Яҳё Акенгин янги миллий адабиёт оқими деб аталмиш миллий сезги, тушунча, хаёлот ва реаллик йўлидан юриб келаётган шоирлардан биридир, деб таъриф беради турк адабиётчиларидан Содиқ Турол.

Яҳё Акенгин
ШЕЪРЛАР
Туркчадан Азиз Саид таржималари

  Яҳё Акенгин Кумушхона вилоятининг Бойбурт даҳасида 1946 йили туғилган. Арзирум Муаллимлар институгининг адабиёт бўлимини битирган. Анча вақт турли ўқув юртларида дарс берди. Маданият бошқармасида маслаҳатчи бўлиб ишлади. Анқара радиосининг театр эшиттиришлари бўлими мудири вазифасида хизмат қилди.
Илк шеъри 1968 йилда «Ҳисор» журналида чоп этилган. Шунингдек романлари чиққан, пьесалари саҳналаштирилган.  Шеър китобларидан: «Орзу» (1969), «Оқшомда келган» (1973), «Навниҳол» (1977), «Соатлар ва чеҳралар» (1982), «Нариги томондан» (1986).

ТОНГГИ САБОДАН

Гуллар шафақ-ла баҳслашган майдон
Еллар-ла муждалар келди саҳардан
Ҳар мавсум жамолинг уфқларга чиздим
Келмадинг деярсан ғамгин хаёлчан
Сенсиз-да бир гўзал саломлар келур
Азобим учун бир кулгу олдим дунёдан
Тирилур олам ўйнар сочинг най саси-ла
Қадимий мақомдир сувлар ҳам энди
тонгги сабодан
Чолғусин қиллари кўринмас куйи
Мени парчаларга бўлиб ташлаган
Сен —
Мен зорлаб чақирган илҳом париси
Қадимий мақомдир йўллар ҳам энди
тонгги сабодан
Ҳижжалардим исмингни мисра мисра бўлди
Гуллар сени мендан аввал чақирган
Бирини қизғансам бошқаси сўлган
Қадимий мақомдир диллар ҳам энди
тонгги сабодан

БАЙРАМ ГУЛЛАРИ

Ғойиб бўлганларнинг дараги менда
Кулгичлар очган гўдак юзлари
Илк қадамлар ҳаяжонлари
Шакар ҳовучлаган қўллар зафари
Битмаган савдо, оқиб кетган замонлар
Васвасалар ичида турли олиш-беришлар
Тирилган маконсиз ватансиз ғамлар
Байрам ҳидли гуллар-ла титрашлар
Шафақ урчиғида севинч иплари
Отар дўст томонга илмоқларини
Дев уйқуларин тарк этган бир шаҳар
Бир дунё ва бир дунё
Такбирлар-ла чиқиб келар
Юлдузлар ва гуллар қадар саноқсиз
Муждалар ичра ястанур
замин ва осмон
Бироз кўрмаганимиз
бироз пайқамаганимиз
Байрамларга
кўнгил рашкимиз-ла уйғотгил
Бизнинг раббимиз
гўдаклардай севинтир

ЎТИНЧИЛАР ОЛОВ ЁҚДИ

Олов ёниб турар
токи тонггача —
Шаҳарда меҳмонми кўчманчи туркман?
Ногаҳон ичимда
сиғинган водиймиз тафти —
Чўпонли
ғамли
ҳасратли тоғлар
Ушбу шаҳардан ҳам гўзалмиш…
Ўтинчилар олов ёқмиш
дея кетмадим —
Саросар бир хаёл бўлдим нурида,
Ичимдан бир саҳро қўшиғи келди —
«Алишмадим совуқ сувга, иссиқ сувлар ичмадим»
Қани сенинг
минг йиллик муҳаббатинг
Ўчоқ бошларида афсоналар сўйланган юртим?
«Яраланганларни севарсиз яратган туфайли»
Қисқа давом этган
гулсиз умримда
Тиканлардан юрдим
ҳасратдан юрдим…
Ўчоқ бошларида афсоналар сўйланган юртим
Қани сенинг
минг йиллик муҳаббатинг?

ЎЗ ВАТАНИМДА

Тоғлар ва юлдузлар каби ўз ватанимда —
Нурларига чўмилдим
елларига соврилдим
Елканларим очдим исмсиз дарёларда —
Тоғлар ва юлдузлар каби ўз ватанимда.
Хаёлан
чарчаб
қудуққа эгилдим чўлда.
Узимга келдиму
ҳасратига қўшиқ куйладим.
Барча оҳларим
бир ҳижодан ҳар дилда,
Яна билдимки
келмас эмишсан
Кетди тасаввур ортидан зорлаб чорлаганим.
Умрим сарҳадларида сеҳрли тушлар —
Уйғониб боқсамки
чексиз бир бўшлиқ.
Ҳорғин юзларимда кулар сокинлик
Тоғлар ва юлдузларнинг ватанларида —
Умид бор,
хабар бор,
Ҳижрон бор.
Ой товланар туннинг бўйнида
Кутаркан қуёшнинг оппоқ сасини.
Алданиб замонга
даргоҳига келдик.
Яшармиз туймасак-да нафасларини
Ер юзида
осмон юзида
юксакларда ва пастликларда
Тоғлар ва юлдузларнинг ватанларида.

СУРИБ КЕТАР

Бир япроқ тушар
кузнинг сокин ҳовузларига —
Жимгина қуршайди инжа ҳалқалар.
Суриб кетар
қаримсиқ елларнинг безовталиги
Тугамас еллар дуоси —
янги хотиралар.
Замон не сўраса олур
уфқларда қонли бир талош.
Ҳадсиз сув тўкилур
Булутларнинг увадасидан,
Чексиз кенгликларда сувлар сен ила сирдош.
Қолурман
бошим узра туманли нигоҳ.
Кузларинг унутмиш
самолар юртидан кетган баҳорни,
Ва сен ушбу
куз айёмида
мени унутдинг.
Овундим кул дея сочимга тушган оқларни
Кенгликлар ипидан
тўқилмади ғам поёндози.
Англадим —
қалбимни сўроқлар фақат чексизлик.
Ҳисоблашмоқ учун йўл олдик
муҳаббатнинг соҳилларига —
Дўст бўлиб чиқди жами
айрилиқ қўшиқлари.
Сочининг ҳар толасидан шамоллар сарин
Боқишидан ой тўлин
бахтлидир юлдузлари.
Ҳар япроқ юзида хаёлларинг риштаси
Руҳларнинг чексиз булоқларидан
тинглатар куйларини
Суриб кетар кўз ёшларинг
ёздан кузга сафари
Сочингда қорлардан йўллар боғланур
У дунёга ҳозирликни сен ҳам бошларсан бир кун
Бўғчасини тугарсан ҳеч келмаган ёзларнинг.

Yahyo Akengin yangi milliy adabiyot oqimi deb atalmish milliy sezgi, tushuncha, xayolot va reallik yo‘lidan yurib kelayotgan shoirlardan biridir, deb ta’rif beradi turk adabiyotchilaridan Sodiq Turol.

Yahyo Akengin
SHE’RLAR
Turkchadan Aziz Said tarjimalari

Yahyo Akengin Kumushxona viloyatining Boyburt dahasida 1946 yili tug‘ilgan. Arzirum Muallimlar institugining adabiyot bo‘limini bitirgan. Ancha vaqt turli o‘quv yurtlarida dars berdi. Madaniyat boshqarmasida maslahatchi bo‘lib ishladi. Anqara radiosining teatr eshittirishlari bo‘limi mudiri vazifasida xizmat qildi.
Ilk she’ri 1968 yilda «Hisor» jurnalida chop etilgan. Shuningdek romanlari chiqqan, pyesalari sahnalashtirilgan. She’r kitoblaridan: «Orzu» (1969), «Oqshomda kelgan» (1973), «Navnihol» (1977), «Soatlar va chehralar» (1982), «Narigi tomondan» (1986).

TONGGI SABODAN

Gullar shafaq-la bahslashgan maydon
Yellar-la mujdalar keldi sahardan
Har mavsum jamoling ufqlarga chizdim
Kelmading deyarsan g‘amgin xayolchan
Sensiz-da bir go‘zal salomlar kelur
Azobim uchun bir kulgu oldim dunyodan
Tirilur olam o‘ynar soching nay sasi-la
Qadimiy maqomdir suvlar ham endi
tonggi sabodan
Cholg‘usin qillari ko‘rinmas kuyi
Meni parchalarga bo‘lib tashlagan
Sen —
Men zorlab chaqirgan ilhom parisi
Qadimiy maqomdir yo‘llar ham endi
tonggi sabodan
Hijjalardim ismingni misra misra bo‘ldi
Gullar seni mendan avval chaqirgan
Birini qizg‘ansam boshqasi so‘lgan
Qadimiy maqomdir dillar ham endi
tonggi sabodan

BAYRAM GULLARI

G‘oyib bo‘lganlarning daragi menda
Kulgichlar ochgan go‘dak yuzlari
Ilk qadamlar hayajonlari
Shakar hovuchlagan qo‘llar zafari
Bitmagan savdo, oqib ketgan zamonlar
Vasvasalar ichida turli olish-berishlar
Tirilgan makonsiz vatansiz g‘amlar
Bayram hidli gullar-la titrashlar
Shafaq urchig‘ida sevinch iplari
Otar do‘st tomonga ilmoqlarini
Dev uyqularin tark etgan bir shahar
Bir dunyo va bir dunyo
Takbirlar-la chiqib kelar
Yulduzlar va gullar qadar sanoqsiz
Mujdalar ichra yastanur
zamin va osmon
Biroz ko‘rmaganimiz
biroz payqamaganimiz
Bayramlarga
ko‘ngil rashkimiz-la uyg‘otgil
Bizning rabbimiz
go‘daklarday sevintir

O‘TINCHILAR OLOV YOQDI

Olov yonib turar
toki tonggacha —
Shaharda mehmonmi ko‘chmanchi turkman?
Nogahon ichimda
sig‘ingan vodiymiz tafti —
Cho‘ponli
g‘amli
hasratli tog‘lar
Ushbu shahardan ham go‘zalmish…
O‘tinchilar olov yoqmish
deya ketmadim —
Sarosar bir xayol bo‘ldim nurida,
Ichimdan bir sahro qo‘shig‘i keldi —
«Alishmadim sovuq suvga, issiq suvlar ichmadim»
Qani sening
ming yillik muhabbating
O‘choq boshlarida afsonalar so‘ylangan yurtim?
«Yaralanganlarni sevarsiz yaratgan tufayli»
Qisqa davom etgan
gulsiz umrimda
Tikanlardan yurdim
hasratdan yurdim…
O‘choq boshlarida afsonalar so‘ylangan yurtim
Qani sening
ming yillik muhabbating?

O‘Z VATANIMDA

Tog‘lar va yulduzlar kabi o‘z vatanimda —
Nurlariga cho‘mildim
yellariga sovrildim
Yelkanlarim ochdim ismsiz daryolarda —
Tog‘lar va yulduzlar kabi o‘z vatanimda.
Xayolan
charchab
quduqqa egildim cho‘lda.
Uzimga keldimu
hasratiga qo‘shiq kuyladim.
Barcha ohlarim
bir hijodan har dilda,
Yana bildimki
kelmas emishsan
Ketdi tasavvur ortidan zorlab chorlaganim.
Umrim sarhadlarida sehrli tushlar —
Uyg‘onib boqsamki
cheksiz bir bo‘shliq.
Horg‘in yuzlarimda kular sokinlik
Tog‘lar va yulduzlarning vatanlarida —
Umid bor,
xabar bor,
Hijron bor.
Oy tovlanar tunning bo‘ynida
Kutarkan quyoshning oppoq sasini.
Aldanib zamonga
dargohiga keldik.
Yasharmiz tuymasak-da nafaslarini
Yer yuzida
osmon yuzida
yuksaklarda va pastliklarda
Tog‘lar va yulduzlarning vatanlarida.

SURIB KЕTAR

Bir yaproq tushar
kuzning sokin hovuzlariga —
Jimgina qurshaydi inja halqalar.
Surib ketar
qarimsiq yellarning bezovtaligi
Tugamas yellar duosi —
yangi xotiralar.
Zamon ne so‘rasa olur
ufqlarda qonli bir talosh.
Hadsiz suv to‘kilur
Bulutlarning uvadasidan,
Cheksiz kengliklarda suvlar sen ila sirdosh.
Qolurman
boshim uzra tumanli nigoh.
Kuzlaring unutmish
samolar yurtidan ketgan bahorni,
Va sen ushbu
kuz ayyomida
meni unutding.
Ovundim kul deya sochimga tushgan oqlarni
Kengliklar ipidan
to‘qilmadi g‘am poyondozi.
Angladim —
qalbimni so‘roqlar faqat cheksizlik.
Hisoblashmoq uchun yo‘l oldik
muhabbatning sohillariga —
Do‘st bo‘lib chiqdi jami
ayriliq qo‘shiqlari.
Sochining har tolasidan shamollar sarin
Boqishidan oy to‘lin
baxtlidir yulduzlari.
Har yaproq yuzida xayollaring rishtasi
Ruhlarning cheksiz buloqlaridan
tinglatar kuylarini
Surib ketar ko‘z yoshlaring
yozdan kuzga safari
Sochingda qorlardan yo‘llar bog‘lanur
U dunyoga hozirlikni sen ham boshlarsan bir kun
Bo‘g‘chasini tugarsan hech kelmagan yozlarning.