Саҳифа 1945 йил 6-9 август кунлари Япониянинг Хиросима ва Нагасаки шаҳарларига АҚШ томонидан қилинган атом ҳужуми қурбонлари хотирасига бағишланади
Менинг япон халқига бўлган чексиз меҳру муҳаббатим Сайгё, Басё, Ишикава Такубоку шеърларига, Акутагава, Кавабата ҳикоялари ва Куросава филмларига бўлган муҳаббатимдан бошланган.Кун чиқиш диёрининг мамлакат бўлиб шаклланиш тарихи менинг ватаним ўтмишига ўхшаб кетиши мени ҳайрон қолдирган.Бутун умрим мобайнида япон халқининг юксак матонати ва маънавий маданияти ҳамиша мени мафтун қилиб келганини қайта-қайта такрорлагим келади.
Ҳар қандай фожиани улкан сабр-бардош билангина эмас,инсонларнинг бир-бирига бўлган тенгсиз инсоний муҳаббати билан енгиб келган халқ буюкдир. Ушбу саҳифа 1945 йил августида Япониянинг Хиросима ва Нагасаки шаҳарларига АҚШ томонидан қилинган даҳшатли атом ҳужуми натижасида ҳалок бўлган инсонлар хотирасига бағишланади.
Хуршид Даврон
ЯПОН ШЕЪРИЯТИДАН
Хуршид Даврон таржималари
САЙГЁ
( 1118 – 1190 )
БАҲОР
Баҳорнинг илк тонгида битганим
Йил тугади,эриб кетди қор,
Ухлаб қолдим маъюс,умидвор.
Тушларимга кирди тун бўйи:
“Баҳор келган эмиш…Баҳор!”
Тонгда уни ўнгимда кўрдим.
* * *
Олисдаги тоғларнинг бошин
Ўраб олмиш энгил оқ булут.
Улар менга хабар берурлар:
“Мана,келди,ниҳоят
Биринчи кўклам тонги”.
* * *
Кўкламнинг илк тонгида
Қоялар қисиб турган
Музлар эриётирлар.
Чимдан ситилиб чиқиб
Йўл излайди сўқир сув.
Яшил ўт териб юриб ўтмишни эслаганим
Яшил ўтлар терлган
Далада юзар туман – нақадар қайғули у!
Гўё олис-олисда,оқ туманлар ортида
Бекинмишдир ёшлигим –
Менинг гўзал ёшлигим!
Агар мен яшаган водийда булбуллар саси тинса
Агар учиб кетсалар
Эски инларин ташлаб
Бодийим булбуллари –
Мен уларнинг ўрнида
Қўшиқ айтиб йиғлардим.
МАТСУО БАСЁ
( 1644 — 1694 )
“ДАЛАДА ОҚАРИБ ЁТГАН СЎНГАКЛАР” ДЕБ НОМЛАНГАН ЙЎЛ ДАФТАРИДАН ШЕЪРЛАР:
* * *
Туман юзар,куз ёмғири ёғар.
Кўзга кўринмаса ҳам Фудзи чўққиси,
Бу дам у кўнглимни ёритиб турар.
* * *
Ухлаб қолдим от устида.
Уйқу аралаш кўрдим: олисларда порлар ой.
Қайдандир тутун ўрлар.
* * *
Ойсиз кеча.Зулумот.
Минг йиллик дарахт билан
Олишар тунги бўрон.
* * *
Шу ерда ҳалок бўлган
Эсимито қалбидек
Ғамлисан,куз шамоли!
Дунёдан ўтган онамнинг соч толалари
Эриётир кафтимда
Кўзёшларим тафтидан
Сочларнинг оқ қирови.
Сайгё куйлаган булоқ
Аввалгидек булоқнинг
Шабнамлари томчилар…
Кир ҳаётни ювсайдим!
Император Годайго қабри ёнида
Унут қабрни босмиш
“Қайғу ўти”…Айт,нечун
Қайғурарсан,эй майса?
* * *
Майли,ҳўл бўлсин кўйлагим,
О Фусими шафтолилари,
Тўкинг,ёмғир томчиларини!
* * *
Тоққа қараб ўрлайман…Бирдан
Энгил тортдим,қувониб кетдим:
Ўтлар аро бинафша гуллар.
ЁСА БУСОН
( 1716 – 1783 )
* * *
Баҳор ҳам кетаётир…
Фақат кетгиси келмас
Кечиккан олча гули.
* * *
Оғир,чўян қўнғироқ.
Унинг тилига қўниб
Қотиб турар капалак.
* * *
Тўрт ён шумғиё гули.
Ғарбда кун ботаётир,
Шарқдан ой чиқаётир.
* * *
Олисларда,тоғ чўққисида
Оқариб кўринар кўҳа бир қалъа —
Сабза барглар қуршаган уни.
* * *
Булбуллар саси ила
Қучоғи тўла баҳор
Кунлари ўтиб кетди.
* * *
Сандални қўлга олиб
Сокин ёз жилғасини
Кечмоқ қандай ёқимли.
* * *
О,қандайин бедодлик!
Саллагуллар гуллабди
Мен кирмаган жомеда.
* * *
Салқин шабада эсар.
Қўнғироқни тарк эта
Сузар оқшомги жаранг.
* * *
Ой нури бунча порлоқ!
Мен билан тўқнашаркан,
Кўр қаҳқаҳлаб кулади.
* * *
Қароқчилар бошлиғи.
Ҳатто у шундай тунда
Ой ҳақда қўшиқ битди.
* * *
“Бўрон яқинлашмоқда!” –
Йўлим тўсган қароқчи
Хатардан огоҳ этар.
* * *
Титраб кетдим: ётоқда
Босиб олдим марҳума
Хотинимнинг тароғин.
КОБАЯСИ ИССА
( 1763 – 1827 )
* * *
Алвон ҳилол осмонда!
Эй,болалар,айтингиз,
Кимдир унинг эгаси!
* * *
Дарахтни кесишмоқчи…
Бундан бехабар қушлар
Ини билан овора…
* * *
Совуқ қиш кечасида
Етим дарбадар бола
Ухлар кўприк остида.
* * *
Ишонаман, каккужон,
Олдинги умримда сен
Менга сингил бўлгансан!
* * *
Баҳор қайтса,сен ҳам қайт,
Ўз уйингни унутма
Олисларда,қалдирғоч!
* * *
Эриб битди қиш қори.
Қувончга тўлиб қолди
Ҳатто юлдузлар кўзи.
* * *
Орамизда ётлар йўқ!
Ҳаммамиз биродармиз
Олча гули остида.
* * *
Қойил! Ўша қўшиғин
Тўраларга юзма-юз
Тап тортмай куйлар булбул!
ИШИКАВА ТАКУБОКУ
(1886-1912)
ЪҒАМГИН ҚЎҒИРЧОҚЪ КИТОБИДАН
* * *
Негадир
Ёруғлашди
Юрагим
Тонгда.
Тирноғимни ола бошладим.
* * *
Отангга ўхшама!
Отангнинг отасига ҳам!
Эшитяпсанми,
Нимани илтимос қиляпман
Сендан,қизгинам.
* * *
Бечора отам!
Ўқишга ҳам мажоли қолмай,
Газетани четга қўйди-да,
Тор ҳовлида ўйнай бошлади
Чумоли билан.
* * *
Қизчамни уришдим.
Ухлаб қолди
Кўзёшлари қуримасдан,
Оғзини ним очганча.
Унинг яноқларин секин силадим.
ЖУН ТАКАМИ
(1907 -1965)
ҲАР НОВДАДА БИР ДОНАДАН ГУЛ
Мен мудрадим,
Яхши туш кўрдим:
Қаёққа қарама —
Ҳар бир дарахт, ҳар бир новдада
Бир донадан гул очилганмиш.
Худди ҳар бир одам кўксида
Очилиб тургандай биттадан қувонч.
БАРДОШ
Бардошимни олгин менинг,
Қоядаги эй, дарахт.
Ўз кучидан бехабар
Бардошингни менга бер.
Sahifa 1945 yil 6-9 avgust kunlari Yaponiyaning Xirosima va Nagasaki shaharlariga AQSH tomonidan qilingan atom hujumi qurbonlari xotirasiga bag‘ishlanadi
Mening yapon xalqiga bo‘lgan cheksiz mehru muhabbatim Saygyo, Basyo, Ishikava Takuboku she’rlariga, Akutagava, Kavabata hikoyalari va Kurosava filmlariga bo‘lgan muhabbatimdan boshlangan.Kun chiqish diyorining mamlakat bo‘lib shakllanish tarixi mening vatanim o‘tmishiga o‘xshab ketishi meni hayron qoldirgan.Butun umrim mobaynida yapon xalqining yuksak matonati va ma’naviy madaniyati hamisha meni maftun qilib kelganini qayta-qayta takrorlagim keladi.
Har qanday fojiani ulkan sabr-bardosh bilangina emas,insonlarning bir-biriga bo‘lgan tengsiz insoniy muhabbati bilan yengib kelgan xalq buyukdir. Ushbu sahifa 1945 yil avgustida Yaponiyaning Xirosima va Nagasaki shaharlariga AQSH tomonidan qilingan dahshatli atom hujumi natijasida halok bo‘lgan insonlar xotirasiga bag‘ishlanadi.
Xurshid Davron
YAPON SHE’RIYATIDAN
Xurshid Davron tarjimalari
SAYGYO
( 1118 – 1190 )
BAHOR
Bahorning ilk tongida bitganim
Yil tugadi,erib ketdi qor,
Uxlab qoldim ma’yus,umidvor.
Tushlarimga kirdi tun bo’yi:
“Bahor kelgan emish…Bahor!”
Tongda uni o’ngimda ko’rdim.
* * *
Olisdagi tog’larning boshin
O’rab olmish engil oq bulut.
Ular menga xabar berurlar:
“Mana,keldi,nihoyat
Birinchi ko’klam tongi”.
* * *
Ko’klamning ilk tongida
Qoyalar qisib turgan
Muzlar eriyotirlar.
Chimdan sitilib chiqib
Yo’l izlaydi so’qir suv.
Yashil o’t terib yurib o’tmishni eslaganim
Yashil o’tlar terlgan
Dalada yuzar tuman – naqadar qayg’uli u!
Go’yo olis-olisda,oq tumanlar ortida
Bekinmishdir yoshligim –
Mening go’zal yoshligim!
Agar men yashagan vodiyda bulbullar sasi tinsa
Agar uchib ketsalar
Eski inlarin tashlab
Bodiyim bulbullari –
Men ularning o’rnida
Qo’shiq aytib yig’lardim.
MATSUO BASYO
( 1644 — 1694 )
“DALADA OQARIB YOTGAN SO’NGAKLAR” DEB NOMLANGAN YO’L DAFTARIDAN SHE’RLAR:
* * *
Tuman yuzar,kuz yomg’iri yog’ar.
Ko’zga ko’rinmasa ham Fudzi cho’qqisi,
Bu dam u ko’nglimni yoritib turar.
* * *
Uxlab qoldim ot ustida.
Uyqu aralash ko’rdim: olislarda porlar oy.
Qaydandir tutun o’rlar.
* * *
Oysiz kecha.Zulumot.
Ming yillik daraxt bilan
Olishar tungi bo’ron.
* * *
Shu yerda halok bo’lgan
Esimito qalbidek
G’amlisan,kuz shamoli!
Dunyodan o’tgan onamning soch tolalari
Eriyotir kaftimda
Ko’zyoshlarim taftidan
Sochlarning oq qirovi.
Saygyo kuylagan buloq
Avvalgidek buloqning
Shabnamlari tomchilar…
Kir hayotni yuvsaydim!
Imperator Godaygo qabri yonida
Unut qabrni bosmish
“Qayg’u o’ti”…Ayt,nechun
Qayg’urarsan,ey maysa?
* * *
Mayli,ho’l bo’lsin ko’ylagim,
O Fusimi shaftolilari,
To’king,yomg’ir tomchilarini!
* * *
Toqqa qarab o’rlayman…Birdan
Engil tortdim,quvonib ketdim:
O’tlar aro binafsha gullar.
YOSA BUSON
( 1716 – 1783 )
* * *
Bahor ham ketayotir…
Faqat ketgisi kelmas
Kechikkan olcha guli.
* * *
Og’ir,cho’yan qo’ng’iroq.
Uning tiliga qo’nib
Qotib turar kapalak.
* * *
To’rt yon shumg’iyo guli.
G’arbda kun botayotir,
Sharqdan oy chiqayotir.
* * *
Olislarda,tog’ cho’qqisida
Oqarib ko’rinar ko’ha bir qal’a —
Sabza barglar qurshagan uni.
* * *
Bulbullar sasi ila
Quchog’i to’la bahor
Kunlari o’tib ketdi.
* * *
Sandalni qo’lga olib
Sokin yoz jilg’asini
Kechmoq qanday yoqimli.
* * *
O,qandayin bedodlik!
Sallagullar gullabdi
Men kirmagan jomeda.
* * *
Salqin shabada esar.
Qo’ng’iroqni tark eta
Suzar oqshomgi jarang.
* * *
Oy nuri buncha porloq!
Men bilan to’qnasharkan,
Ko’r qahqahlab kuladi.
* * *
Qaroqchilar boshlig’i.
Hatto u shunday tunda
Oy haqda qo’shiq bitdi.
* * *
“Bo’ron yaqinlashmoqda!” –
Yo’lim to’sgan qaroqchi
Xatardan ogoh etar.
* * *
Titrab ketdim: yotoqda
Bosib oldim marhuma
Xotinimning tarog’in.
KOBAYASI ISSA
( 1763 – 1827 )
* * *
Alvon hilol osmonda!
Ey,bolalar,aytingiz,
Kimdir uning egasi!
* * *
Daraxtni kesishmoqchi…
Bundan bexabar qushlar
Ini bilan ovora…
* * *
Sovuq qish kechasida
Yetim darbadar bola
Uxlar ko’prik ostida.
* * *
Ishonaman, kakkujon,
Oldingi umrimda sen
Menga singil bo’lgansan!
* * *
Bahor qaytsa,sen ham qayt,
O’z uyingni unutma
Olislarda,qaldirg’och!
* * *
Erib bitdi qish qori.
Quvonchga to’lib qoldi
Hatto yulduzlar ko’zi.
* * *
Oramizda yotlar yo’q!
Hammamiz birodarmiz
Olcha guli ostida.
* * *
Qoyil! O’sha qo’shig’in
To’ralarga yuzma-yuz
Tap tortmay kuylar bulbul!
ISHIKAVA TAKUBOKU
(1886-1912)
‘G’AMGIN QO’G’IRCHOQ’ KITOBIDAN
* * *
Negadir
Yorug’lashdi
Yuragim
Tongda.
Tirnog’imni ola boshladim.
* * *
Otangga o’xshama!
Otangning otasiga ham!
Eshityapsanmi,
Nimani iltimos qilyapman
Sendan,qizginam.
* * *
Bechora otam!
O’qishga ham majoli qolmay,
Gazetani chetga qo’ydi-da,
Tor hovlida o’ynay boshladi
Chumoli bilan.
* * *
Qizchamni urishdim.
Uxlab qoldi
Ko’zyoshlari qurimasdan,
Og’zini nim ochgancha.
Uning yanoqlarin sekin siladim.
JUN TAKAMI
(1907 -1965)
HAR NOVDADA BIR DONADAN GUL
Men mudradim,
Yaxshi tush ko’rdim:
Qayoqqa qarama —
Har bir daraxt, har bir novdada
Bir donadan gul ochilganmish.
Xuddi har bir odam ko’ksida
Ochilib turganday bittadan quvonch.
BARDOSH
Bardoshimni olgin mening,
Qoyadagi ey, daraxt.
O’z kuchidan bexabar
Bardoshingni menga ber.
