Бугун шоирнинг туғилган куни

Испаниянинг буюк шоири Леон Фелипенинг номи испан шеърияти тарихида Гарсиа Лорка, Рафаель Алберти, Антонио Мочадо билан бир сафда туради. Бугун унинг шеърларини Карим Баҳриев таржимасида сизга тақдим этмоқдамиз.

Леон ФЕЛИПЕ
ШЕЪРЛАР

Леон Фелипе (1884–1969) – Испаниянинг буюк шоири. Илк шеърий китоби 1920 йилда чоп этилган бўлиб, “Ёлғиз йўловчининг шеърлари ва илтижолари” деб аталган эди. Уолт Уитменни испанчага таржима қилган шоир саёҳатни яхши кўрарди.
Фуқаролик урушида республикачилар томонида турди ва мағлубиятни улкан фожеа деб ҳисоблади – юртини ташлаб, Лотин Америкасига кетди. 1969 йилда Мехикода вафот этди.
Асосий китоблари: “Ёлғиз йўловчининг шеърлари ва илтижолари” (1920), «Ойболта» (1939), «Испанияликнинг ҳижрати ва ноласи » (1940), «Мукаммал асарлар тўплами» (1969).

ТАЗАРРУ

Қаридим.
Кўплар ўлиб кетди,
ўлди мени билганлар,
мен хафа қилганлар.
Энди мен уларни учратолмайман,
ёлвориб кечирим сўрай олмайман.

Энди қўлимдан фақат бир нарса келади –
дуч келган тиланчининг олдида чўкка тушиб,
бармоқларини ўпиб йиғламоқ.
Йўқ, мен мўмин қобил одам бўлмаганман,
балким, яхши одам бўлишим мумкин эди.

Эҳтимол, мен яхши чийланмаган,
хомроқ лойдан ясалгандирман.
Қанча одамлардан кечирим сўрашим керак эди!
Улар ўлиб кетди.
Кимдан кечирим сўрайман энди?
Шу тиланчиданми?

Наҳотки бу Испанияда,
бутун ер юзида
мени кечира оладиган
бирор одам қолмади?!
Хотирам оҳиста кетмоқда мендан.
Унутилмоқда сўзлар.
Сўзларни эслаёлмаяпман.
Сўзлар мени ташлаб кетмоқда, кетмоқда …

Аммо, энг сўнгги сўз,
энг муҳим, энг чайир,
ўлим олдидан тилимда турадиган сўз
шу бўлсин – «Кечиринг…».

* * *

Менга бир чўп беринг.
Ҳакамлик таёғини сизга қолдираман,
туғни ҳам,
ҳассани ҳам,
ёмғирпўшни ҳам қолдираман.
Менга битта дарвиш таёғи етар
ва уфққа чўзилган йўлни қолдиринг.

ШОИР ВА ЎЛИМНИНГ МУЛОҚОТИ

Воҳ, ўлим! Пайқадим, шу атрофдасан.
Ажалим, озгина сабр қилиб тур.
Биламан, соат тунги учни кўрсатди.
Биз бирга кетамиз, юлдузлар кетаётган пайт,
Хўрозлар ҳовлида қичқирган онда,
Тоғнинг орқасида чиқиб келганида нур,
Қизғиш уфқни ёриб қуёш мўралаётганда,
Ухлаб қолган ер ва донг қотган осмон
Бир лаҳзага бир-бирини унутиб,
Офтобга имконни берган он.

Сен чақирган пайтда кетмаймиз,
Мен изн берганда эмас,
Юлдузлар самодан кетаётганда
Бирга кетамиз.
Бирга кетамиз, шунда мен ёзиб бўламан
Менга тақдир этилган ҳамма нарсани.
Бирга кетамиз менинг ёзувим чалкашиб, сирғалганда,
Қалам қўлимдан оҳиста тушганда.

Шунда қалам ўз-ўзидан синади,
Мен тушириб юбораман қўлимдаги сиёҳдонни,
Сиёҳранг ёйилиб кетар оеқ остида
Ўз-ўзидан,
Эшигим тўсатдан шарқ этиб очилар, ва бехос
Биз бирга кетамиз, ажалим… Ҳозирча жим бўл.

Ҳозирча, даҳлизда илгич бор, уни топ
Бўш илгакка осиб қўйгин чалғингни.
Даҳлизда ўтиргин… Бироз кутиб тур.
Тонг отсин… Шоирлар тонгда ўлади.

* * *

Шеърларни сўзларга бўлакланг.
Улоқтиринг жарангдор қофияларни,
Ҳижолару вазнларни.

Ҳатто фикрларни улоқтиринг.

Сўзларни шамолга отинг, тўзғитинг.
Агар шунда ҳам нимадир қолса,
ўша
асли шеърият.

Карим Баҳриев таржималари

Bugun shoirning tug‘ilgan kuni

Ispaniyaning buyuk shoiri Leon Felipening nomi ispan she’riyati tarixida Garsia Lorka, Rafayel Alberti, Antonio Mochado bilan bir safda turadi. Bugun uning she’rlarini Karim Bahriyev tarjimasida sizga taqdim etmoqdamiz.

Leon FЕLIPЕ
SHE’RLAR

Leon Felipe (1884–1969) – Ispaniyaning buyuk shoiri. Ilk she’riy kitobi 1920 yilda chop etilgan bo‘lib, “Yolg‘iz yo‘lovchining she’rlari va iltijolari” deb atalgan edi. Uolt Uitmenni ispanchaga tarjima qilgan shoir sayohatni yaxshi ko‘rardi.
Fuqarolik urushida respublikachilar tomonida turdi va mag‘lubiyatni ulkan fojea deb hisobladi – yurtini tashlab, Lotin Amerikasiga ketdi. 1969 yilda Mexikoda vafot etdi.
Asosiy kitoblari: “Yolg‘iz yo‘lovchining she’rlari va iltijolari” (1920), “Oybolta” (1939), “Ispaniyalikning hijrati va nolasi ” (1940), “Mukammal asarlar to‘plami” (1969).

TAZARRU

Qaridim.
Ko‘plar o‘lib ketdi,
o‘ldi meni bilganlar,
men xafa qilganlar.
Endi men ularni uchratolmayman,
yolvorib kechirim so‘ray olmayman.

Endi qo‘limdan faqat bir narsa keladi –
duch kelgan tilanchining oldida cho‘kka tushib,
barmoqlarini o‘pib yig‘lamoq.
Yo‘q, men mo‘min qobil odam bo‘lmaganman,
balkim, yaxshi odam bo‘lishim mumkin edi.

Ehtimol, men yaxshi chiylanmagan,
xomroq loydan yasalgandirman.
Qancha odamlardan kechirim so‘rashim kerak edi!
Ular o‘lib ketdi.
Kimdan kechirim so‘rayman endi?
Shu tilanchidanmi?

Nahotki bu Ispaniyada,
butun yer yuzida
meni kechira oladigan
biror odam qolmadi?!
Xotiram ohista ketmoqda mendan.
Unutilmoqda so‘zlar.
So‘zlarni eslayolmayapman.
So‘zlar meni tashlab ketmoqda, ketmoqda …

Ammo, eng so‘nggi so‘z,
eng muhim, eng chayir,
o‘lim oldidan tilimda turadigan so‘z
shu bo‘lsin – “Kechiring…”.

* * *

Menga bir cho‘p bering.
Hakamlik tayog‘ini sizga qoldiraman,
tug‘ni ham,
hassani ham,
yomg‘irpo‘shni ham qoldiraman.
Menga bitta darvish tayog‘i yetar
va ufqqa cho‘zilgan yo‘lni qoldiring.

SHOIR VA O‘LIMNING MULOQOTI

Voh, o‘lim! Payqadim, shu atrofdasan.
Ajalim, ozgina sabr qilib tur.
Bilaman, soat tungi uchni ko‘rsatdi.
Biz birga ketamiz, yulduzlar ketayotgan payt,
Xo‘rozlar hovlida qichqirgan onda,
Tog‘ning orqasida chiqib kelganida nur,
Qizg‘ish ufqni yorib quyosh mo‘ralayotganda,
Uxlab qolgan yer va dong qotgan osmon
Bir lahzaga bir-birini unutib,
Oftobga imkonni bergan on.

Sen chaqirgan paytda ketmaymiz,
Men izn berganda emas,
Yulduzlar samodan ketayotganda
Birga ketamiz.
Birga ketamiz, shunda men yozib bo‘laman
Menga taqdir etilgan hamma narsani.
Birga ketamiz mening yozuvim chalkashib, sirg‘alganda,
Qalam qo‘limdan ohista tushganda.

Shunda qalam o‘z-o‘zidan sinadi,
Men tushirib yuboraman qo‘limdagi siyohdonni,
Siyohrang yoyilib ketar oyeq ostida
O‘z-o‘zidan,
Eshigim to‘satdan sharq etib ochilar, va bexos
Biz birga ketamiz, ajalim… Hozircha jim bo‘l.

Hozircha, dahlizda ilgich bor, uni top
Bo‘sh ilgakka osib qo‘ygin chalg‘ingni.
Dahlizda o‘tirgin… Biroz kutib tur.
Tong otsin… Shoirlar tongda o‘ladi.

* * *

She’rlarni so‘zlarga bo‘laklang.
Uloqtiring jarangdor qofiyalarni,
Hijolaru vaznlarni.

Hatto fikrlarni uloqtiring.

So‘zlarni shamolga oting, to‘zg‘iting.
Agar shunda ham nimadir qolsa,
o‘sha
asli she’riyat.

Karim Bahriyev tarjimalari