Анна Ахматова шеърлари жаҳон шеърияти хазинасидан ўзининг муносиб ўрнини эгаллаган. Унинг шеърларини ўзбек шоиралари ҳам севиб таржима қилишади. Бугун сизни таниқли шоира Зебо Мирзо таржималари билан таништирамиз.

Анна Ахматова
ШЕЪРЛАР
Зебо Мирзо таржимаси

   Анна Горенко (Ахматова- унинг адабий тахаллуси) 1889 йил 23 июнда Одесеа шааҳида, рус офицери оиласида дунёга келди. Анна Ахматова Киевдаги Олий Хотин-қизлар курсида ўқиди, кейинчалик Киев университетининг ҳуқуқшунослик факультетини битирди.
Шеърият шайдоси, истеъдодли шоира 1912 йилдан 1921 йилгача нашр этилган бир неча шеърий тўпламлари билан рус ўқувчисига танилди. “Оқшом”, “Қўшалоқ”, “Оқ тўда ”, “Баргизуб” тўпламлари рус шеъриятига беназир ижодкор пайдо бўлганини кўрсатди.
1917 йили Октябрь тўнтариши, шўролар ҳукмронлигига шоиранинг кўникиши ниҳоятда қийин кечди. Қатағон сиёсатига таянган тузум йиллар мобайнида Ахматовага ўз зуғумини ўтказди, турмуш ўртоғи шоир Николай Гумилёвни қатл этди, ўғлини ўзоқ вақт қамоқ ва сургунда сақлади, шоиранинг ижодига асоссиз айблар қўйди. Шунга қарамай, Анна Ахматова баракали ижод қилди. Унинг “Маяковский 1913 йилда”, “Данте”, “Царское село ҳақида қасида”, “Ҳунар сирлари”, “Жасорат”, “Петербург 1913 йилда”, “Қасамёд”, “Смоленск қабристони”, “Ой тиккада” каби шеър ва достонлари нафақат рус, шунингдек, жаҳон шеъриятининг энг ёрқин саҳифалари сифатида тан олинди.
Иккинчи жаҳон уруши йилларида Анна Ахматова кўпгина рус олимлари, адиблари қатори Тошкентда яшади ва ўзбек халқининг бағрикенглиги, меҳмондўстлиги, мусофирпарварлигини ўз кўзи билан кўрди, уларни қаламга олди. Шоиранинг шеър ва достонлари самимийлиги, равонлиги, аниқлиги ҳамда образлилиги ва мусиқийлиги билан ўқувчиларни ўзига ром этади.

* * *

Деди: — Нечун бугун йўқ тобинг,
Ва қўлимни сиқди билдирмай.
Дедим: — Чунки қисмат шаробин
Нўш айладим томчи қолдирмай…

Чиқди, кетди — қандай унутай —
Ўгирганча мендан юзини..
Эшиккача тўсиқни сезмай
Мен югурдим, билмай ўзимни.

Фарёд урдим: — Оҳ, ҳазил эди!
Сен кетсанг, мен ўламан,ахир!
Қайриларкан беомон деди:
— Шамоллайсан, ичкарига кир!..

* * *

Узоқларда ўлсам ва унга
Жуда ҳам кеч етса бу хабар,
У титрамас, ачинмайди ҳам,
Кулиб қўяр беғам, бекадар.

Сўнг эслайди: Нева бўйлари..
Қорга чўмган осмону замин…
Ва эслайди: “Сени бир умр
Асрайман!” деб ичган қасамин.

* * *

Боғланмади юрак-юракка,
Истасанг кет, қўй мени якка.
Етиш мумкин ҳар бир тилакка,
Боғламаса ким ўз йўлини.

Йиғламасман, наво қилмасман,
Йўқ, бахтингга даъво қилмасман.
Ўпма мени, чарчадим, бас, ман,
Ўлим келар ўпгани мени!..

Яшаб ўтдим ғамбода, дилхун
Узун қишлар оқшоми беун.
Нима учун, оҳ, нима учун,
Ортиқ кўрдим ҳаммадан Сени?!

* * *

Беркитмадим эшикни бу кеч,
Ёндирмадим шамчироқни ҳам.
Сен билмайсан, қанчалар толдим,
Сўрамайман ва лекин малҳам —

Сен билмайсан тунги шафақда
Қандай сўнар энг сўнгги шуъла.
Мустағриқлар товушин “Сен” деб,
Югурганим йўлга бир йўла…

Йўқ билмайсан, макруҳ бу ҳаёт
Йўқотмишин муҳр этар ёдга.
О, мен қандай ишонар эдим,
Қайтасан деб бир куни ортга!..

* * *

Сен энди вазмину афтода, эзгин,
Орзу ва шуҳратдан мангу йироқсан.
Лекин мен учун сен, тузалмас севгим,
Шунча яқин, шунча қоронғуроқсан!

Майга юкингансан.
Тунларинг нопок —
Эслолмайсан нелар кўрганинг хобда.
Лекин маъюс, маъсум кўзингдан аён:
Таскин тополмассан шароби нобдан!

Мен юракка тезроқ сўрайман ажал,
Судралган умримга қазонинг тинчин.
Ғарб шамоли менга келтирар ҳар гал,
Сенинг маломатинг, сенинг ўтинчинг…

Қайта оламанми ёнингга наҳот?!
Бўз осмон ёпинган ватанда танҳо
Мен сени куйлайман ва айлайман ёд,
Сен мени эслашга уринма аммо!

Шундай кунлар ўтар, ғам эса ортар,
Мен қандай сен учун сўрайман карам?!
О, рост айтдинг, менинг севгим шундайки:
Илож тополмассан ўлдирмоққа ҳам.

Anna Axmatova
SHE’RLAR
Zebo Mirzo tarjimasi

Anna Gorenko (Axmatova- uning adabiy taxallusi) 1889 yil 23 iyunda Odesea shaahida, rus ofitseri oilasida dunyoga keldi. Anna Axmatova Kievdagi Oliy Xotin-qizlar kursida o’qidi, keyinchalik Kiev universitetining huquqshunoslik fakul`tetini bitirdi.
She’riyat shaydosi, iste’dodli shoira 1912 yildan 1921 yilgacha nashr etilgan bir necha she’riy to’plamlari bilan rus o’quvchisiga tanildi. “Oqshom”, “Qo’shaloq”, “Oq to’da ”, “Bargizub” to’plamlari rus she’riyatiga benazir ijodkor paydo bo’lganini ko’rsatdi.
1917 yili Oktyabr` to’ntarishi, sho’rolar hukmronligiga shoiraning ko’nikishi nihoyatda qiyin kechdi. Qatag’on siyosatiga tayangan tuzum yillar mobaynida Axmatovaga o’z zug’umini o’tkazdi, turmush o’rtog’i shoir Nikolay Gumilyovni qatl etdi, o’g’lini o’zoq vaqt qamoq va surgunda saqladi, shoiraning ijodiga asossiz ayblar qo’ydi. Shunga qaramay, Anna Axmatova barakali ijod qildi. Uning “Mayakovskiy 1913 yilda”, “Dante”, “Tsarskoe selo haqida qasida”, “Hunar sirlari”, “Jasorat”, “Peterburg 1913 yilda”, “Qasamyod”, “Smolensk qabristoni”, “Oy tikkada” kabi she’r va dostonlari nafaqat rus, shuningdek, jahon she’riyatining eng yorqin sahifalari sifatida tan olindi.
Ikkinchi jahon urushi yillarida Anna Axmatova ko’pgina rus olimlari, adiblari qatori Toshkentda yashadi va o’zbek xalqining bag’rikengligi, mehmondo’stligi, musofirparvarligini o’z ko’zi bilan ko’rdi, ularni qalamga oldi. Shoiraning she’r va dostonlari samimiyligi, ravonligi, aniqligi hamda obrazliligi va musiqiyligi bilan o’quvchilarni o’ziga rom etadi.

* * *

Dedi: — Nechun bugun yo’q tobing,
Va qo’limni siqdi bildirmay.
Dedim: — Chunki qismat sharobin
No’sh ayladim tomchi qoldirmay…

Chiqdi, ketdi — qanday unutay —
O’girgancha mendan yuzini..
Eshikkacha to’siqni sezmay
Men yugurdim, bilmay o’zimni.

Faryod urdim: — Oh, hazil edi!
Sen ketsang, men o’laman,axir!
Qayrilarkan beomon dedi:
— Shamollaysan, ichkariga kir!..

* * *

Uzoqlarda o’lsam va unga
Juda ham kech yetsa bu xabar,
U titramas, achinmaydi ham,
Kulib qo’yar beg’am, bekadar.

So’ng eslaydi: Neva bo’ylari..
Qorga cho’mgan osmonu zamin…
Va eslaydi: “Seni bir umr
Asrayman!” deb ichgan qasamin.

* * *

Bog’lanmadi yurak-yurakka,
Istasang ket, qo’y meni yakka.
Yetish mumkin har bir tilakka,
Bog’lamasa kim o’z yo’lini.

Yig’lamasman, navo qilmasman,
Yo’q, baxtingga da’vo qilmasman.
O’pma meni, charchadim, bas, man,
O’lim kelar o’pgani meni!..

Yashab o’tdim g’amboda, dilxun
Uzun qishlar oqshomi beun.
Nima uchun, oh, nima uchun,
Ortiq ko’rdim hammadan Seni?!

* * *

Berkitmadim eshikni bu kech,
Yondirmadim shamchiroqni ham.
Sen bilmaysan, qanchalar toldim,
So’ramayman va lekin malham —

Sen bilmaysan tungi shafaqda
Qanday so’nar eng so’nggi shu’la.
Mustag’riqlar tovushin “Sen” deb,
Yugurganim yo’lga bir yo’la…

Yo’q bilmaysan, makruh bu hayot
Yo’qotmishin muhr etar yodga.
O, men qanday ishonar edim,
Qaytasan deb bir kuni ortga!..

* * *

Sen endi vazminu aftoda, ezgin,
Orzu va shuhratdan mangu yiroqsan.
Lekin men uchun sen, tuzalmas sevgim,
Shuncha yaqin, shuncha qorong’uroqsan!

Mayga yukingansan.
Tunlaring nopok —
Eslolmaysan nelar ko’rganing xobda.
Lekin ma’yus, ma’sum ko’zingdan ayon:
Taskin topolmassan sharobi nobdan!

Men yurakka tezroq so’rayman ajal,
Sudralgan umrimga qazoning tinchin.
G’arb shamoli menga keltirar har gal,
Sening malomating, sening o’tinching…

Qayta olamanmi yoningga nahot?!
Bo’z osmon yopingan vatanda tanho
Men seni kuylayman va aylayman yod,
Sen meni eslashga urinma ammo!

Shunday kunlar o’tar, g’am esa ortar,
Men qanday sen uchun so’rayman karam?!
O, rost aytding, mening sevgim shundayki:
Iloj topolmassan o’ldirmoqqa ham.