Хабарингиз бор, сайтимиз саҳифаларида Ҳаким Санойининг ғазалларини мунтазам бериб бормоқдамиз. Бу таниқли шоир ва таржимон Неъматулло Иброҳимнинг беқиёс меҳнати эвазига бўлмоқда. Биз ижодкор дўстимизга миннатдорчилигмизни билдириб, машаққатли меҳнатида Яратгандан қувват тилаймиз

ҲАКИМ САНОИЙ
ҒАЗАЛЛАР
Сайид Неъматуллоҳ Иброҳим таржимаси

Ҳаким Абдулмажид Маждуд бинни Одам Саноий-Ғазнавий (حکیم ابوالمجد مجدود ‌بن آدم سنایی غزنوی‎) XII асрда яшаган буюк шоир ва алломадир. Алломанинг «Ҳадиқул ҳақиқат», «Тариқул таҳқиқ», «Ишқнома», «Ақлнома», «Ғарибнома», «Афвнома» асарлари тасаввуф адабиётининг етук ва ёрқин иамуналари ҳисобланади. Унинг ғазаллари ва рубоийларида абадий ишқ ва ҳақиқат тараннум этилади, абадий ишқ ва ҳақиқатга интилган инсон қалбининг орзулари янграйди.

МЕН ЯТИММАН...

Эй Саноий, кел, менга бергил шароби бехумор,
Олсам эрдим жомни соқий қўлидин бешумор*.

Менга шодлик бахш этар кўнглимдаги сармастлигим,
Уммидим улким мудом, боқсин кулиб ул ғамгусор.

Кечса ўздинким касе, шодликка етгайдир басе,
Хуш эрур мастлигу ҳастлик*, талъатин очса нигор.

Ҳақ билан боқий бўлиб, ўздин букун бўлдим фано,
Фоний ўлгил ўздин-у, Ҳақ бирла бўлгил устувор.

Дилни ўздан кеткиз, эй жон, токи Ҳақда бўл фано,
Кимки ўздин фориғ ўлди—фард*  билгай они Ёр.

Мен нечук қодир бўлай, зероки борим— обу гил,
Ажзим*  ул жойим манимким, чун ятимман—дилфигор.

ИСТАГАЙ КИМ…

Кимда маъшуқ бўлса ул чун мен каби айёрдир,
Хушлабу ширинзабон, хушайшу хушгуфтордир.

Ёри маънидор бўлса хоссатан дўстлик аро,
Излагил, дўстинг ўзи ул—ёри маънийдордир.

Сен азизликдан кечиб, туфроқда қолсанг ажз ила,
Талъати ёринг азиз-у, молу неъмат хордир.

Моҳи туркистон* басе авло фалакнинг Ойидин,
Порсолар моҳидан кечсанг, бу Ойинг—ордир.

Зулфи анбарбор билан ичгил маломат жомидин,
Дўстлик бу жом билан—зулфайни анбарбордир*.

Истагай ким ҳубб ила олий нигор савдосини,
Ул Саноийдек ҳақиру, соҳиби асрордир…

ЭЙ БЕВАФО, ЭЙ ПОСБОН!..

Эй бевафо, эй посбон, фитнанг менга кам қил бу он,
Чекдинг нечун сен-да фиғон, эй бевафо, эй посбон!

Юмма кўзингни бу замон, эй кофари номеҳрибон,
Сендин азийят чекди жон, эй бевафо, эй посбон!

Узма дилимнинг риштасин Ишқингни бу саргаштасин,
Сен—ёри “дерингашта”сен,* эй бевафо, эй посбон!

Кўнглимда ҳою ҳувларинг, мамнуъ бўлибдир кўйларинг,
Этмас насиб хуш бўйларинг, эй бевафо, эй посбон!

Ғавғоларингни кам қил-эй, хотирни менда жам қил-эй,
Хуни дилим мубҳам қил-эй, эй бевафо, эй посбон!

Бир мен эмас зоринг сенин, дил дарди бисёринг сенинг,
Зору гирифторинг сенинг, эй бевафо, эй посбон!

Эшикларингда бандамен, гирёнман-у, пурхандамен,*
Алҳол сенинг-чун зиндамен, эй бевафо, эй посбон!

Ажзим* маним пастлик билиб, зулмингда бадмастлик қилиб,
Кулма “забардастлик” қилиб, эй бевафо, эй посбон!

Барча алам—қолим маним, нолам бу—аъмолим маним,
Ҳар кун ёмон ҳолим маним, эй бевафо, эй посбон!

Сендин— Саноий хастадир, дарди дили пайвастадир,
Ғам ичра жони бастадир, эй бевафо, эй посбон!

МАЛАК ШАВҚИ…

Қил-эй дилни тааллуқдин мусаллам,
Дамодам тут қадаҳ бунда, дамодам!

Демам май—мастлигинг ҳаддин оширгай,
Дедим ул майниким, жондин кетар ғам.

Ҳарифларким—ҳама бир хил, сурурбахш:
Чу Бистомию Иброҳими Адҳам.

Жунайду Шиблию Маъруфи Кархий,
Ҳабибу Одаму Исои Марям.

Малак шавқи майин ич, бу—ҳақиқат,
Басе бўлсин дилу жонинг чу хуррам…

ИШҚ БУ ЭРТАК ЭМАС…

Ишқ бу эртак эмас—ҳикоят йўқдир,
Ошиқлик йўлинда шикоят йўқдир.

Маъшуқ ҳусни чек-у, ҳудудни билмас,
Ушшоқни дардига ниҳоят йўқдир.

Ишқни гумон бирла ёйма жаҳонга,
Унга дилдан ўзга вилоят йўқдир.

Ишқнинг байроғини ошкора айла,
Чунки ишқда риё ва роят* йўқдир.

Олами илм бу—олами Ишқмас,
Рўяти** Ишқ бор—ривоят йўқдир.

Ким ошиқ зотини кўрса маъшуқда,
Унинг ишқи учун ниҳоят йўқдир.

Неки боринг бўлса, лаъл каби асра,
Ошиқликда дилга кифоят йўқдир.

Куфрдин ҳидоят топмагай ҳеч ким,
Кимда такфир бўлса, ҳидоят йўқдир.

Ҳеч кимса даъвода дўстликка етмас,
Унга маъни аро сироят йўқдир.

Англа мақсудингни бу улуғ йўлда,
Бусиз сенга туҳфа—иноят йўқдир.

СЕН — ЭЙ, МЕЪМОРИ ДИН…

Сен — эй, меъмори дин, аввал дилу динни иморат қил,
Кейин, тургил-да, бор, риндлар қароргоҳин зиёрат қил.

Харобот… Эй хароботий, ақл бирла нени кўрдинг?
Ниҳон келгил бизим маҳфил аро, сўнгра ишорат қил.

Ҳама оламға хат чеккил топиб майхонаи риндни,
Зиёрат қилғали они бориб масҳу таҳорат қил.

Келиб ўт қўй бу ишқ бирла жаҳони куфру иймонға,
Чу қадру қимматинг англа ва бир соат ибодат қил.

Бу сийму зар била сенга хароботий чизе бермас,
Сен ул ринди хароботга дилу жон бер—тижорат қил.

Бу нафсоний ҳароратлар дину иймонни куйдиргай,
Агар дин йўлида мардсен, кел-эй, тарки ҳарорат қил.

Қаландарлик кулоҳ бўлса, Саноийга кулоҳинг бер,
Бу маънида зиён кўрсанг, иборатни кафорат қил…

*Белгили сўзлар луғати:

Бешумор—сонсиз саноқсиз.
Ҳастлик—борлик, тириклик.
Фард—якка, ягона (шахс)
Ажз—хокисорлик, нотавонлик, заифлик, фақру фано, ожизлик (Ҳақ наздида).
Моҳи туркистон—гўзаллар мамлакатининг ойи.
Зулфайни анбарбор—икки хушбўй зулф.

Дерингашта”—кечикиб келувчи.
Пурханда—кулгувчи, хуррам, хурсанд.
Ажз—нотавонлик, ожизлик, ҳилмли.

Роят – байроқ .
Рўят – кўриш, мушоҳада.
Иборат—баён, ифода; бирор бир маънога далолат қилиш.

   Xabaringiz bor, saytimiz sahifalarida Hakim Sanoyining g‘azallarini muntazam berib bormoqdamiz. Bu taniqli shoir va tarjimon Ne’matullo Ibrohimning beqiyos mehnati evaziga bo‘lmoqda. Biz ijodkor do‘stimizga minnatdorchiligmizni bildirib, mashaqqatli mehnatida Yaratgandan quvvat tilaymiz

 

HAKIM SANOIY
G’AZALLAR
Sayid Ne’matulloh Ibrohim tarjimasi

Hakim Abdulmajid Majdud binni Odam Sanoiy-G’aznaviy (حکیم ابوالمجد مجدود ‌بن آدم سنایی غزنوی) XII asrda yashagan buyuk shoir va allomadir. U Xurosonning G’azni shahrida tug’ilgan va shu yerda vafot etgan. Allomaning «Hadiqul haqiqat», «Tariqul tahqiq», «Ishqnoma», «Aqlnoma», «G’aribnoma», «Afvnoma» asarlari tasavvuf adabiyotining yetuk va yorqin iamunalari hisoblanadi. Uning g’azallari va ruboiylarida abadiy ishq va haqiqat tarannum etiladi, abadiy ishq va haqiqatga intilgan inson qalbining orzulari yangraydi.

MEN YATIMMAN...

Ey Sanoiy, kel, menga bergil sharobi bexumor,
Olsam erdim jomni soqiy qo’lidin beshumor*.

Menga shodlik baxsh etar ko’nglimdagi sarmastligim,
Ummidim ulkim mudom, boqsin kulib ul g’amgusor.

Kechsa o’zdinkim kase, shodlikka yetgaydir base,
Xush erur mastligu hastlik*, tal’atin ochsa nigor.

Haq bilan boqiy bo’lib, o’zdin bukun bo’ldim fano,
Foniy o’lgil o’zdin-u, Haq birla bo’lgil ustuvor.

Dilni o’zdan ketkiz, ey jon, toki Haqda bo’l fano,
Kimki o’zdin forig’ o’ldi—fard* bilgay oni Yor.

Men nechuk qodir bo’lay, zeroki borim— obu gil,
Ajzim* ul joyim manimkim, chun yatimman—dilfigor.

ISTAGAY KIM…

Kimda ma’shuq bo’lsa ul chun men kabi ayyordir,
Xushlabu shirinzabon, xushayshu xushguftordir.

Yori ma’nidor bo’lsa xossatan do’stlik aro,
Izlagil, do’sting o’zi ul—yori ma’niydordir.

Sen azizlikdan kechib, tufroqda qolsang ajz ila,
Tal’ati yoring aziz-u, molu ne’mat xordir.

Mohi turkiston* base avlo falakning Oyidin,
Porsolar mohidan kechsang, bu Oying—ordir.

Zulfi anbarbor bilan ichgil malomat jomidin,
Do’stlik bu jom bilan—zulfayni anbarbordir*.

Istagay kim hubb ila oliy nigor savdosini,
Ul Sanoiydek haqiru, sohibi asrordir…

EY BEVAFO, EY POSBON!..

Ey bevafo, ey posbon, fitnang menga kam qil bu on,
Chekding nechun sen-da fig’on, ey bevafo, ey posbon!

Yumma ko’zingni bu zamon, ey kofari nomehribon,
Sendin aziyyat chekdi jon, ey bevafo, ey posbon!

Uzma dilimning rishtasin Ishqingni bu sargashtasin,
Sen—yori “deringashta”sen,* ey bevafo, ey posbon!

Ko’nglimda hoyu huvlaring, mamnu’ bo’libdir ko’ylaring,
Etmas nasib xush bo’ylaring, ey bevafo, ey posbon!

G’avg’olaringni kam qil-ey, xotirni menda jam qil-ey,
Xuni dilim mubham qil-ey, ey bevafo, ey posbon!

Bir men emas zoring senin, dil dardi bisyoring sening,
Zoru giriftoring sening, ey bevafo, ey posbon!

Eshiklaringda bandamen, giryonman-u, purxandamen,*
Alhol sening-chun zindamen, ey bevafo, ey posbon!

Ajzim* manim pastlik bilib, zulmingda badmastlik qilib,
Kulma “zabardastlik” qilib, ey bevafo, ey posbon!

Barcha alam—qolim manim, nolam bu—a’molim manim,
Har kun yomon holim manim, ey bevafo, ey posbon!

Sendin— Sanoiy xastadir, dardi dili payvastadir,
G’am ichra joni bastadir, ey bevafo, ey posbon!

MALAK SHAVQI…

Qil-ey dilni taalluqdin musallam,
Damodam tut qadah bunda, damodam!

Demam may—mastliging haddin oshirgay,
Dedim ul maynikim, jondin ketar g’am.

Hariflarkim—hama bir xil, sururbaxsh:
Chu Bistomiyu Ibrohimi Adham.

Junaydu Shibliyu Ma’rufi Karxiy,
Habibu Odamu Isoi Maryam.

Malak shavqi mayin ich, bu—haqiqat,
Base bo’lsin dilu joning chu xurram…

ISHQ BU ERTAK EMAS…

Ishq bu ertak emas—hikoyat yo’qdir,
Oshiqlik yo’linda shikoyat yo’qdir.

Ma’shuq husni chek-u, hududni bilmas,
Ushshoqni dardiga nihoyat yo’qdir.

Ishqni gumon birla yoyma jahonga,
Unga dildan o’zga viloyat yo’qdir.

Ishqning bayrog’ini oshkora ayla,
Chunki ishqda riyo va royat* yo’qdir.

Olami ilm bu—olami Ishqmas,
Ro’yati** Ishq bor—rivoyat yo’qdir.

Kim oshiq zotini ko’rsa ma’shuqda,
Uning ishqi uchun nihoyat yo’qdir.

Neki boring bo’lsa, la’l kabi asra,
Oshiqlikda dilga kifoyat yo’qdir.

Kufrdin hidoyat topmagay hech kim,
Kimda takfir bo’lsa, hidoyat yo’qdir.

Hech kimsa da’voda do’stlikka yetmas,
Unga ma’ni aro siroyat yo’qdir.

Angla maqsudingni bu ulug’ yo’lda,
Busiz senga tuhfa—inoyat yo’qdir.

SEN — EY, ME’MORI DIN…

Sen — ey, me’mori din, avval dilu dinni imorat qil,
Keyin, turgil-da, bor, rindlar qarorgohin ziyorat qil.

Xarobot… Ey xarobotiy, aql birla neni ko’rding?
Nihon kelgil bizim mahfil aro, so’ngra ishorat qil.

Hama olamg’a xat chekkil topib mayxonai rindni,
Ziyorat qilg’ali oni borib mas’hu tahorat qil.

Kelib o’t qo’y bu ishq birla jahoni kufru iymong’a,
Chu qadru qimmating angla va bir soat ibodat qil.

Bu siymu zar bila senga xarobotiy chize bermas,
Sen ul rindi xarobotga dilu jon ber—tijorat qil.

Bu nafsoniy haroratlar dinu iymonni kuydirgay,
Agar din yo’lida mardsen, kel-ey, tarki harorat qil.

Qalandarlik kuloh bo’lsa, Sanoiyga kulohing ber,
Bu ma’nida ziyon ko’rsang, iboratni kaforat qil…

*Belgili so’zlar lug’ati:

Beshumor—sonsiz sanoqsiz.
Hastlik—borlik, tiriklik.
Fard—yakka, yagona (shaxs)
Ajz—xokisorlik, notavonlik, zaiflik, faqru fano, ojizlik (Haq nazdida).
Mohi turkiston—go’zallar mamlakatining oyi.
Zulfayni anbarbor—ikki xushbo’y zulf.

Deringashta”—kechikib keluvchi.
Purxanda—kulguvchi, xurram, xursand.
Ajz—notavonlik, ojizlik, hilmli.

Royat – bayroq .
Ro’yat – ko’rish, mushohada.
Iborat—bayon, ifoda; biror bir ma’noga dalolat qilish.