29 октябрь – Устоз шоир Омон Матжон (1943-2020) хотираси куни

Роса икки йил аввал 2020 йилнинг 28 октябридан 29 октябрига ўтар кечаси Ўзбекистон халқ шоири Омон Матжон 77 ёшида Тошкент шаҳрида вафот этган эди.

* * *

Омон аканинг шахсияти мен мансуб бўлган авлод учун жуда қадрли эди, десам, хато қилмайман. Деярли ҳаммамизнинг илк китобларимиз Ғафур Ғулом номидаги нашриётнинг Омон Матжон раҳбарлик қиладиган шеърият бўлими томонидан тайёрланган. Бўлимда ишлаган адабиётшунос олим Асқарали Шаропов, Шавкат Раҳмон, шу бўлимда кичик муҳаррир бўлиб ишлаган Назми опа биз учун жуда қадрдон инсонларга айланган эдилар.

Омон ака Самарқанд университетида ўқиганида унга устозлик қилган атоқли адабиётшунос олим Нуриддин Шукуров мен туғилган Чордара қишлоғига туташ Туркманқишлоқлик эди. Шу инсон туфайли мен илк маротиба Омон ака билан танишганман. Вақт ўтиб, ака-укадай яқин бўлганман.

Қурбақаободдан янги ҳовли олганларида биз ҳашарга борардик. Ишлаш қаёқда дейсиз. Омон аканинг ўзи биринчи бўлиб тартибни бузарди: стол теннисида ўйин бошлаб юбарди. Ҳашарга борганларнинг ҳаммаси ишни қўйиб, шу ўйинни томоша қилишу гап сотиш билан овора бўлардик. Омон ака барчамизга ўзини тенгдошдек тутарди.

Омон ака ўзбек адабиётининг юксак чинорларидан бири эди. Эркин Воҳидов, Абдулла Орипов, Рауф Парфи, Чўлпон Эргаш, Маъруф Жалил каби шеъриятимиз обу ҳавосини белгилаб тургувчи ижодкор эди. Айни шу сабабдан ҳам унинг мероси адабиётимизнинг келгуси тақдирига ҳам жуда узоқ йиллар таъсир кўрсатади, деб ўйлайман. Илоҳим, Аллоҳи Карим раҳматига олган бўлсин.

Хуршид Даврон
Ўзбекистон халқ шоири

ОМОН МАТЖОН
МУҲАББАТ  ШЕЪРЛАРИ

   Ўзбек шеъриятининг забардаст вакили Омон Матжон 1943 йил 14 февралда Хоразм вилоятининг Янгибозор туманида туғилган. Ўзбекистон халқ шоири (1993). Самарқанд давлат университетининг филология факултетини тугатган (1969). «Карвон кўнғироғи» (1973), «Қуёш соати» (1974), «Ёнаётган дарахт» (1976), «Ярадор чақмоқ» (1977), «Сени яхши кўраман» (1981), «Дарахтлар ва гиёҳлар» (1984), «Ўртамизда биргина олма» (1990), «Одамнинг сояси қуёшга тушди» (1991), «Қуш йўли» (1993), «Иймон ёғдуси» (1994), «Ардахива» (2000), «Хожа Аҳрор эиёратлари» (2002) ва бошқа ше’рий асарлар муаллифи. «Ҳаққуш қичқириғи» (40 афсона, 1979) ше’рлар китоби, «Гаплашадиган вақтлар» (1986) қиссаси, шунингдек, Хоразмдан чиққан буюк сиймолар хақида драматик достонлар («Паҳлавон Маҳмуд, 1975 ва бошқа) ҳам ёзган. «Минг бир ёғду» (1982) асари Алишер Навоий «Хамса»си та’сирида ёзилган. Ф. Шиллер, Ш. Бодлер каби шоирларнинг асарларини ўзбек тилига таржима қилган. Ҳамза номидаги Ўзбекистон Давлат мукофоти лауреати (1989).

* * *

Бошқалардек севишдик биз ҳам,
Куйиб юрдик бошҳалар каби.
Бу савдони бахт билдик биз ҳам,
Бахтдир, дедик висол, ёр лаби.

Бошҳалардек дуч келиб қолсак,
Олислардик минг бор ҳайрилиб.
Мана, биз ҳам бебахт, беҳарсак
Бошқалардек кетдик айрилиб.

Ишҳнинг колди фаҳат озори,
Қалам, ҳоғоз — мерос бир ялов.
Қалбимдадир ишҳнинг мозори,
Ёниб ҳолди унда бир олов.

Ишҳдан фаҳат шу ҳолди менга,
Олов ёнар, сен-чи, йўҳсан, ёр.
Келолмайсан ўз маҳбарангга,
Унга гуллар ҳўяр бошҳалар.

1967

ФИРУЗА

Келмадинг.
Қушлар кўчиб кетди қошимдан,
Тушлар чўчиб кетди ёшимдан,
Ҳушлар учиб кетди бошимдан,
Келмадинг.
Хазонлар тўп бўлди йиллаб мен учун,
Осонлар йўқ бўлди йиллаб мен учун,
Армонлар кўп бўлди йиллаб мен учун,
Келмадинг.
Ғамларнинг барига тўздим — чидадим,
Намларнинг баҳрида суздим — чидадим,
Дамларнинг шаҳдидан ўздим — чидадим,
Келмадинг.
Кунларим ҳижронга ўқдек ёққанда,
Руҳим оти қонга чўғдек ботганда,
Сўнгги ўқни жонга ўзим отганда,
Сен келдинг узр сўраб…
Сен келдинг нечун?!

1968

* * *

Кўзларингни яширгин мендан,
Ўтиб кетай ёнингдан бефарқ,
Ўтиб кетай ёнингдан бедард,
Кўзларингни яширгин мендан.

Борлигимни пайқама,майли,
Бурчакларда,майли, қайрилма,
Мени деб тинчингдан айрилма,
Борлигимни пайқама,майли.

Номим бўлса қалбингда агар,
Отиб ташла,майли,тупроққа.
…Ҳар куни ўт шу йўлни топтаб,
Номим бўлса қалбингда агар.

1967

ЭШИГИНГДАН ЎТАМАН…

Куз ёйса ҳам йўлларга хазон,
Қор кўмса ҳам борлиқни бутун,
Кўклам келиб,урса ҳам хандон,
Эшигингдан ўтаман бир кун.

Сочларингга тушса ҳамки оқ,
Пешанангни босса ҳам ажин,
Кирганда ҳам гавдангга титроқ,
Эшигингдан ўтаман бир кун.

Майли,шунда танимасанг ҳам,
Ёки десанг кўрмайин турқин,
Ёшим ютиб,бошим қилиб хам,
Эшигингдан ўтаман бир кун.

Мени демай юмсанг ҳам кўзинг,
Хонанг қолса зулматга тутқун,
Хотирангга шам бўлиб ўзим,
Эшигингдан ўтаман бир кун.

Вақтим этиб чиқса бу жоним,
Дардларимга ясалса якун,
Бу дунёни тарк рате оним
Эшигингдан ўтаман бир кун.

1965

 

* * *

Ўртамизда биргана олма –
Олам ичра юмалоқ илинж.
Ўртамизда биргина олма –
Балки ғам у ё балки севинч.

Ўртамизда биргана олма,
Ярми қизил, ярми оч-яшил.
Ҳаё туғёнидан қизил у,
У соғинчнинг рамзидир асил.

Ўртамизда биргина олма,
Бармоқ учи тегса товланар.
Алвон иффат, яшил ташналик
Бир сенга, бир менга довланар.

Ўртамизда биргина олма,
Гард тегмаган, бирам покиза.
Ҳозирча у рангин бир ҳавас,
Лаб тегса бошланар мўъжиза…

* * *

Яратганга шукур, сен яна келдинг,
Ҳамма қонунларнинг ўзгарди кучи.
Мен сенга узундан узун от қўйдим:
«Эй, эски дардларни янгилатувчи!»

Бармоқлар бармоқлар учини сезди,
Кўнгил бир илоҳнинг кучини сезди,
Юрак алланенинг ўчини сезди,
«Эй, узоқ йўлларни яқинлатувчи!»

Яна икки кўздан сирқилди намлар,
Биллурни ювдилар покиза ғамлар.
Қани ул Сир, Аму мавж урган дамлар,
Эй, сен денгиз тубин долгалатувчи?!

Асли, қайда бўлсанг, мен кўнгли тўқман,
Кунчиқарим ишқтсир, нур ўчса — йўқман,
Биламан, кимгадир жуда суюкман,
Эй сен, хотирани поклантирувчи!

Ким айтди, йўл анча ўтилди дея,
Келган кетди, кутган кутилди дея,
Шодман — яна менга дуч бўлди дея,
Ишқи омонларни яшартиргувчи!

Яратганга шукур, сен яна келдинг,
Ҳамма қонунларнинг ўзгарди кучи.
Сенга мен узундан узун от қўйдим:
«Эй, кўҳна дардларни янгилатувчи!»

   29 oktyabrь – Ustoz shoir Omon Matjon (1943-2020) xotirasi kuni

Rosa ikki yil avval 2020 yilning 28 oktyabridan 29 oktyabriga o’tar kechasi O’zbekiston xalq shoiri Omon Matjon 77 yoshida Toshkent shahrida vafot etgan edi.

* * *

Omon akaning shaxsiyati men mansub bo’lgan avlod uchun juda qadrli edi, desam, xato qilmayman. Deyarli hammamizning ilk kitoblarimiz G’afur G’ulom nomidagi nashriyotning Omon Matjon rahbarlik qiladigan she’riyat bo’limi tomonidan tayyorlangan. Bo’limda ishlagan adabiyotshunos olim Asqarali Sharopov, Shavkat Rahmon, shu bo’limda kichik muharrir bo’lib ishlagan Nazmi opa biz uchun juda qadrdon insonlarga aylangan edilar.

Omon aka Samarqand universitetida o’qiganida unga ustozlik qilgan atoqli adabiyotshunos olim Nuriddin Shukurov men tug’ilgan Chordara qishlog’iga tutash Turkmanqishloqlik edi. Shu inson tufayli men ilk marotiba Omon aka bilan tanishganman. Vaqt o’tib, aka-ukaday yaqin bo’lganman.

Qurbaqaoboddan yangi hovli olganlarida biz hasharga borardik. Ishlash qayoqda deysiz. Omon akaning o’zi birinchi bo’lib tartibni buzardi: stol tennisida o’yin boshlab yubardi. Hasharga borganlarning hammasi ishni qo’yib, shu o’yinni tomosha qilishu gap sotish bilan ovora bo’lardik. Omon aka barchamizga o’zini tengdoshdek tutardi.

Omon aka o’zbek adabiyotining yuksak chinorlaridan biri edi. Erkin Vohidov, Abdulla Oripov, Rauf Parfi, Cho’lpon Ergash, Ma’ruf Jalil kabi she’riyatimiz obu havosini belgilab turguvchi ijodkor edi. Ayni shu sababdan ham uning merosi adabiyotimizning kelgusi taqdiriga ham juda uzoq yillar ta’sir ko’rsatadi, deb o’ylayman. Ilohim, Allohi Karim rahmatiga olgan bo’lsin.

Xurshid Davron
O’zbekiston xalq shoiri

OMON MATJON
MUHABBAT SHE’RLARI

   Omon Matjon 1943 yil 14 fevralda Xorazm viloyatining Yangibozor tumanida tug‘ilgan. O’zbekiston xalq shoiri (1993). Samarqand davlat universitetining filologiya fakultetini tugatgan (1969). «Karvon ko‘ng‘irog‘i» (1973), «Quyosh soati» (1974), «Yonayotgan daraxt» (1976), «Yarador chaqmoq» (1977), «Seni yaxshi ko‘raman» (1981), «Daraxtlar va giyohlar» (1984), «O’rtamizda birgina olma» (1990), «Odamning soyasi quyoshga tushdi» (1991), «Qush yo‘li» (1993), «Iymon yog‘dusi» (1994), «Ardaxiva» (2000), «Xoja Ahror eiyoratlari» (2002) va boshqa she’riy asarlar muallifi. «Haqqush qichqirig‘i» (40 afsona, 1979) she’rlar kitobi, «Gaplashadigan vaqtlar» (1986) qissasi, shuningdek, Xorazmdan chiqqan buyuk siymolar xaqida dramatik dostonlar («Pahlavon Mahmud, 1975 va boshqa) ham yozgan. «Ming bir yog‘du» (1982) asari Alisher Navoiy «Xamsa»si ta’sirida yozilgan. F. Shiller, Sh. Bodler kabi shoirlarning asarlarini o‘zbek tiliga tarjima qilgan. Hamza nomidagi O’zbekiston Davlat mukofoti laureati (1989).

* * *

Boshqalardek sevishdik biz ham,
Kuyib yurdik boshhalar kabi.
Bu savdoni baxt bildik biz ham,
Baxtdir, dedik visol, yor labi.

Boshhalardek duch kelib qolsak,
Olislardik ming bor hayrilib.
Mana, biz ham bebaxt, beharsak
Boshqalardek ketdik ayrilib.

Ishhning koldi fahat ozori,
Qalam, hog’oz — meros bir yalov.
Qalbimdadir ishhning mozori,
Yonib holdi unda bir olov.

Ishhdan fahat shu holdi menga,
Olov yonar, sen-chi, yo’hsan, yor.
Kelolmaysan o’z mahbarangga,
Unga gullar ho’yar boshhalar.

1967

FIRUZA

Kelmading.
Qushlar ko’chib ketdi qoshimdan,
Tushlar cho’chib ketdi yoshimdan,
Hushlar uchib ketdi boshimdan,
Kelmading.
Xazonlar to’p bo’ldi yillab men uchun,
Osonlar yo’q bo’ldi yillab men uchun,
Armonlar ko’p bo’ldi yillab men uchun,
Kelmading.
G’amlarning bariga to’zdim — chidadim,
Namlarning bahrida suzdim — chidadim,
Damlarning shahdidan o’zdim — chidadim,
Kelmading.
Kunlarim hijronga o’qdek yoqqanda,
Ruhim oti qonga cho’g’dek botganda,
So’nggi o’qni jonga o’zim otganda,
Sen kelding uzr so’rab…
Sen kelding nechun?!

1968

* * *

Ko’zlaringni yashirgin mendan,
O’tib ketay yoningdan befarq,
O’tib ketay yoningdan bedard,
Ko’zlaringni yashirgin mendan.

Borligimni payqama,mayli,
Burchaklarda,mayli, qayrilma,
Meni deb tinchingdan ayrilma,
Borligimni payqama,mayli.

Nomim bo’lsa qalbingda agar,
Otib tashla,mayli,tuproqqa.
…Har kuni o’t shu yo’lni toptab,
Nomim bo’lsa qalbingda agar.

1967

ESHIGINGDAN O’TAMAN…

Kuz yoysa ham yo’llarga xazon,
Qor ko’msa ham borliqni butun,
Ko’klam kelib,ursa ham xandon,
Eshigingdan o’taman bir kun.

Sochlaringga tushsa hamki oq,
Peshanangni bossa ham ajin,
Kirganda ham gavdangga titroq,
Eshigingdan o’taman bir kun.

Mayli,shunda tanimasang ham,
Yoki desang ko’rmayin turqin,
Yoshim yutib,boshim qilib xam,
Eshigingdan o’taman bir kun.

Meni demay yumsang ham ko’zing,
Xonang qolsa zulmatga tutqun,
Xotirangga sham bo’lib o’zim,
Eshigingdan o’taman bir kun.

Vaqtim etib chiqsa bu jonim,
Dardlarimga yasalsa yakun,
Bu dunyoni tark rate onim
Eshigingdan o’taman bir kun.

1965

 

* * *

O’rtamizda birgana olma –
Olam ichra yumaloq ilinj.
O’rtamizda birgina olma –
Balki g’am u yo balki sevinch.

O’rtamizda birgana olma,
Yarmi qizil, yarmi och-yashil.
Hayo tug’yonidan qizil u,
U sog’inchning ramzidir asil.

O’rtamizda birgina olma,
Barmoq uchi tegsa tovlanar.
Alvon iffat, yashil tashnalik
Bir senga, bir menga dovlanar.

O’rtamizda birgina olma,
Gard tegmagan, biram pokiza.
Hozircha u rangin bir havas,
Lab tegsa boshlanar mo»jiza…

* * *

Yaratganga shukur, sen yana kelding,
Hamma qonunlarning o’zgardi kuchi.
Men senga uzundan uzun ot qo’ydim:
«Ey, eski dardlarni yangilatuvchi!»

Barmoqlar barmoqlar uchini sezdi,
Ko’ngil bir ilohning kuchini sezdi,
Yurak allanening o’chini sezdi,
«Ey, uzoq yo’llarni yaqinlatuvchi!»

Yana ikki ko’zdan sirqildi namlar,
Billurni yuvdilar pokiza g’amlar.
Qani ul Sir, Amu mavj urgan damlar,
Ey, sen dengiz tubin dolgalatuvchi?!

Asli, qayda bo’lsang, men ko’ngli to’qman,
Kunchiqarim ishqtsir, nur o’chsa — yo’qman,
Bilaman, kimgadir juda suyukman,
Ey sen, xotirani poklantiruvchi!

Kim aytdi, yo’l ancha o’tildi deya,
Kelgan ketdi, kutgan kutildi deya,
Shodman — yana menga duch bo’ldi deya,
Ishqi omonlarni yashartirguvchi!

Yaratganga shukur, sen yana kelding,
Hamma qonunlarning o’zgardi kuchi.
Senga men uzundan uzun ot qo’ydim:
«Ey, ko’hna dardlarni yangilatuvchi!»