Кузни шоирларнинг севимли фасли деймиз. Аммо, қиш ҳам ижодкорларнинг суюкли фаслларидан бири эканлигига ишониш учун жуда кўп буюк шоирлар ижодига бир қур назар ташлаш кифоя…

Хуршид ДАВРОН
ҚИШ ШЕЪРЛАРИ

ҚОР ЁҒАЁТГАН ОҚШОМ
Рауф Парфи шеърига назира

Қор ёғаётган оқшом
Шаҳарни кезсанг,
Ғира-шира кўчаларни кезсанг,
қўлларингни чўнтакка тиқиб,
Қор эса эриса лабларингда жим.

Ўйласанг, олисларда қолган кимнидир,
Шу қорни ўйласанг, қалбинг энтикса.
Айниқса, ўзинг севган қизни ўйласанг,
Айниқса, ўйласанг онангни…

Қор эса тинмаса,
Тинмаса қадаминг.
Ўзинг ҳам бир қор учқунидай
Сингиб кетсанг туннинг бағрига.

Кимгадир йўл берсанг, кимгадир салом,
Аммо ўзинг билмасанг буни.
Қор эса бўралаб ёғаверса жим,
Адашсанг-да, сезмасанг адашганингни…

ДЕРАЗАНИНГ РАХИДАН ҚОРНИ…

Деразанинг рахидан қорни
кузатади тувакдаги гул.
Ташқарида ёққанида қор,
уйда китоб ўқиган маъқул.

Ташқарида ёққанида қор,
бу ўй суриб инграмак демак
ва чироқни ўчириб қўйиб,
оппоқ шамни ёндирмоқ керак.

Қандай яхши, маъюс, бахтиёр
қиз ташрифин ўтирсанг пойлаб,
ташқарида ёққанида қор
кўчадаги чироқда порлаб.

Қандай яхши кузатмоқ тўйиб
ташқарида ёққан оқ қорни,
ҳеч бўлмаса олдингга қўйиб
ўткир шароб, бир бурда нонни.

Бироқ, нега чидамас юрак,
кийинаман аста, бемадор –
қийин экан уйда яшамак
ташқарида ёққанида қор.

1980

СЎНГГИ ХАТ

Қор кечиб, боғчани кезаман,
Кўзимни яшириб ёруғдан.
Мен балки қочишни истайман,
Юракда уйғонган оғриқдан.

Боғчага очилган дераза
Таратар навони – ёғдуни.
Мен эса тушаман ларзага,
Йўқотиб қадрдон туйғуни.

Қўлимда сен ёзган сўнгги хат,
Вужудда кезади қалтироқ.
Мактубинг шу қадар қисқаки,
Оғриқнинг азоби узунроқ…

1976

* * *

Оқшомда бошланар
Қорнинг ўйини.
Ҳаво ҳам топ-тоза,
Юракда виқор.
Қоп-қорайиб ётган боғлар қўйнини
Оппоқ сукунатга
Кўмиб ташлар қор.

Қор тинар
Ва совуқ пичоқларини
Ойга тутар, атроф кетар ярақлаб.
Йиғиштириб олар оёқларини
Яланғоч,
Ҳўмрайган бужур дарахтлар.

Кимдир шошиб борар
Пастқам кўчада,
Кимдир эринганча мудраб бош қашир.
Кимдир деразадан термилар ўйчан,
Кимдир
Қор устига
Ёза бошлар шеър.

1981

* * *

Уйғон қишнинг хира тонгида
Ва энтикиб қулоқ тут –
Сўнгги бўри увиллар тонгда.

Қўрқма. Қўрқма.
Қоронғи йўлга –
Бўри улишидек бу узун йўлга
Отлан. Садоқатли милтиқни олма.
Қўрқма. Қўрқма.
У – сўнгги бўри.

Ўзининг товуши каби у ёлғиз.
Ёлғиздир мана шу хира тонг каби.
Сенга эса ёрдамга келишар,
Бўйнингни ғажиса бўри.

Чунки сен энг сўнгги
одам эмассан.
Отлан. Бу йўл сўнгги йўл эмас.
Отлан. Тонг ҳам сўнгги тонг эмас.
Отлан. Болаларингни ўпиш шарт эмас.
Шарт эмас хотин билан хайрлашмоқ ҳам…

Қўрқдингми?
Қўрқдингми? Қўрқ…
Энди тингла, қўрқиб қулоқ тут –
Увиллайди яна бир бўри…
Увиллайди…

1980

* * *

Мусаввир Бахтиёр Бобоев чизган тасвир олдида

Қорнинг ҳиди келар…
Ора-оралаб
Шикаста оломон қирга ўрмалар –
Узоқдаги якка толни қоралаб,
Елкаларда тобут.
Қорнинг ҳиди келар…

Йўлнинг четидаги кўк кийган аёл,
Чироғинг ўчдими, нури сўндими?
Йўлнинг четидаги кўк кийган аёл,
У асло қайтмагай.
Не қилдик энди?..

Қор нафаси билан кечмоқда бу кун,
Қорайиб турибди кимнингдир қабри.
Катталардек жиддий болалар бугун,
Катталар йиғлашар болалар каби…

ҚОР ЁҚҚАН КУН

Қандайин сўз топай тасвирлаш учун
Майсалар рангини қор ёққан куни,
Қордан чиқиб турган майсалар учин,
Юлдузлар совуқдан музлаган тунни.

Ой билан сайр этиб юрган чоғимда
Йўлакдаги музнинг қисир-қисирин,
Кўрпага ўранган тунги боғимда
Қари дарахтларнинг маҳзун шивирин.

Сирғадек осилган алвон дўлана
Юлдуздек ёнади йўлак четида,
Қорнинг учқунлари гўё парвона
Қўнару эрийди бўш ҳовучимда

Қор ёғар…
Ҳаяжон мисли шамчироқ
Ёритиб туради юрагим ичин,
Барчасин сирини биламан, бироқ
Сўз топа олмайман тасвирлаш учун…

1982

Xurshid DAVRON
QISH SHE’RLARI

QOR YOG’AYOTGAN OQSHOM
Rauf Parfi she’riga nazira

Qor yog’ayotgan oqshom
Shaharni kezsang,
G’ira-shira ko’chalarni kezsang,
qo’llaringni cho’ntakka tiqib,
Qor esa erisa lablaringda jim.

O’ylasang, olislarda qolgan kimnidir,
Shu qorni o’ylasang, qalbing entiksa.
Ayniqsa, o’zing sevgan qizni o’ylasang,
Ayniqsa, o’ylasang onangni…

Qor esa tinmasa,
Tinmasa qadaming.
O’zing ham bir qor uchquniday
Singib ketsang tunning bag’riga.

Kimgadir yo’l bersang, kimgadir salom,
Ammo o’zing bilmasang buni.
Qor esa bo’ralab yog’aversa jim,
Adashsang-da, sezmasang adashganingni…

DERAZANING RAXIDAN QORNI…

Derazaning raxidan qorni
kuzatadi tuvakdagi gul.
Tashqarida yoqqanida qor,
uyda kitob o’qigan ma’qul.

Tashqarida yoqqanida qor,
bu o’y surib ingramak demak
va chiroqni o’chirib qo’yib,
oppoq shamni yondirmoq kerak.

Qanday yaxshi, ma’yus, baxtiyor
qiz tashrifin o’tirsang poylab,
tashqarida yoqqanida qor
ko’chadagi chiroqda porlab.

Qanday yaxshi kuzatmoq to’yib
tashqarida yoqqan oq qorni,
hech bo’lmasa oldingga qo’yib
o’tkir sharob, bir burda nonni.

Biroq, nega chidamas yurak,
kiyinaman asta, bemador –
qiyin ekan uyda yashamak
tashqarida yoqqanida qor.

1980

SO’NGGI XAT

Qor kechib, bog’chani kezaman,
Ko’zimni yashirib yorug’dan.
Men balki qochishni istayman,
Yurakda uyg’ongan og’riqdan.

Bog’chaga ochilgan deraza
Taratar navoni – yog’duni.
Men esa tushaman larzaga,
Yo’qotib qadrdon tuyg’uni.

Qo’limda sen yozgan so’nggi xat,
Vujudda kezadi qaltiroq.
Maktubing shu qadar qisqaki,
Og’riqning azobi uzunroq…

1976

* * *

Oqshomda boshlanar
Qorning o’yini.
Havo ham top-toza,
Yurakda viqor.
Qop-qorayib yotgan bog’lar qo’ynini
Oppoq sukunatga
Ko’mib tashlar qor.

Qor tinar
Va sovuq pichoqlarini
Oyga tutar, atrof ketar yaraqlab.
Yig’ishtirib olar oyoqlarini
Yalang’och,
Ho’mraygan bujur daraxtlar.

Kimdir shoshib borar
Pastqam ko’chada,
Kimdir eringancha mudrab bosh qashir.
Kimdir derazadan termilar o’ychan,
Kimdir
Qor ustiga
Yoza boshlar she’r.

1981

* * *

Uyg’on qishning xira tongida
Va entikib quloq tut –
So’nggi bo’ri uvillar tongda.

Qo’rqma. Qo’rqma.
Qorong’i yo’lga –
Bo’ri ulishidek bu uzun yo’lga
Otlan. Sadoqatli miltiqni olma.
Qo’rqma. Qo’rqma.
U – so’nggi bo’ri.

O’zining tovushi kabi u yolg’iz.
Yolg’izdir mana shu xira tong kabi.
Senga esa yordamga kelishar,
Bo’yningni g’ajisa bo’ri.

Chunki sen eng so’nggi
odam emassan.
Otlan. Bu yo’l so’nggi yo’l emas.
Otlan. Tong ham so’nggi tong emas.
Otlan. Bolalaringni o’pish shart emas.
Shart emas xotin bilan xayrlashmoq ham…

Qo’rqdingmi?
Qo’rqdingmi? Qo’rq…
Endi tingla, qo’rqib quloq tut –
Uvillaydi yana bir bo’ri…
Uvillaydi…

1980

* * *

Musavvir Baxtiyor Boboev chizgan tasvir oldida

Qorning hidi kelar…
Ora-oralab
Shikasta olomon qirga o’rmalar –
Uzoqdagi yakka tolni qoralab,
Yelkalarda tobut.
Qorning hidi kelar…

Yo’lning chetidagi ko’k kiygan ayol,
Chirog’ing o’chdimi, nuri so’ndimi?
Yo’lning chetidagi ko’k kiygan ayol,
U aslo qaytmagay.
Ne qildik endi?..

Qor nafasi bilan kechmoqda bu kun,
Qorayib turibdi kimningdir qabri.
Kattalardek jiddiy bolalar bugun,
Kattalar yig’lashar bolalar kabi…

QOR YOQQAN KUN

Qandayin so‘z topay tasvirlash uchun
Maysalar rangini qor yoqqan kuni,
Qordan chiqib turgan maysalar uchin,
Yulduzlar sovuqdan muzlagan tunni.

Oy bilan sayr etib yurgan chog‘imda
Yo‘lakdagi muzning qisir-qisirin,
Ko‘rpaga o‘rangan tungi bog‘imda
Qari daraxtlarning mahzun  shivirin.

Sirg‘adek osilgan alvon do‘lana
Yulduzdek yonadi yo‘lak chetida,
Qorning uchqunlari go‘yo parvona
Qo‘naru eriydi bo‘sh hovuchimda

Qor yog‘ar…
Hayajon misli shamchiroq
Yoritib turadi yuragim ichin,
Barchasin sirini bilaman, biroq
So‘z topa olmayman tasvirlash uchun…

1982