22 апрел — Ўзбекистон халқ шоираси Ойдин Ҳожиева таваллуди куни.

   Ўзбекистон халқ шоираси Ойдин Ҳожиева ўзининг нафис ва майин шеърлари, туғёнли достонлари билан китобхонларга яхши таниш. Унинг асарларида жўшқин ёшлик ҳис-туйғулари, она юртимиз, гўзал табиат манзаралари, аёл қалби туғёнлари ўзининг ёрқин ифодасини топган.  Бугун — туғилган кунида шеърият ихлосмандлари номидан Ойдин опани чин юракдан табриклаймиз,узоқ умр,қаламларига қувват тилаб қоламиз.

ОНА – ИНСОНИЯТ БЕШИГИ
Ўзбекистон халқ шоираси Ойдин Ҳожиева билан суҳбат

– Ойдин опа, сизнинг ижодингиздаги энг латиф, энг ҳароратли сатрлар онага бағишланган. Ҳатто, бир китобингиз “Мушфиқ онажон” деб номланади. Шу боис, суҳбатимизни онангиз ҳақида сўздан бошласак.

– Онамнинг исмлари Тошбиби бўлган. Онам Бўстон қишлоғида элим, уйим-жойим, болам деб яшаб ўтдилар. Жойлари жаннатдан бўлсин илоҳим! Улар ҳамма қишлоқ аёлларига ўхшаш оддийгина, камтар эдилар. Биз ота-онадан ўн олтита фарзанд эканмиз. Ўнта акам гўдак ёшида чечак, қизамиқ, терлама, безгак сингари касалликлардан нобуд бўлишган. Оғир замонлар фожиаси бу. Неъмат акам эса, урушга кетиб, қайтмаганлар. Онамнинг, шунингдек, қишлоғимиз аёллари – Сарвар хола, Робия холла Шарофат холаларнинг ўша оғир уруш йилларида ҳар қандай шароитда ҳам имон чегараларига панд бермасдан, ҳалол, пок яшаб ўтганларига гувоҳман. Ўшаларнинг дарду ҳасрат тўла қўшиқ, лапарлари мени шоира қилган бўлса, ажабмас.

– Ойдин опа, мустақиллик йилларида шеър, қасида, достонлар қатори, публицистик мақолаларингизда ҳам давримизнинг долзарб муаммоларини кўтариб чиққансиз. Менга, айниқса, тил ҳақидаги “Руҳимизга ёнғин тушмасин” мақолангиз жуда маъқул бўлганди. Ҳозирги вақтда публицистик руҳ барқ уриб турган шеърларингиз, замон талабига куюнчаклик билан “лаббай”, деб жавоб берадиган сатрларингиз ўқувчилар ёдига муҳрланиб қолмоқда. Бундай сатрларнинг қуйилиб келишига нималар асос бўлмоқда?

– Биз бир ярим аср зулмат, қизил империя исканжасида яшадик. Тилимиз чиққандан сочимиз оқаргунча, тўтиқушдек сайрашни, бир хил гапни такрорлашни билдик, холос. Бу бизни ўзлигимиздан анча узоқлаштирди. Аждодларимиз сув ичган булоқларнинг кўзини ёпишди. Аёлларимизнинг қўли косов, сочи супурги бўлди. Гўдаклар турли касалликлар билан шифохоналарда нажот кутиб чинқирарди. Шукрлар бўлсинким, мустақиллик шабадалари тилимизни “ечиб” юборди.

– Ёш шоиралар ижодининг қайси жиҳатлари сизни қувонтиради?

– Тўғрисини айтсам, ёш шоираларга ҳавасим келади. Биз ижодимизни қофияни ўрганишдан, адабиётшунослик терминларини титкилашдан бошлаганмиз. Улар эса, тайёр ҳолда, шиддат билан адабиётга кириб келмоқда. Уларда фуқаролик туйғуси кучли. Уларнинг қалбида нозик туйғулар куртак отаётганидан хурсандман.

– Бебаҳо фольклор меросимиздан баҳра олмаган ижодкор бўлмаса керак. Чунки халқ оғзаки ижоди туганмас хазина. Кимдир халқ оғзаки ижоди йўлларида ижод қилади. Кимдир халқ оғзаки ижоди ва қаҳрамонларига мурожаат қилиб, улар орқали ўз мақсадини айтишга интилади. Кимдир халқ оғзаки ижодидаги сюжетлар асосида янги асар ёзади. Умуман, бу таъсирнинг турлари кўп. Бу таъсир сизнинг ижодингизда қандай кечган?

– Мени кўпроқ халқ эртаклари, ҳикмат ва маталларидаги донолик ҳайратга солади. Болалигимдан эшитиб юрган мақол-маталларим, ажойиб эртаклар зеҳнимни чархлаган, улар ёзувларимга зийнат бағишлаган. Тилдан-тилга, авлоддан-авлодга ўтиб келаётган халқ оғзаки ижоди – туганмас чашма.

– Шеърда ҳис-туйғу етакчими ёки фикрми?

– Гоҳида бир сатр устида соатлаб ўйлайсиз. Фикр ва туйғулар қалбингизни остин-устин қилади. Қалбингиздан қоғозга тушган туйғулар кўпчиликникига айланади. Ўқувчи юрагига етса, муҳими шу. Ҳис-туйғу ва фикр – шеърнинг икки қаноти.

– Илҳом онларини қандай тасаввур этасиз?

– Илҳом келиши – ноёб ҳодиса. У ўт-олов, тошқин сойга ўхшайди. Жонингизга чақмоқ тушади. Тошқин сойга қўйиб берсангиз, ҳамма ёқни вайрон қиламан, дейди. Агар уни яхши ўзанга солсангиз далангизга, экинингизга қут-барака бўлади. Илҳом тулпори сизни осмону фалакка олиб учади. Илоҳий туйғулар бахш этади.
Шеъриятни шу олов, тошқинлик, шу беоромлик ҳеч қачон тарк этмасин. Расул Ҳамзатов айтганидек, болалар дардсизу шеър дард билан туғилсин.

– Айрим ижодкорлар танқидга салбий муносабатда бўлишади. Шахсан сиз адабий танқидга қандай қарайсиз?

– Бадиий асарга, ижодкор шахсига эътибор билан қаровчи мунаққидларга мен ҳам худди шундай нигоҳ билан қарайман билан қарайман. Тўғри сўз, адолатли, ҳалол адабиётшунослар кўпчиликни ташкил этади. Лекин саёз асрларга мақтов сўзлар ёзаётганлар ҳам йўқ эмас…

– Инсоният пайдо бўлгандан буён бахт ҳақидаги тушунча мавжуд. Бахт ҳақида, айниқса, ёшлар қизғин баҳслашади. Бу тушунчани сиз қандай изоҳлайсиз?

– Бахт – бошқаларга кераклигингда, сен шундай бўлгинки, оз вақт кўринмасанг ўрнинг билинсин. Яқинларинг даврасида бўлмасанг, излаб, соғинишсин. Шундай яшайдиган инсон ўзини бахтли ҳисобласа арзийди.

– Зулфия опа билан илк бор қачон, қаерда танишгансиз? У кишини ижодкор ва инсон сифатида ўзига хос жиҳатлари нималардан иборат?

– 1963 йил эди. “Саодат” журнали ходимлари ойнаижаҳонда чиқадиган бўлишибди. Ёш шоира сифатида мени ҳам чақиришди. Шеър ўқидим. Шунда Зулфияхонимнинг меҳрлари тушиб қолди.Ўктам, зебо, шахдам, ғоят дилбар эдилар. Қарашларидан нур ёғиларди. Ёшларга меҳрибон. Талабчан. Тўғри сўз.

Бениҳоя заҳматкаш муҳаррир эдилар Зулфияхоним. 1976 йилдан 1983 йилгача “Саодатда”да бўлим мудири бўлиб ишлаган кезларида ижодкор ва инсон сифатида чиниқдим, журналистика сирларини ўргандим. Ҳар бир шеъримни кузатиб фикр айтардилар. Бўш шеърларимни ўқиб, бундай шеърларни эълон қилманг, дердилар. Мушоираларда қандай шеър ўқиш, қандай кийиниш, саҳна маданияти, суҳбат одоби… Ҳаммасида азиз устозимнинг маслаҳатларига қулоқ тутардим.

Қийин-қаттиқ кунларда устоз ҳузурига мадад сўраб борардим, улар қувват, ирода, сабот-матонат каби фазилатларни бағрида олиб яшаётган қояга ўхшардилар.

– Сиз илк китобингиз “Шабнам” биланоқ адабиётимизга ўзига хос шоира сифатида кириб келганлигингизни намоён этгансиз. Мана, орадан қирқ йил ўтди. Ҳамон яхши шоиралар сифатида тилга олинасиз. Бироқ, мана бу асари адабиётимиз учун воқеа бўлди, деган шов-шув кўзга яққол ташланмади. Танқид тиғига ҳам дуч келмадингиз. Бунга ўзингиз қандай қарайсиз? Ёки адабий танқидчилик ижодингизга кам эътибор бераяптими?

– Нега? “Келинчак” достоним шов-шув бўлиб кетган. Уни Ойбек, Миртемир, Ҳамид Ғулом, Асқад Мухторлар мақташган. Баҳслар бўлган. Мен ойдин туйғулар, табиатнинг ўзидай мусафо, майин, ёрқин манзаралар куйчиси эдим. 1988-89 йилларда ўткир муаммоларни кўтариб чиққан мақолаларим ўша йиллари радио орқали такрор-такрор бериларди. “Миллатнинг қайғуси нима?”, “Мени изтиробга солар бу ўйлар”, “Руҳимизга ёнғин тушмасин”, “Оналар халқнинг ҳусни жамолидир” мақолаларим бунга мисол. Ўша пайтлар гўдаклар ўлими кўп эди. Туғруқхоналарда янги туғилган чақалоқлар онасига берилмай,уч кунгача ҳар хил сут билан боқиларди. Телевидение ўша йиллари менга жуда катта минбар берган. Она сути ҳақидаги суҳбатим “Гулхан” журналида ҳам чоп этилган. Соғлиқни сақлаш вазирлигидан расмий жавобим эълон қилинган. Гўдаклар туғилиши билан ўғиз сути эмишининг фойдаси тиббиётчилар томонидан маъқулланди ва ўша йиллари ҳар бир гўдак ўз онасининг сути билан парваришлана бошлади. Танқид ўз ўрнида, фойдали бўлса яхши. Гўзал бир ёш шоирани бир мунаққид аёвсиз танқид қилиб, руҳини синдириб қўйди, ўша ижодкор ўз йўлини йўқотди. Мен шеърни гўдакдай беғубор хилқат деб биламан, унади, ўсади, тили чиқади, мукаммаллашади.

– Нега сизга тенгдош шоиралар шеър, баллада, қасида, достон жанрида ижод қилиш билан чекланиб қолаяпти? Сизларга драма, қисса, роман ёзишга нима халақит бераяпти? Ҳаётий тажриба етишмаяптими ёки қобилият? Афсуски, бу “анъана” сизлардан кейинги авлод шоираларида ҳам давом этаяпти.

– Драма, қисса, роман ёзаётган яхшигина ижодкорларимиз бор, шукр! Шаҳодат Исохонова, Саломат Вафо, Меҳринисо Қурбонова, Зулфия Қуролбой қизи бугун насримизнинг бир қанотини кўтариб турибди. Фарида Усмонова деган кекса адибамиз саксон ёшдан ўтиб роман ёздилар. Зулхумор Солиева Увайсий ҳақида драма ёзди, ёмон эмас…

– Ҳассос шоира Саида Зуннунова билан ижодий ва шахсий муносабатингиз қандай эди?

– Саида Зуннуновадай дилкаш инсон, назокатли шоира, жасоратли инсон билан суҳбатларим доим ёдимда. “Шарқ юлдузи” журналида ишлаган йилларим жуда қадрдон бўлиб кетганмиз. Уюшманинг мажлисларига келсалар, албатта, хонамга кирардилар. Шеърларим чиқса, дарҳол қўнғироқ қилиб табриклардилар. Ҳассос шоиранинг эллик йиллик юблейини ўтказиш комиссияси раиси ўринбосари эдим. Самарқанд, Бухоро сафарларида у кишининг қанотларида юрганман.

Шеърларимни хилватда, танҳоликда, бедорликда ўқиб, кимдир таскин-ҳаловат топса, бўлди, дерди Саида Зуннунова. 1977 йили айни баҳорда, барчамизни йиғлатиб кетди нозик хаёл шоирам.

– Қайта-қайта ўқиб турадиган китобларингиз?

– Новоийни соғиниб ўқийман. Лутфий, Атойидан ёд ўқиб юраман. Аҳмад Яссавий, Шайх Саъдий ҳадиси шарифлар, ҳикматларини ўқиб турмасам, юрагим бўм-бўш бўлиб қолади. Эркин Воҳидов, Иброҳим Ғaфуров китобларига кўп мурожаат қиламан.

– Ўзингизга тенгдош ёки кейинги авлод вакиллари ижодидан ҳам таъсирланганмисиз?

– Албатта. Гулчеҳра Жўраева, Эътибор Охунова, Ҳалима Худойбердиеваларнинг кўп сатрларини яхши кўриб ёдлаганман. Шарифахон, Қутлибека, Фарида Афрўз, Ҳалима Аҳмад, Хосият Рустамовалар ижодини севиб ўқийман.

– Ойдин опа, мазкур суҳбат орқали оз бўлса-да, яна бир бор мухлисларингиз қалбига яқин бордингиз. Уларга тилакларингиз.
– Мухлисларим билан янаям яқинроқ бўлишни истайман. Кўпроқ суҳбатлашиш муродим.

Суҳбатдош: Ўрол Ўтаев

ОЙДИН ҲОЖИЕВА
ШЕЪРЛАР

ВАТАНГА МУҲАББАТ ИЗҲОРИ

Ҳазориспанд бўлсам саҳроларингда,
Феруза тош бўлсам дарёларингда,
Ҳайит ойи бўлсам самоларингда,
Меҳру вафо—кўрар дунёларингда,
Сени ёмон кўздан асрамоқ учун!

Остонангда ётган итинг бўлойин,
Наслингни пок тутган сутинг бўлойин,
Кўзингдаги ҳурлик ўтинг бўлойин,
Баланд тоғларда бургутинг бўлойин,
Сени ғаним кўздан асрамоқ учун!

Сўзим бор—савашда қилич бўлоли,
Шахдим бор—қуввати биринч бўлоли,
Яхши-ёмонингда илинж бўлоли,
Ипак жоним метиндан синч бўлоли,
Сени офат кўздан асрамоқ учун!

Фақат сен кўзимга боқиб тур, Ватан,
Онамдай елкамга қоқиб тур, Ватан,
Қалбимда дарёдай оқиб тур, Ватан,
Бошимда Хумодай балқиб тур, Ватан,
Мени гумон сўздан асрамоқ учун!
Сени ёмон кўздан асрамоқ учун!

БУХОРО

Минорида оқ лайлаклар қишлаган,
Арк майдонда оқ жийронлар кишнаган,
Жаҳонгир тўп сарбозларни хушлаган,
Эслайверса, дилим санчур, Бухоро.

Расталарда кундал-кимхоб товланур,
Даштларида қулон-кийик овланур.
Йигитлари Ватан учун довланур,
Ёвларининг бошин янчур, Бухоро!

Дарвозаси қулфу калит кўрмаган,
Тош кўчаси макру палид кўрмаган,
Отинлари даврада сўз бермаган,
Кимлар солди сенга занжир, Бухоро!

Етти уйинг етимхона қилдилар,
Саккиз уйинг сомонхона қилдилар,
Масжидларинг ўтинхона қилдилар,
Ўйлайверсам, дилим ранжур, Бухоро.

Мезанада милтиқ ўқлар куфр зот,
Чигирткадай чирмаб келар оч саллот,
Сохта санам келди, сўнди эътиқод,
Дину иймон-ай муҳожир, Бухоро!

Ёш қизларни беркитарлар хумларга,
Келинчаклар ўзин отар гумларга,
Навқиронлар айланадир чимларга,
Сариқ девдан қаён қочур Бухоро?

Йўл-йўлакай тилло сочиб қочди ким,
Ўз юртига аза очиб қочди ким,
Шаҳидликнинг шаробидан ичди ким,
Лошинг чўқир чўлда ғажир, Бухоро…

Саноч-саноч тилло-кумуш олдилар,
Мил тортишиб, кўнглингни кўр қилдилар,
Битинггача териб, теринг шилдилар,
Ўзи сағир, елка яғир Бухоро…

Муллоларинг чиқардилар «қулоққа»,
Булбул кетиб, бойқуш чиқди қўндоққа,
Орифларинг солиб минг бир қийноққа,
Зулм қуши бола очур, Бухоро!

Қизилларга тилмоч бўлган отам-а,
Қилич эмас, омоч бўлган отам-а,
Ота юрти торож бўлган отам-а,
Айтсам, бошдан ҳушим учар, Бухоро!

Найранг қилиб гоҳ «оқ»лар, гоҳ «қизил»лар,
Жоҳилларнинг қули бўлди фозиллар,
Авраб келди мени зулмат-бозингар,
Гумроҳларинг бир йўл кечир, Бухоро!

Бир ғиштингга дунё маҳр бўлмагай,
Шарифликда сендай шаҳр бўлмагай,
Ҳеч бир авлод бизча ғофил бўлмагай,
Ғофилларинг бир йўл кечир, Бухоро!
Айтсам, бошдан ҳушим учар, Бухоро!

ҒАЗАЛ

Қаён борсам, жаҳон ичра борур ул ён Бухоро ҳам,
Сўраб бахтим сомон бўлсам, бўлур сомон Бухоро ҳам.

Ниҳолим, мунисим, дардкаш, танамда қатраи жонсан,
Ғанимга ўқ отар бўлсам, бўлур камон Бухоро ҳам.

Агар хайру савоб ўлсам, бўлур осмон Бухоро ҳам,
Ки мен хоку туроб бўлсам, бўлур гирён Бухоро ҳам.

Шаҳидон, сарварон, дўстон, Хожайи Бўстон Бухоро ҳам,
Валиюл комили аъзам олийул унвон Бухоро ҳам.

Басе зебу бу зийнатлар хасу хошок бўлур, Ойдин,
Сенга мулки худодан ганж халқи раҳмон Бухоро ҳам.

СИТОРИ МОХИ ХОССА

Уста Ширин нақш чеккан Оқ қаср.
Гулганчларда ўрмалайди шоҳи сир.
Аллоҳ билан шивирлашган улуғ Пир,
Сизни Бухородай афсона кўрдим.

Ганчларда гапирган япроқлар сўлим,
Томирлари тилло янтоқлар сўлим,
Киприкдан тўкилган титроқлар сўлим,
Моний назар солган кошона кўрдим.

Ҳикмат меҳробидир заррин равоқлар,
Жаннат устунидир мунаққаш тоқлар,
Ҳар ғунча қатида ёқут чироқлар,
Ҳунар фариштасин парвона кўрдим.

Чорқирра ғиштларда Хизр панжаси,
Нилий кошинларда нур алангаси.
Мунг иси, дард иси, тер ва қон иси
Қуллик меҳнатини шоҳона кўрдим.

Кўксингни топталаб ўтган туёқлар,
Жойнамозинг тепган манфур оёқлар,
Қуббангга тўп отган Чингизсиёқлар—
Бекларни дардингга бегона кўрдим.

Товуслар қичқарар телба йиғида,
Доғ кўрдим замоннинг қорачуғида,
Гўзал ҳайратларнинг ҳайрон туғида
Жаҳолатдан тамға-нишона кўрдим…

Султон-ку суягин асли хор этмас,
Моҳи Хоссам, сенга минг баҳор етмас,
Қай бир халқ ўз эркин устивор этмас—
Етти пуштини шўрпешона кўрдим!

«Қази билан қарта едим, оғзимда йўқ,
Кимхоб билан адрас кийдим, эгнимда йўқ»,—
Деганлардан мерос мулким, тенгинг-да йўқ,
Зийнат ҳадисида фарзона кўрдим!
Бухородай ажиб афсона кўрдим.

ЛАЙЛАТУЛ ҚАДР

Маним лайлу наҳор тиловатларим
Темир том тоқига урилиб қайтар.
Бу дунёда топган ҳаловатларим
Меҳрим толасидан эшилган байтлар.

Бошимга ёғилган нури ҳидоят
Бир ҳовуч чағир тош бўлди не замон.
Такбир сасларидан уйғонди карахт,
Қулоғи том битган даҳрий оломон.

Яратганга йиғлаб айтдим саловат,
Ойдан, юлдузлардан хушхабар эсди.
Қадр кечасидан тилаб саодат,
Тушларимда гулихайрилар ўсди.

Кўзларни боғлаган афсун-синоат,
Темир том устуни тутдай тўкилди.
Гуноҳлардан фориғ Ерга иноят,
Баракот гулхайри мисли экилди.

Эшигимни тутсам, тилло бўларди,
Бешигимни тутсам, тилло бўларди.
Бир қултум сув ютсам, тилло бўларди,
Нима ният этсам, тилло бўларди.

Элимга чироғи Иймон тиладим,
Дилимга шифойи Қуръон тиладим.
Чекил, ғафлат куфри, зулмат юҳоси,
Эрк деган энг улуғ Эҳсон тиладим!

УМР БУ…

Умр бу—Аллоҳдан бизга омонат,
Аллоҳнинг фарзи бор азиз жонларда,
Омонатга қилма ҳаргиз хиёнат.

Умр—ёмби олтин, буғдой донидай
Майдалама уни тегирмонларда,
Аллоҳнинг фарзи бор азиз жонларда.

Омонатга ҳаргиз қилма хиёнат,
Уни пуллаб юрма майхоналарда,
Умр—бу Аллоҳдан қарзи қиёмат.

Умр—бу толедан барака, хирмон,
Елларга совурма, туфроққа сочма,
Аллоҳнинг мулки бул ҳар дон, ҳар сомон.

Ғурбат-ғийбатларга талош айлама,
Йўлингда учраган нокасу нодон
Кимсаларни унга фаррош айлама.

Сенга бир ҳадият бул феруза тош,
Ўзинг заргарисан, заҳҳоби—ўзинг,
Қаллобларни-да сангтарош айлама…

Умр—бу Аллоҳдан бизга омонат…

ЁШЛАРГА ДЕГАНИМ

Кўнгилда қулф урган гулшанларим Сиз,
Нафаси муборак гулханларим Сиз,
Эртан ҳар кифтида бир тоғни тутган
Алпомиш ҳайбатли улканларим Сиз.

Тожу тахт эгаси—шаҳзодаларим,
Орзу-хаёллари озодаларим,
От босмаган изни босган тойларим,
Ялпизли, райҳонли шаббодаларим!

Қошу кўз ораси қабоғимдасиз,
Жон пилигим ёнган равоғимда Сиз!
Етти шажарамнинг шоҳ ҳалқасида
Хизр назар солган туёғим-да Сиз!

Ватан қоясида лочин бўлгайсиз,
Ёвлар елкасига—қамчин бўлгайсиз,
Булутсиз беғубор очун бўлгайсиз,
Фикри ҳур, маслаги некбин бўлгайсиз!

Ит текса булғанар оқар дарё ҳам…
Бузғун хаёллардан асрасин эгам,
Онага тик боқиб, бўлманг боши ҳам,
Зангламас, айнимас олтин бўлгайсиз.

Ватанни бир товоқ кепакка сотиб,
Бир умр хиёнат лойига ботиб,
Дурдай жигарларин балчиққа қотиб,
Юрган нокаслардан йироқ бўлгайсиз…

Йигитлик даврони—тахту тожлидир,
Инсон юрти билан бахтли, божлидир,
Бегона элларда султон бўлгунча,
Остонада бир кафт туфроқ бўлгайсиз,
Қарғиш-коҳишлардан йироқ бўлгайсиз.

* * *

Кўксида ярқиллаб қизил маржони—
Аёл эгатларда юрар жонсарак.
Ҳар туп ғўзасига боғлиқдай жони,
Ҳар ниҳол бошида хаёли ҳалак.

Қадоқ қўлларидан ерга инар жон,
Ғўзанинг илдизи эмар ҳарорат.
Шоҳи кўйлагига тирмашиб оқшом,
Гўдакдай эргашар ҳар ниҳол, кўкат.

Гарчанд қош-кўзида ёбоннинг гарди,
Гарчанд ҳаловати, ороми йўқдир,
Шу чексиз далалар унинг ўз дарди,
Шу сахий тупроқни билади тақдир.

Кун ботар. Товуқлар чиқар қўндоққа,
Оқшом пари қиздай силкитар рўмол.
Бир этак боласин жамлаб қучоқда,
Қозонга ўт ёқар табаррук Аёл…

ЎЗИМГА

Билакда қувватинг, кучинг бор экан,
Яшашга, курашга ўчинг бор экан,
Дилда Орзу деган лочин бор экан,
Ёниб яша, токи жонинг бор экан!

Майсадай шимиргин офтоб ўтини,
Қўзидай симиргин баҳор сутини,
Авайла Юракни—бу Руҳ қутини.
Уйғоқ яша, ғафлат сенга ор экан!

Ер—ипак, қадаминг пардан-да енгил,
Мўрча қанотида мусаффо кўнгил.
Ё ҳайқириқ, ё бир оҳ бўлу, тингил,
Ёниб яша, дунё бир бозор экан.
Бир бошга бир ўлим харидор экан…

O‘zbekiston xalq shoirasi Oydin Hojiyeva o‘zining nafis va mayin she’rlari, tug‘yonli dostonlari bilan kitobxonlarga yaxshi tanish. Uning asarlarida jo‘shqin yoshlik his-tuyg‘ulari, ona yurtimiz, go‘zal tabiat manzaralari, ayol qalbi tug‘yonlari o‘zining yorqin ifodasini topgan. Bugun — tug‘ilgan kunida she’riyat ixlosmandlari nomidan Oydin opani chin yurakdan tabriklaymiz,uzoq umr,qalamlariga quvvat tilab qolamiz.

ONA – INSONIYAT BЕSHIGI
O‘zbekiston xalq shoirasi Oydin Hojiyeva bilan suhbat

– Oydin opa, sizning ijodingizdagi eng latif, eng haroratli satrlar onaga bag‘ishlangan. Hatto, bir kitobingiz “Mushfiq onajon” deb nomlanadi. Shu bois, suhbatimizni onangiz haqida so‘zdan boshlasak.

– Onamning ismlari Toshbibi bo‘lgan. Onam Bo‘ston qishlog‘ida elim, uyim-joyim, bolam deb yashab o‘tdilar. Joylari jannatdan bo‘lsin ilohim! Ular hamma qishloq ayollariga o‘xshash oddiygina, kamtar edilar. Biz ota-onadan o‘n oltita farzand ekanmiz. O‘nta akam go‘dak yoshida chechak, qizamiq, terlama, bezgak singari kasalliklardan nobud bo‘lishgan. Og‘ir zamonlar fojiasi bu. Ne’mat akam esa, urushga ketib, qaytmaganlar. Onamning, shuningdek, qishlog‘imiz ayollari – Sarvar xola, Robiya xolla Sharofat xolalarning o‘sha og‘ir urush yillarida har qanday sharoitda ham imon chegaralariga pand bermasdan, halol, pok yashab o‘tganlariga guvohman. O‘shalarning dardu hasrat to‘la qo‘shiq, laparlari meni shoira qilgan bo‘lsa, ajabmas.

– Oydin opa, mustaqillik yillarida she’r, qasida, dostonlar qatori, publitsistik maqolalaringizda ham davrimizning dolzarb muammolarini ko‘tarib chiqqansiz. Menga, ayniqsa, til haqidagi “Ruhimizga yong‘in tushmasin” maqolangiz juda ma’qul bo‘lgandi. Hozirgi vaqtda publitsistik ruh barq urib turgan she’rlaringiz, zamon talabiga kuyunchaklik bilan “labbay”, deb javob beradigan satrlaringiz o‘quvchilar yodiga muhrlanib qolmoqda. Bunday satrlarning quyilib kelishiga nimalar asos bo‘lmoqda?

– Biz bir yarim asr zulmat, qizil imperiya iskanjasida yashadik. Tilimiz chiqqandan sochimiz oqarguncha, to‘tiqushdek sayrashni, bir xil gapni takrorlashni bildik, xolos. Bu bizni o‘zligimizdan ancha uzoqlashtirdi. Ajdodlarimiz suv ichgan buloqlarning ko‘zini yopishdi. Ayollarimizning qo‘li kosov, sochi supurgi bo‘ldi. Go‘daklar turli kasalliklar bilan shifoxonalarda najot kutib chinqirardi. Shukrlar bo‘lsinkim, mustaqillik shabadalari tilimizni “yechib” yubordi.

– Yosh shoiralar ijodining qaysi jihatlari sizni quvontiradi?

– To‘g‘risini aytsam, yosh shoiralarga havasim keladi. Biz ijodimizni qofiyani o‘rganishdan, adabiyotshunoslik terminlarini titkilashdan boshlaganmiz. Ular esa, tayyor holda, shiddat bilan adabiyotga kirib kelmoqda. Ularda fuqarolik tuyg‘usi kuchli. Ularning qalbida nozik tuyg‘ular kurtak otayotganidan xursandman.

– Bebaho folklor merosimizdan bahra olmagan ijodkor bo‘lmasa kerak. Chunki xalq og‘zaki ijodi tuganmas xazina. Kimdir xalq og‘zaki ijodi yo‘llarida ijod qiladi. Kimdir xalq og‘zaki ijodi va qahramonlariga murojaat qilib, ular orqali o‘z maqsadini aytishga intiladi. Kimdir xalq og‘zaki ijodidagi syujetlar asosida yangi asar yozadi. Umuman, bu ta’sirning turlari ko‘p. Bu ta’sir sizning ijodingizda qanday kechgan?

– Meni ko‘proq xalq ertaklari, hikmat va matallaridagi donolik hayratga soladi. Bolaligimdan eshitib yurgan maqol-matallarim, ajoyib ertaklar zehnimni charxlagan, ular yozuvlarimga ziynat bag‘ishlagan. Tildan-tilga, avloddan-avlodga o‘tib kelayotgan xalq og‘zaki ijodi – tuganmas chashma.

– She’rda his-tuyg‘u yetakchimi yoki fikrmi?

– Gohida bir satr ustida soatlab o‘ylaysiz. Fikr va tuyg‘ular qalbingizni ostin-ustin qiladi. Qalbingizdan qog‘ozga tushgan tuyg‘ular ko‘pchiliknikiga aylanadi. O‘quvchi yuragiga yetsa, muhimi shu. His-tuyg‘u va fikr – she’rning ikki qanoti.

– Ilhom onlarini qanday tasavvur etasiz?

– Ilhom kelishi – noyob hodisa. U o‘t-olov, toshqin soyga o‘xshaydi. Joningizga chaqmoq tushadi. Toshqin soyga qo‘yib bersangiz, hamma yoqni vayron qilaman, deydi. Agar uni yaxshi o‘zanga solsangiz dalangizga, ekiningizga qut-baraka bo‘ladi. Ilhom tulpori sizni osmonu falakka olib uchadi. Ilohiy tuyg‘ular baxsh etadi.
She’riyatni shu olov, toshqinlik, shu beoromlik hech qachon tark etmasin. Rasul Hamzatov aytganidek, bolalar dardsizu she’r dard bilan tug‘ilsin.

– Ayrim ijodkorlar tanqidga salbiy munosabatda bo‘lishadi. Shaxsan siz adabiy tanqidga qanday qaraysiz?

– Badiiy asarga, ijodkor shaxsiga e’tibor bilan qarovchi munaqqidlarga men ham xuddi shunday nigoh bilan qarayman bilan qarayman. To‘g‘ri so‘z, adolatli, halol adabiyotshunoslar ko‘pchilikni tashkil etadi. Lekin sayoz asrlarga maqtov so‘zlar yozayotganlar ham yo‘q emas…

– Insoniyat paydo bo‘lgandan buyon baxt haqidagi tushuncha mavjud. Baxt haqida, ayniqsa, yoshlar qizg‘in bahslashadi. Bu tushunchani siz qanday izohlaysiz?

– Baxt – boshqalarga kerakligingda, sen shunday bo‘lginki, oz vaqt ko‘rinmasang o‘rning bilinsin. Yaqinlaring davrasida bo‘lmasang, izlab, sog‘inishsin. Shunday yashaydigan inson o‘zini baxtli hisoblasa arziydi.

– Zulfiya opa bilan ilk bor qachon, qayerda tanishgansiz? U kishini ijodkor va inson sifatida o‘ziga xos jihatlari nimalardan iborat?

– 1963 yil edi. “Saodat” jurnali xodimlari oynaijahonda chiqadigan bo‘lishibdi. Yosh shoira sifatida meni ham chaqirishdi. She’r o‘qidim. Shunda Zulfiyaxonimning mehrlari tushib qoldi.O‘ktam, zebo, shaxdam, g‘oyat dilbar edilar. Qarashlaridan nur yog‘ilardi. Yoshlarga mehribon. Talabchan. To‘g‘ri so‘z.

Benihoya zahmatkash muharrir edilar Zulfiyaxonim. 1976 yildan 1983 yilgacha “Saodatda”da bo‘lim mudiri bo‘lib ishlagan kezlarida ijodkor va inson sifatida chiniqdim, jurnalistika sirlarini o‘rgandim. Har bir she’rimni kuzatib fikr aytardilar. Bo‘sh she’rlarimni o‘qib, bunday she’rlarni e’lon qilmang, derdilar. Mushoiralarda qanday she’r o‘qish, qanday kiyinish, sahna madaniyati, suhbat odobi… Hammasida aziz ustozimning maslahatlariga quloq tutardim.

Qiyin-qattiq kunlarda ustoz huzuriga madad so‘rab borardim, ular quvvat, iroda, sabot-matonat kabi fazilatlarni bag‘rida olib yashayotgan qoyaga o‘xshardilar.

– Siz ilk kitobingiz “Shabnam” bilanoq adabiyotimizga o‘ziga xos shoira sifatida kirib kelganligingizni namoyon etgansiz. Mana, oradan qirq yil o‘tdi. Hamon yaxshi shoiralar sifatida tilga olinasiz. Biroq, mana bu asari adabiyotimiz uchun voqea bo‘ldi, degan shov-shuv ko‘zga yaqqol tashlanmadi. Tanqid tig‘iga ham duch kelmadingiz. Bunga o‘zingiz qanday qaraysiz? Yoki adabiy tanqidchilik ijodingizga kam e’tibor berayaptimi?

– Nega? “Kelinchak” dostonim shov-shuv bo‘lib ketgan. Uni Oybek, Mirtemir, Hamid G‘ulom, Asqad Muxtorlar maqtashgan. Bahslar bo‘lgan. Men oydin tuyg‘ular, tabiatning o‘ziday musafo, mayin, yorqin manzaralar kuychisi edim. 1988-89 yillarda o‘tkir muammolarni ko‘tarib chiqqan maqolalarim o‘sha yillari radio orqali takror-takror berilardi. “Millatning qayg‘usi nima?”, “Meni iztirobga solar bu o‘ylar”, “Ruhimizga yong‘in tushmasin”, “Onalar xalqning husni jamolidir” maqolalarim bunga misol. O‘sha paytlar go‘daklar o‘limi ko‘p edi. Tug‘ruqxonalarda yangi tug‘ilgan chaqaloqlar onasiga berilmay,uch kungacha har xil sut bilan boqilardi. Televideniye o‘sha yillari menga juda katta minbar bergan. Ona suti haqidagi suhbatim “Gulxan” jurnalida ham chop etilgan. Sog‘liqni saqlash vazirligidan rasmiy javobim e’lon qilingan. Go‘daklar tug‘ilishi bilan o‘g‘iz suti emishining foydasi tibbiyotchilar tomonidan ma’qullandi va o‘sha yillari har bir go‘dak o‘z onasining suti bilan parvarishlana boshladi. Tanqid o‘z o‘rnida, foydali bo‘lsa yaxshi. Go‘zal bir yosh shoirani bir munaqqid ayovsiz tanqid qilib, ruhini sindirib qo‘ydi, o‘sha ijodkor o‘z yo‘lini yo‘qotdi. Men she’rni go‘dakday beg‘ubor xilqat deb bilaman, unadi, o‘sadi, tili chiqadi, mukammallashadi.

– Nega sizga tengdosh shoiralar she’r, ballada, qasida, doston janrida ijod qilish bilan cheklanib qolayapti? Sizlarga drama, qissa, roman yozishga nima xalaqit berayapti? Hayotiy tajriba yetishmayaptimi yoki qobiliyat? Afsuski, bu “an’ana” sizlardan keyingi avlod shoiralarida ham davom etayapti.

– Drama, qissa, roman yozayotgan yaxshigina ijodkorlarimiz bor, shukr! Shahodat Isoxonova, Salomat Vafo, Mehriniso Qurbonova, Zulfiya Qurolboy qizi bugun nasrimizning bir qanotini ko‘tarib turibdi. Farida Usmonova degan keksa adibamiz sakson yoshdan o‘tib roman yozdilar. Zulxumor Soliyeva Uvaysiy haqida drama yozdi, yomon emas…

– Hassos shoira Saida Zunnunova bilan ijodiy va shaxsiy munosabatingiz qanday edi?

– Saida Zunnunovaday dilkash inson, nazokatli shoira, jasoratli inson bilan suhbatlarim doim yodimda. “Sharq yulduzi” jurnalida ishlagan yillarim juda qadrdon bo‘lib ketganmiz. Uyushmaning majlislariga kelsalar, albatta, xonamga kirardilar. She’rlarim chiqsa, darhol qo‘ng‘iroq qilib tabriklardilar. Hassos shoiraning ellik yillik yubleyini o‘tkazish komissiyasi raisi o‘rinbosari edim. Samarqand, Buxoro safarlarida u kishining qanotlarida yurganman.

She’rlarimni xilvatda, tanholikda, bedorlikda o‘qib, kimdir taskin-halovat topsa, bo‘ldi, derdi Saida Zunnunova. 1977 yili ayni bahorda, barchamizni yig‘latib ketdi nozik xayol shoiram.

– Qayta-qayta o‘qib turadigan kitoblaringiz?

– Novoiyni sog‘inib o‘qiyman. Lutfiy, Atoyidan yod o‘qib yuraman. Ahmad Yassaviy, Shayx Sa’diy hadisi shariflar, hikmatlarini o‘qib turmasam, yuragim bo‘m-bo‘sh bo‘lib qoladi. Erkin Vohidov, Ibrohim G‘afurov kitoblariga ko‘p murojaat qilaman.

– O‘zingizga tengdosh yoki keyingi avlod vakillari ijodidan ham ta’sirlanganmisiz?

– Albatta. Gulchehra Jo‘rayeva, E’tibor Oxunova, Halima Xudoyberdiyevalarning ko‘p satrlarini yaxshi ko‘rib yodlaganman. Sharifaxon, Qutlibeka, Farida Afro‘z, Halima Ahmad, Xosiyat Rustamovalar ijodini sevib o‘qiyman.

– Oydin opa, mazkur suhbat orqali oz bo‘lsa-da, yana bir bor muxlislaringiz qalbiga yaqin bordingiz. Ularga tilaklaringiz.
– Muxlislarim bilan yanayam yaqinroq bo‘lishni istayman. Ko‘proq suhbatlashish murodim.

Suhbatdosh: O‘rol O‘tayev

OYDIN HOJIYEVA
SHE’RLAR

VATANGA MUHABBAT IZHORI

Hazorispand bo‘lsam sahrolaringda,
Feruza tosh bo‘lsam daryolaringda,
Hayit oyi bo‘lsam samolaringda,
Mehru vafo—ko‘rar dunyolaringda,
Seni yomon ko‘zdan asramoq uchun!

Ostonangda yotgan iting bo‘loyin,
Naslingni pok tutgan suting bo‘loyin,
Ko‘zingdagi hurlik o‘ting bo‘loyin,
Baland tog‘larda burguting bo‘loyin,
Seni g‘anim ko‘zdan asramoq uchun!

So‘zim bor—savashda qilich bo‘loli,
Shaxdim bor—quvvati birinch bo‘loli,
Yaxshi-yomoningda ilinj bo‘loli,
Ipak jonim metindan sinch bo‘loli,
Seni ofat ko‘zdan asramoq uchun!

Faqat sen ko‘zimga boqib tur, Vatan,
Onamday yelkamga qoqib tur, Vatan,
Qalbimda daryoday oqib tur, Vatan,
Boshimda Xumoday balqib tur, Vatan,
Meni gumon so‘zdan asramoq uchun!
Seni yomon ko‘zdan asramoq uchun!

BUXORO

Minorida oq laylaklar qishlagan,
Ark maydonda oq jiyronlar kishnagan,
Jahongir to‘p sarbozlarni xushlagan,
Eslayversa, dilim sanchur, Buxoro.

Rastalarda kundal-kimxob tovlanur,
Dashtlarida qulon-kiyik ovlanur.
Yigitlari Vatan uchun dovlanur,
Yovlarining boshin yanchur, Buxoro!

Darvozasi qulfu kalit ko‘rmagan,
Tosh ko‘chasi makru palid ko‘rmagan,
Otinlari davrada so‘z bermagan,
Kimlar soldi senga zanjir, Buxoro!

Yetti uying yetimxona qildilar,
Sakkiz uying somonxona qildilar,
Masjidlaring o‘tinxona qildilar,
O‘ylayversam, dilim ranjur, Buxoro.

Mezanada miltiq o‘qlar kufr zot,
Chigirtkaday chirmab kelar och sallot,
Soxta sanam keldi, so‘ndi e’tiqod,
Dinu iymon-ay muhojir, Buxoro!

Yosh qizlarni berkitarlar xumlarga,
Kelinchaklar o‘zin otar gumlarga,
Navqironlar aylanadir chimlarga,
Sariq devdan qayon qochur Buxoro?

Yo‘l-yo‘lakay tillo sochib qochdi kim,
O‘z yurtiga aza ochib qochdi kim,
Shahidlikning sharobidan ichdi kim,
Loshing cho‘qir cho‘lda g‘ajir, Buxoro…

Sanoch-sanoch tillo-kumush oldilar,
Mil tortishib, ko‘nglingni ko‘r qildilar,
Bitinggacha terib, tering shildilar,
O‘zi sag‘ir, yelka yag‘ir Buxoro…

Mullolaring chiqardilar “quloqqa”,
Bulbul ketib, boyqush chiqdi qo‘ndoqqa,
Oriflaring solib ming bir qiynoqqa,
Zulm qushi bola ochur, Buxoro!

Qizillarga tilmoch bo‘lgan otam-a,
Qilich emas, omoch bo‘lgan otam-a,
Ota yurti toroj bo‘lgan otam-a,
Aytsam, boshdan hushim uchar, Buxoro!

Nayrang qilib goh “oq”lar, goh “qizil”lar,
Johillarning quli bo‘ldi fozillar,
Avrab keldi meni zulmat-bozingar,
Gumrohlaring bir yo‘l kechir, Buxoro!

Bir g‘ishtingga dunyo mahr bo‘lmagay,
Shariflikda senday shahr bo‘lmagay,
Hech bir avlod bizcha g‘ofil bo‘lmagay,
G‘ofillaring bir yo‘l kechir, Buxoro!
Aytsam, boshdan hushim uchar, Buxoro!

G‘AZAL

Qayon borsam, jahon ichra borur ul yon Buxoro ham,
So‘rab baxtim somon bo‘lsam, bo‘lur somon Buxoro ham.

Niholim, munisim, dardkash, tanamda qatrai jonsan,
G‘animga o‘q otar bo‘lsam, bo‘lur kamon Buxoro ham.

Agar xayru savob o‘lsam, bo‘lur osmon Buxoro ham,
Ki men xoku turob bo‘lsam, bo‘lur giryon Buxoro ham.

Shahidon, sarvaron, do‘ston, Xojayi Bo‘ston Buxoro ham,
Valiyul komili a’zam oliyul unvon Buxoro ham.

Base zebu bu ziynatlar xasu xoshok bo‘lur, Oydin,
Senga mulki xudodan ganj xalqi rahmon Buxoro ham.

SITORI MOXI XOSSA

Usta Shirin naqsh chekkan Oq qasr.
Gulganchlarda o‘rmalaydi shohi sir.
Alloh bilan shivirlashgan ulug‘ Pir,
Sizni Buxoroday afsona ko‘rdim.

Ganchlarda gapirgan yaproqlar so‘lim,
Tomirlari tillo yantoqlar so‘lim,
Kiprikdan to‘kilgan titroqlar so‘lim,
Moniy nazar solgan koshona ko‘rdim.

Hikmat mehrobidir zarrin ravoqlar,
Jannat ustunidir munaqqash toqlar,
Har g‘uncha qatida yoqut chiroqlar,
Hunar farishtasin parvona ko‘rdim.

Chorqirra g‘ishtlarda Xizr panjasi,
Niliy koshinlarda nur alangasi.
Mung isi, dard isi, ter va qon isi
Qullik mehnatini shohona ko‘rdim.

Ko‘ksingni toptalab o‘tgan tuyoqlar,
Joynamozing tepgan manfur oyoqlar,
Qubbangga to‘p otgan Chingizsiyoqlar—
Beklarni dardingga begona ko‘rdim.

Tovuslar qichqarar telba yig‘ida,
Dog‘ ko‘rdim zamonning qorachug‘ida,
Go‘zal hayratlarning hayron tug‘ida
Jaholatdan tamg‘a-nishona ko‘rdim…

Sulton-ku suyagin asli xor etmas,
Mohi Xossam, senga ming bahor yetmas,
Qay bir xalq o‘z erkin ustivor etmas—
Yetti pushtini sho‘rpeshona ko‘rdim!

«Qazi bilan qarta yedim, og‘zimda yo‘q,
Kimxob bilan adras kiydim, egnimda yo‘q»,—
Deganlardan meros mulkim, tenging-da yo‘q,
Ziynat hadisida farzona ko‘rdim!
Buxoroday ajib afsona ko‘rdim.

LAYLATUL QADR

Manim laylu nahor tilovatlarim
Temir tom toqiga urilib qaytar.
Bu dunyoda topgan halovatlarim
Mehrim tolasidan eshilgan baytlar.

Boshimga yog‘ilgan nuri hidoyat
Bir hovuch chag‘ir tosh bo‘ldi ne zamon.
Takbir saslaridan uyg‘ondi karaxt,
Qulog‘i tom bitgan dahriy olomon.

Yaratganga yig‘lab aytdim salovat,
Oydan, yulduzlardan xushxabar esdi.
Qadr kechasidan tilab saodat,
Tushlarimda gulixayrilar o‘sdi.

Ko‘zlarni bog‘lagan afsun-sinoat,
Temir tom ustuni tutday to‘kildi.
Gunohlardan forig‘ Yerga inoyat,
Barakot gulxayri misli ekildi.

Eshigimni tutsam, tillo bo‘lardi,
Beshigimni tutsam, tillo bo‘lardi.
Bir qultum suv yutsam, tillo bo‘lardi,
Nima niyat etsam, tillo bo‘lardi.

Elimga chirog‘i Iymon tiladim,
Dilimga shifoyi Qur’on tiladim.
Chekil, g‘aflat kufri, zulmat yuhosi,
Erk degan eng ulug‘ Ehson tiladim!

UMR BU…

Umr bu—Allohdan bizga omonat,
Allohning farzi bor aziz jonlarda,
Omonatga qilma hargiz xiyonat.

Umr—yombi oltin, bug‘doy doniday
Maydalama uni tegirmonlarda,
Allohning farzi bor aziz jonlarda.

Omonatga hargiz qilma xiyonat,
Uni pullab yurma mayxonalarda,
Umr—bu Allohdan qarzi qiyomat.

Umr—bu toledan baraka, xirmon,
Yellarga sovurma, tufroqqa sochma,
Allohning mulki bul har don, har somon.

G‘urbat-g‘iybatlarga talosh aylama,
Yo‘lingda uchragan nokasu nodon
Kimsalarni unga farrosh aylama.

Senga bir hadiyat bul feruza tosh,
O‘zing zargarisan, zahhobi—o‘zing,
Qalloblarni-da sangtarosh aylama…

Umr—bu Allohdan bizga omonat…

YoSHLARGA DЕGANIM

Ko‘ngilda qulf urgan gulshanlarim Siz,
Nafasi muborak gulxanlarim Siz,
Ertan har kiftida bir tog‘ni tutgan
Alpomish haybatli ulkanlarim Siz.

Toju taxt egasi—shahzodalarim,
Orzu-xayollari ozodalarim,
Ot bosmagan izni bosgan toylarim,
Yalpizli, rayhonli shabbodalarim!

Qoshu ko‘z orasi qabog‘imdasiz,
Jon piligim yongan ravog‘imda Siz!
Yetti shajaramning shoh halqasida
Xizr nazar solgan tuyog‘im-da Siz!

Vatan qoyasida lochin bo‘lgaysiz,
Yovlar yelkasiga—qamchin bo‘lgaysiz,
Bulutsiz beg‘ubor ochun bo‘lgaysiz,
Fikri hur, maslagi nekbin bo‘lgaysiz!

It teksa bulg‘anar oqar daryo ham…
Buzg‘un xayollardan asrasin egam,
Onaga tik boqib, bo‘lmang boshi ham,
Zanglamas, aynimas oltin bo‘lgaysiz.

Vatanni bir tovoq kepakka sotib,
Bir umr xiyonat loyiga botib,
Durday jigarlarin balchiqqa qotib,
Yurgan nokaslardan yiroq bo‘lgaysiz…

Yigitlik davroni—taxtu tojlidir,
Inson yurti bilan baxtli, bojlidir,
Begona ellarda sulton bo‘lguncha,
Ostonada bir kaft tufroq bo‘lgaysiz,
Qarg‘ish-kohishlardan yiroq bo‘lgaysiz.

* * *

Ko‘ksida yarqillab qizil marjoni—
Ayol egatlarda yurar jonsarak.
Har tup g‘o‘zasiga bog‘liqday joni,
Har nihol boshida xayoli halak.

Qadoq qo‘llaridan yerga inar jon,
G‘o‘zaning ildizi emar harorat.
Shohi ko‘ylagiga tirmashib oqshom,
Go‘dakday ergashar har nihol, ko‘kat.

Garchand qosh-ko‘zida yobonning gardi,
Garchand halovati, oromi yo‘qdir,
Shu cheksiz dalalar uning o‘z dardi,
Shu saxiy tuproqni biladi taqdir.

Kun botar. Tovuqlar chiqar qo‘ndoqqa,
Oqshom pari qizday silkitar ro‘mol.
Bir etak bolasin jamlab quchoqda,
Qozonga o‘t yoqar tabarruk Ayol…

O‘ZIMGA

Bilakda quvvating, kuching bor ekan,
Yashashga, kurashga o‘ching bor ekan,
Dilda Orzu degan lochin bor ekan,
Yonib yasha, toki joning bor ekan!

Maysaday shimirgin oftob o‘tini,
Qo‘ziday simirgin bahor sutini,
Avayla Yurakni—bu Ruh qutini.
Uyg‘oq yasha, g‘aflat senga or ekan!

Yer—ipak, qadaming pardan-da yengil,
Mo‘rcha qanotida musaffo ko‘ngil.
Yo hayqiriq, yo bir oh bo‘lu, tingil,
Yonib yasha, dunyo bir bozor ekan.
Bir boshga bir o‘lim xaridor ekan…