Ўша куни ҳамма ишлар тугагач, қуёш ботмасдан кетишга шайланди. Шу пайт телефонига хабар келганини билдирувчи какку овози янгради. Одатдагидай уяли алоқа компаниясидан рекламалар ёки ФВВдан хабар, деган ўй билан беэътиборгина телефонига назар ташлади. Йўқ, номаълум рақам.

Биби Робиа САИДОВА
КАККУ ОВОЗИ

     Биби Робиа Саидова 1991 йили туғилган. Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети магистранти. 2014 йили Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси ташаббуси билан “Биринчи китобим” лойиҳасида “Парвоз” номли ҳикоялар тўплами нашр этилган. «Хуршид Даврон кутубхонаси» сайти саҳифаларида ёш адибанинг «Куз ёмғири», «Марв тути», «Эй,инс…» ҳикояларини мутолаа қилишингиз мумкин.

– Қизлар, бўлди, тура қолайлик. Тўққиздан кейин ётоқхонага киритишмайди.

– Ростдан ҳам, кетдик. Умиданиям кўрдик. Тўйига келганимиздан хурсанд бўлди. Қани, омин қилайлик.

– Ҳанифа, сиз дуо қила қолинг. Ҳаммамиздан каттароқсиз… ҳажм жиҳатдан, – қизлар даврасида кўтарилган гуррос кулгу бошқа столдагиларнинг эътиборини тортди.

– Ҳазилни кўтарганингиз учун ҳазиллашамиз-да. Яна хафа бўлманг.

Дугоналарига нисбатан тўлароқ Ҳанифа бундай гапларга кўникиб қолган эди. У майингина табассум қилди-да, қўлини дуога очди:

– Омин, дугонамиз ўзи истаган гўзал бахтга эришсин… – ҳаяжонли бир хўрсиниш олиб, аста пичирлади: – Худо бизни ҳам шунақа кунларга тезроқ етказсин.

Қизларнинг “Ў-ў-ў” деб қийқиришганидан сергакланган Ҳанифа ичимда айтдим деб ўйлаганини эшитиб қолишганидан дувва қизарди.

Қизлар дугона-келин ва унинг онаси билан хайр-хўшлашгач, тўйхонадан чиқишди. Йўловчи чорлаб чироқ липиллатаётган турнақатор машиналардан бири, ниҳоят, улар айтган нархга кўнди. Машина ичи тўйхона, тўй, келиннинг кўйлаги, столларнинг тўкинлиги, тўй эгаларининг кийимлари, куёв ва куёв жўралар ҳақида ғийбат аралаш суҳбатга тўлиб, бирозгинаси очиқ деразадан чиқиб, тўйхонага қайтиб ҳам кетди. Қизлар илмоқли гаплар ташлаб ҳайдовчи йигитни ҳам гурунг­­га тортишга уринишди. Йигит уларнинг саволларига кўзини йўлдан узмай қисқа-қисқа жавоб берди.

Орқа ўриндиқда ўз хаёллари билан ўтирган Ҳанифанинг нигоҳи бехосдан машина олд пештоқидаги ойнадан ҳайдовчи йигитга тушди. Нигоҳи кўзгудаги аксни кўрди-ю, ортга қайтишни унутди, бир неча дақиқа ундан узилмади. “Юсуф пайғамбарнинг ўғли, йўғ-э авлоди эмасмикан”. Хаёлига шу фикр келган ҳам эдики, кўзгуда ҳайдовчининг нигоҳи ҳам Ҳанифанинг нигоҳига қадалди. Жиноят устида қўлга тушган ўғридай Ҳанифа ўзини қўярга жой тополмай, ташқарига қаради. Бу қилиғи учун ўзини беҳаёликда айблади. Имкони бўлса-ю, машинадан тушиб қолса. Йигитнинг нигоҳидан тушиб қолган бир парча чўғ уни борган сари ёндира бошлади. “Уҳ… Эй Худо! Ҳанифа, тинчлан. Сенинг айбинг йўқ. Шунчаки тасодифан бўлди. Ёнимдаги гулдай очилиб ўтирган дугоналарим қаерда-ю, мен қаерда”. Чўғ тафти бундай овутишлардан сўнг бироз пасайгандек бўлди. Манзилга етиб боргунча ўша шафқатсиз кўзгуга бошқа қарамади.

Қизлар пулни узатишаркан, ўпкалаган кўйи:

– Яхши йигит бўлсангиз ҳам, яхши ҳамроҳ эмас экансиз, – деб ҳайдовчи билан хайрлашган бўлишди. Ҳанифа чекига тушган пулни берди-ю, биринчилардан бўлиб ташқарига отилди. Орқадан келаётган “Матиз” чийиллаганча бурилиб ўтди. Ҳанифанинг ҳуши учди.

– Ҳой, эҳтиёт бўлинг, синглим. Яхшиямки, ҳеч нарса қилмади, Худонинг ўзи асради, – йигитнинг хавотир билан айтган бу сўзлари уни баттар карахт аҳволга солиб қўйди. У кейин қандай қилиб йўлдан ўтганию ётоқхонага кириб борганини ҳам сезмади. Ухлашга ётаркан, нигоҳлари тўқнашган ўша лаҳзани хаёлида қайта-қайта гавдалантирди. Йигитнинг айтган гапларини минг бир бўлакка бўлиб таҳлил қилди. “Нега ўшанда менга қарадийкин-а? Ахир, табиий-ку, кимдир тикилиб турганини ҳис қилсанг, сен ҳам унга қарайсан. Унда ҳам шундай бўлган-да. Лекин табассум ҳам қилгандай бўлдими? Йўғ-е, менга-я? Кўп ўйлайверганимдан шундай туюляпти. Аммо… мени қайғуриб айтган гаплари-чи… Индамаслиги ҳам мумкин эди-ку? Ахир, унга нима эди? Мени машина уриб кетадими-йўқми… “Эҳтиёт бўлинг, синглим”, деди. Қандай меҳрибон! Уф… бўлди, тентак бўлма, Ҳанифа. Ўрнингда бошқа қиз бўлганда ҳам унга шундай деган бўларди. Лекин… ”

Ҳанифа эртасига ҳам ўша афсунли хаёллар оғушида юрди. Бетўхтов нималарнидир ўйлар, қандайдир тўхтамларга келар, кейин уларни рад қилиб, яна бошқа фикрлар кетидан эргашар, улардан яна қайтарди. “Эҳ, яна бир қарашим керак эди. Нега чўчидим-а? Балки кейин у йўл бўйи менга тикилиб, менинг ҳам нигоҳимни кутгандир. Нималар деяпман?.. Уҳ, нега ажинадан қочгандай тезда тушиб кетдим-а? Менга айтадиган гапи бўлгандир. Охирроғида тушганимда яна бирор нарса дермиди. Тентак бўляпман, йигит-қиз бир марта бир-бирига қараса, дарров кўнглидагини айтадими? Лекин “Яхшиямки, Худонинг ўзи асради”, деди-ку. Демак, менга ҳали кераксиз, демоқчи бўлган!.. Агар мени ўша машина уриб кетганида қандай аҳволга тушарди? Қанийди, шундай бўлиб қолганида. У нима қиларди? Тавба де, нималар деб алжираяпсан? Эҳтимол, кўзгудан умуман қарамагандир менга. Лекин…” Орадан бир неча кун ўтгачгина, имконсиз бир туйғуга, саробга берилиб кетаётганини англаб етди. Кейинчалик эса бу дард устини чанг қоплади….

– Қизлар, бир илтимос, домла келса, узримни айтиб қўйинглар. Учинчи парага киролмайман-да. Бугун қишлоқдош дугонамнинг туғилган куни. Боласи касал экан, ёрдамга эртароқ чақирган эди, шунга. Майли, яхши қолинглар, – деб Ҳанифа шоша-пиша аудиториядан чиқиб кетар экан, орқасидан айтилган: “Тавба, кимнинг у билан неча пуллик иши бор”, деган писандани эшитмади.

Ҳанифа дугонаси Роҳиланикида уйни тозалашга, пишир-куйдирга ёрдамлашди. Ўша куни ҳамма ишлар тугагач, қуёш ботмасдан кетишга шайланди. Шу пайт телефонига хабар келганини билдирувчи какку овози янгради. Одатдагидай уяли алоқа компаниясидан рекламалар ёки ФВВдан хабар, деган ўй билан беэътиборгина телефонига назар ташлади. Йўқ, номаълум рақам. “Салом, Ҳанифа. Яхшимисиз? Мен сизни анчадан бери кузатиб юрибман. Лекин сиз мени танимайсиз, балки кўргандирсиз. Ҳозир қаердалигингизни ҳам биламан. Йўқ демасангиз, сизни пастда кутиб тураман. Ишларингиз тугагач, жавоб ёзинг, илтимос”. Аввалига Ҳанифа ҳайратдан энтикиб кетди, сўнг мийиғида кулиб қўя қолди: “Қандай яхши, кимдир адашиб бўлса-да, шундай SМS ёзиб турса. Йўқ, тўхта. “Ҳанифа” деган-ку. Ҳам “ишларингиз тугаса” деган. Ички бир ҳаяжон билан яна қайта ўқиди. Роҳила тамадди қилмасидан уни қўйвормаслигини айтиб, хаёлларини тўзғитиб юборди. Овқатдан тотинган бўлиб ўрнидан турди. “Кетиб қолмасин-да”, деган ўй Ҳанифанинг ўзига ҳам сездирмасдан уни шоширар, тезроқ кўчага чорларди. У қўлига телефонини олди: “Кимлигингизни билмадим-у, лекин илтимос қилганингиз учун ёзяпман. Ишларимни тугатдим, тушяпман”. Ким бўлса ҳам, кўчада турган бу йигитнинг шунча йилдан бери кутаётган шаҳзодаси эканига негадир қаттиқ ишонарди шу тобда. Дугонаси билан шоша-пиша хайрлашди. Зиналардан гўё учиб тушаётганда дугонасиникига турнақатор чиқиб келаётган меҳмонларга дуч келди. Ораларидаги гул кўтарган иккита қишлоқдош қизни таниди, саломлашди. Эркак ларнинг чеҳралари лип-лип ўтди. “Яхшимисиз?”. Саволни ким бергани-ю, ўзининг нима деб жавоб қилгани эсида ҳам қолмади. Қандайдир қўрқув остида ташқарига аста қадам қўйди. Енгил шабада унга далда бергандек бошини силаб ўтди. Фарзандларини ўйнатиб юрган ёш жувонлардан, ўриндиқларда суҳбатлашиб ўтирган уч-тўрт кекса аёлдан бошқага кўзи тушмади. Ҳанифа атрофга хавотир билан қаради. Яна бир-икки қадам ташлади. Кутилган одам йўқ. Оқшом тушаётгани ҳақида хабар тарқатиб гала-гала учиб ўтаёган қушлар чуғурлаб, гўё келаётган тунга йўл бўшатишарди Ҳанифа бекатга қараб қадамларини тезлатди. Бекатда ўтирган ёши элликларга борган аёл билан эркакнинг ёнига оҳиста чўкди. Кейин кимнидир кўрмай қолишидан ёки кимдир уни кўрмай қолишидан чўчиб дарров ўрнидан турди. Эҳтиёткорлик билан гоҳ ўнг, гоҳ чап, гоҳ орқа томонга нигоҳини қидирувга юбора бошлади. Бир оз ўтгач, ёнидагиларнинг суҳбатидан уларнинг эр-хотин эканлигини англади. Улар катта қизларини даволатиш, операция ҳақида асабийлашиб суҳбатлашишар, гоҳ талашиб тортишишар, ора-орада аёлнинг йиғламсираган товуши эшитилиб қоларди. Узоқдан автобуснинг қораси кўринган ҳам эдики, эр-хотин ўрнидан силжиди.

– Сен автобусда кетавер, мен орқангдан етиб оламан. Бугун жуда чарчадинг, – деди-да, эркак норозинамо қараётган аёлини автобусга чиқариб юборди. Сўнг автобус ортидан шахдам қадамлар билан юриб кетди.

Ҳанифа кўзида эндигина ёнган, сўнишни истамаётган умид учқунларини ўтиб-қайтаётганларга улашишдан чарчамасди. “Шу вақтгача эътибор бермаган эканман. Нега одамлар роботга ўхшайди. Нигоҳлари қотиб қолган. Улар ҳам бир пайтлар севган ёки мендай севилганмикан? Юзларида бирор туйғу аломати сезилмайди. Гўёки юриб кетаётган ҳайкаллар. Ахир, ҳаёт гўзал-ку! У билан мен бир умр завқланиб яшаймиз, юзимизда доимо қувонч, шодлик балқиб туради. Ҳамманинг бизга ҳаваси келади…”. Ҳанифа илк бора атрофдагиларга баҳо бераётган, келажаги ҳақида мафтункор хаёлларга берилаётган эди.

Ўтаётган ҳар бир лаҳза “У ҳозир ёнингга келади” деган умидни Ҳанифага сахийлик билан тақдим қилар, тобора қуюқлашаётган қоронғилик эса у кутаётган, ёнида тургандек ҳис қилаётган сиймони аста-секинлик билан ундан нарига олиб кетарди. Ниҳоят вақт алламаҳал бўлганда навбатдаги тўхтаган автобус уни бағрига олди. Чиқиб, дераза томондаги ўриндиққа чўкди. Аммо нигоҳи кимгадир илиниб қолиш илинжида манзилга етгунча ташқарида қолди. Ҳанифанинг кўзидан ёш томчилари ўзига ҳам сездирмай думалаб тушди.

Хонасига киргач, анча вақтгача давом этган уйқусизлигига “Айтувдим-ку, хабар адашиб келган” деган хулоса чек қўйди…

– Берган вазифам бўйича фақатгина Ҳанифанинг, Маҳлиёнинг, Дониёр ва Сухробнинг жавоби қониқтирди. Қолганларнинг тайёргарлиги яхшимас. Майли, ҳаммага рухсат, – деб иккинчи соатга кирган профессор чиқиб кетди. Шу пайт Ҳанифа эшик қиясидан кимдир имлаётганини сезиб қолди. Қараса, курсдоши Маҳлиёнинг синглиси Гулҳаё. У пастки курсда ўқийди.

– Салом, яхшимисиз, Гулҳаё? Опангиз пастга овқатлангани тушиб кетди-ёв. Ё у-бу фандан ёрдам керакми, тортинмай айтаверинг…

Гулҳаё у ёқдан-бу ёққа жовдираётган кўзларини Ҳанифанинг кўзларига тикди-да, хижолатли жилмайиб, орқасида яшириб турган бир даста атиргулни олиб тутқазди.

– Ҳанифа опа, бу гулни сизга бир йигит бериб қўйишимни тайинлади-ю, кўздан ғойиб бўлди. Лекин уни танимайман.

Ҳанифа гулдан-да баттар қизарди. Кечаги илинжу умидсизликлардан ҳамон пароканда хаёллар гулга талпинган капалаклардай яна қайтиб келди. Қалбида уйғонган қувонч туйғуси унга бир қучоқ атиргулнинг завқини бергандек бўлди. Гулҳаё кетгач, Ҳанифа маликалардек яшнаб турган атиргулларга қайта-қайта термулар, қайта-қайта ҳидлаб ифорига тўймасди. Сўнг уни қўлида авайлаб ва баландроқ кўтарганча аудиторияга қайтиб кирди.

– Чиройли экан. Қаердан уздингиз? – деди орқа партада ўтирган қиз. Ҳанифа “Менга гулни кимдир бериши мумкинлиги буларнинг хаёлига ҳам келмайди”, деган ўйдан маъюсланиб турган ҳам эдики, шошилиб кириб келган Маҳлиё гулни кўриб:

– Ў, чатоқсиз, Ҳанифа. Ким берди? – деди.

Бу саволдан руҳи тоғдек кўтарилиб кетди. Маҳлиёни қучоқлаб олгиси келди. Шу пайт профессор кириб қолгани боис Ҳанифа Маҳлиёга жавоб тариқасида жилмайиб қўя қолди. Дарс давомида Ҳанифанинг ўша афсунгар хаёллари уни узоқ-узоқларга олиб кетди. Аммо қисқа янграган какку овози уни яна ўз жойига қайтарди. Шоша-пиша сумкасидан телефонини олди. Ҳа, ўша рақам. “Салом, Ҳанифа. Мени кечиринг, ўша куни сизга кўринишга ўзимда куч топа олмадим. Бу гулни эса узрим белгиси сифатида қабул қилишингиздан умидворман”. Хона деразасидан мўралаб турган қиш Ҳанифанинг қалбида яшнаётган баҳордан ҳайратланди. “Эй, Худойим… у ким бўлиши мумкин? Ким экан-а? Энди нима деб жавоб ёзаман?.. Хўш, “Гул учун раҳмат. Лекин сиз кимсиз?”. Йўқ, бўлмади. Жуда қўпол чиқди. Қизболалик латофатим ҳар бир сўзимда билиниб туриши керак. Уф, бармоқларим намунча титрамаса. Ҳа, топдим. “Гул учун ташаккур! Аммо кимлигингизни билолмаяпман”. Бор таваккал – “жўнатиш”. Орқа қатордаги қизларнинг қиқир-қиқир кулгусига ҳамоҳанг қўнғироқ ҳам янгради. Ҳанифа ҳаммадан сўнг аудиториядан чиқди. Зинадан аста тушар экан, рўпарасидан чиқиб қолаётган йигитларга кўз қирини ташлаб-ташлаб қўярди. Ҳеч кимнинг у билан иши йўқ, унинг бор-йўқлигини билишмайди ҳам. Шаҳарга келгандан бери сеҳрли қалпоқча кийган кўзга кўринмас одам эди у. Ҳар ҳолда, ўзини шундай ҳисобларди. Энди ҳаммаси бошқача бўлишини, кимнингдир эътиборига тушган инсон эканлигини ўйлаб қувонди. Бу дунёга келганидан, қайсидир юракда ўзининг ҳам қиёфаси борлигини туйганидан, мана бу ўтиб қайтаётган одамларнинг, дугоналарининг борлигидан, ана шу зиналар ва оппоқ деворларнинг гўзаллигидан, ташқарида қуёш нур сочиб турганию дарахтлар ва осмон мавжудлигидан у илк бора масрур, сархуш эди. Ана, орқасидан қадам товушлари эшитиляпти. Ҳанифанинг юраги отилиб кетиш даражасида гуппиллай бошлади. “Ўша йигит бўлса-я” деган хаёл оёқларидан мажолини олди. Ортиқ юролмади, жойида тек қотди. Қадамлар жуда яқин келди. Ёнидан сумкасини титкилаганча бир қиз беэътиборгина ўтиб кетди. Ҳанифа ҳавоси чиқиб кетган пуфакдай бўшашиб қолди: “Уҳ, хайрият-эй”. У ётоқхонага кетар экан, йўл бўйи SМS эгасини сергак нигоҳ билан изларди. Хонасига минг ўй билан кирган ҳам эдики, яна какку овози эшитилди. Ҳаяжон-ла телефонини олиб қаради. Яна ўша рақам: “Ҳанифа! Сизни кўргач, кимлигимни, нима учун яшаётганимни унутдим. Мен сизга рўбарў бўлишга ботинолмай, ўз ёғига қоврилиб юрган ошиғингизман. Шунинг учун мендан ранжиманг”. Ҳанифа кутилмаган бу сўзларни ўқир экан, негадир жавон эшигига ўрнатилган бўй баравар ойнага нигоҳ ташлади. Текис таралиб, оддий турмакланган сочларидан тортиб, сийрак қошлари, нари-бери нимпушти бўёқ сурилган лаблари, кулчадай истарали юзи ва аммо тўладан келган қоматига қараб, қаҳқаҳ отиб кулиб юборди: “Ошиғим. Мени-я? Мен ҳечам биров кўриб унутиб юборадиган даражадаги қиз эмаслигимни ўзим ҳам биламан. Анчадан бери бунақа кулмагандим. Демак, аниқ англашилмовчилик бўляпти. Бу бечора бошқа Ҳанифанинг рақамини кимдандир сўраган, у одам адашиб меникини бериб юборган. Буни ҳозир янада ойдинлаштирамиз. “Сиз мени бошқа қиз билан адаштириб юборгансиз, шекилли” деган сўзларни терди-ю, бироз ўйлангач, яна ўчириб ташлади. Кейин яна шу гапни ёзди ва ёнига қўшимча қилди: “Агар ундай бўлмаса, айтинг-чи, мен бугун қандай рангдаги кийимда эдим?”. Эндиги келадиган жавоб Ҳанифанинг орзулари ё ўлишига, ё тирик қолишига сабаб бўлишини ўзи ҳам биларди. У телефонини ёстиғининг тагига қўйди-да, пастки қаватга тушиб кетди. Нима учун бундай қилаётганига ақли етмасди. Даҳлизда у ёқдан-бу ёққа бориб келди, очиқ дераза томонга ўтиб кўкка узоқ тикилди. Оппоқ булутлар аста ёйилиб, осмонга сингиб, кўздан ғойиб бўла бошлади. Ҳанифа йўқолиб бораётган бу булутларни ўз шаҳзодаси ҳақидаги орзуларига менгзади. Сўнг юрак ютиб, яна ўз қаватига, ўз хонасига чиқди ва аста ёстиғини кўтариб телефонини олди. Хабар келганди: “Ошиқларнинг юраги ҳеч қачон адашмайди. Менга шунчалик ишонмабсиз-да. Бугун қора юбка, жигарранг кофтада эдингиз. Дарсларингиз 308-хонада бўлди. Мени ҳали кўрмагансиз, ҳолатингизни тўғри тушунаман. Фақат менга вақт беринг”. Ҳанифа ўзини каравотга ташлаб, юзини ёстиққа босганча ҳўнграб йиғлаб юборди…

– Ў, душанбадан ўзгаришлар катта-ку. Гулдай очилиб кетибсизми?

– Эҳ-ҳе, Ҳанифахон, сиз ўшаму?

– Бугун y-бy танишингизнинг тўйи борми? Охирги дарсга яна кирмайсиз-ов.

Аудиторияга этаги бурама, белида ялтироқ тасмаси бор пушти куйлакда кириб келган Ҳанифа кулгу аралаш берилаётган саволларга қизаринқираган ҳолда ийманибгина қисқа жавоб бериб, жойига тезроқ ўтиришга шошилди. Бундай кийиниб келгани учун ўзига таъна тошлари ёғдирди. Дарс ҳам бошланди. Аммо Ҳанифанинг хаёли қўлида у ёқдан-бу ёққа айланаётган телефони билан бирга айланарди. Мана, ниҳоят какку овози, кутилган рақамдан SМS ҳам келди: “Салом, хайрли кун, Ҳанифа! Бугун гулдай очилиб кетибсиз. Сизни кўнгил боғимни яшнатгувчи гулим деб аташга изн беринг. Аммо шуни унутмангки, мен сизни ҳар қандай ҳолатингизда ҳам…”. Ҳанифа гулхан ўртасига тушиб қолиб, ўзини ёнаётгандай ҳис қилди. Юзи кўйлагининг ранги билан бир хил бўлди-қўйди. Беихтиёр чеҳрасига табассум югурди.

– Дилқулова, аҳволингиз яхшими? Бетоб бўлсангиз, айтинг, рухсат бераман.

– Йўқ, йўқ. Ҳаммаси жойида, яхшиман, домла. Узр.

Эътиборни тортмаслик учун ўзини тутиб олишга ҳаракат қилди. Устозга қараб ўтиргандек бўлса ҳам, кўзлари парта остидаги телефонида бўлди. Энди Ҳанифа бор диққатини жамлаб, нима деб жавоб ёзишни ўйларди. Унга бошқа дугоналари каби ардоқланиш, қизлик латофатини намойиш қилиш имконини бераётган хаёлий шаҳзодасини йўқотишни истамасди. Чунки Ҳанифа шунча йиллар давомида муҳаббат туйғусига муҳаббат қўйган эса-да, лекин ҳали унга муҳаббат қўйишмаганди. У ёзган жавобини кўп маротаба ўчириб ташлар, жумлаларни қайта-қайта тузарди. “Салом. Раҳмат, яхши. Ўзингиз яхшимисиз? Бугун ҳам мени кўрибсиз-да. Демак, шу ерда таҳсил олсангиз керак-а?”

– Шоҳиста, нимага куляпсизлар? Маҳлиё, сизга нима бўлди? Кулгили мавзу эканми?

Ҳанифа ўқитувчининг курсдошларига берган даккисидан хаёллари жиловини бир зумга торта олди. Яна какку овози… “Ҳанифа, сизни ҳар куни кузатаман. Бир кун кўрмасам, ҳаёт мен учун тугагандек бўлади. Бу ерда ўқимайман, ўтган йили битирганман. Менга кўзингиз тушган, аммо эътибор бермагансиз. Кўришганимизда ўзим ҳақимда батафсил айтиб бераман. Ҳозирча мени кечиринг”. Бу хабарни ўқигач, Ҳанифа ёзган жавобига афсусланди. “Уф, ўзимни кўришишга ўлиб турган енгилтак қизлардай тутдим-да. Уф… дарвоқе, мени кўргансиз, дедими? Шу вақтгача кўпчилик йигитларга шунчаки кўзим тушган-ку… – аммо миясига чақмоқдай урилган фикрдан сесканиб кетди. – Наҳотки… наҳотки, бу ўша бўлса?! Фақат у билангина нигоҳларимиз тўқнашган. Бу SМSлар машина уриб кетай деганда айтган сўзларига ўхшаб кетади… Шундай йигит-а? Мени-я?.. Йўғ-е, балки бошқадир. Аммо ким бўлиши мумкин? Эй Худойим! Нимадир ёзишим керак, нимадир. “Майли, қўяверинг. Сизни тушундим, кўп ҳам хижолат бўлманг”. “Хижолат”даги “х” қаттиқмиди, юмшоқмиди? Мунча довдирамасам”. Ҳанифа бошини аста орқасидаги партага бурди-да, Чаросдан “х”нинг қандайлигини сўради. Тўғри ёзган экан.

Бугунги дарслар тугагач, одатдагидай ётоқхонага қараб йўл олди. Дарахтлар Ҳанифанинг юришидаги, ўзини тутишидаги ўзгаришни кўриб ҳайратларини шамол билан шивирлашарди. Ҳанифа авваллари бефарқ ўтказадиган ҳар бир кунни энди илҳақ бўлиб кутар, ўзи ҳам билмайдиган яна қандайдир мўъжизалар содир бўлишига ишонарди…

– Ҳанифа опа, шошманг. Салом, яхшимисиз? Ў, ўзгаришлар катта-ку. Сочингизни ташлаб олганингиз ярашибди. Мана, буни яна ўша йигит бериб юборди.

– Менгами?! Тўхта, Гулҳаё. Ҳалиги… ўша йигитнинг кўриниши қанақа? Ҳали уни кўрмаганман, ким ўзи? Бу гап фақат орамизда қолсин, хўп?

Гулҳаё орқасига бир қараб қўйди-да:

– Менга ишонаверинг. Очиғини айтсам, чиройли йигит экан, – деб жилмайди. Сўнг хавотирли оҳангда: – Майли, мен кетдим, домламиз кечикканларни дарсга киргазмайди, – деганча югургилаб кетди.

Ҳанифа қўлидаги шоколад қутисига завқ билан қаради. Аудиторияга кирар экан, уни сумкасига солишни истамади. Дарс ҳали бошланмаган. Курсдош йигитлар гап ташлашди:

– Ҳанифахон, ой экансиз, шоколадга бой экансиз.

– Ширин бўлса керак, а?

Ҳанифа одатдагидай уятдан қизарди:

– Йўқ, туғилган куним эмас. Шунчаки, беришди, – деди ва қутини очиб, майл билдирганларга шоколаддан тарқатди. Ҳанифа шу пайт кимлардир унга ҳавас билан тикилиб турганини ҳис қилиб, ғурурланиб қўйди. Бироз фурсат ўтгач, хонага профессор билан бирга факультет декани, унинг ёрдамчиси кириб келди. Салом-­аликдан сўнг талабаларга шартнома муддати тугаётганини, вақтида тўламаганлар дарсга киритилмаслигини эслатиб қўйишди. Ҳанифа бу борада бош оғритмаса ҳам бўлади, ота-онасининг хабари бор. Ҳозир “кўринмас одам”га қандай миннатдорлик билдириш кераклигини ўйлаши зарур. “Салом. Хайрли кун. Ширинлик учун катта раҳмат!”. Дарҳол какку овози янгради, жавоб келди: “Салом, гулим. Арзимаган нарса учун раҳмат дейишнинг ҳожати йўқ. Ҳаётимга кириб келганингиз учун сизга раҳмат!”.

– Дилқулова, доскага марҳамат. Дафтарингизни ҳам олиб чиқинг.

– Менми? Устоз, узр, бугун дарсга тайёр эмас­ман. Кеча… кеча мазам бўлмаганди, – биринчи марта ёлғон гапиргани учун Ҳанифа қулоқларигача қизариб кетди.

– Шундайми, майли, сизга ишонаман. Лекин кейинги дарс албатта тайёр бўлинг.

У биринчи марта ёлғоннинг ширин мазасини туйди. Танаффусда ёнига Маҳлиё келиб ўтирганини сезмай ҳам қолибди.

– Бунақа вазиятлар бўлиб туради. Ҳаётда ўқишдан ҳам муҳим нарсалар бор ахир, тўғрими, – мулойим жилмайди Маҳлиё. – Энди қачон “почча” билан таништирасиз? Уялманг, ахир курсдошмиз-ку.

Ҳанифа бу гапдан алланечук ғалати бўлиб кетди. Яна лўппи юзлари бир зумда қизарди. Аммо ҳали ўзи кўрмаган йигит билан қандай таништиришни ўйлаб, жавоб беришга оғиз жуфтлаган ҳам эдики, телефони жиринглаб суҳбатга аралашди. Ҳанифа юраги така-пука бўлиб рақамга қаради. Қўнғироқ қишлоқдан экан. Маҳлиёга узр айтиб, жавоб бергани хонадан чиқди. Отаси билан энди салом-алик қилаётган пайтда иккинчи йўналишдан ўша таниш рақам чиқиб қолди. Гарчи Ҳанифа ҳайратда қолган бўлса-да, отаси билан суҳбатни бўлишга қурби етмади. Отасининг қишлоқдошлар ҳол-аҳволи ҳақидаги, шартнома учун жўнатаётган пуллари уч кундан сўнг етиб бориши тўғрисидаги гаплари Ҳанифанинг қулоғига кирмай қўйди. Суҳбат тугагач, телефони қўллари орасидан тушиб кетишига бир баҳя қолди. Шу пайтгача у қўнғироқ қилиши ҳам мумкинлигини хаёлига келтирмаганди. Нима қилишини билмай бир нуқтага қадалиб қолди. Охири эътиборга эътибор билан жавоб бериш керак, деган қарорга келди ва қўнғироқ қилиш тугмасини босди. Мана, бир марта чақирди, иккинчиси, учинчиси… Йўқ, кўтармади. Кўзларига ёш қалқди. “Бошқа билан гаплашаётганимни билиб, нотўғри хаёлга борган. Яхшиси, SМS ёзаман: “Узр, сизга жавоб бера олмадим. Отам билан гаплашаётган эдим. Яна бошқа хаёлларга борманг”. Профессор келаётганини кўргач, хонага киришга мажбур бўлди. Жойига ўтирган ҳам эдики, какку овози янгради. Дарров қаради: “Ҳанифа, сизга ўзимдан ҳам ортиқ ишонаман. Нотўғри хаёлга умуман борганим йўқ. Фақат қайтиб қўнғироқ қилганингизда овозингизни эшитишга ҳали тайёр эмаслигимни ҳис этдим. Бу одобсизлигим учун мени кечиринг”. Елкасини босиб турган тоғ қулаб тушгандай енгил тортди.

Ҳанифанинг умр мазмуни телефонидаги какку овозига илҳақликдан иборат бўлиб қолди. У гоҳ ширин орзулар кетидан қувар, гоҳ бу орзулари жиловини “Нега кўринмаяпти?” деган ўй тортиб қўярди. “Балки уни мен билан кўриб қолишларидан чўчирмикан? Мен билан ёнма-ён туришдан ор қилса-чи?.. Йўғ-е, ундай бўлганида шу вақтгача менга бунчалик ҳиссиётли сўзларни жўната олмасди-ку. Ёки… Ўзининг бирор нуқсони бормикан… оқсоқмикан ё? Ўзи асрасин. Балки илк учрашувимиз учун махсус қайсидир кунни белгилаётгандир…”. Ёзишмаларга, ўй-хаёлларга гувоҳ кунлар эса аста ўтиб борарди…

Бугун дарсдан қайтишда Маҳлиё унга ҳамроҳ бўлди.

– Сиз ҳам ётоқхонагами? Кеча йўқ эдим, декан келиб мажлис қилибди-а? Йўқларга индамадими? – деб сўради у.

– Давомат қилмади, умумий йиғилиш бўлди. Кейинги ҳафтада қилиниши керак бўлган ишлар ҳақида гапирди.

– Унда яхши. Дарвоқе, Ҳанифа, байрамни “почча” билан нишонласангиз керак-а?!

Ҳанифа бундай гапларга кўникиб қолган бўлса-да, қизариш ҳали ҳам унга бегона эмасди:

– Қўйинг, бунақа гапларни.

– Биламан сизни. Балки, “почча” катта совға билан келар, дейман-да.

Ўз қаватларига чиққач, хоналарига тарқалишди. Бугун овқат қилиш Ҳанифанинг навбати бўлгани учун кийимларини алмаштириб ошхонага борди. Ҳали хонадоши келмаган ҳам экан. “Ўша куни у менга нима дер экан? Байрамда учрашувга таклиф қилиб қолса, нима қиламан? Қайси кўйлагимни кийиб чиқаман? Ҳар эҳтимолга қарши, кимдандир қарз олиб турай. Куйиб кетган пиёзнинг ҳиди сураётган ширин хаёлларининг таъмини бузиб юборди. Нима овқат қилаётганини бир зум эслади-да, қозонга сув солиб, хонасида қолиб кетган телефонини олгани югурди. Кутганидай орзубахш рақамдан хабар келган: “Яхшимисиз, қалбим зулматини ёритган Ҳанифам? Чарчамаяпсизми? Афсус­ки, сизга ўзим учун нохуш бўлган хабарни етказмоқчиман. Хорижга магистратура учун ҳужжат топширгандим. Боягина эртага эрталаб Англияга учиб кетишим ҳақида хабар қилишди. Олдингизда жудаям хижолатдаман. На сиз билан кўриша олдим, на байрамни нишонлаш насиб қилди. Ўша кунни интизорлик билан кутаётгандим. Фақат мендан ранжиманг”. Ҳанифа руҳи чиқиб кетган жонсиз танага айланиб қолди. Жойидан жилишга мадори етмади. Кўзини деразадан кўриниб турган мовий осмонга қаратди. Шу даражада тип-тиниқки, гўёки кўм-кўк уммон самога айланиб қолгандек. Ҳанифага аста-секин ранг кирди, яна ўша қувноқроқ ҳолатига қайтди ва жавоб ёзишга киришди: “Раҳмат, яхши. Табриклайман, эшитиб хурсанд бўлдим! Бемалол эcон-омон бориб келаверинг. Асло хижолат бўлманг”. Какку овози куттириб ўтирмади: “Тушунганингиз учун раҳмат, Ҳанифа. Март охирларида қайтсам керак. Сиз билан у ердан боғланишга ҳаракат қиламан. Ўзингизни эҳтиёт қилинг, гулим. Майли, яхши қолинг”. Ҳанифа номаълум шаҳзодаси нафақат уни севишини, балки хорижда ҳам ўқишини эшитиб, унга қанчалик ҳавас қилишларини ўйлаб юрагидаги ғашликни ҳайдашга уринди.

Кеча отаси шартнома пулини киракаш-таксичидан бериб юбораётганини айтди. Бироздан сўнг Ҳанифа келишилган манзилга бориши керак. Устозидан рухсат олиб, шошилганча зиналардан тушиб кетаётган эди, кимнингдир “Ҳанифа” деган чорлови уни таққа тўхтатди. Гурс-гурс ураётган юрагини ҳовучлади, аммо орқасига қарашга ўзида куч тополмади. Яна йигитнинг ўша чақирувидан сўнг аста бурилди. Қараса, деканатда ишлайдиган, ўттиз ёшлардаги, бўйи пастаккина, Ғанишер ака қўлида қоғоз билан турарди. – Яхшимисиз, Ҳанифа? Сизни излаб чиққандим. Шошяпсиз, шекилли. Кўп вақтингиз кетмайди. Мана бу анкетани тўлдириб беринг. Фақат сизники қолган.

Ҳанифа чуқур хўрсинди-да, қоғозни шоша-пиша тўлдиришга киришди.

– Мана бу ерига исм-фамилиянгиз, кейин туғилган жой, сана, йилингиз, бу томонига ота-­онангизнинг исм-шарифлари ва телефонлари, бу ёққа доимий ва ҳозирги яшаш манзилингиз, охирига ўзингизнинг телефон рақамингиз. Мабодо, айрим курсдошларингизга ўхшаб бир нечта рақамингиз бўлса, ўшаларни ҳам ёзинг.

Ҳанифа ҳаммасини тўлдириб, қоғозни узатар экан, бехосдан кўзи таниш рақамларга тушиб қолди. Бу рақамлар ҳар сафар какку овозидан сўнг юрагини ҳаприқтириб пайдо бўладиган, номаълум соҳибининг умидбахш муждалари билан оромини ўғирлаган, туну кунга айланган хаёлларидан гўзал эртаклар тўқиган ва уни дунёда севилиш деган бахт борлигига ишонтирган ўша сирли рақамлар эди. Ҳанифа хатосини тузатиш баҳонасида қоғозни қайтариб олди. Аввалига, шунчалик боғланиб қолганим учун кўзимга кўринди, деб ўзига ишонмади. Сўнг бутун вужуди кўзга айланди. Бу сонлар кимнингдир иккинчи телефон рақами сифатида ёзилганди. Адашмаслик учун Ҳанифа титраётган кўрсаткич бармоғини аста юргизиб, ўша қатордаги исм-фамилияга олиб борди… Йўқ, адашди, шекилли. Ич-ичидан бир туйғу адашган бўлишини Худодан ёлвориб сўрарди. У исм-фамилияга қайта-қайта кўз югуртирар, лекин рақам соҳиби ўзгармасди. Сумкасидан дарров телефонини чиқарди-да, рақамларни биттама-битта солиштирди…

Эртага хотин-қизлар интизорлик билан кутадиган сана – 8-март. Айрим қизлар бугунданоқ байрамни нишонлашни бошлаб юборишган. Шундай бўлса-да, қаттиққўллиги билан ном чиқарган домланинг дарсига ўн беш дақиқа олдин ҳамма йиғилган. Мана, эшик аста очилиб, сочини ўзгача турмаклаган, пардоз-андози ўзига ярашган, эгнида янги кўйлак, бир қўлида даста атиргуллар, яна бир қучоғида катта оппоқ айиқни қўлтиқлаганча Ҳанифа кириб келди. Сукунат ўтирганларни ўзига ўхшаб гунг ва соқовга айлантирди. Биров вақтни тўхтатиб қўйгандек бир зумга ҳеч ким қимирлай олмади. Ҳанифа аста юриб қўлидагиларни бўш турган орқа партага қўйди-да, жойига келиб ўтирди. Айниқса, унинг юзига яқинда чизилган кибрли табассумнинг сиёҳи ҳали қуримаганди. Шундан сўнг атроф яна ҳаракатга келди. Ҳамма япроқ кемираётган бир уй пилла қуртига ўхшаб пичирлашга тушиб кетди. Фақатгина Маҳлиё ҳали-ҳануз қимир этмасди.

Дарслар тугагач, Ҳанифа билан бирга ётоқхонага кетувчи қизлар сафи кенгайди. Йўл бўйи гоҳ униси, гоҳ буниси унинг қўлидагиларни кўтаришиб юборишга рухсат сўрар, атиргулларни эса ҳидлайвериб безор қилишганди. Ётоқхона ёнига етганда Ҳанифа таққа тўхтади:

– Дарвоқе, қизлар, малол келмаса, буларни хонамга киритиб қўя оласизларми? Ҳозир кетишим керак, мени кутишяпти.

Қизлар ҳавас билан табассум қилганча, “албатта” деб чуғурлашди. Шу пайтгача бир четда лом-мим демай келаётган Маҳлиё бирдан жонланди:

– Сиз ҳам чатоқсиз… – Маҳлиё ниқобсиз гапираётганига бирдан ақли етди. – Байрамни “почча”миз билан нишонласангиз керак, деб тўғри топган эканман-да. Мен учун муҳими, бахтли бўлсангиз бас.

– Ҳа, “почча”нгиз ҳоли-жонимга қўймаяпи, керакмас, десам ҳам. Ҳозир ҳам кутиб турибдилар. Майли, мен кечикмай… – деди-ю, машина тўхтатиб, турфа ниятли нигоҳлар кузатуви остида жўнади.

Курсдошлар ўз ҳайратларини ўртоқлашиб, йўл бўйи бу қиз китобдан бошини кўтармайдиган, бировлар устидан кулса-да жилмайиб қўядиган, ўзига ярашмайдиган кийимлар киядиган, уларнинг наздидаги “лаққи” Ҳанифа эканлигига ўзларини ишонтириб боришди. Ҳамма ўз хонасига тарқалиб кетгандан сўнг ҳам бу мавзу улар билан бирга анча вақтгача хоналарда айланиб юрди. Фақат Маҳлиё қўли ҳеч ишга бормай хонасида ўтириб қолди. Бу ҳодисага асло ақли етмас, ўзига тинмай саволлар ёғдирар эди. Эшикнинг шаҳд билан очилишидангина ўзига келди. Дугонаси Шоҳиста ҳовлиққанча кириб ёнига чўкди-да, унинг хаёлларини ўқиб тургандай гап бошлади:

– Нима бўляпти ўзи, Маҳлиё? Ахир, қанақасига?.. У фақат сиз жўнатган SМSларга жавоб ёзарди, телефонда ҳам гаплашса уйдагилари билан гаплашарди-ку.

– Билмадим, менинг ҳам бошим қотган. Умуман ақлим етмаяпти. Ҳанифага анови атиргулни, шоколадни синглингиз орқали биз берган бўлсак… Чет элга кетиш ҳақидаги SМSни ўтган куни ёзган бўлсам. Қисқа фурсат ичида бирортани топган бўлиши мумкинми? Бунақа қиммат совғаларни ким бериши мумкин?

– Тўсатдан ўзига ўхшаган семиз бахт қуши қўнди десак, биров ёқтириб қоладиган аҳволда ҳам эмас. Кийиниши, пардози учун ёнида ҳемири бўлмаса. Уйдагиларимдан пул сўрамай деб кун бўйи оч юрган пайтларини ҳам биламан… Нимаси борки, биров ёқтириб қолса… Тўғри, бошлаган ўйинимиздан сўнг сал ўзгаргандай бўлувди. Лекин бугун умуман бошқа қизга айланиб қолибди.

– Уф, ҳозир жинни бўлиб қоламан. Унда ким Ҳанифага бунчалик хуштор бўлиши мумкин? Ким?

– Майли қўяверинг. Ҳали келади-ку, шунда аниқлаштириб оламиз. Дарвоқе, “Мажнун”ингиз байрамга нимадир бердими?

– Ўқишдан сўнг ётоқхона олдига бораман, деганди. Ишқилиб, ўтган сафаргидай китоб кўтариб келмасин-да. Ўзингизники-чи?

– Меникиям сизникидан қолишмайди, шекилли. Аввалига бойроқдай туюлганди-да. Бўлмайдиганга ўхшайди бу… – деб икки дугона анча вақтгача ҳасратлашиб ўтирди. Шоҳиста кетишга чоғланиб, дераза томонга яқинлашди:

– Ў, ниҳоят бизнинг қурбақадан маликага айланган дугонамиз келяпти. Қўлида яна алланима.

Маҳлиё дераза ёнига югурди. Дарҳақиқат, Ҳанифа қўлида каттароқ қути билан ичкарига кириб кетди. Икки дугонанинг кўзлари анча вақтгача бир-бирларига сўзсиз қадалиб қолди. Орадан чой қайнар вақт ўтгач, хонадаги сукунатни Ҳанифанинг қувноқ овози бузди:

– Яхшимисиз, қизлар? Ие, тинчликми, хомуш кўринасизлар? Ширинлик билан чойга чақираётган эдим, юринглар. Кайфиятингиз ҳам кўтарилади. Яна уч-тўрт қизни айтдим.

Кутилмаган таклифдан каловланиб қолган дугоналар қизиқсиниб унинг ортидан эргашдилар. Стол устида айрим талабаларнинг фақатгина тушларига кириб чиқадиган, мевалар билан безатилган катта торт савлат тўкиб турарди. Қолганлар ҳам келишди. Ҳанифа тортни бамайлихотир бўлаклаб, кетма-кет узатди. Қизлар боядан бери ичларида тошиб кетиш арафасида турган саволларини ёғдира бошладилар. Ҳанифа сирли табассум билан уларни тингларди.

– Хуллас, келишилган жойимизда учрашдик. Борсам, кафедаги стол ва стул усти атиргуллар билан тўлдирилган. Шундай гўзал эдики! Кейин мен отини билмайман, аллақандай овқатлар, ширинликлар буюрдилар. Тамадди қилдик, суҳбатлашдик. Мана бу тортни дугоналарингизга олиб боринг, деб бериб юбордилар.

Ҳанифа қисқагина қилиб, хотиржам оҳангда шуларни айтиб берди. Ўзини бундай тутиши унга янада сирлилик бахш этарди. Кейин гап гоҳ домлаларга, гоҳ курсдошларга, гоҳ дарсларга кўчар, аммо ҳар замонда Ҳанифанинг мавзусига қайтиб келарди. Кечга яқин дугоналар унга миннатдорлик билдиришганча ўз хоналарига тарқалишди. Бу сафар уйқусизлик Маҳлиёникида тунашга қарор қилди.

Ҳанифадаги бу ўзгаришлар, номаълум йигитнинг унга ошиқ бўлиб қолгани кўпчиликнинг оғзида чайналар, курсдошлари орасидаги мавқеи ҳам анча кўтарилганди. Ҳанифа борган сари ўзини совуқ тутар, шунга қарамай атрофидаги ”парвона”лар сони ошиб борарди. Ҳар куни гоҳ дарсхонага, гоҳ ётоқхонага кўзни қувонтирадиган тортлар, телевизордан рекламаси тушмайдиган қимматбаҳо ширинликлар олиб келар ва, албатта, уларни курсдошлари, айниқса, Маҳлиё билан баҳам кўрарди. Маҳлиё ўйлайвериб, эти суяги билан бир бўлай деганда тақдирга тан берди ва у ҳам гирдикапалак бўлувчилар сафидан жой олди. Аммо ҳаммадан ўзини устун билувчи Маҳлиё Ҳанифанинг табассумли юзини, номаълум йигитдан олаётган совғаларини кўрганда, ичини нимадир қаттиқ тирнаб қўярди. Чунки у ҳали-ҳануз Ҳанифани юксак эътиборга, муҳаббат туйғусига нолойиқ деб ҳисобларди.

Кунлар ўзаро қувалашиб Ҳанифанинг туғилган куни ҳам етиб келди. Бугун курсдош қизларни ўзлари берадиган совғадан ҳам кўра Ҳанифанинг нима кўтариб келиши кўпроқ қизиқтирарди. Ҳаттоки, бу борада ўз тахминларини айтиб, гаров ҳам боғлашган. Вақт ўтган сари ётоқхона деразасидан мўралаб турган талабалар сонининг ортиб бориши худди асалари инини эслатарди. Мана, шом юзига қизғиш пардасини ёпган бўлса-да, кутилаётган инсондан дарак йўқ. Одатда Ҳанифа ҳеч қачон бунчалик кеч қолмасди.

– Ана, ана, келяпти, – қичқирди кимдир. Бир-бирларига тиқилишиб бошларини деразадан чиқаришди. Гўёки улар кимсасиз оролда чорасиз қолишган-у, қутқаргани халоскор пайдо бўлгандек эди. Кўтарилган чуғур-чуғурдан қушлар ҳам ҳайратда жим бўлиб қолди. Ҳамманинг кўзи Ҳанифанинг қўлидаги нарсага қаратилган.

Ўзига оро берган Ҳанифа ўша сирли табассум билан қўлида чиройли безатилган катта саватни кўтарганча ётоқхонага яқинлашди. Икки йигит дарров тушиб, ёрдамга шошилди ва Ҳанифанинг хонасига авайлаб олиб чиқиб беришди. Шу заҳотиёқ қизлар у ерга гувва ёпирилдилар. Бутун даҳлизни гулларнинг ёқимли ифори тутди. Саватда бир қучоқ қип-қизил атиргуллар бир давра гўзал қизлардек ястаниб ўтиришарди. Айримлар гулларни ҳидлашга тушиб кетган бўлса, яна айримлар уларни санашни бошлаб юборди. Шу пайт кимдир ҳайрат билан қичқириб юборди:

– Даҳшат, қизлар, кинодагидай уч юзта атиргул экан.

– Йўқ, уч юз битта, – биринчисининг хатосини тузатди кимдир.

– Адашяпсизлар, менда уч юз бешта чиқди.

– Қандай бахтли қизсиз-а? Ҳанифа, ўзингиз айта қолинг, нечта атиргул бор?

– Билмадим, лекин “Дилимдагиларни изҳор қилишга бу уч юз битта атиргул камлик қилади” дегандек бўлувдилар, – деди сокин, аммо табассум билан.

– Вой, қаранглар, ўртадаги атиргулнинг устида қизил қутича ҳам бор экан. Очсак майлими?

Ҳанифа жилмайганча бош ирғади, унинг нигоҳи қутичадан кўз узолмаётган Маҳлиёда эди…

Қутича ҳам очилди. Ётоқхонанинг бутун биносини 5-қаватда кўтарилган қийқиришлар, чалинган қарсаклар овози тутди. Бунга қутичадан чиққан бежирим ишланган тилла узук сабаб бўлганди. Кўтарилган шовқиндан ўпкасини қўлтиқлаганча ётоқхона назоратчиси югуриб чиқди ва йиғилганларни ўз хоналарига тарқатиб юборди…

* * *

– Дилқулова, декан ўринбосарининг хонасига кирар экансиз.

Ҳанифа юрагини хавотир билан ғижимлаган кўйи Жумаевнинг рўпарасига келиб тўхтади. Очиқ қолдирилган эшик ғийқиллаганча йўлакдаги талабалар шовқинига ва яна нималаргадир интиҳо ясагандек шарқ этиб ёпилди. Декан ўринбосари сийрак сочлари тарам-тарам қилиб таралган бошини ҳадеганда столдан кўтармади.

– Чақирган экансиз?

Ўринбосар ҳамон бошини кўтармасди, унинг ҳеч нарса ўқимаётганлиги, нохуш бир гапни айтишга тайёргарлик кўраётганлиги шундоқ кўриниб турарди. Ўртага асрга татигулик жимлик чўкди. Ногаҳон номсиз бир сезим Ҳанифанинг юрагидаги ғижимларни ёя бошлади ва уни хотиржамлик рангига бўяди. Қиз ўз-ўзи билан курашар, вақтинчалик аламли тантаналар ниҳоясига етганини англатувчи нуқта ҳозир қўйилажагини, йўқ, йўқ, қўйилиб бўлганини ҳис қилди. Бирдан дунё бўшаб қолди: на рақиб бор, на дўст бор. Мана бу аудиториялар, курсдошлар ҳам, олисдаги қишлоғи ҳам, эртанги кун ҳам маънисизлик қаърига ғарқ бўлди.

– Ҳанифа, – деди ўйлайверганидан чуваккина юзи бўғриқиб кетган ўринбосар, – муҳлат бердик, муҳлат бердик. Аммо тўламадингиз. Декан билан ректоратга чиқиб келдик. Аммо иложи йўқ, қоида ҳаммага бир хил, ҳайдалади, деди.

Ҳанифанинг умид чироғи осилиб турган нозик ришта узилиб кетгандай, атрофини зулмат қоплагандай бўлди.

– Аммо сизнинг аълочи талабаларимиздан эканингизни, шарт-шароитингизни тушунтирдик. Ректор охирги имконият, деди. Манави ҳужжатга танишдим, деб қўл қўйишингиз керак экан. Уч кунда тўламасангиз, унда кейин бошқа чорамиз қолмайди…

Ҳанифа қизлар келиб қолишидан хавотир ила кийимларини шоша-пиша катта сумкага жойларди. Мана бу муҳаббатга алданиш кўйлаги, мана бу интизорлик ва алам кўйлаги, мана буниси изтироб кофта-юбкаси, буниси томоқларини бўғган, ташқарига отилиб чиқолмаган хўрлик шарфи, мана бу сўнгги интиқом – қутичадаги мўъжаз тилла узук… Отаси юборган контракт пулининг дард ва ғамга эврилган парчалари. У биров қувиб келаётгандек югургилаганича катта йўлга чиқди. Бир зум иккиланиб қолди – қаёққа? Саволга жавоб ҳам, жавобга фурсат ҳам йўқ эди. Тезроқ. У нимадан қочаётганини ўзи ҳам билмасди. Ҳаллослаб борар экан, кўксидан яраланган жонзотнинг ўкиригига ўхшаш бир фарёд бўлиниб-бўлиниб, нафаси билан бирга отилиб чиқар, бу на йиғи, на дод эди. Аммо кўзида ёш йўқ, юрак изҳорининг сўнгги булоғи ҳам қуригандек эди.

Ҳанифа жуда узоқ юрди. Оёқларига суйкалиб, тап-тап урилиб, уни шошмасликка, орқага қайтишга ундаб келаётган сумкаси ниҳоят унинг қўлидаги, йўқ, йўқ, бутун вужудидаги қувватни сўриб олди-да, бор оғирлигини ташлаб, уни тўхташга мажбур қилди. Ҳанифа сумкасининг устига мажолсиз чўкди. У йўлнинг ҳаёт қўшиғи – автолар ва одамлар шовқинини эшитмас, нигоҳлари номаълум нуқтага қадалганча қотиб қолган, миясининг қайсидир қатида бошланган оғриқ бошини ёриб чиқиш пайида эди.

Шу пайт унинг онги-шуурига нимадир кирмоқчи бўлиб уринаётганини ҳис қилди. Диққатини жамлаб бунинг овоз эканини, телефонидан таралаётган какку овози эканини зўрға англади. Какку овози! Жонини биров буровга олгандай инграб юборди. Какку овози яна янгради. Дафъатан миясида бир фикр чириллаб айлана бошлади, телефонни отиб юбориб, ўзини машина тагига ташласа-чи? Ҳаммасидан қутулади. Ногаҳон дарвоза олдида жудоликни кўтаролмай йиқилиб ётган онаси, Тошкентдан тобутини олиб кетаётган бир бурдагина отасининг қиёфаси кўз ўнгида намоён бўлди. Хўрлиги келди. Яна какку овози. У нима қилаётганини ўзи ҳам англамаган, ихтиёрсиз ҳолда ярим очиқ ҳамёнидан телефонини қўлга олди. Қатор SМSлар. Ҳаммаси битта телефондан. “Ҳанифа, дарсдан чиқиб бизникига кел. Муҳим гап бор. Роҳила”. Ичидан кинояга ўхшаш бир нарса чизилиб ўтди: дунёда муҳим нарсаям борми? Какку овози яна бир неча бор янгради. Ўша хабар. Ҳанифа узоқ ўтирди. Киракашлар машинани бибиллатиб тўхтатиб, “Қаёққа?” деб сўрайвериб жонига тегди. Ниҳоят, у ўрнидан қўзғалди. Ётоққа йўл йўқ, қишлоққа йўл йўқ…

Эшикни очган Роҳила хурсандлигидан терисига сиғмай кетди.

– Хайрият-эй, келдингми, дугонажон? SМSга жавоб ҳам ёзмайсан?

– Ёзиб ўтираманми, бир кириб ўтай дедим.

– Эҳ-ҳэ, катта сумка кўтариб олибсан?

– Уйга кетмоқчи эдим.

– Эрта-индин кетарсан. Қани, ичкарига кир.

Қанд-қурс, чой-нон қўйилганидан чеҳраси очилган дастурхон икки қишлоқдош дугонани ёнига чорлади, дугоналар рўбарў ўтиришди. Роҳила чойни қайтараркан, гапни нимадан бошлашни ўйлаб кайфиятсиз ўтирган Ҳанифага зеҳн солди.

– Рангинг бир аҳвол, мазанг йўқми?

– Йўқ, яхшиман. Шу… сессиядаги имтиҳонлар чарчатди, шекилли.

– Парво қилма. Уйдагиларни бир кўрсанг чарчоғинг чиқиб кетади. Қани ол, дастурхонга қараб ўтир. Энди… Мен ҳозир, овқатнинг тагини пасайтириб келай.

Овқат оловиними, ичидаги ҳаяжон оловиними пасайтириб келган Роҳила гап бошлади:

– Ҳанифа, шу… кимдир нимагадир сабаб бўлади. Шу… биз болаликдан дугонамиз… Тўхта, аввал сўраб олай, фақат тўғрисини айт… бирорта йигитинг борми?

Ҳанифа биров бошига тош билан ургандай карахт бўлиб қолди. “Ётоқдаги гапларни бу қаердан эшитган? Қишлоққаям етиб боргандир?..”

– Қўйсанг-чи шунақа гапларни.

– Менга қара, барибир шу савдо бугун бўлмаса, эртага бошингга келади. Аввал эшит. Туғилган кунимда келганинг эсингдами? Бу гап ўша кундан кейин бошланган.

Ҳанифа энди донг қотиб қолди. “Демак, менга келган SМSни ўқиган. Қандай қилиб? Телефон қўлимда эди-ку…”

– Нима гап бошланади?

– Менга қара, меҳмонларни кўрувдингми? Уларни бирортасини танирмидинг?

– Нима деяпсиз? Ҳеч ким келгани йўқ эди-ку…

– Гапни бўлмай тур. Зинадан тушиб кетаётганингда меҳмонлар чиқиб келаётган экан, шундайми? Ўшаларнинг ичида мен билан бирга ишлайдиган Гулнора билан акаси ҳам бор эди.

Ҳанифа кераксиз бўлиб қолган буюмларни ташлаб юборишдан олдин яна бир бор титкилагандек хотирасини титкилай бошлади. Зинадан кўпчилик чиқиб келаётганди. Икки қишлоқдош қиз билан саломлашди. Ўша пайт дарду дунёси ўзига етиб ортарди. Кимдир “Яхшимисиз?” деди. Жавоб бердими-йўқми, ташқарига отилди. Тамом.

– Ўша Гулноранинг акаси сени билар экан…

– Нима? Билар экан? Роҳила, ётоқхона шунақа ғийбатларга тўлиб ётибди, жонимга теккан…

– Ётоқхонангдаги ғийбатлар бошқа. Ҳозир гап сен ҳақингда кетяпти. Бирпас сабр қил, илтимос. Билар экан дегани учрашиб юрган экан, дегани эмас-ку, бир марта кўрган экан.

Ҳанифа бу ёғига Роҳиланинг гапларини охиригача эшитишга маҳкум эканлигини англаб, бўшлиққа қарагандай дугонасига тикилиб ўтиришдан бошқа чора топмади. Бундай пайтларда қизлар қизиқиб, “Қачон, қаерда кўрган экан?” деб берадиган саволлар ҳам бўлмаганидан Роҳила йигитнинг таърифига тушди:

– Гулноранинг айтишича, акасига ҳар қанақа қизлар ёқавермаскан. Бир-иккитасини кўрсатишган экан, бўлмайди, дебди. Яна топиб қистайверишган экан, мени тинч қўйинглар, керак пайти ўзим топаман, дебди. Келиб-келиб, кутилмаганда зинада сени кўриб қолибди. Бу қизни илгари кўрганман, студентлигиниям биламан, лекин отиниям, қаерда ўқишиниям билмасдим, суриштириб ҳеч бўлмаса телефонини олиб бер, дебди синглисига. Сен ҳақингда нима дебди дегин: кўп қизларнинг кўзида таъма бор, мен чиройлиман, мен сенга ёқдимми ёки пулинг кўпми, қаерда ишлайсан, шунга қараб муомала қиламан, деган ёзув ёзилган турармиш. У сенинг кўзингда бунақа ғубордан асар ҳам кўрмабди. Қара, қандай диққатли йигит экан, бир марта кўрганда шунча нарсани илғаб олибди. Кейин сени роса излаган экан… – Роҳила яна нималарнидир айтсамми, айтмасамми деб бироз ўйланиб турди. – Хуллас, ўша кундан бери Гулнора “Гаплашдингизми?” деб ҳолимга қўймайди. Исмингни айтдим, ўзингдан сўрамасдан институтингни, телефонингни айтмадим. Шу пайтгача ўйладим, балки йигити бордир, дедим, Ҳанифага ёқмаса-чи дедим, қишлоқда Роҳила Ҳанифага эр излабди, деган гап чиқса-чи, дедим. Кеча Гулноранинг бир-икита аччиқ гапи жонимдан ўтиб кетди. “Акамни паст кўряпсанми ёки бизнинг бирор ёмонлигимиз борми?” деди. Ухламай чиқдим… Нима дейсан, телефонингни берайми, ё бир учрашиб кўрасанми?

Роҳила дугонасидан садо кутиб узоқ ўтирди. Жавобсиз жимлик жонига тегди.

– Бир нарса десанг-чи! Ё кўнглимда биров бор деб айт…

– Роҳила, мениям, ўзингни ҳам қийнама. Ҳозир менда кўнгил ҳам йўқ, ичида биров ҳам йўқ. Биров билан учрашиш хоҳиши ҳам йўқ. Жуда чарчаганман.

– Ўқиш адойи тамом қилибди сени, – Роҳила ҳавоси чиқарилган пуфакдай бўшашиб қолди, кайфияти тушиб кетди. – Майли, дамингни ол, ўзингга кел. Кейин гаплашамиз бу гапларни.

Эрталаб Ҳанифа уйқудан турганда Роҳиланинг эри ишга кетиб бўлган, боласи боғчага қўйиб келинган эди. Икки дугона чой ичишга ўтиришди. Роҳила кечаги гапни қўзғамади, аммо одатдагидан сермулозаматроқ туюлди. Уни ол, буни ол, деб қистар, боласининг қилиқларини айтиб куларди. Лекин нимадандир безовта эди.

Шу пайт эшик қўнғироғи жиринглаб қолди. Роҳила отилиб туриб эшикка югурди.

– Ассалом-алейкум, келинглар-келинглар. Вой, нима қилиб юрибсиз овора бўлиб. Қани, ичкарига. Дугонам келиб қолган эди. Бу хонага, қани, марҳамат…

Хонага бўйи пастроқ, сочларини орқасига турмаклаб олган, истараси иссиққина қиз жилмайганча кириб келди. Орқасида бир йигит турарди.

Роҳила меҳмонларни Ҳанифага таништирди:

– Бу Гулнора, бирга ишлаймиз. Бу киши акалари…

– Юсуф акам, – деди кулиб Гулнора.

Таништирув шунчалик тез юз бердики, меҳмонлар ҳурмати учун тик турган Ҳанифа нима бўлаётганини англашга ҳам улгурмади. У аввал қизга, сўнг йигитга қаради ва… турган жойида қотиб қолди.

Машинанинг олд ойнасидан бир лаҳза тикилган ўша нигоҳлар, уйқусиз тунлардаги хаёллар, саробга айланган орзулар, какку овози ҳар янграганда кўз ўнгида намоён бўладиган сиймога айланиб қаршисида турарди.

– Яхшимисиз? – деди йигит. – Ўша куни уйга яхши етиб бордингизми?

“Ҳой, эҳтиёт бўлинг, синглим. Яхшиямки, сизга ҳеч нарса қилмади, Худонинг ўзи асради” – бир пайтлар такрорланаверганидан қўшиқдай ёд бўлиб кетган ўша сўзларнинг соҳиби!

Ҳанифанинг жавоб қилишга тили айланмас, кўзларида ёш жилоланиб турарди.

Манба: «Ёшлик» журналининг веб-саҳифаси

Bibi Robia SAIDOVA
KAKKU OVOZI

   Bibi Robia Saidova 1991 yili tug’ilgan. Mirzo Ulug’bek nomidagi O’zbekiston Milliy universiteti magistranti. 2014 yili O’zbekiston Yozuvchilar uyushmasi tashabbusi bilan “Birinchi kitobim” loyihasida “Parvoz” nomli hikoyalar to’plami nashr etilgan. «Xurshid Davron kutubxonasi» sayti sahifalarida yosh adibaning «Kuz yomg’iri», «Marv tuti», «Ey,ins…» hikoyalarini mutolaa qilishingiz mumkin.

– Qizlar, bo’ldi, tura qolaylik. To’qqizdan keyin yotoqxonaga kiritishmaydi.

– Rostdan ham, ketdik. Umidaniyam ko’rdik. To’yiga kelganimizdan xursand bo’ldi. Qani, omin qilaylik.

– Hanifa, siz duo qila qoling. Hammamizdan kattaroqsiz… hajm jihatdan, – qizlar davrasida ko’tarilgan gurros kulgu boshqa stoldagilarning e’tiborini tortdi.

– Hazilni ko’targaningiz uchun hazillashamiz-da. Yana xafa bo’lmang.

Dugonalariga nisbatan to’laroq Hanifa bunday gaplarga ko’nikib qolgan edi. U mayingina tabassum qildi-da, qo’lini duoga ochdi:

– Omin, dugonamiz o’zi istagan go’zal baxtga erishsin… – hayajonli bir xo’rsinish olib, asta pichirladi: – Xudo bizni ham shunaqa kunlarga tezroq yetkazsin.

Qizlarning “O’-o’-o’” deb qiyqirishganidan sergaklangan Hanifa ichimda aytdim deb o’ylaganini eshitib qolishganidan duvva qizardi.

Qizlar dugona-kelin va uning onasi bilan xayr-xo’shlashgach, to’yxonadan chiqishdi. Yo’lovchi chorlab chiroq lipillatayotgan turnaqator mashinalardan biri, nihoyat, ular aytgan narxga ko’ndi. Mashina ichi to’yxona, to’y, kelinning ko’ylagi, stollarning to’kinligi, to’y egalarining kiyimlari, kuyov va kuyov jo’ralar haqida g’iybat aralash suhbatga to’lib, birozginasi ochiq derazadan chiqib, to’yxonaga qaytib ham ketdi. Qizlar ilmoqli gaplar tashlab haydovchi yigitni ham gurung­­ga tortishga urinishdi. Yigit ularning savollariga ko’zini yo’ldan uzmay qisqa-qisqa javob berdi.

Orqa o’rindiqda o’z xayollari bilan o’tirgan Hanifaning nigohi bexosdan mashina old peshtoqidagi oynadan haydovchi yigitga tushdi. Nigohi ko’zgudagi aksni ko’rdi-yu, ortga qaytishni unutdi, bir necha daqiqa undan uzilmadi. “Yusuf payg’ambarning o’g’li, yo’g’-e avlodi emasmikan”. Xayoliga shu fikr kelgan ham ediki, ko’zguda haydovchining nigohi ham Hanifaning nigohiga qadaldi. Jinoyat ustida qo’lga tushgan o’g’riday Hanifa o’zini qo’yarga joy topolmay, tashqariga qaradi. Bu qilig’i uchun o’zini behayolikda aybladi. Imkoni bo’lsa-yu, mashinadan tushib qolsa. Yigitning nigohidan tushib qolgan bir parcha cho’g’ uni borgan sari yondira boshladi. “Uh… Ey Xudo! Hanifa, tinchlan. Sening aybing yo’q. Shunchaki tasodifan bo’ldi. Yonimdagi gulday ochilib o’tirgan dugonalarim qaerda-yu, men qaerda”. Cho’g’ tafti bunday ovutishlardan so’ng biroz pasaygandek bo’ldi. Manzilga yetib borguncha o’sha shafqatsiz ko’zguga boshqa qaramadi.

Qizlar pulni uzatisharkan, o’pkalagan ko’yi:

– Yaxshi yigit bo’lsangiz ham, yaxshi hamroh emas ekansiz, – deb haydovchi bilan xayrlashgan bo’lishdi. Hanifa chekiga tushgan pulni berdi-yu, birinchilardan bo’lib tashqariga otildi. Orqadan kelayotgan “Matiz” chiyillagancha burilib o’tdi. Hanifaning hushi uchdi.

– Hoy, ehtiyot bo’ling, singlim. Yaxshiyamki, hech narsa qilmadi, Xudoning o’zi asradi, – yigitning xavotir bilan aytgan bu so’zlari uni battar karaxt ahvolga solib qo’ydi. U keyin qanday qilib yo’ldan o’tganiyu yotoqxonaga kirib borganini ham sezmadi. Uxlashga yotarkan, nigohlari to’qnashgan o’sha lahzani xayolida qayta-qayta gavdalantirdi. Yigitning aytgan gaplarini ming bir bo’lakka bo’lib tahlil qildi. “Nega o’shanda menga qaradiykin-a? Axir, tabiiy-ku, kimdir tikilib turganini his qilsang, sen ham unga qaraysan. Unda ham shunday bo’lgan-da. Lekin tabassum ham qilganday bo’ldimi? Yo’g’-ye, menga-ya? Ko’p o’ylayverganimdan shunday tuyulyapti. Ammo… meni qayg’urib aytgan gaplari-chi… Indamasligi ham mumkin edi-ku? Axir, unga nima edi? Meni mashina urib ketadimi-yo’qmi… “Ehtiyot bo’ling, singlim”, dedi. Qanday mehribon! Uf… bo’ldi, tentak bo’lma, Hanifa. O’rningda boshqa qiz bo’lganda ham unga shunday degan bo’lardi. Lekin… ”

Hanifa ertasiga ham o’sha afsunli xayollar og’ushida yurdi. Beto’xtov nimalarnidir o’ylar, qandaydir to’xtamlarga kelar, keyin ularni rad qilib, yana boshqa fikrlar ketidan ergashar, ulardan yana qaytardi. “Eh, yana bir qarashim kerak edi. Nega cho’chidim-a? Balki keyin u yo’l bo’yi menga tikilib, mening ham nigohimni kutgandir. Nimalar deyapman?.. Uh, nega ajinadan qochganday tezda tushib ketdim-a? Menga aytadigan gapi bo’lgandir. Oxirrog’ida tushganimda yana biror narsa dermidi. Tentak bo’lyapman, yigit-qiz bir marta bir-biriga qarasa, darrov ko’nglidagini aytadimi? Lekin “Yaxshiyamki, Xudoning o’zi asradi”, dedi-ku. Demak, menga hali keraksiz, demoqchi bo’lgan!.. Agar meni o’sha mashina urib ketganida qanday ahvolga tushardi? Qaniydi, shunday bo’lib qolganida. U nima qilardi? Tavba de, nimalar deb aljirayapsan? Ehtimol, ko’zgudan umuman qaramagandir menga. Lekin…” Oradan bir necha kun o’tgachgina, imkonsiz bir tuyg’uga, sarobga berilib ketayotganini anglab yetdi. Keyinchalik esa bu dard ustini chang qopladi….

– Qizlar, bir iltimos, domla kelsa, uzrimni aytib qo’yinglar. Uchinchi paraga kirolmayman-da. Bugun qishloqdosh dugonamning tug’ilgan kuni. Bolasi kasal ekan, yordamga ertaroq chaqirgan edi, shunga. Mayli, yaxshi qolinglar, – deb Hanifa shosha-pisha auditoriyadan chiqib ketar ekan, orqasidan aytilgan: “Tavba, kimning u bilan necha pullik ishi bor”, degan pisandani eshitmadi.

Hanifa dugonasi Rohilanikida uyni tozalashga, pishir-kuydirga yordamlashdi. O’sha kuni hamma ishlar tugagach, quyosh botmasdan ketishga shaylandi. Shu payt telefoniga xabar kelganini bildiruvchi kakku ovozi yangradi. Odatdagiday uyali aloqa kompaniyasidan reklamalar yoki FVVdan xabar, degan o’y bilan bee’tiborgina telefoniga nazar tashladi. Yo’q, noma’lum raqam. “Salom, Hanifa. Yaxshimisiz? Men sizni anchadan beri kuzatib yuribman. Lekin siz meni tanimaysiz, balki ko’rgandirsiz. Hozir qaerdaligingizni ham bilaman. Yo’q demasangiz, sizni pastda kutib turaman. Ishlaringiz tugagach, javob yozing, iltimos”. Avvaliga Hanifa hayratdan entikib ketdi, so’ng miyig’ida kulib qo’ya qoldi: “Qanday yaxshi, kimdir adashib bo’lsa-da, shunday SMS yozib tursa. Yo’q, to’xta. “Hanifa” degan-ku. Ham “ishlaringiz tugasa” degan. Ichki bir hayajon bilan yana qayta o’qidi. Rohila tamaddi qilmasidan uni qo’yvormasligini aytib, xayollarini to’zg’itib yubordi. Ovqatdan totingan bo’lib o’rnidan turdi. “Ketib qolmasin-da”, degan o’y Hanifaning o’ziga ham sezdirmasdan uni shoshirar, tezroq ko’chaga chorlardi. U qo’liga telefonini oldi: “Kimligingizni bilmadim-u, lekin iltimos qilganingiz uchun yozyapman. Ishlarimni tugatdim, tushyapman”. Kim bo’lsa ham, ko’chada turgan bu yigitning shuncha yildan beri kutayotgan shahzodasi ekaniga negadir qattiq ishonardi shu tobda. Dugonasi bilan shosha-pisha xayrlashdi. Zinalardan go’yo uchib tushayotganda dugonasinikiga turnaqator chiqib kelayotgan mehmonlarga duch keldi. Oralaridagi gul ko’targan ikkita qishloqdosh qizni tanidi, salomlashdi. Erkak larning chehralari lip-lip o’tdi. “Yaxshimisiz?”. Savolni kim bergani-yu, o’zining nima deb javob qilgani esida ham qolmadi. Qandaydir qo’rquv ostida tashqariga asta qadam qo’ydi. Yengil shabada unga dalda bergandek boshini silab o’tdi. Farzandlarini o’ynatib yurgan yosh juvonlardan, o’rindiqlarda suhbatlashib o’tirgan uch-to’rt keksa ayoldan boshqaga ko’zi tushmadi. Hanifa atrofga xavotir bilan qaradi. Yana bir-ikki qadam tashladi. Kutilgan odam yo’q. Oqshom tushayotgani haqida xabar tarqatib gala-gala uchib o’tayogan qushlar chug’urlab, go’yo kelayotgan tunga yo’l bo’shatishardi Hanifa bekatga qarab qadamlarini tezlatdi. Bekatda o’tirgan yoshi elliklarga borgan ayol bilan erkakning yoniga ohista cho’kdi. Keyin kimnidir ko’rmay qolishidan yoki kimdir uni ko’rmay qolishidan cho’chib darrov o’rnidan turdi. Ehtiyotkorlik bilan goh o’ng, goh chap, goh orqa tomonga nigohini qidiruvga yubora boshladi. Bir oz o’tgach, yonidagilarning suhbatidan ularning er-xotin ekanligini angladi. Ular katta qizlarini davolatish, operatsiya haqida asabiylashib suhbatlashishar, goh talashib tortishishar, ora-orada ayolning yig’lamsiragan tovushi eshitilib qolardi. Uzoqdan avtobusning qorasi ko’ringan ham ediki, er-xotin o’rnidan siljidi.

– Sen avtobusda ketaver, men orqangdan yetib olaman. Bugun juda charchading, – dedi-da, erkak norozinamo qarayotgan ayolini avtobusga chiqarib yubordi. So’ng avtobus ortidan shaxdam qadamlar bilan yurib ketdi.

Hanifa ko’zida endigina yongan, so’nishni istamayotgan umid uchqunlarini o’tib-qaytayotganlarga ulashishdan charchamasdi. “Shu vaqtgacha e’tibor bermagan ekanman. Nega odamlar robotga o’xshaydi. Nigohlari qotib qolgan. Ular ham bir paytlar sevgan yoki menday sevilganmikan? Yuzlarida biror tuyg’u alomati sezilmaydi. Go’yoki yurib ketayotgan haykallar. Axir, hayot go’zal-ku! U bilan men bir umr zavqlanib yashaymiz, yuzimizda doimo quvonch, shodlik balqib turadi. Hammaning bizga havasi keladi…”. Hanifa ilk bora atrofdagilarga baho berayotgan, kelajagi haqida maftunkor xayollarga berilayotgan edi.

O’tayotgan har bir lahza “U hozir yoningga keladi” degan umidni Hanifaga saxiylik bilan taqdim qilar, tobora quyuqlashayotgan qorong’ilik esa u kutayotgan, yonida turgandek his qilayotgan siymoni asta-sekinlik bilan undan nariga olib ketardi. Nihoyat vaqt allamahal bo’lganda navbatdagi to’xtagan avtobus uni bag’riga oldi. Chiqib, deraza tomondagi o’rindiqqa cho’kdi. Ammo nigohi kimgadir ilinib qolish ilinjida manzilga yetguncha tashqarida qoldi. Hanifaning ko’zidan yosh tomchilari o’ziga ham sezdirmay dumalab tushdi.

Xonasiga kirgach, ancha vaqtgacha davom etgan uyqusizligiga “Aytuvdim-ku, xabar adashib kelgan” degan xulosa chek qo’ydi…

– Bergan vazifam bo’yicha faqatgina Hanifaning, Mahliyoning, Doniyor va Suxrobning javobi qoniqtirdi. Qolganlarning tayyorgarligi yaxshimas. Mayli, hammaga ruxsat, – deb ikkinchi soatga kirgan professor chiqib ketdi. Shu payt Hanifa eshik qiyasidan kimdir imlayotganini sezib qoldi. Qarasa, kursdoshi Mahliyoning singlisi Gulhayo. U pastki kursda o’qiydi.

– Salom, yaxshimisiz, Gulhayo? Opangiz pastga ovqatlangani tushib ketdi-yov. YO u-bu fandan yordam kerakmi, tortinmay aytavering…

Gulhayo u yoqdan-bu yoqqa jovdirayotgan ko’zlarini Hanifaning ko’zlariga tikdi-da, xijolatli jilmayib, orqasida yashirib turgan bir dasta atirgulni olib tutqazdi.

– Hanifa opa, bu gulni sizga bir yigit berib qo’yishimni tayinladi-yu, ko’zdan g’oyib bo’ldi. Lekin uni tanimayman.

Hanifa guldan-da battar qizardi. Kechagi ilinju umidsizliklardan hamon parokanda xayollar gulga talpingan kapalaklarday yana qaytib keldi. Qalbida uyg’ongan quvonch tuyg’usi unga bir quchoq atirgulning zavqini bergandek bo’ldi. Gulhayo ketgach, Hanifa malikalardek yashnab turgan atirgullarga qayta-qayta termular, qayta-qayta hidlab iforiga to’ymasdi. So’ng uni qo’lida avaylab va balandroq ko’targancha auditoriyaga qaytib kirdi.

– Chiroyli ekan. Qaerdan uzdingiz? – dedi orqa partada o’tirgan qiz. Hanifa “Menga gulni kimdir berishi mumkinligi bularning xayoliga ham kelmaydi”, degan o’ydan ma’yuslanib turgan ham ediki, shoshilib kirib kelgan Mahliyo gulni ko’rib:

– O’, chatoqsiz, Hanifa. Kim berdi? – dedi.

Bu savoldan ruhi tog’dek ko’tarilib ketdi. Mahliyoni quchoqlab olgisi keldi. Shu payt professor kirib qolgani bois Hanifa Mahliyoga javob tariqasida jilmayib qo’ya qoldi. Dars davomida Hanifaning o’sha afsungar xayollari uni uzoq-uzoqlarga olib ketdi. Ammo qisqa yangragan kakku ovozi uni yana o’z joyiga qaytardi. Shosha-pisha sumkasidan telefonini oldi. Ha, o’sha raqam. “Salom, Hanifa. Meni kechiring, o’sha kuni sizga ko’rinishga o’zimda kuch topa olmadim. Bu gulni esa uzrim belgisi sifatida qabul qilishingizdan umidvorman”. Xona derazasidan mo’ralab turgan qish Hanifaning qalbida yashnayotgan bahordan hayratlandi. “Ey, Xudoyim… u kim bo’lishi mumkin? Kim ekan-a? Endi nima deb javob yozaman?.. Xo’sh, “Gul uchun rahmat. Lekin siz kimsiz?”. Yo’q, bo’lmadi. Juda qo’pol chiqdi. Qizbolalik latofatim har bir so’zimda bilinib turishi kerak. Uf, barmoqlarim namuncha titramasa. Ha, topdim. “Gul uchun tashakkur! Ammo kimligingizni bilolmayapman”. Bor tavakkal – “jo’natish”. Orqa qatordagi qizlarning qiqir-qiqir kulgusiga hamohang qo’ng’iroq ham yangradi. Hanifa hammadan so’ng auditoriyadan chiqdi. Zinadan asta tushar ekan, ro’parasidan chiqib qolayotgan yigitlarga ko’z qirini tashlab-tashlab qo’yardi. Hech kimning u bilan ishi yo’q, uning bor-yo’qligini bilishmaydi ham. Shaharga kelgandan beri sehrli qalpoqcha kiygan ko’zga ko’rinmas odam edi u. Har holda, o’zini shunday hisoblardi. Endi hammasi boshqacha bo’lishini, kimningdir e’tiboriga tushgan inson ekanligini o’ylab quvondi. Bu dunyoga kelganidan, qaysidir yurakda o’zining ham qiyofasi borligini tuyganidan, mana bu o’tib qaytayotgan odamlarning, dugonalarining borligidan, ana shu zinalar va oppoq devorlarning go’zalligidan, tashqarida quyosh nur sochib turganiyu daraxtlar va osmon mavjudligidan u ilk bora masrur, sarxush edi. Ana, orqasidan qadam tovushlari eshitilyapti. Hanifaning yuragi otilib ketish darajasida guppillay boshladi. “O’sha yigit bo’lsa-ya” degan xayol oyoqlaridan majolini oldi. Ortiq yurolmadi, joyida tek qotdi. Qadamlar juda yaqin keldi. Yonidan sumkasini titkilagancha bir qiz bee’tiborgina o’tib ketdi. Hanifa havosi chiqib ketgan pufakday bo’shashib qoldi: “Uh, xayriyat-ey”. U yotoqxonaga ketar ekan, yo’l bo’yi SMS egasini sergak nigoh bilan izlardi. Xonasiga ming o’y bilan kirgan ham ediki, yana kakku ovozi eshitildi. Hayajon-la telefonini olib qaradi. Yana o’sha raqam: “Hanifa! Sizni ko’rgach, kimligimni, nima uchun yashayotganimni unutdim. Men sizga ro’baro’ bo’lishga botinolmay, o’z yog’iga qovrilib yurgan oshig’ingizman. Shuning uchun mendan ranjimang”. Hanifa kutilmagan bu so’zlarni o’qir ekan, negadir javon eshigiga o’rnatilgan bo’y baravar oynaga nigoh tashladi. Tekis taralib, oddiy turmaklangan sochlaridan tortib, siyrak qoshlari, nari-beri nimpushti bo’yoq surilgan lablari, kulchaday istarali yuzi va ammo to’ladan kelgan qomatiga qarab, qahqah otib kulib yubordi: “Oshig’im. Meni-ya? Men hecham birov ko’rib unutib yuboradigan darajadagi qiz emasligimni o’zim ham bilaman. Anchadan beri bunaqa kulmagandim. Demak, aniq anglashilmovchilik bo’lyapti. Bu bechora boshqa Hanifaning raqamini kimdandir so’ragan, u odam adashib menikini berib yuborgan. Buni hozir yanada oydinlashtiramiz. “Siz meni boshqa qiz bilan adashtirib yuborgansiz, shekilli” degan so’zlarni terdi-yu, biroz o’ylangach, yana o’chirib tashladi. Keyin yana shu gapni yozdi va yoniga qo’shimcha qildi: “Agar unday bo’lmasa, ayting-chi, men bugun qanday rangdagi kiyimda edim?”. Endigi keladigan javob Hanifaning orzulari yo o’lishiga, yo tirik qolishiga sabab bo’lishini o’zi ham bilardi. U telefonini
yostig’ining tagiga qo’ydi-da, pastki qavatga tushib ketdi. Nima uchun bunday qilayotganiga aqli yetmasdi. Dahlizda u yoqdan-bu yoqqa borib keldi, ochiq deraza tomonga o’tib ko’kka uzoq tikildi. Oppoq bulutlar asta yoyilib, osmonga singib, ko’zdan g’oyib bo’la boshladi. Hanifa yo’qolib borayotgan bu bulutlarni o’z shahzodasi haqidagi orzulariga mengzadi. So’ng yurak yutib, yana o’z qavatiga, o’z xonasiga chiqdi va asta yostig’ini ko’tarib telefonini oldi. Xabar kelgandi: “Oshiqlarning yuragi hech qachon adashmaydi. Menga shunchalik ishonmabsiz-da. Bugun qora yubka, jigarrang koftada edingiz. Darslaringiz 308-xonada bo’ldi. Meni hali ko’rmagansiz, holatingizni to’g’ri tushunaman. Faqat menga vaqt bering”. Hanifa o’zini karavotga tashlab, yuzini yostiqqa bosgancha ho’ngrab yig’lab yubordi…

– O’, dushanbadan o’zgarishlar katta-ku. Gulday ochilib ketibsizmi?

– Eh-he, Hanifaxon, siz o’shamu?

– Bugun y-by tanishingizning to’yi bormi? Oxirgi darsga yana kirmaysiz-ov.

Auditoriyaga etagi burama, belida yaltiroq tasmasi bor pushti kuylakda kirib kelgan Hanifa kulgu aralash berilayotgan savollarga qizarinqiragan holda iymanibgina qisqa javob berib, joyiga tezroq o’tirishga shoshildi. Bunday kiyinib kelgani uchun o’ziga ta’na toshlari yog’dirdi. Dars ham boshlandi. Ammo Hanifaning xayoli qo’lida u yoqdan-bu yoqqa aylanayotgan telefoni bilan birga aylanardi. Mana, nihoyat kakku ovozi, kutilgan raqamdan SMS ham keldi: “Salom, xayrli kun, Hanifa! Bugun gulday ochilib ketibsiz. Sizni ko’ngil bog’imni yashnatguvchi gulim deb atashga izn bering. Ammo shuni unutmangki, men sizni har qanday holatingizda ham…”. Hanifa gulxan o’rtasiga tushib qolib, o’zini yonayotganday his qildi. Yuzi ko’ylagining rangi bilan bir xil bo’ldi-qo’ydi. Beixtiyor chehrasiga tabassum yugurdi.

– Dilqulova, ahvolingiz yaxshimi? Betob bo’lsangiz, ayting, ruxsat beraman.

– Yo’q, yo’q. Hammasi joyida, yaxshiman, domla. Uzr.

E’tiborni tortmaslik uchun o’zini tutib olishga harakat qildi. Ustozga qarab o’tirgandek bo’lsa ham, ko’zlari parta ostidagi telefonida bo’ldi. Endi Hanifa bor diqqatini jamlab, nima deb javob yozishni o’ylardi. Unga boshqa dugonalari kabi ardoqlanish, qizlik latofatini namoyish qilish imkonini berayotgan xayoliy shahzodasini yo’qotishni istamasdi. Chunki Hanifa shuncha yillar davomida muhabbat tuyg’usiga muhabbat qo’ygan esa-da, lekin hali unga muhabbat qo’yishmagandi. U yozgan javobini ko’p marotaba o’chirib tashlar, jumlalarni qayta-qayta tuzardi. “Salom. Rahmat, yaxshi. O’zingiz yaxshimisiz? Bugun ham meni ko’ribsiz-da. Demak, shu yerda tahsil olsangiz kerak-a?”

– Shohista, nimaga kulyapsizlar? Mahliyo, sizga nima bo’ldi? Kulgili mavzu ekanmi?

Hanifa o’qituvchining kursdoshlariga bergan dakkisidan xayollari jilovini bir zumga torta oldi. Yana kakku ovozi… “Hanifa, sizni har kuni kuzataman. Bir kun ko’rmasam, hayot men uchun tugagandek bo’ladi. Bu yerda o’qimayman, o’tgan yili bitirganman. Menga ko’zingiz tushgan, ammo e’tibor bermagansiz. Ko’rishganimizda o’zim haqimda batafsil aytib beraman. Hozircha meni kechiring”. Bu xabarni o’qigach, Hanifa yozgan javobiga afsuslandi. “Uf, o’zimni ko’rishishga o’lib turgan yengiltak qizlarday tutdim-da. Uf… darvoqe, meni ko’rgansiz, dedimi? Shu vaqtgacha ko’pchilik yigitlarga shunchaki ko’zim tushgan-ku… – ammo miyasiga chaqmoqday urilgan fikrdan seskanib ketdi. – Nahotki… nahotki, bu o’sha bo’lsa?! Faqat u bilangina nigohlarimiz to’qnashgan. Bu SMSlar mashina urib ketay deganda aytgan so’zlariga o’xshab ketadi… Shunday yigit-a? Meni-ya?.. Yo’g’-ye, balki boshqadir. Ammo kim bo’lishi mumkin? Ey Xudoyim! Nimadir yozishim kerak, nimadir. “Mayli, qo’yavering. Sizni tushundim, ko’p ham xijolat bo’lmang”. “Xijolat”dagi “x” qattiqmidi, yumshoqmidi? Muncha dovdiramasam”. Hanifa boshini asta orqasidagi partaga burdi-da, Charosdan “x”ning qandayligini so’radi. To’g’ri yozgan ekan.

Bugungi darslar tugagach, odatdagiday yotoqxonaga qarab yo’l oldi. Daraxtlar Hanifaning yurishidagi, o’zini tutishidagi o’zgarishni ko’rib hayratlarini shamol bilan shivirlashardi. Hanifa avvallari befarq o’tkazadigan har bir kunni endi ilhaq bo’lib kutar, o’zi ham bilmaydigan yana qandaydir mo»jizalar sodir bo’lishiga ishonardi…

– Hanifa opa, shoshmang. Salom, yaxshimisiz? O’, o’zgarishlar katta-ku. Sochingizni tashlab olganingiz yarashibdi. Mana, buni yana o’sha yigit berib yubordi.

– Mengami?! To’xta, Gulhayo. Haligi… o’sha yigitning ko’rinishi qanaqa? Hali uni ko’rmaganman, kim o’zi? Bu gap faqat oramizda qolsin, xo’p?

Gulhayo orqasiga bir qarab qo’ydi-da:

– Menga ishonavering. Ochig’ini aytsam, chiroyli yigit ekan, – deb jilmaydi. So’ng xavotirli ohangda: – Mayli, men ketdim, domlamiz kechikkanlarni darsga kirgazmaydi, – degancha yugurgilab ketdi.

Hanifa qo’lidagi shokolad qutisiga zavq bilan qaradi. Auditoriyaga kirar ekan, uni sumkasiga solishni istamadi. Dars hali boshlanmagan. Kursdosh yigitlar gap tashlashdi:

– Hanifaxon, oy ekansiz, shokoladga boy ekansiz.

– Shirin bo’lsa kerak, a?

Hanifa odatdagiday uyatdan qizardi:

– Yo’q, tug’ilgan kunim emas. Shunchaki, berishdi, – dedi va qutini ochib, mayl bildirganlarga shokoladdan tarqatdi. Hanifa shu payt kimlardir unga havas bilan tikilib turganini his qilib, g’ururlanib qo’ydi. Biroz fursat o’tgach, xonaga professor bilan birga fakul`tet dekani, uning yordamchisi kirib keldi. Salom-­alikdan so’ng talabalarga shartnoma muddati tugayotganini, vaqtida to’lamaganlar darsga kiritilmasligini eslatib qo’yishdi. Hanifa bu borada bosh og’ritmasa ham bo’ladi, ota-onasining xabari bor. Hozir “ko’rinmas odam”ga qanday minnatdorlik bildirish kerakligini o’ylashi zarur. “Salom. Xayrli kun. Shirinlik uchun katta rahmat!”. Darhol kakku ovozi yangradi, javob keldi: “Salom, gulim. Arzimagan narsa uchun rahmat deyishning hojati yo’q. Hayotimga kirib kelganingiz uchun sizga rahmat!”.

– Dilqulova, doskaga marhamat. Daftaringizni ham olib chiqing.

– Menmi? Ustoz, uzr, bugun darsga tayyor emas­man. Kecha… kecha mazam bo’lmagandi, – birinchi marta yolg’on gapirgani uchun Hanifa quloqlarigacha qizarib ketdi.

– Shundaymi, mayli, sizga ishonaman. Lekin keyingi dars albatta tayyor bo’ling.

U birinchi marta yolg’onning shirin mazasini tuydi. Tanaffusda yoniga Mahliyo kelib o’tirganini sezmay ham qolibdi.

– Bunaqa vaziyatlar bo’lib turadi. Hayotda o’qishdan ham muhim narsalar bor axir, to’g’rimi, – muloyim jilmaydi Mahliyo. – Endi qachon “pochcha” bilan tanishtirasiz? Uyalmang, axir kursdoshmiz-ku.

Hanifa bu gapdan allanechuk g’alati bo’lib ketdi. Yana lo’ppi yuzlari bir zumda qizardi. Ammo hali o’zi ko’rmagan yigit bilan qanday tanishtirishni o’ylab, javob berishga og’iz juftlagan ham ediki, telefoni jiringlab suhbatga aralashdi. Hanifa yuragi taka-puka bo’lib raqamga qaradi. Qo’ng’iroq qishloqdan ekan. Mahliyoga uzr aytib, javob bergani xonadan chiqdi. Otasi bilan endi salom-alik qilayotgan paytda ikkinchi yo’nalishdan o’sha tanish raqam chiqib qoldi. Garchi Hanifa hayratda qolgan bo’lsa-da, otasi bilan suhbatni bo’lishga qurbi yetmadi. Otasining qishloqdoshlar hol-ahvoli haqidagi, shartnoma uchun jo’natayotgan pullari uch kundan so’ng yetib borishi to’g’risidagi gaplari Hanifaning qulog’iga kirmay qo’ydi. Suhbat tugagach, telefoni qo’llari orasidan tushib ketishiga bir bahya qoldi. Shu paytgacha u qo’ng’iroq qilishi ham mumkinligini xayoliga keltirmagandi. Nima qilishini bilmay bir nuqtaga qadalib qoldi. Oxiri e’tiborga e’tibor bilan javob berish kerak, degan qarorga keldi va qo’ng’iroq qilish tugmasini bosdi. Mana, bir marta chaqirdi, ikkinchisi, uchinchisi… Yo’q, ko’tarmadi. Ko’zlariga yosh qalqdi. “Boshqa bilan gaplashayotganimni bilib, noto’g’ri xayolga borgan. Yaxshisi, SMS yozaman: “Uzr, sizga javob bera olmadim. Otam bilan gaplashayotgan edim. Yana boshqa xayollarga bormang”. Professor kelayotganini ko’rgach, xonaga kirishga majbur bo’ldi. Joyiga o’tirgan ham ediki, kakku ovozi yangradi. Darrov qaradi: “Hanifa, sizga o’zimdan ham ortiq ishonaman. Noto’g’ri xayolga umuman borganim yo’q. Faqat qaytib qo’ng’iroq qilganingizda ovozingizni eshitishga hali tayyor emasligimni his etdim. Bu odobsizligim uchun meni kechiring”. Yelkasini bosib turgan tog’ qulab tushganday yengil tortdi.

Hanifaning umr mazmuni telefonidagi kakku ovoziga ilhaqlikdan iborat bo’lib qoldi. U goh shirin orzular ketidan quvar, goh bu orzulari jilovini “Nega ko’rinmayapti?” degan o’y tortib qo’yardi. “Balki uni men bilan ko’rib qolishlaridan cho’chirmikan? Men bilan yonma-yon turishdan or qilsa-chi?.. Yo’g’-ye, unday bo’lganida shu vaqtgacha menga bunchalik hissiyotli so’zlarni jo’nata olmasdi-ku. Yoki… O’zining biror nuqsoni bormikan… oqsoqmikan yo? O’zi asrasin. Balki ilk uchrashuvimiz uchun maxsus qaysidir kunni belgilayotgandir…”. Yozishmalarga, o’y-xayollarga guvoh kunlar esa asta o’tib borardi…

Bugun darsdan qaytishda Mahliyo unga hamroh bo’ldi.

– Siz ham yotoqxonagami? Kecha yo’q edim, dekan kelib majlis qilibdi-a? Yo’qlarga indamadimi? – deb so’radi u.

– Davomat qilmadi, umumiy yig’ilish bo’ldi. Keyingi haftada qilinishi kerak bo’lgan ishlar haqida gapirdi.

– Unda yaxshi. Darvoqe, Hanifa, bayramni “pochcha” bilan nishonlasangiz kerak-a?!

Hanifa bunday gaplarga ko’nikib qolgan bo’lsa-da, qizarish hali ham unga begona emasdi:

– Qo’ying, bunaqa gaplarni.

– Bilaman sizni. Balki, “pochcha” katta sovg’a bilan kelar, deyman-da.

O’z qavatlariga chiqqach, xonalariga tarqalishdi. Bugun ovqat qilish Hanifaning navbati bo’lgani uchun kiyimlarini almashtirib oshxonaga bordi. Hali xonadoshi kelmagan ham ekan. “O’sha kuni u menga nima der ekan? Bayramda uchrashuvga taklif qilib qolsa, nima qilaman? Qaysi ko’ylagimni kiyib chiqaman? Har ehtimolga qarshi, kimdandir qarz olib turay. Kuyib ketgan piyozning hidi surayotgan shirin xayollarining ta’mini buzib yubordi. Nima ovqat qilayotganini bir zum esladi-da, qozonga suv solib, xonasida qolib ketgan telefonini olgani yugurdi. Kutganiday orzubaxsh raqamdan xabar kelgan: “Yaxshimisiz, qalbim zulmatini yoritgan Hanifam? Charchamayapsizmi? Afsus­ki, sizga o’zim uchun noxush bo’lgan xabarni yetkazmoqchiman. Xorijga magistratura uchun hujjat topshirgandim. Boyagina ertaga ertalab Angliyaga uchib ketishim haqida xabar qilishdi. Oldingizda judayam xijolatdaman. Na siz bilan ko’risha oldim, na bayramni nishonlash nasib qildi. O’sha kunni intizorlik bilan kutayotgandim. Faqat mendan ranjimang”. Hanifa ruhi chiqib ketgan jonsiz tanaga aylanib qoldi. Joyidan jilishga madori yetmadi. Ko’zini derazadan ko’rinib turgan moviy osmonga qaratdi. Shu darajada tip-tiniqki, go’yoki ko’m-ko’k ummon samoga aylanib qolgandek. Hanifaga asta-sekin rang kirdi, yana o’sha quvnoqroq holatiga qaytdi va javob yozishga kirishdi: “Rahmat, yaxshi. Tabriklayman, eshitib xursand bo’ldim! Bemalol econ-omon borib kelavering. Aslo xijolat bo’lmang”. Kakku ovozi kuttirib o’tirmadi: “Tushunganingiz uchun rahmat, Hanifa. Mart oxirlarida qaytsam kerak. Siz bilan u yerdan bog’lanishga harakat qilaman. O’zingizni ehtiyot qiling, gulim. Mayli, yaxshi qoling”. Hanifa noma’lum shahzodasi nafaqat uni sevishini, balki xorijda ham o’qishini eshitib, unga qanchalik havas qilishlarini o’ylab yuragidagi g’ashlikni haydashga urindi.

Kecha otasi shartnoma pulini kirakash-taksichidan berib yuborayotganini aytdi. Birozdan so’ng Hanifa kelishilgan manzilga borishi kerak. Ustozidan ruxsat olib, shoshilgancha zinalardan tushib ketayotgan edi, kimningdir “Hanifa” degan chorlovi uni taqqa to’xtatdi. Gurs-gurs urayotgan yuragini hovuchladi, ammo orqasiga qarashga o’zida kuch topolmadi. Yana yigitning o’sha chaqiruvidan so’ng asta burildi. Qarasa, dekanatda ishlaydigan, o’ttiz yoshlardagi, bo’yi pastakkina, G’anisher aka qo’lida qog’oz bilan turardi. – Yaxshimisiz, Hanifa? Sizni izlab chiqqandim. Shoshyapsiz, shekilli. Ko’p vaqtingiz ketmaydi. Mana bu anketani to’ldirib bering. Faqat sizniki qolgan.

Hanifa chuqur xo’rsindi-da, qog’ozni shosha-pisha to’ldirishga kirishdi.

– Mana bu yeriga ism-familiyangiz, keyin tug’ilgan joy, sana, yilingiz, bu tomoniga ota-­onangizning ism-shariflari va telefonlari, bu yoqqa doimiy va hozirgi yashash manzilingiz, oxiriga o’zingizning telefon raqamingiz. Mabodo, ayrim kursdoshlaringizga o’xshab bir nechta raqamingiz bo’lsa, o’shalarni ham yozing.

Hanifa hammasini to’ldirib, qog’ozni uzatar ekan, bexosdan ko’zi tanish raqamlarga tushib qoldi. Bu raqamlar har safar kakku ovozidan so’ng yuragini hapriqtirib paydo bo’ladigan, noma’lum sohibining umidbaxsh mujdalari bilan oromini o’g’irlagan, tunu kunga aylangan xayollaridan go’zal ertaklar to’qigan va uni dunyoda sevilish degan baxt borligiga ishontirgan o’sha sirli raqamlar edi. Hanifa xatosini tuzatish bahonasida qog’ozni qaytarib oldi. Avvaliga, shunchalik bog’lanib qolganim uchun ko’zimga ko’rindi, deb o’ziga ishonmadi. So’ng butun vujudi ko’zga aylandi. Bu sonlar kimningdir ikkinchi telefon raqami sifatida yozilgandi. Adashmaslik uchun Hanifa titrayotgan ko’rsatkich barmog’ini asta yurgizib, o’sha qatordagi ism-familiyaga olib bordi… Yo’q, adashdi, shekilli. Ich-ichidan bir tuyg’u adashgan bo’lishini Xudodan yolvorib so’rardi. U ism-familiyaga qayta-qayta ko’z yugurtirar, lekin raqam sohibi o’zgarmasdi. Sumkasidan darrov telefonini chiqardi-da, raqamlarni bittama-bitta solishtirdi…

Ertaga xotin-qizlar intizorlik bilan kutadigan sana – 8-mart. Ayrim qizlar bugundanoq bayramni nishonlashni boshlab yuborishgan. Shunday bo’lsa-da, qattiqqo’lligi bilan nom chiqargan domlaning darsiga o’n besh daqiqa oldin hamma yig’ilgan. Mana, eshik asta ochilib, sochini o’zgacha turmaklagan, pardoz-andozi o’ziga yarashgan, egnida yangi ko’ylak, bir qo’lida dasta atirgullar, yana bir quchog’ida katta oppoq ayiqni qo’ltiqlagancha Hanifa kirib keldi. Sukunat o’tirganlarni o’ziga o’xshab gung va soqovga aylantirdi. Birov vaqtni to’xtatib qo’ygandek bir zumga hech kim qimirlay olmadi. Hanifa asta yurib qo’lidagilarni bo’sh turgan orqa partaga qo’ydi-da, joyiga kelib o’tirdi. Ayniqsa, uning yuziga yaqinda chizilgan kibrli tabassumning siyohi hali qurimagandi. Shundan so’ng atrof yana harakatga keldi. Hamma yaproq kemirayotgan bir uy pilla qurtiga o’xshab pichirlashga tushib ketdi. Faqatgina Mahliyo hali-hanuz qimir etmasdi.

Darslar tugagach, Hanifa bilan birga yotoqxonaga ketuvchi qizlar safi kengaydi. Yo’l bo’yi goh unisi, goh bunisi uning qo’lidagilarni ko’tarishib yuborishga ruxsat so’rar, atirgullarni esa hidlayverib bezor qilishgandi. Yotoqxona yoniga yetganda Hanifa taqqa to’xtadi:

– Darvoqe, qizlar, malol kelmasa, bularni xonamga kiritib qo’ya olasizlarmi? Hozir ketishim kerak, meni kutishyapti.

Qizlar havas bilan tabassum qilgancha, “albatta” deb chug’urlashdi. Shu paytgacha bir chetda lom-mim demay kelayotgan Mahliyo birdan jonlandi:

– Siz ham chatoqsiz… – Mahliyo niqobsiz gapirayotganiga birdan aqli yetdi. – Bayramni “pochcha”miz bilan nishonlasangiz kerak, deb to’g’ri topgan ekanman-da. Men uchun muhimi, baxtli bo’lsangiz bas.

– Ha, “pochcha”ngiz holi-jonimga qo’ymayapi, kerakmas, desam ham. Hozir ham kutib turibdilar. Mayli, men kechikmay… – dedi-yu, mashina to’xtatib, turfa niyatli nigohlar kuzatuvi ostida jo’nadi.

Kursdoshlar o’z hayratlarini o’rtoqlashib, yo’l bo’yi bu qiz kitobdan boshini ko’tarmaydigan, birovlar ustidan kulsa-da jilmayib qo’yadigan, o’ziga yarashmaydigan kiyimlar kiyadigan, ularning nazdidagi “laqqi” Hanifa ekanligiga o’zlarini ishontirib borishdi. Hamma o’z xonasiga tarqalib ketgandan so’ng ham bu mavzu ular bilan birga ancha vaqtgacha xonalarda aylanib yurdi. Faqat Mahliyo qo’li hech ishga bormay xonasida o’tirib qoldi. Bu hodisaga aslo aqli yetmas, o’ziga tinmay savollar yog’dirar edi. Eshikning shahd bilan ochilishidangina o’ziga keldi. Dugonasi Shohista hovliqqancha kirib yoniga cho’kdi-da, uning xayollarini o’qib turganday gap boshladi:

– Nima bo’lyapti o’zi, Mahliyo? Axir, qanaqasiga?.. U faqat siz jo’natgan SMSlarga javob yozardi, telefonda ham gaplashsa uydagilari bilan gaplashardi-ku.

– Bilmadim, mening ham boshim qotgan. Umuman aqlim yetmayapti. Hanifaga anovi atirgulni, shokoladni singlingiz orqali biz bergan bo’lsak… Chet elga ketish haqidagi SMSni o’tgan kuni yozgan bo’lsam. Qisqa fursat ichida birortani topgan bo’lishi mumkinmi? Bunaqa qimmat sovg’alarni kim berishi mumkin?

– To’satdan o’ziga o’xshagan semiz baxt qushi qo’ndi desak, birov yoqtirib qoladigan ahvolda ham emas. Kiyinishi, pardozi uchun yonida hemiri bo’lmasa. Uydagilarimdan pul so’ramay deb kun bo’yi och yurgan paytlarini ham bilaman… Nimasi borki, birov yoqtirib qolsa… To’g’ri, boshlagan o’yinimizdan so’ng sal o’zgarganday bo’luvdi. Lekin bugun umuman boshqa qizga aylanib qolibdi.

– Uf, hozir jinni bo’lib qolaman. Unda kim Hanifaga bunchalik xushtor bo’lishi mumkin? Kim?

– Mayli qo’yavering. Hali keladi-ku, shunda aniqlashtirib olamiz. Darvoqe, “Majnun”ingiz bayramga nimadir berdimi?

– O’qishdan so’ng yotoqxona oldiga boraman, degandi. Ishqilib, o’tgan safargiday kitob ko’tarib kelmasin-da. O’zingizniki-chi?

– Menikiyam siznikidan qolishmaydi, shekilli. Avvaliga boyroqday tuyulgandi-da. Bo’lmaydiganga o’xshaydi bu… – deb ikki dugona ancha vaqtgacha hasratlashib o’tirdi. Shohista ketishga chog’lanib, deraza tomonga yaqinlashdi:

– O’, nihoyat bizning qurbaqadan malikaga aylangan dugonamiz kelyapti. Qo’lida yana allanima.

Mahliyo deraza yoniga yugurdi. Darhaqiqat, Hanifa qo’lida kattaroq quti bilan ichkariga kirib ketdi. Ikki dugonaning ko’zlari ancha vaqtgacha bir-birlariga so’zsiz qadalib qoldi. Oradan choy qaynar vaqt o’tgach, xonadagi sukunatni Hanifaning quvnoq ovozi buzdi:

– Yaxshimisiz, qizlar? Ie, tinchlikmi, xomush ko’rinasizlar? Shirinlik bilan choyga chaqirayotgan edim, yuringlar. Kayfiyatingiz ham ko’tariladi. Yana uch-to’rt qizni aytdim.

Kutilmagan taklifdan kalovlanib qolgan dugonalar qiziqsinib uning ortidan ergashdilar. Stol ustida ayrim talabalarning faqatgina tushlariga kirib chiqadigan, mevalar bilan bezatilgan katta tort savlat to’kib turardi. Qolganlar ham kelishdi. Hanifa tortni bamaylixotir bo’laklab, ketma-ket uzatdi. Qizlar boyadan beri ichlarida toshib ketish arafasida turgan savollarini yog’dira boshladilar. Hanifa sirli tabassum bilan ularni tinglardi.

– Xullas, kelishilgan joyimizda uchrashdik. Borsam, kafedagi stol va stul usti atirgullar bilan to’ldirilgan. Shunday go’zal ediki! Keyin men otini bilmayman, allaqanday ovqatlar, shirinliklar buyurdilar. Tamaddi qildik, suhbatlashdik. Mana bu tortni dugonalaringizga olib boring, deb berib yubordilar.

Hanifa qisqagina qilib, xotirjam ohangda shularni aytib berdi. O’zini bunday tutishi unga yanada sirlilik baxsh etardi. Keyin gap goh domlalarga, goh kursdoshlarga, goh darslarga ko’char, ammo har zamonda Hanifaning mavzusiga qaytib kelardi. Kechga yaqin dugonalar unga minnatdorlik bildirishgancha o’z xonalariga tarqalishdi. Bu safar uyqusizlik Mahliyonikida tunashga qaror qildi.

Hanifadagi bu o’zgarishlar, noma’lum yigitning unga oshiq bo’lib qolgani ko’pchilikning og’zida chaynalar, kursdoshlari orasidagi mavqei ham ancha ko’tarilgandi. Hanifa borgan sari o’zini sovuq tutar, shunga qaramay atrofidagi ”parvona”lar soni oshib borardi. Har kuni goh darsxonaga, goh yotoqxonaga ko’zni quvontiradigan tortlar, televizordan reklamasi tushmaydigan qimmatbaho shirinliklar olib kelar va, albatta, ularni kursdoshlari, ayniqsa, Mahliyo bilan baham ko’rardi. Mahliyo o’ylayverib, eti suyagi bilan bir bo’lay deganda taqdirga tan berdi va u ham girdikapalak bo’luvchilar safidan joy oldi. Ammo hammadan o’zini ustun biluvchi Mahliyo Hanifaning tabassumli yuzini, noma’lum yigitdan olayotgan sovg’alarini ko’rganda, ichini nimadir qattiq tirnab qo’yardi. Chunki u hali-hanuz Hanifani yuksak e’tiborga, muhabbat tuyg’usiga noloyiq deb hisoblardi.

Kunlar o’zaro quvalashib Hanifaning tug’ilgan kuni ham yetib keldi. Bugun kursdosh qizlarni o’zlari beradigan sovg’adan ham ko’ra Hanifaning nima ko’tarib kelishi ko’proq qiziqtirardi. Hattoki, bu borada o’z taxminlarini aytib, garov ham bog’lashgan. Vaqt o’tgan sari yotoqxona derazasidan mo’ralab turgan talabalar sonining ortib borishi xuddi asalari inini eslatardi. Mana, shom yuziga qizg’ish pardasini yopgan bo’lsa-da, kutilayotgan insondan darak yo’q. Odatda Hanifa hech qachon bunchalik kech qolmasdi.

– Ana, ana, kelyapti, – qichqirdi kimdir. Bir-birlariga tiqilishib boshlarini derazadan chiqarishdi. Go’yoki ular kimsasiz orolda chorasiz qolishgan-u, qutqargani xaloskor paydo bo’lgandek edi. Ko’tarilgan chug’ur-chug’urdan qushlar ham hayratda jim bo’lib qoldi. Hammaning ko’zi Hanifaning qo’lidagi narsaga qaratilgan.

O’ziga oro bergan Hanifa o’sha sirli tabassum bilan qo’lida chiroyli bezatilgan katta savatni ko’targancha yotoqxonaga yaqinlashdi. Ikki yigit darrov tushib, yordamga shoshildi va Hanifaning xonasiga avaylab olib chiqib berishdi. Shu zahotiyoq qizlar u yerga guvva yopirildilar. Butun dahlizni gullarning yoqimli ifori tutdi. Savatda bir quchoq qip-qizil atirgullar bir davra go’zal qizlardek yastanib o’tirishardi. Ayrimlar gullarni hidlashga tushib ketgan bo’lsa, yana ayrimlar ularni sanashni boshlab yubordi. Shu payt kimdir hayrat bilan qichqirib yubordi:

– Dahshat, qizlar, kinodagiday uch yuzta atirgul ekan.

– Yo’q, uch yuz bitta, – birinchisining xatosini tuzatdi kimdir.

– Adashyapsizlar, menda uch yuz beshta chiqdi.

– Qanday baxtli qizsiz-a? Hanifa, o’zingiz ayta qoling, nechta atirgul bor?

– Bilmadim, lekin “Dilimdagilarni izhor qilishga bu uch yuz bitta atirgul kamlik qiladi” degandek bo’luvdilar, – dedi sokin, ammo tabassum bilan.

– Voy, qaranglar, o’rtadagi atirgulning ustida qizil quticha ham bor ekan. Ochsak maylimi?

Hanifa jilmaygancha bosh irg’adi, uning nigohi qutichadan ko’z uzolmayotgan Mahliyoda edi…

Quticha ham ochildi. Yotoqxonaning butun binosini 5-qavatda ko’tarilgan qiyqirishlar, chalingan qarsaklar ovozi tutdi. Bunga qutichadan chiqqan bejirim ishlangan tilla uzuk sabab bo’lgandi. Ko’tarilgan shovqindan o’pkasini qo’ltiqlagancha yotoqxona nazoratchisi yugurib chiqdi va yig’ilganlarni o’z xonalariga tarqatib yubordi…

* * *

– Dilqulova, dekan o’rinbosarining xonasiga kirar ekansiz.

Hanifa yuragini xavotir bilan g’ijimlagan ko’yi Jumaevning ro’parasiga kelib to’xtadi. Ochiq qoldirilgan eshik g’iyqillagancha yo’lakdagi talabalar shovqiniga va yana nimalargadir intiho yasagandek sharq etib yopildi. Dekan o’rinbosari siyrak sochlari taram-taram qilib taralgan boshini hadeganda stoldan ko’tarmadi.

– Chaqirgan ekansiz?

O’rinbosar hamon boshini ko’tarmasdi, uning hech narsa o’qimayotganligi, noxush bir gapni aytishga tayyorgarlik ko’rayotganligi shundoq ko’rinib turardi. O’rtaga asrga tatigulik jimlik cho’kdi. Nogahon nomsiz bir sezim Hanifaning yuragidagi g’ijimlarni yoya boshladi va uni xotirjamlik rangiga bo’yadi. Qiz o’z-o’zi bilan kurashar, vaqtinchalik alamli tantanalar nihoyasiga yetganini anglatuvchi nuqta hozir qo’yilajagini, yo’q, yo’q, qo’yilib bo’lganini his qildi. Birdan dunyo bo’shab qoldi: na raqib bor, na do’st bor. Mana bu auditoriyalar, kursdoshlar ham, olisdagi qishlog’i ham, ertangi kun ham ma’nisizlik qa’riga g’arq bo’ldi.

– Hanifa, – dedi o’ylayverganidan chuvakkina yuzi bo’g’riqib ketgan o’rinbosar, – muhlat berdik, muhlat berdik. Ammo to’lamadingiz. Dekan bilan rektoratga chiqib keldik. Ammo iloji yo’q, qoida hammaga bir xil, haydaladi, dedi.

Hanifaning umid chirog’i osilib turgan nozik rishta uzilib ketganday, atrofini zulmat qoplaganday bo’ldi.

– Ammo sizning a’lochi talabalarimizdan ekaningizni, shart-sharoitingizni tushuntirdik. Rektor oxirgi imkoniyat, dedi. Manavi hujjatga tanishdim, deb qo’l qo’yishingiz kerak ekan. Uch kunda to’lamasangiz, unda keyin boshqa choramiz qolmaydi…

Hanifa qizlar kelib qolishidan xavotir ila kiyimlarini shosha-pisha katta sumkaga joylardi. Mana bu muhabbatga aldanish ko’ylagi, mana bu intizorlik va alam ko’ylagi, mana bunisi iztirob kofta-yubkasi, bunisi tomoqlarini bo’g’gan, tashqariga otilib chiqolmagan xo’rlik sharfi, mana bu so’nggi intiqom – qutichadagi mo»jaz tilla uzuk… Otasi yuborgan kontrakt pulining dard va g’amga evrilgan parchalari. U birov quvib kelayotgandek yugurgilaganicha katta yo’lga chiqdi. Bir zum ikkilanib qoldi – qayoqqa? Savolga javob ham, javobga fursat ham yo’q edi. Tezroq. U nimadan qochayotganini o’zi ham bilmasdi. Halloslab borar ekan, ko’ksidan yaralangan jonzotning o’kirigiga o’xshash bir faryod bo’linib-bo’linib, nafasi bilan birga otilib chiqar, bu na yig’i, na dod edi. Ammo ko’zida yosh yo’q, yurak izhorining so’nggi bulog’i ham qurigandek edi.

Hanifa juda uzoq yurdi. Oyoqlariga suykalib, tap-tap urilib, uni shoshmaslikka, orqaga qaytishga undab kelayotgan sumkasi nihoyat uning qo’lidagi, yo’q, yo’q, butun vujudidagi quvvatni so’rib oldi-da, bor og’irligini tashlab, uni to’xtashga majbur qildi. Hanifa sumkasining ustiga majolsiz cho’kdi. U yo’lning hayot qo’shig’i – avtolar va odamlar shovqinini eshitmas, nigohlari noma’lum nuqtaga qadalgancha qotib qolgan, miyasining qaysidir qatida boshlangan og’riq boshini yorib chiqish payida edi.

Shu payt uning ongi-shuuriga nimadir kirmoqchi bo’lib urinayotganini his qildi. Diqqatini jamlab buning ovoz ekanini, telefonidan taralayotgan kakku ovozi ekanini zo’rg’a angladi. Kakku ovozi! Jonini birov burovga olganday ingrab yubordi. Kakku ovozi yana yangradi. Daf’atan miyasida bir fikr chirillab aylana boshladi, telefonni otib yuborib, o’zini mashina tagiga tashlasa-chi? Hammasidan qutuladi. Nogahon darvoza oldida judolikni ko’tarolmay yiqilib yotgan onasi, Toshkentdan tobutini olib ketayotgan bir burdagina otasining qiyofasi ko’z o’ngida namoyon bo’ldi. Xo’rligi keldi. Yana kakku ovozi. U nima qilayotganini o’zi ham anglamagan, ixtiyorsiz holda yarim ochiq hamyonidan telefonini qo’lga oldi. Qator SMSlar. Hammasi bitta telefondan. “Hanifa, darsdan chiqib biznikiga kel. Muhim gap bor. Rohila”. Ichidan kinoyaga o’xshash bir narsa chizilib o’tdi: dunyoda muhim narsayam bormi? Kakku ovozi yana bir necha bor yangradi. O’sha xabar. Hanifa uzoq o’tirdi. Kirakashlar mashinani bibillatib to’xtatib, “Qayoqqa?” deb so’rayverib joniga tegdi. Nihoyat, u o’rnidan qo’zg’aldi. Yotoqqa yo’l yo’q, qishloqqa yo’l yo’q…

Eshikni ochgan Rohila xursandligidan terisiga sig’may ketdi.

– Xayriyat-ey, keldingmi, dugonajon? SMSga javob ham yozmaysan?

– Yozib o’tiramanmi, bir kirib o’tay dedim.

– Eh-he, katta sumka ko’tarib olibsan?

– Uyga ketmoqchi edim.

– Erta-indin ketarsan. Qani, ichkariga kir.

Qand-qurs, choy-non qo’yilganidan chehrasi ochilgan dasturxon ikki qishloqdosh dugonani yoniga chorladi, dugonalar ro’baro’ o’tirishdi. Rohila choyni qaytararkan, gapni nimadan boshlashni o’ylab kayfiyatsiz o’tirgan Hanifaga zehn soldi.

– Ranging bir ahvol, mazang yo’qmi?

– Yo’q, yaxshiman. Shu… sessiyadagi imtihonlar charchatdi, shekilli.

– Parvo qilma. Uydagilarni bir ko’rsang charchog’ing chiqib ketadi. Qani ol, dasturxonga qarab o’tir. Endi… Men hozir, ovqatning tagini pasaytirib kelay.

Ovqat olovinimi, ichidagi hayajon olovinimi pasaytirib kelgan Rohila gap boshladi:

– Hanifa, shu… kimdir nimagadir sabab bo’ladi. Shu… biz bolalikdan dugonamiz… To’xta, avval so’rab olay, faqat to’g’risini ayt… birorta yigiting bormi?

Hanifa birov boshiga tosh bilan urganday karaxt bo’lib qoldi. “Yotoqdagi gaplarni bu qaerdan eshitgan? Qishloqqayam yetib borgandir?..”

– Qo’ysang-chi shunaqa gaplarni.

– Menga qara, baribir shu savdo bugun bo’lmasa, ertaga boshingga keladi. Avval eshit. Tug’ilgan kunimda kelganing esingdami? Bu gap o’sha kundan keyin boshlangan.

Hanifa endi dong qotib qoldi. “Demak, menga kelgan SMSni o’qigan. Qanday qilib? Telefon qo’limda edi-ku…”

– Nima gap boshlanadi?

– Menga qara, mehmonlarni ko’ruvdingmi? Ularni birortasini tanirmiding?

– Nima deyapsiz? Hech kim kelgani yo’q edi-ku…

– Gapni bo’lmay tur. Zinadan tushib ketayotganingda mehmonlar chiqib kelayotgan ekan, shundaymi? O’shalarning ichida men bilan birga ishlaydigan Gulnora bilan akasi ham bor edi.

Hanifa keraksiz bo’lib qolgan buyumlarni tashlab yuborishdan oldin yana bir bor titkilagandek xotirasini titkilay boshladi. Zinadan ko’pchilik chiqib kelayotgandi. Ikki qishloqdosh qiz bilan salomlashdi. O’sha payt dardu dunyosi o’ziga yetib ortardi. Kimdir “Yaxshimisiz?” dedi. Javob berdimi-yo’qmi, tashqariga otildi. Tamom.

– O’sha Gulnoraning akasi seni bilar ekan…

– Nima? Bilar ekan? Rohila, yotoqxona shunaqa g’iybatlarga to’lib yotibdi, jonimga tekkan…

– Yotoqxonangdagi g’iybatlar boshqa. Hozir gap sen haqingda ketyapti. Birpas sabr qil, iltimos. Bilar ekan degani uchrashib yurgan ekan, degani emas-ku, bir marta ko’rgan ekan.

Hanifa bu yog’iga Rohilaning gaplarini oxirigacha eshitishga mahkum ekanligini anglab, bo’shliqqa qaraganday dugonasiga tikilib o’tirishdan boshqa chora topmadi. Bunday paytlarda qizlar qiziqib, “Qachon, qaerda ko’rgan ekan?” deb beradigan savollar ham bo’lmaganidan Rohila yigitning ta’rifiga tushdi:

– Gulnoraning aytishicha, akasiga har qanaqa qizlar yoqavermaskan. Bir-ikkitasini ko’rsatishgan ekan, bo’lmaydi, debdi. Yana topib qistayverishgan ekan, meni tinch qo’yinglar, kerak payti o’zim topaman, debdi. Kelib-kelib, kutilmaganda zinada seni ko’rib qolibdi. Bu qizni ilgari ko’rganman, studentliginiyam bilaman, lekin otiniyam, qaerda o’qishiniyam bilmasdim, surishtirib hech bo’lmasa telefonini olib ber, debdi singlisiga. Sen haqingda nima debdi degin: ko’p qizlarning ko’zida ta’ma bor, men chiroyliman, men senga yoqdimmi yoki puling ko’pmi, qaerda ishlaysan, shunga qarab muomala qilaman, degan yozuv yozilgan turarmish. U sening ko’zingda bunaqa g’ubordan asar ham ko’rmabdi. Qara, qanday diqqatli yigit ekan, bir marta ko’rganda shuncha narsani ilg’ab olibdi. Keyin seni rosa izlagan ekan… – Rohila yana nimalarnidir aytsammi, aytmasammi deb biroz o’ylanib turdi. – Xullas, o’sha kundan beri Gulnora “Gaplashdingizmi?” deb holimga qo’ymaydi. Ismingni aytdim, o’zingdan so’ramasdan institutingni, telefoningni aytmadim. Shu paytgacha o’yladim, balki yigiti bordir, dedim, Hanifaga yoqmasa-chi dedim, qishloqda Rohila Hanifaga er izlabdi, degan gap chiqsa-chi, dedim. Kecha Gulnoraning bir-ikita achchiq gapi jonimdan o’tib ketdi. “Akamni past ko’ryapsanmi yoki bizning biror yomonligimiz bormi?” dedi. Uxlamay chiqdim… Nima deysan, telefoningni beraymi, yo bir uchrashib ko’rasanmi?

Rohila dugonasidan sado kutib uzoq o’tirdi. Javobsiz jimlik joniga tegdi.

– Bir narsa desang-chi! YO ko’nglimda birov bor deb ayt…

– Rohila, meniyam, o’zingni ham qiynama. Hozir menda ko’ngil ham yo’q, ichida birov ham yo’q. Birov bilan uchrashish xohishi ham yo’q. Juda charchaganman.

– O’qish adoyi tamom qilibdi seni, – Rohila havosi chiqarilgan pufakday bo’shashib qoldi, kayfiyati tushib ketdi. – Mayli, damingni ol, o’zingga kel. Keyin gaplashamiz bu gaplarni.

Ertalab Hanifa uyqudan turganda Rohilaning eri ishga ketib bo’lgan, bolasi bog’chaga qo’yib kelingan edi. Ikki dugona choy ichishga o’tirishdi. Rohila kechagi gapni qo’zg’amadi, ammo odatdagidan sermulozamatroq tuyuldi. Uni ol, buni ol, deb qistar, bolasining qiliqlarini aytib kulardi. Lekin nimadandir bezovta edi.

Shu payt eshik qo’ng’irog’i jiringlab qoldi. Rohila otilib turib eshikka yugurdi.

– Assalom-aleykum, kelinglar-kelinglar. Voy, nima qilib yuribsiz ovora bo’lib. Qani, ichkariga. Dugonam kelib qolgan edi. Bu xonaga, qani, marhamat…

Xonaga bo’yi pastroq, sochlarini orqasiga turmaklab olgan, istarasi issiqqina qiz jilmaygancha kirib keldi. Orqasida bir yigit turardi.

Rohila mehmonlarni Hanifaga tanishtirdi:

– Bu Gulnora, birga ishlaymiz. Bu kishi akalari…

– Yusuf akam, – dedi kulib Gulnora.

Tanishtiruv shunchalik tez yuz berdiki, mehmonlar hurmati uchun tik turgan Hanifa nima bo’layotganini anglashga ham ulgurmadi. U avval qizga, so’ng yigitga qaradi va… turgan joyida qotib qoldi.

Mashinaning old oynasidan bir lahza tikilgan o’sha nigohlar, uyqusiz tunlardagi xayollar, sarobga aylangan orzular, kakku ovozi har yangraganda ko’z o’ngida namoyon bo’ladigan siymoga aylanib qarshisida turardi.

– Yaxshimisiz? – dedi yigit. – O’sha kuni uyga yaxshi yetib bordingizmi?

“Hoy, ehtiyot bo’ling, singlim. Yaxshiyamki, sizga hech narsa qilmadi, Xudoning o’zi asradi” – bir paytlar takrorlanaverganidan qo’shiqday yod bo’lib ketgan o’sha so’zlarning sohibi!

Hanifaning javob qilishga tili aylanmas, ko’zlarida yosh jilolanib turardi.

Manba: «Yoshlik» jurnalining veb-sahifasi

Bibi Robia Saidova. Parvoz. Hikoyalar by Khurshid Davron on Scribd