR

Gar jahon istasang – jahoning manam,
Zamining, ayo, do’st zamoning manam.
Maning rihlatimdan keyin bilgaysen:
Bahoring manamu xazoning manam.

***

Orifo, jondin kechib jon istagil,
Zohido, dardingga darmon istagil.
Oshiqi zorni ko’ring diydor talab,
Istaging shu ersa Rahmon istagil.

* * *

Farosat ahliga ibrat zamona,
Dili ko’rlar uchun ishrat zamona.
Dilini poklamoq bo’lganlar aytur,
Ki zikri Haq uchun fursat zamona.

* * *

Illat izlaganga illatdir dunyo,
G’urbat izlaganga g’urbatdir dunyo.
Kim neni izlasa, topgay begumon,
Hikmat izlaganga hikmatdir dunyo.

***

Na sharaf, na shon istadim,
Na sadaf, na kon istadim,
Bari o’tkinchi, shu bois
Gavhari imon istadim.

***

Gulob bilan chaygandan
Halol bo’lmas yolg’on so’z.
Savun bilan yuvgandan
Nuroniy bo’lmaydi yuz.

* * *

Chiroq edik—yulduz bo’ldik biz,
Oq tun edik—kunduz bo’ldik biz.
Yaproq edik—chirmashib daraxt
Tanasiga ildiz bo’ldik biz…

* * *

Bir kun biz ham afsona bo’lgaymiz,
Tuproq bilan hamxona bo’lgaymiz.
Yo’qoldiki – har ne aziz bo’lgay,
Yo’qoldikki, durdona bo’lgaymiz.

***

Dard kelsa, g’am kelsa yutdik biz,
Kutdik biz, kutdik biz, kutdik biz.
Qabr deb atamang bu joyni
U uydan bu uyga o’tdik biz…