Бу дунёда биргина аёл бор бўлгандаям дунёда муҳаббат бор, демак  ҳаёт бор, деб куйлаган эди беназир озарбайжон шоири. Аёлга бўлган муҳаббат инсоният пайдо бўлганидан буён адабиётнинг бош мавзуларидан бири бўлиб келмоқда.

ХУРШИД ДАВРОН
АЁЛ ВА МУҲАББАТ ҲАҚИДА ШЕЪРЛАР

* * *

Бу дунёда орзу қилиш соатлари бор,
Айниқса, тунда, юлдузлар остида,
Яшилгина сайҳонликда, ўтлар устида
Ҳайратни қучоқлаб ётганда.

Бу дунёда азобланиш соатлари бор,
Айниқса, тунда, юлдузлар остида,
Яшилгина сайҳонликда, ўтлар устида
Ҳасратни қучоқлаб ётганда.

Бу дунёда севиш, севилиш соатлари бор,
Айниқса, тунда, юлдузлар остида,
Яшилгина сайҳонликда, ўтлар устида
Хаёлни қучоқлаб ётганда,
Ҳаётни қучоқлаб ётганда,
Аёлни қучоқлаб ётганда.

УНУТАЙИН ДЕГАНДИМ СЕНИ

Унутайин дегандим сени,
Унутолмай қийналдим сени.

Шеърларимга очдим сирларим,
Кетолмади дилдан шеърларим.

Мен қушларга айтдим уларни,
Қушлар севиб қолди гулларни.

Мен гулларга айтдим сирларим,
Сени ёдга солди ислари.

Учаётган булутга айтдим,
Ёмғир бўлиб ёнимга қайтди.

Остонамга келиб чечаклар
Исминг айтди узун кечалар.

Унутайин дегандим сени,
Унутолмай қийналдим сени…

БИЛАСИЗМИ, БАЪЗАН ТУНЛАРИ…
Николас Гильенга татаббуъ

Биласизми,баъзан тунлари
Соғинаман сизни жудаям…
Истайман мен шунда:
Тун каби
Сизни маҳкам бағримга боссам.

Шамол сочган сочларингизни
Оловида кетсайдим куйиб,
Кечалари боссам бағримга
Умр қисқа эканин туйиб,

Дали,телба бўлгим келади
Ишқингиздан,ҳасратингиздан
Ва соғинчдан ўлгим келади
Кўзим узмай суратингиздан.

Эс-ҳушини йўқотган мастдай
Йиғлай дейман сизни қучоқлаб,
Ўлгим,
Ўлгим,
Ўлгим келади
Ўз-ўзимни тиғлаб-пичоқлаб

Ва қонимдан бир гул ундириб
(Баҳорнингмас,бўлсин кузники),
Шивирлагим келади аста:
«Олинг…
Олинг…
Бу гул сизники!..»

ТАБАССУМИНГ ЁДИМДА ҲАМОН…

Табассуминг ёдимда ҳамон,
Ёдимдадир хандон кўзларинг.
Кулгуларинг эслайман, бу он
Унутилган ёлғон сўзларинг.

Атиргулнинг баргидай қизил,
Алвон эди табассуминг ҳам —
Эй кўзлари хандон урган қиз,
Наҳот сендан қолди фақат ғам?!

Мен биламан, энг сўнгги палла
Жонсиз қолиб,сирғалса қўлим,
Сенинг…сенинг табассуминг-ла
Кўзларимга боқади ўлим.

ХАЙР ДЕМА,СЕВГИЛИМ

Бу дунёнинг армонлари кўп экан,
Кетар бўлсанг, томонлари кўп экан,
Чечагидан сомонлари кўп экан,
Хайр дема,хайр дема,севгилим.

Ярми қора, ярми оқдир дунёнинг,
Ярми саҳро, ярми боғдир дунёнинг,
Ярми висол, ярми доғдир дунёнинг,
Хайр дема,хайр дема,севгилим.

Сен истасанг гуллар рўйи жаҳоним,
Яна бўйин таратади райҳоним,
Чаманларга айланади сайхоним,
Хайр дема,хайр дема,севгилим.

Хайр десанг, бу дунёда нетаман,
Сен бўлмасанг, бу рўёда нетаман.
Сени излаб бўзлаб-бўзлаб ўтаман,
Хайр дема,хайр дема,севгилим.

ДЕРАЗАНГНИ ЧЕРТГАНИДА ЁМҒИРУ ШАМОЛ

Деразангни чертганида ёмғиру шамол,
Мени ёдга олурмисан, эй ёлғиз аёл.
Узун тунлар қийнаганда чеки йўқ хаёл,
Мени ёдга олурмисан, эй гўзал аёл?!

Тўкилганда дардим каби баргу хазонлар,
Кўз олдингни тўсганида қора тўзонлар,
Соғинчингни яширолмай субҳи азонлар,
Мени ёдга олурмисан, эй гўзал аёл?!

Қизарганда шафтолининг оқ ғунчалари,
Боғчаларда сарғайганда куз чечаклари,
Куз шомлари, ёз тунлари, қиш кечалари,
Мени ёдга олурмисан, эй ёлғиз аёл?!

Деразангни чертганида ёмғиру шамол,
Оғушига олганида чеки йўқ хаёл,
Сочларингдан сирғаларкан қирмизи рўмол,
Мени ёдга олурмисан, эй гўзал аёл?!

Ёдларингга олурмисан сирли дамларни,
Ёдларингга олурмисан ширин ғамларни,
Ёқиб қўйиб тун қўйнида ёки шамларни
Мени ёдга олурмисан, эй гўзал аёл?!

СЕН КЕЛАСАН…

Сен келасан…
Сел келганда
Тошган дарё бўламан.
Беда ортган аравадай
Хушбўйдирман сен билан.

Сен кетасан…
Ортингдан мен
Боқарман чўл йўлида —
Аравадан тушиб қолган
Хушбўй беда гулидай..

МУҲАББАТ

1.АЁЛ

У аёлнинг қўллари дағал,
У аёлнинг кўйлаги дағал,
Уни ҳар кун калтаклар эри,
Ҳар кун юзда кўкарар доғлар.

Кеча ногоҳ йўлнинг четида,
Кўриб қолдим ўша аёлни –
У ҳидларди мен сезмай ўтган
Миттигина марваридгулни.

2.ҚАЙҒУ

Латтани ҳўллар экан
Қотиб қолади,
Эрга эгиб бошини
Ўйга толади.

Ажин босган юзида
Акс этар қайғу —
Кимни ўйлаб, кимни эслаб,
Ғам чекади у?

3.МУҲАББАТ

— Мен севаман,- шивирлар аёл,-
Кирларингни ювиб бераман.
Дазмоллайман кўйлакларингни
Сени қучган қўлларим билан.

Фақат бир кун ёнингда ётиб,
Қулоғингга шивирласам бас:
«Юрагимнинг остида кимдир
Худди сендек олмоқда нафас».

ҚИЗ ВА ШАМОЛ ҲАҚИДА ЭРТАК

Дардларимдай узун кўчани
Оёқларинг саси ўпади.
Ухлаб қолган ойдин кўчани
Уйғотади сочларинг ҳиди.

Узоқлардан сенга изма-из
Ошиқ шамол эргашиб келар,
Ёлворади у сенга унсиз,
Ёлворади тунги майсалар.

Кўзларингга ой боқар қониб,
Кўзларинг ой нуридай тоза.
Мана келдинг —
Бўғилиб, ёниб,
Сени ютар кўҳна дарвоза.

Шамол эса кўчада қолар,
Қилт этмайди, қанотлари тинч.
Парча-парча бўлиб синади
У кўтариб югурган севинч.

Ва лабдаги бўса ҳидидан
Маст бўлганча чайқалиб беҳол,
Қайрағочга кўксини босиб,
Тўлиб-тўлиб йиғлайди шамол.

ЭРТАКНИНГ ДАВОМИ

Қиз сочида шамол ҳайқирар,
Гувлар шамол каби қиз сочи.
Йўл тугару уйига кирар
Қиз зангори эшикни очиб.

Остонада қолади шамол,
Чекинади уфққа кундуз.
Пахса деворларни қучоқлаб
Йиғлар шамол кўчада унсиз

Ва шамолни дарахт шохлари
Олар экан тинч қучоғига,
Сочилади куз япроқлари
Қиз ухлаган уй равоғига.

Қари дарахт ҳеч чидаёлмай
Деразадан мўралар маъюс.
Хазонларин шамолга бериб
Остонада турар сарсон куз.

Қуюқлашиб бораркан майдай
Узун туннинг қора бўёғи,
Қиз чойшабга ўранган пайтда
Тиниб қолар кузакнинг боғи.

Бу сукунат фароғатидан
Қиз киприги юмилгач аста,
Қиз сочини соғинган шамол
Деразани очар оҳиста

Ва тилларанг хазонлар сочиб,
Боқмай ойнинг нур ўйинига,
Қордек оппоқ чойшабни очиб,
Кирар ойдек қизнинг қўйнига…

РЎМОЛ ЎРАБ КЎЧАГА ЧИҚДИ…

Рўмол ўраб кўчага чиқди,
Рўмолини ечди кўчада
Ва сочлари бирдан шовиллаб
Оқиб кетди елкаларидан.

Жуда гўзал аёл эди у!
Қаландардай эргашди ҳилол…

ИККИ ҚЎШИҚ

I

Бу дунёда айри бизлар,
Мен куздирман, сен – баҳор.
Ўртамизда ётар музлар,
Ўртамизда қорлар бор.

Бу дунёда айри бизлар,
Сен қувончсан, мен – алам.
Ўртамизда булбул бўзлар –
Гоҳо шодмон, гоҳ пурғам.

Бу дунёда айри бизлар,
Мен – чинор, сен – мажнунтол.
Япроғимиз тинмай узар
Хат ташувчи — шўх шамол.

Бу дунёда айри бизлар,
Сен ҳилолсан, мен – қуёш,
Ўртамизда тунлар сузар,
Тонглар отар – беқиёс.

Бу дунёда айри бизлар,
Гарчи ошиқ ва шайдо —
Аммо оҳанг ва шеър каби
Сен менда, мен сенда жо.

II

Ой юзинг акс этмайин
Бўшаб қолди кўзим энди —
Икки қадам, уч қадаммас,
Орамиз хўб узун энди.

Жафо бўлди иккимизга,
Маржон эдик – узилдик биз,
Юк қўшилди юкимизга,
Карвон эдик, бузилдик биз.

Сўзим кўпу айтай десам,
Йўқдир сенга сўзим энди.
Икки қадам, уч қадаммас,
Орамиз хўб узун энди.

Шамолларга сирим очдим,
Тошга дўнди шамоллар ҳам,
Хаёлларга сирим очдим,
Ёшга чўмди хаёллар ҳам.

Сен ёқларга бегонаман,
Бегонадир изим энди –
Икки қадам, уч қадаммас,
Орамиз хўб узун энди.

Баҳор келмас,хазон бўлмас,
Юлдуз сўнмас самоларда,
Вожиб бўлмас — умид йўқдир
Биз бўзлаган дуоларда.

Сўзим кўпу айтай десам,
Йўқдир сенга сўзим энди.
“Мен севаман” деган сўздек
Орамиз хўб узун энди.

УЧЛИКЛАР

1

Мени қийнаш шунча роҳатми?
Лабингнинг четида туради мудом
Совуқ тиғинг — ним табассуминг.

2
Сен шунчалар ростгўйсан,
Мана шу ростгўйлигинг
Алдаб келади мени…

3
Дардларимни айтай деб
Сени излаб боргандим —
Деразанг қоп-қоронғу.

БИР ОЛМА ГУЛЛАДИ…

Сағир саҳарларда қизарган қуёш
Яғир елкаларни ёритган чоғда,
Бир олма гуллади нофармон,қийғоч,
Бир олма гуллади уйқусиз боғда.

Унинг ғунчалари қиздай беғубор,
Кабутар қонидай, тунги чароғдай —
Бир олма гуллади бевадай беор,
Бир олма гуллади қариган боғда.

Минг йиллик чинорлар етмаган бахтдек,
Ғуруб жон бергандай, энг сўнгги «оҳ»дай ,
Бир олма гуллади шоҳона тахтдек,
Бир олма гуллади кимсасиз боғда.

Хазон билан тўлиб мен ўтган сўқмоқ,
Куз билан дўстлашиб қолган чоғимда ,
Бир олма гуллади сочимдек оппоқ,
Муҳаббат булбули қўнган боғимда.

2013 йил 17-март

БИНАФША

Бинафша мени чақирди
Қор эриган боғча четидан
Кимнидир чақирди
Юрагимнинг ичидан
Кел деди бинафша
Кул деди бинафша
Кўкарган боғча ичидан
Сен келмасанг
Сен кулмасанг
Мен сўламан деди бинафша
Кар кўрмисан
Гар кўрмасанг
Мен ўламан деди бинафша
Ай жоним бинафша
Юрагимнинг ҳовучида
Ҳаяжоним бинафша
Сўлаётир боғча четида
Кўру кар
Сақову гунг
Ёлғизликнинг ичида

2015

***

Суйдигимнинг сочлари қора –
Дардим каби.

Суйдигимнинг киприги узун –
Дардим каби.

Суйдигимнинг лаблари ширин –
Дардим каби.

Суйдигимнинг кўзлари яшнар
Дардим каби.

МУҲАББАТ

Ҳатто ойдан
шивирласанг
эшитаман

Чечак бўлиб
Қорда унсанг
эшитаман

Чироқ бўлиб
Тунда ёнсанг
эшитаман

Хотирамнинг
ичидасан
эшитаман

* * *

Тонг билан оқшомнинг қоқ орасида,
Паҳлавон Маҳмуднинг мақбарасида
Гўё ўқигандай ишққа қасида
Бир-бирин эркалар икки кабутар.

Ичанқалъа аро қанча кезмайин,
Уларнинг товуши таралар майин —
Дунёни сезмайин, дунни сезмайин,
Бир-бирин эркалар икки кабутар.

Кўксимда уйғонди кексайган титроқ,
Ахир, сен мендан-да қанчалар йироқ,
Кўзларинг ёдимга солганча,бироқ
Бир-бирин эркалар икки кабутар.

Бу икки дунёнинг сурати эди,
Одаму Ҳавонинг сийрати эди.
Икки дил ишқининг қудрати эди –
Бир-бирини суйган икки кабутар.

Ё Лайли-Мажнуннинг руҳи эдими,
Ё Ошиқ Ғарибнинг оҳи эдими,
Ё кўкдан ишора – ёҳу эдими –
Бир-бирини суйган икки кабутар.

Уйғонди юрагим унутган хатар,
Кўринди мен сенга битмаган хатлар,
Мендан-да бехабар, сендан бехабар
Бир-бирин эркалар икки кабутар.

Ай, менинг омоним, менинг қурбоним,
Ахир, сен эдинг-ку менинг дармоним,
Кўринди кўзимга мисли армоним –
Бир-бирин эркалаб турган кабутар.

Сочга оқ тушганда армон бефойда,
Бугун сен бошқа-ю,мен бошқа жойда,
Аммо, ишқ боқий деб оний дунёда
Бир-бирин эркалар икки кабутар.

Неча ойлар ўтди,
Неча кун ўтди,
Сирларимни олиб неча тун ўтди,
Ҳамон кўз ўнгимда бир жуфт ишқ ўти –
Бир-бирин эркалар икки кабутар….

* * *

Сен ҳақингда шеърим
Битилган қоғоз
Учиб кетди олис боғларда
Сайраётган қушларни излаб…

ХУРШИД ДАВРОН ШEЪРИЯТИДА АЁЛ ТАСВИРИ
Дилдора ХАКИМОВА
ИИВ Фарғона академик лицейи она тили ва адабиёт фани ўқитувчиси

---

Ушбу мақолада ўзбек халқ шоири Хуршид Даврон шеърияти, бадиий маҳорати ва ижодкор яратган аёл образи ҳақида фикр юритилади.

---

Ўзбекистон халқ шоири, таниқли ёзувчи, моҳир драматург Хуршид Даврон замонавий ўзбек адабий муҳитини яна бир поғонага кўтарган ижодкорлардан ҳисобланади.

Устоз ижодкор Эркин Воҳидов таъбири билан айтганда: “Хуршиднинг шоирона назарида ҳам беҳаловат кечинмалар руҳи ва тўлқини сезилиб туради. Унинг сатрларида ёшликка хос оташ бор, нур бор”.

Хуршид Давроннинг шоир сифатида, ҳар қандай яширин моҳиятга эга тасвир, воқелик ёки образни ҳам содда поэтик талқин этади. Жумладан, гоҳ садоқатли ва меҳрибон она (“Онам қариб қолган…”, “Шоирнинг онаси”, “ХХ аср онаси); гоҳида севимли ва гўзал малак (“Дарахтзор қошига келар бир аёл”, “Мени қувонтирар бу кун бу ёмғир”, “Гул ҳақида қўшиқ”, “Табассуминг…”, “Дарё йўқдир сочингдан бошқа” ва бошқ.); гоҳида бахтли рафиқа ( “Муҳаббат”), баъзан эса умри завол бўлган бахтсиз муштипар (“Аёл”, “Ишонч”, “Бу қишлоқлар”, “Кампир ҳақида шеър”) образларида гавдаланадиган Аёл ҳилқатининг нозик ҳислатлари сирли жилваларда талқин қилинишида ҳам кўриш мумкин. Масалан:

Тунда силкитаркан дарахтни шамол,
Дарахтлар титраркан маҳзун, букчайиб.
Дарахтзор қошига келар бир аёл,
Нозик оёқларин шабнамга чайиб.

У гуллар сочади ҳовуч-ҳовучлаб
Ҳайратга тўлади армонли боғлар.
У куйлай бошласа гулларни тишлаб,
Уйғона бошлайди қуриган шохлар.

Ушбу сатрларда Аёл вужудида жўш урган навқирон назокат “армонли боғлар”ни ҳайратга солади. У қўшиқ куйлаганда эса “қуриган шохлар” ҳам ҳаётга қайтиб уйғона бошлайди. Аёлдаги бундай жонбахш қудратни ифодалаш учун шоир мисраларда зимдан “букчайиб” қолган дарахтларни Аёлнинг “нозик оёқлар”ига, “гуллар”ни эса “қуриган шохлар”га контраст қилиб қўяди. Бу ўз навбатида ўқувчи бир қарашда илғамайдиган, лекин унинг шуурида бетакрор ифода касб этадиган бадиий восита бўлиб хизмат қилган.

У аёлнинг қўллари дағал,
У аёлнинг кўйлаги дағал.
Уни ҳар кун калтаклар эри,
Ҳар кун юзда кўкарар доғлар.

Қизиқ! Биринчи келтирилган шеърда шоир ҳар бир ҳаракатидаги назокатни ифодалаб, нега энди кейинги шеърда биз нозик ҳилқат дея тушунган Аёлнинг ҳар бир тасвирига “дағал” ифода бермоқда? Қўллари ҳам, кўйлаги ҳам “дағал” бўлган, юзларида калтак изларидан доғлар қолган Аёлнинг назокати қаерда қолди? Буни муаллиф бевосита кейинги мисраларда бир воқелик орқали жуда ҳаётий изоҳлайди:

Кеча ногоҳ йўлнинг четида
Кўриб қолдим ўша аёлни.
У ҳидларди мен сезмай ўтган
Миттигина марварид гулни.

Аёлнинг ташқи омиллар натижасида зоҳирида яъни ташқи қиёфаси “дағал”ликка юз тутган бўлсада, қалбида ҳеч кимса сезмаган гўзалликни ҳам ҳис қила оладиган нозик дид яширинган. Бу дидни ҳис қилиш учун шоир айнан “марварид гул” деталидан фойдаланяпти, чунки ушбу гул жуда ҳам кичик бўлиб, уни ҳар ким ҳам бир қарашда илғайвермайди, ҳудди аёл қалбидаги яширин назокатни илғамаганлари каби.

“ХХ аср онаси” шеърида бўлажак онанинг кўнглида кечган туйғулар қаламга олинган. Шеърда она бахтдан эмас, юраги ғамга тўлганидан шивирлайди:

…Гўё сўрамоқ бўлди:
— Она, айт, тинчми олам?!
Юрагим ғамга тўлди,
Шивирладим: — Жим, болам!

Даврдаги ижтимоий-сиёсий аҳвол, унинг одамлар онгида уйғотган қўрқув, ғам-алам, нафрати ҳатто ҳали она қорнида бўлган боланинг ҳам оромини бузгани, уни ўзи ҳали кўрмаган “олам”га нисбатан ҳавотир билан қизиқиши, онанинг эса ғамга тўлиб норасидани ҳам “жимлик”ка чорлаши ўтган асримизнинг энг оғриқли ва қоронғу нуқталаридан бири эди. Яна шундай чизгилар шоирнинг “Бу қишлоқлар” шеърида тасвирланган Аёллар орқали ҳам яққол намоён бўлади. Шеърда атрофини пахта даласи “ўраб”, “қуршаб” олган, “оғу билан сармаст шамоллар” учиб юрадиган қишлоқлар тасвирланар экан шу қишлоқ аҳолисининг аянчли тақдири ва завол бўлган ҳаёти кўз олдимизда гавдаланади:

…Эллигида чол бўлган эрлар,
Қирқ ёшида сўлган аёллар;

…Пахтазорга чиқиб кетади
Қодирийни билмаган қизлар;

…Туғилмаган ўглига атаб
Бунда кўйлак тикар оналар,
Аммо бола туғилар…Уни
Қабристонга элтар оталар.

…Ёвга таслим бўлган аёллар
Ўзин ёқар оқшом палласи.

Эркаклар ва аёллар тенглиги, аёлларнинг бахтли ҳаёти ҳақида ўша даврдаги тузум берган лекин оғиздан нарига ўтмайдиган ўтли ва шонли ваъдалар қай даражада амалга оширилганини, бу қандай самара берганлигини юқоридаги қишлоқларда юз берган фожеали тақдирлар воситасида шоирнинг ўткир қалами тасвир объектига олган. Яна ўша тузумдаги чиркинликлар қораланган “Ишонч” шеърида “юзидан қон қочган, касалманд, ҳаста кампирдек букчайган” қизлар, “Туғолмай жон берар” келинлар, “Пахта деб умрининг ўтганин билмай”, “Умрида бир бора шодланиб кулмай Гулнинг нималигин тамом унутган”, “Алвон шиорлардан тополмай нажот” ўзини ёндириб “тирик байроқ” бўлган “Ўзбек аёлларин ким айлар озод ким берар уларга бахт, муҳаббатни?” каби аянчли саволлар шоирнигина эмас, бу сатрларни ўқиган ҳар бир ўқувчини кўксини зирқиратади. Шеърнинг кейинги мисраларида шоир аёлларга ишончни, умидни, орзуни қайтариб бериш керак, қафасларини синдиринг учсинлар, соқов дилларига тил ато қилинг, иймонни қайтаринг, бунинг учун дилларида ишончни барқарор этингки озодликка чиқсинлар, қаддини тикласинлар, деб даъват қилади.

Хуршид Даврон шеърларида севикли Аёлининг сочларини шамол “ўйнайди”, “сочади”, у сочлар мисоли дарёдек, ундан ўзга дарёни тан олмайди, унинг ифори ухлаб ётган қоронғу кечани уйғотади (дарвоқе, яна “уйғотиш”, бу сафар Аёл сочлари воситасида); Кўзлари эса “юлдуз”, “ой нуридек тоза”, бир шеърда “мунгли кўзлар”и чўгдек ёниб турса, бошқасида “кўзлари ҳандон урган қиз” нинг тасвири берилади.

Шоир шеърларида Аёл тасвирининг ифода хусусиятидаги ўзгачалик шунда ҳам кўринадики, детал сифатида Аёлнинг сирғаларини шеърига олиб кирар экан, баъзан уларга меҳр билан қараб қувонса, баъзида эса улардан маҳбубасини қизғонади:

…Мени қувонтирар ёмғирлар илган
Қулоғингда порлаб турган сирғалар.

ёки

…Қизғонаман сизни қанчалар
Чиройингиз очар сирғалар

Хулоса қилиб айтганда, Хуршид Даврон башар шоирлари қаламининг эрка мавзуси бўлган аёл образини ўз шеъриятига юксак меҳр билан олиб кирган. Бунда чексиз лирик туйғулари бадиий ифодасидаги нафосат тараннуми ўзгача талқин топади. Бу талқинларнинг зоҳирида гоҳ малак, гоҳида муштипар, баъзан бева, гоҳида ёлғиз бўлиб кўз олдимизда гавдаланса-да, аёл ҳилқатининг ботинида бўлгани каби чексиз назокат, садоқат, муҳаббатнинг бадиий сайқалланган кўриниши яширинган.

Фойдаланилган адабиётлар

Хуршид Даврон. Баҳордан бир кун олдин. – Тошкент: Шарқ, 1997.
Исҳоқов Ё. Сўз санъати сўзлиги. – Тошкент: Зарқалам, 2006.
Йўлдош Қ. Йўлдош М. Бадиий асар таҳлили. – Тошкент: Камалак, 2016.
Қуронов Д., Мамажонов З., Шералиева М. Адабиётшунослик луғати. – Тошкент: Академнашр, 2010.

Манба: Лучшие интеллектуальные исследования, № 2 (2025) 12–17

  Bu dunyoda birgina ayol bor bo’lgandayam dunyoda muhabbat bor, demak  hayot bor, deb kuylagan edi benazir ozarbayjon  shoiri… 

XURSHID DAVRON
AYOL VA MUHABBAT HAQIDA SHE’RLAR

* * *

Bu dunyoda orzu qilish soatlari bor,
Ayniqsa, tunda, yulduzlar ostida,
Yashilgina sayhonlikda, o’tlar ustida
Hayratni quchoqlab yotganda.

Bu dunyoda azoblanish soatlari bor,
Ayniqsa, tunda, yulduzlar ostida,
Yashilgina sayhonlikda, o’tlar ustida
Hasratni quchoqlab yotganda.

Bu dunyoda sevish, sevilish soatlari bor,
Ayniqsa, tunda, yulduzlar ostida,
Yashilgina sayhonlikda, o’tlar ustida
Xayolni quchoqlab yotganda,
Hayotni quchoqlab yotganda,
Ayolni quchoqlab yotganda.

UNUTAYIN DEGANDIM SENI

Unutayin degandim seni,
Unutolmay qiynaldim seni.

She’rlarimga ochdim sirlarim,
Ketolmadi dildan she’rlarim.

Men qushlarga aytdim ularni,
Qushlar sevib qoldi gullarni.

Men gullarga aytdim sirlarim,
Seni yodga soldi islari.

Uchayotgan bulutga aytdim,
Yomg’ir bo’lib yonimga qaytdi.

Ostonamga kelib chechaklar
Isming aytdi uzun kechalar.

Unutayin degandim seni,
Unutolmay qiynaldim seni…

BILASIZMI, BA’ZAN TUNLARI…
Nikolas Gilyenga tatabbu

Bilasizmi,ba’zan tunlari
Sog’inaman sizni judayam…
Istayman men shunda:
Tun kabi
Sizni mahkam bag’rimga bossam.

Shamol sochgan sochlaringizni
Olovida ketsaydim kuyib,
Kechalari bossam bag’rimga
Umr qisqa ekanin tuyib,

Dali,telba bo’lgim keladi
Ishqingizdan,hasratingizdan
Va sog’inchdan o’lgim keladi
Ko’zim uzmay suratingizdan.

Es-hushini yo’qotgan mastday
Yig’lay deyman sizni quchoqlab,
O’lgim,
O’lgim,
O’lgim keladi
O’z-o’zimni tig’lab-pichoqlab

Va qonimdan bir gul undirib
(Bahorningmas,bo’lsin kuzniki),
Shivirlagim keladi asta:
«Oling…
Oling…
Bu gul sizniki!..»

TABASSUMING YODIMDA HAMON…

Tabassuming yodimda hamon,
Yodimdadir xandon ko’zlaring.
Kulgularing eslayman, bu on
Unutilgan yolg’on so’zlaring.

Atirgulning bargiday qizil,
Alvon edi tabassuming ham —
Ey ko’zlari xandon urgan qiz,
Nahot sendan qoldi faqat g’am?!

Men bilaman, eng so’nggi palla
Jonsiz qolib,sirg’alsa qo’lim,
Sening…sening tabassuming-la
Ko’zlarimga boqadi o’lim.

XAYR DEMA,SEVGILIM

Bu dunyoning armonlari ko’p ekan,
Ketar bo’lsang, tomonlari ko’p ekan,
Chechagidan somonlari ko’p ekan,
Xayr dema,xayr dema,sevgilim.

Yarmi qora, yarmi oqdir dunyoning,
Yarmi sahro, yarmi bog’dir dunyoning,
Yarmi visol, yarmi dog’dir dunyoning,
Xayr dema,xayr dema,sevgilim.

Sen istasang gullar ro’yi jahonim,
Yana bo’yin taratadi rayhonim,
Chamanlarga aylanadi sayxonim,
Xayr dema,xayr dema,sevgilim.

Xayr desang, bu dunyoda netaman,
Sen bo’lmasang, bu ro’yoda netaman.
Seni izlab bo’zlab-bo’zlab o’taman,
Xayr dema,xayr dema,sevgilim.

DERAZANGNI CHERTGANIDA YOMG’IRU SHAMOL

Derazangni chertganida yomg’iru shamol,
Meni yodga olurmisan, ey yolg’iz ayol.
Uzun tunlar qiynaganda cheki yo’q xayol,
Meni yodga olurmisan, ey go’zal ayol?!

To’kilganda dardim kabi bargu xazonlar,
Ko’z oldingni to’sganida qora to’zonlar,
Sog’inchingni yashirolmay subhi azonlar,
Meni yodga olurmisan, ey go’zal ayol?!

Qizarganda shaftolining oq g’unchalari,
Bog’chalarda sarg’ayganda kuz chechaklari,
Kuz shomlari, yoz tunlari, qish kechalari,
Meni yodga olurmisan, ey yolg’iz ayol?!

Derazangni chertganida yomg’iru shamol,
Og’ushiga olganida cheki yo’q xayol,
Sochlaringdan sirg’alarkan qirmizi ro’mol,
Meni yodga olurmisan, ey go’zal ayol?!

Yodlaringga olurmisan sirli damlarni,
Yodlaringga olurmisan shirin g’amlarni,
Yoqib qo’yib tun qo’ynida yoki shamlarni
Meni yodga olurmisan, ey go’zal ayol?!

SEN KELASAN…

Sen kelasan…
Sel kelganda
Toshgan daryo bo’laman.
Beda ortgan aravaday
Xushbo’ydirman sen bilan.

Sen ketasan…
Ortingdan men
Boqarman cho’l yo’lida —
Aravadan tushib qolgan
Xushbo’y beda guliday..

MUHABBAT

1.AYOL

U ayolning qo’llari dag’al,
U ayolning ko’ylagi dag’al,
Uni har kun kaltaklar eri,
Har kun yuzda ko’karar dog’lar.

Kecha nogoh yo’lning chetida,
Ko’rib qoldim o’sha ayolni –
U hidlardi men sezmay o’tgan
Mittigina marvaridgulni.

2.QAYG’U

Lattani ho’llar ekan
Qotib qoladi,
Erga egib boshini
O’yga toladi.

Ajin bosgan yuzida
Aks etar qayg’u —
Kimni o’ylab, kimni eslab,
G’am chekadi u?

3.MUHABBAT

— Men sevaman,- shivirlar ayol,-
Kirlaringni yuvib beraman.
Dazmollayman ko’ylaklaringni
Seni quchgan qo’llarim bilan.

Faqat bir kun yoningda yotib,
Qulog’ingga shivirlasam bas:
«Yuragimning ostida kimdir
Xuddi sendek olmoqda nafas».

QIZ VA SHAMOL HAQIDA ERTAK

Dardlarimday uzun ko’chani
Oyoqlaring sasi o’padi.
Uxlab qolgan oydin ko’chani
Uyg’otadi sochlaring hidi.

Uzoqlardan senga izma-iz
Oshiq shamol ergashib kelar,
Yolvoradi u senga unsiz,
Yolvoradi tungi maysalar.

Ko’zlaringga oy boqar qonib,
Ko’zlaring oy nuriday toza.
Mana kelding —
Bo’g’ilib, yonib,
Seni yutar ko’hna darvoza.

Shamol esa ko’chada qolar,
Qilt etmaydi, qanotlari tinch.
Parcha-parcha bo’lib sinadi
U ko’tarib yugurgan sevinch.

Va labdagi bo’sa hididan
Mast bo’lgancha chayqalib behol,
Qayrag’ochga ko’ksini bosib,
To’lib-to’lib yig’laydi shamol.

ERTAKNING DAVOMI

Qiz sochida shamol hayqirar,
Guvlar shamol kabi qiz sochi.
Yo’l tugaru uyiga kirar
Qiz zangori eshikni ochib.

Ostonada qoladi shamol,
Chekinadi ufqqa kunduz.
Paxsa devorlarni quchoqlab
Yig’lar shamol ko’chada unsiz

Va shamolni daraxt shoxlari
Olar ekan tinch quchog’iga,
Sochiladi kuz yaproqlari
Qiz uxlagan uy ravog’iga.

Qari daraxt hech chidayolmay
Derazadan mo’ralar ma’yus.
Xazonlarin shamolga berib
Ostonada turar sarson kuz.

Quyuqlashib borarkan mayday
Uzun tunning qora bo’yog’i,
Qiz choyshabga o’rangan paytda
Tinib qolar kuzakning bog’i.

Bu sukunat farog’atidan
Qiz kiprigi yumilgach asta,
Qiz sochini sog’ingan shamol
Derazani ochar ohista

Va tillarang xazonlar sochib,
Boqmay oyning nur o’yiniga,
Qordek oppoq choyshabni ochib,
Kirar oydek qizning qo’yniga…

RO’MOL O’RAB KO’CHAGA CHIQDI…

Ro’mol o’rab ko’chaga chiqdi,
Ro’molini yechdi ko’chada
Va sochlari birdan shovillab
Oqib ketdi yelkalaridan.

Juda go’zal ayol edi u!
Qalandarday ergashdi hilol…

IKKI QO’SHIQ

I

Bu dunyoda ayri bizlar,
Men kuzdirman, sen – bahor.
O’rtamizda yotar muzlar,
O’rtamizda qorlar bor.

Bu dunyoda ayri bizlar,
Sen quvonchsan, men – alam.
O’rtamizda bulbul bo’zlar –
Goho shodmon, goh purg’am.

Bu dunyoda ayri bizlar,
Men – chinor, sen – majnuntol.
Yaprog’imiz tinmay uzar
Xat tashuvchi — sho’x shamol.

Bu dunyoda ayri bizlar,
Sen hilolsan, men – quyosh,
O’rtamizda tunlar suzar,
Tonglar otar – beqiyos.

Bu dunyoda ayri bizlar,
Garchi oshiq va shaydo —
Ammo ohang va she’r kabi
Sen menda, men senda jo.

II

Oy yuzing aks etmayin
Bo’shab qoldi ko’zim endi —
Ikki qadam, uch qadammas,
Oramiz xo’b uzun endi.

Jafo bo’ldi ikkimizga,
Marjon edik – uzildik biz,
Yuk qo’shildi yukimizga,
Karvon edik, buzildik biz.

So’zim ko’pu aytay desam,
Yo’qdir senga so’zim endi.
Ikki qadam, uch qadammas,
Oramiz xo’b uzun endi.

Shamollarga sirim ochdim,
Toshga do’ndi shamollar ham,
Xayollarga sirim ochdim,
Yoshga cho’mdi xayollar ham.

Sen yoqlarga begonaman,
Begonadir izim endi –
Ikki qadam, uch qadammas,
Oramiz xo’b uzun endi.

Bahor kelmas,xazon bo’lmas,
Yulduz so’nmas samolarda,
Vojib bo’lmas — umid yo’qdir
Biz bo’zlagan duolarda.

So’zim ko’pu aytay desam,
Yo’qdir senga so’zim endi.
“Men sevaman” degan so’zdek
Oramiz xo’b uzun endi.

UCHLIKLAR

1

Meni qiynash shuncha rohatmi?
Labingning chetida turadi mudom
Sovuq tig‘ing — nim tabassuming.

2
Sen shunchalar rostgo‘ysan,
Mana shu rostgo‘yliging
Aldab keladi meni…

3
Dardlarimni aytay deb
Seni izlab borgandim —
Derazang qop-qorong‘u.

BIR OLMA GULLADI…

Sag‘ir saharlarda qizargan quyosh
Yag‘ir yelkalarni yoritgan chog‘da,
Bir olma gulladi nofarmon,qiyg‘och,
Bir olma gulladi uyqusiz bog‘da.

Uning g‘unchalari qizday beg‘ubor,
Kabutar qoniday, tungi charog‘day —
Bir olma gulladi bevaday beor,
Bir olma gulladi qarigan bog‘da.

Ming yillik chinorlar yetmagan baxtdek,
G‘urub jon berganday, eng so‘nggi «oh»day ,
Bir olma gulladi shohona taxtdek,
Bir olma gulladi kimsasiz bog‘da.

Xazon bilan to‘lib men o‘tgan so‘qmoq,
Kuz bilan do‘stlashib qolgan chog‘imda ,
Bir olma gulladi sochimdek oppoq,
Muhabbat bulbuli qo‘ngan bog‘imda.

2013 yil 17-mart

BINAFSHA

Binafsha meni chaqirdi
Qor erigan bog‘cha chetidan
Kimnidir chaqirdi
Yuragimning ichidan
Kel dedi binafsha
Kul dedi binafsha
Ko‘kargan bog‘cha ichidan
Sen kelmasang
Sen kulmasang
Men so‘laman dedi binafsha
Kar ko‘rmisan
Gar ko‘rmasang
Men o‘laman dedi binafsha
Ay jonim binafsha
Yuragimning hovuchida
Hayajonim binafsha
So‘layotir bog‘cha chetida
Ko‘ru kar
Saqovu gung
Yolg‘izlikning ichida

2015

***

Suydigimning sochlari qora –
Dardim kabi.

Suydigimning kiprigi uzun –
Dardim kabi.

Suydigimning lablari shirin –
Dardim kabi.

Suydigimning ko‘zlari yashnar
Dardim kabi.

MUHABBAT

Hatto oydan
shivirlasang
eshitaman

Chechak bo‘lib
Qorda unsang
eshitaman

Chiroq bo‘lib
Tunda yonsang
eshitaman

Xotiramning
ichidasan
eshitaman

* * *

Tong bilan oqshomning qoq orasida,
Pahlavon Mahmudning maqbarasida
Go‘yo o‘qiganday ishqqa qasida
Bir-birin erkalar ikki kabutar.

Ichanqal’a aro qancha kezmayin,
Ularning tovushi taralar mayin —
Dunyoni sezmayin, dunni sezmayin,
Bir-birin erkalar ikki kabutar.

Ko‘ksimda uyg‘ondi keksaygan titroq,
Axir, sen mendan-da qanchalar yiroq,
Ko‘zlaring yodimga solgancha,biroq
Bir-birin erkalar ikki kabutar.

Bu ikki dunyoning surati edi,
Odamu Havoning siyrati edi.
Ikki dil ishqining qudrati edi –
Bir-birini suygan ikki kabutar.

Yo Layli-Majnunning ruhi edimi,
Yo Oshiq G‘aribning ohi edimi,
Yo ko‘kdan ishora – yohu edimi –
Bir-birini suygan ikki kabutar.

Uyg‘ondi yuragim unutgan xatar,
Ko‘rindi men senga bitmagan xatlar,
Mendan-da bexabar, sendan bexabar
Bir-birin erkalar ikki kabutar.

Ay, mening omonim, mening qurbonim,
Axir, sen eding-ku mening darmonim,
Ko‘rindi ko‘zimga misli armonim –
Bir-birin erkalab turgan kabutar.

Sochga oq tushganda armon befoyda,
Bugun sen boshqa-yu,men boshqa joyda,
Ammo, ishq boqiy deb oniy dunyoda
Bir-birin erkalar ikki kabutar.

Necha oylar o‘tdi,
Necha kun o‘tdi,
Sirlarimni olib necha tun o‘tdi,
Hamon ko‘z o‘ngimda bir juft ishq o‘ti –
Bir-birin erkalar ikki kabutar….

* * *

Sen haqingda she’rim
Bitilgan qog‘oz
Uchib ketdi olis bog‘larda
Sayrayotgan qushlarni izlab…

XURSHID DAVRON SHE’RIYATIDA AYOL TASVIRI
Dildora XAKIMOVA
IIV Farg‘ona akademik litseyi ona tili va adabiyot fani o‘qituvchisi

---

    Ushbu maqolada o‘zbek xalq shoiri Xurshid Davron she’riyati, badiiy mahorati va ijodkor yaratgan ayol obrazi haqida fikr yuritiladi.

---

O‘zbekiston xalq shoiri, taniqli yozuvchi, mohir dramaturg Xurshid Davron zamonaviy o‘zbek adabiy muhitini yana bir pog‘onaga ko‘targan ijodkorlardan hisoblanadi.
Ustoz ijodkor Erkin Vohidov ta’biri bilan aytganda: “Xurshidning shoirona nazarida ham behalovat kechinmalar ruhi va to‘lqini sezilib turadi. Uning satrlarida yoshlikka xos otash bor, nur bor”.

Xurshid Davronning shoir sifatida, har qanday yashirin mohiyatga ega tasvir, voqelik yoki obrazni ham sodda poetik talqin etadi. Jumladan, goh sadoqatli va mehribon ona (“Onam qarib qolgan…”, “Shoirning onasi”, “XX asr onasi); gohida sevimli va go‘zal malak (“Daraxtzor qoshiga kelar bir ayol”, “Meni quvontirar bu kun bu yomg‘ir”, “Gul haqida qo‘shiq”, “Tabassuming…”, “Daryo yo‘qdir sochingdan boshqa” va boshq.); gohida baxtli rafiqa ( “Muhabbat”), ba‘zan esa umri zavol bo‘lgan baxtsiz mushtipar (“Ayol”, “Ishonch”, “Bu qishloqlar”, “Kampir haqida she’r”) obrazlarida gavdalanadigan Ayol hilqatining nozik hislatlari sirli jilvalarda talqin qilinishida ham ko‘rish mumkin. Masalan:

Tunda silkitarkan daraxtni shamol,
Daraxtlar titrarkan mahzun, bukchayib.
Daraxtzor qoshiga kelar bir ayol,
Nozik oyoqlarin shabnamga chayib.

U gullar sochadi hovuch-hovuchlab
Hayratga to‘ladi armonli bog‘lar.
U kuylay boshlasa gullarni tishlab,
Uyg‘ona boshlaydi qurigan shoxlar.

Ushbu satrlarda Ayol vujudida jo‘sh urgan navqiron nazokat “armonli bog‘lar”ni hayratga soladi. U qo‘shiq kuylaganda esa “qurigan shoxlar” ham hayotga qaytib uyg‘ona boshlaydi. Ayoldagi bunday jonbaxsh qudratni ifodalash uchun shoir misralarda zimdan “bukchayib” qolgan daraxtlarni Ayolning “nozik oyoqlar”iga, “gullar”ni esa “qurigan shoxlar”ga kontrast qilib qo‘yadi. Bu o‘z navbatida o‘quvchi bir qarashda ilg‘amaydigan, lekin uning shuurida betakror ifoda kasb etadigan badiiy vosita bo‘lib xizmat qilgan.

U ayolning qo‘llari dag‘al,
U ayolning ko‘ylagi dag‘al.
Uni har kun kaltaklar eri,
Har kun yuzda ko‘karar dog‘lar.

Qiziq! Birinchi keltirilgan she’rda shoir har bir harakatidagi nazokatni ifodalab, nega endi keyingi she’rda biz nozik hilqat deya tushungan Ayolning har bir tasviriga “dag‘al” ifoda bermoqda? Qo‘llari ham, ko‘ylagi ham “dag‘al” bo‘lgan, yuzlarida kaltak izlaridan dog‘lar qolgan Ayolning nazokati qayerda qoldi? Buni muallif bevosita keyingi misralarda bir voqelik orqali juda hayotiy izohlaydi:

Kecha nogoh yo‘lning chetida
Ko‘rib qoldim o‘sha ayolni.
U hidlardi men sezmay o‘tgan
Mittigina marvarid gulni.

Ayolning tashqi omillar natijasida zohirida ya’ni tashqi qiyofasi “dag‘al”likka yuz tutgan bo‘lsada, qalbida hech kimsa sezmagan go‘zallikni ham his qila oladigan nozik did yashiringan. Bu didni his qilish uchun shoir aynan “marvarid gul” detalidan foydalanyapti, chunki ushbu gul juda ham kichik bo‘lib, uni har kim ham bir qarashda ilg‘ayvermaydi, huddi ayol qalbidagi yashirin nazokatni ilg‘amaganlari kabi.

“XX asr onasi” she’rida bo‘lajak onaning ko‘nglida kechgan tuyg‘ular qalamga olingan. She’rda ona baxtdan emas, yuragi g‘amga to‘lganidan shivirlaydi:

…Go‘yo so‘ramoq bo‘ldi:
— Ona, ayt, tinchmi olam?!
Yuragim g‘amga to‘ldi,
Shivirladim: — Jim, bolam!

Davrdagi ijtimoiy-siyosiy ahvol, uning odamlar ongida uyg‘otgan qo‘rquv, g‘am-alam, nafrati hatto hali ona qornida bo‘lgan bolaning ham oromini buzgani, uni o‘zi hali ko‘rmagan “olam”ga nisbatan havotir bilan qiziqishi, onaning esa g‘amga to‘lib norasidani ham “jimlik”ka chorlashi o‘tgan asrimizning eng og‘riqli va qorong‘u nuqtalaridan biri edi. Yana shunday chizgilar shoirning “Bu qishloqlar” she’rida tasvirlangan Ayollar orqali ham yaqqol namoyon bo‘ladi. She’rda atrofini paxta dalasi “o‘rab”, “qurshab” olgan, “og‘u bilan sarmast shamollar” uchib yuradigan qishloqlar tasvirlanar ekan shu qishloq aholisining ayanchli taqdiri va zavol bo‘lgan hayoti ko‘z oldimizda gavdalanadi:

…Elligida chol bo‘lgan erlar,
Qirq yoshida so‘lgan ayollar;

…Paxtazorga chiqib ketadi
Qodiriyni bilmagan qizlar;

…Tug‘ilmagan o‘gliga atab
Bunda ko‘ylak tikar onalar,
Ammo bola tug‘ilar…Uni
Qabristonga eltar otalar.

…Yovga taslim bo‘lgan ayollar
O‘zin yoqar oqshom pallasi.

Erkaklar va ayollar tengligi, ayollarning baxtli hayoti haqida o‘sha davrdagi tuzum bergan lekin og‘izdan nariga o‘tmaydigan o‘tli va shonli va’dalar qay darajada amalga oshirilganini, bu qanday samara berganligini yuqoridagi qishloqlarda yuz bergan fojeali taqdirlar vositasida shoirning o‘tkir qalami tasvir obyektiga olgan. Yana o‘sha tuzumdagi chirkinliklar qoralangan “Ishonch” she’rida “yuzidan qon qochgan, kasalmand, hasta kampirdek bukchaygan” qizlar, “Tug‘olmay jon berar” kelinlar, “Paxta deb umrining o‘tganin bilmay”, “Umrida bir bora shodlanib kulmay Gulning nimaligin tamom unutgan”, “Alvon shiorlardan topolmay najot” o‘zini yondirib “tirik bayroq” bo‘lgan “O‘zbek ayollarin kim aylar ozod kim berar ularga baxt, muhabbatni?” kabi ayanchli savollar shoirnigina emas, bu satrlarni o‘qigan har bir o‘quvchini ko‘ksini zirqiratadi. She’rning keyingi misralarida shoir ayollarga ishonchni, umidni, orzuni qaytarib berish kerak, qafaslarini sindiring uchsinlar, soqov dillariga til ato qiling, iymonni qaytaring, buning uchun dillarida ishonchni barqaror etingki ozodlikka chiqsinlar, qaddini tiklasinlar, deb da’vat qiladi.

Xurshid Davron she‘rlarida sevikli Ayolining sochlarini shamol “o‘ynaydi”, “sochadi”, u sochlar misoli daryodek, undan o‘zga daryoni tan olmaydi, uning ifori uxlab yotgan qorong‘u kechani uyg‘otadi (darvoqe, yana “uyg‘otish”, bu safar Ayol sochlari vositasida); Ko‘zlari esa “yulduz”, “oy nuridek toza”, bir she’rda “mungli ko‘zlar”i cho‘gdek yonib tursa, boshqasida “ko‘zlari handon urgan qiz” ning tasviri beriladi.

Shoir she’rlarida Ayol tasvirining ifoda xususiyatidagi o‘zgachalik shunda ham ko‘rinadiki, detal sifatida Ayolning sirg‘alarini she’riga olib kirar ekan, ba’zan ularga mehr bilan qarab quvonsa, ba’zida esa ulardan mahbubasini qizg‘onadi:

…Meni quvontirar yomg‘irlar ilgan
Qulog‘ingda porlab turgan sirg‘alar.

yoki

…Qizg‘onaman sizni qanchalar
Chiroyingiz ochar sirg‘alar

Xulosa qilib aytganda, Xurshid Davron bashar shoirlari qalamining erka mavzusi bo‘lgan ayol obrazini o‘z she’riyatiga yuksak mehr bilan olib kirgan. Bunda cheksiz lirik tuyg‘ulari badiiy ifodasidagi nafosat tarannumi o‘zgacha talqin topadi. Bu talqinlarning zohirida goh malak, gohida mushtipar, ba’zan beva, gohida yolg‘iz bo‘lib ko‘z oldimizda gavdalansa-da, ayol hilqatining botinida bo‘lgani kabi cheksiz nazokat, sadoqat, muhabbatning badiiy sayqallangan ko‘rinishi yashiringan.

Foydalanilgan adabiyotlar

Xurshid Davron. Bahordan bir kun oldin. – Toshkent: Sharq, 1997.
Исҳоқов Ё. Сўз санъати сўзлиги. – Тошкент: Зарқалам, 2006.
Йўлдош Қ. Йўлдош М. Бадиий асар таҳлили. – Тошкент: Камалак, 2016.
Қуронов Д., Мамажонов З., Шералиева М. Адабиётшунослик луғати. – Тошкент: Академнашр, 2010.

Manba: Лучшие интеллектуальные исследования, № 2 (2025) 12–17