10 АПРЕЛ — БУЮК АДИБ АБДУЛЛА ҚОДИРИЙ ТАВАЛЛУДИНИНГ 130 ЙИЛЛИГИ

Бир неча шахсларнинг орзусича маънавий ўлим билан ўлдирилдим. Энди, жисмоний ўлим менга қўрқинч эмасдир. (Абдулла Қодирийнинг судда сўзлаган нутқидан)

Хуршид Даврон
АБДУЛЛА ҚОДИРИЙГА  БАҒИШЛОВЛАР

ҚОДИРИЙНИНГ СЎНГГИ СУРАТИ

Бунча алам,
Бунча муҳаббат…
Қорачиқда ёнар ҳасрати.
Сен нимани тилайсан мендан,
Қодирийнинг сўнгги сурати?

Ёки сўйлаб бермоқчимисан
Кумушбиби, Отабек дардин,
Ё ўз дардинг сўйламоқчисан,
Қодирийнинг сўнгги сурати?

Тунлар жимжит,
Тунлар кўп узун –
Тугамайди диллар суҳбати.
Шеър ўқисам тинглайсан маҳзун,
Қодирийнинг сўнгги сурати?

Йўлларимда учраса хато,
Дил ўртаса элим ҳасрати,
Келиб сендан тилайман паноҳ,
Қодирийнинг сўнгги сурати?

1970

ҚОДИРИЙНИ ОЛИБ КЕТГАНЛАРИ ҲАҚИДА ШЕЪР

Кимсасиз, тинч боғ четидаги
Ўриндиққа ўтирган бу чол,
Кўксидаги – сир ичидаги
Сирларини очди мисли фол:

“…Қишми, ёзми, ёки кузимиди –
Эсимда йўқ, фақат ёдимда:
Икки девдек йигит турарди
Қодирийнинг икки ёнида.

Унинг сўзи битик қоғозлар
Учиб юрар эди осмонда,
Таратарди ажиб овозлар,
Уйғотарди қўрқувни қонда.

Ортда қолиб борарди Тошканд,
Маҳбус унга маъюс боқарди –
Самарқандни ташлаб кетётган
Бобур каби ранги оқариб.

Панжаранинг орқасидан у
Кўрарди: куз, ёз,қиш ва баҳор…
Дарахтларда бўртарди туйғу,
Хазон учар, ёғиларди қор.

Унинг кўзи осмонга қараб
Кимнидир жим сиқтаб чақирди,
Самарқандни ташлаб кетаётган
Бобур кўзи каби боқарди.

“Нон” деб ёзув битилган мошин
Туйнугидан унинг кўзлари
Бу дунёда ҳурлик ва Ватан
Буюк бахтдир, дея сўзларди.

“Ўтган кунлар” варақларини
Шундан кейин ўқиди олов,
Шундан буён олов телбадир,
Ялов бўлай, дер энди, ялов!”

Чол шундай деб бошини эгди.
Деди: “Қандай одамлар ўтган!”
Сўнг у маъюс кўзини тикди
Яшнаб турган бир тутам ўтга.

Яшил эди, ёш эди бу ўт,
Ўйнашарди баргларида нур.
Балки бу ўт “Ўтган кунлар”нинг
Ёниб кетган варағи эрур.

Мен жим эдим: оғрирди кўксим,
Теграмда-чи: ёз, куз, қиш, баҳор…
Дарахтларда бўртарди куртак,
Хазон учар, бўраларди қор.

Кўкка боқсам: осмон йўқ эди,
Ер йўқ эди ўрнимдан турсам.
Бир ўқ мени таъқиб қиларди
Ўша куни қаёққа борсам.

Кўкрагимни тутмоқчи бўлиб
Йўлин тўссам, тўхтар эди у.
Шивирлардим қайғуга тўлиб:
“Бу дунёга қайтмас энди у!”

Шивирлардим дилимда алам,
Боқиб ўша… ўша Тошкандга
Ва осмондан кимдир ушбу дам
Маҳзун боқиб турарди менга…

1987

ҚОДИРИЙНИ ЎҚИБ

Йиллар ўтиб борса-да, ҳамон
Қўмсаб-қўмсаб ўқиймиз сизни.
Сиз бамисли зангори осмон,
Биз қўмсаймиз осмонимизни.

Чақир тошли тунги йўллардан
Отда елиб ўтамиз бирга,
Айлантириб Кумушнинг оддий
Сўзларини бокира шеърга.

Яна ортга қайтамиз кейин,
Келажакка боқамиз мафтун.
Нимадандир ичикиб, қийин
Ўйлар ичра қоламиз беун.

Кейин яна уй деразасин
Очган каби соф ҳаволарга,
Бўғриққан, дим уй деразасин
Очган каби шўх наволарга —

Туйиб дилда масъум унларни,
Титраб-титраб дил ларзасидан,
Биз очамиз «Ўтган кунлар»ни
Юрагимиз деразасидай.

1983

10 APREL — BUYUK ADIB ABDULLA QODIRIY TAVALLUDINING 130 YILLIGI

Bir necha shaxslarning orzusicha maʼnaviy oʻlim bilan oʻldirildim. Endi, jismoniy oʻlim menga qoʻrqinch emasdir. (Abdulla Qodiriyning sudda soʻzlagan nutqidan)

Xurshid Davron
ABDULLA  QODIRIYGA BAG’ISHLOVLAR

QODIRIYNING SO’NGGI SURATI

Buncha alam,
Buncha muhabbat…
Qorachiqda yonar hasrati.
Sen nimani tilaysan mendan,
Qodiriyning soʻnggi surati?

Yoki soʻylab bermoqchimisan
Kumushbibi, Otabek dardin,
Yo oʻz darding soʻylamoqchisan,
Qodiriyning soʻnggi surati?

Tunlar jimjit,
Tunlar koʻp uzun –
Tugamaydi dillar suhbati.
Sheʼr oʻqisam tinglaysan mahzun,
Qodiriyning soʻnggi surati?

Yoʻllarimda uchrasa xato,
Dil oʻrtasa elim hasrati,
Kelib sendan tilayman panoh,
Qodiriyning soʻnggi surati?

1970

QODIRIYNI OLIB KЕTGANLARI HAQIDA SHEʼR

Kimsasiz, tinch bogʻ chetidagi
Oʻrindiqqa oʻtirgan bu chol,
Koʻksidagi – sir ichidagi
Sirlarini ochdi misli fol:

“…Qishmi, yozmi, yoki kuzimidi –
Esimda yoʻq, faqat yodimda:
Ikki devdek yigit turardi
Qodiriyning ikki yonida.

Uning soʻzi bitik qogʻozlar
Uchib yurar edi osmonda,
Taratardi ajib ovozlar,
Uygʻotardi qoʻrquvni qonda.

Ortda qolib borardi Toshkand,
Mahbus unga maʼyus boqardi –
Samarqandni tashlab ketyotgan
Bobur kabi rangi oqarib.

Panjaraning orqasidan u
Koʻrardi: kuz, yoz,qish va bahor…
Daraxtlarda boʻrtardi tuygʻu,
Xazon uchar, yogʻilardi qor.

Uning koʻzi osmonga qarab
Kimnidir jim siqtab chaqirdi,
Samarqandni tashlab ketayotgan
Bobur koʻzi kabi boqardi.

“Non” deb yozuv bitilgan moshin
Tuynugidan uning koʻzlari
Bu dunyoda hurlik va Vatan
Buyuk baxtdir, deya soʻzlardi.

“Oʻtgan kunlar” varaqlarini
Shundan keyin oʻqidi olov,
Shundan buyon olov telbadir,
Yalov boʻlay, der endi, yalov!”

Chol shunday deb boshini egdi.
Dedi: “Qanday odamlar oʻtgan!”
Soʻng u maʼyus koʻzini tikdi
Yashnab turgan bir tutam oʻtga.

Yashil edi, yosh edi bu oʻt,
Oʻynashardi barglarida nur.
Balki bu oʻt “Oʻtgan kunlar”ning
Yonib ketgan varagʻi erur.

Men jim edim: ogʻrirdi koʻksim,
Tegramda-chi: yoz, kuz, qish, bahor…
Daraxtlarda boʻrtardi kurtak,
Xazon uchar, boʻralardi qor.

Koʻkka boqsam: osmon yoʻq edi,
Yer yoʻq edi oʻrnimdan tursam.
Bir oʻq meni taʼqib qilardi
Oʻsha kuni qayoqqa borsam.

Koʻkragimni tutmoqchi boʻlib
Yoʻlin toʻssam, toʻxtar edi u.
Shivirlardim qaygʻuga toʻlib:
“Bu dunyoga qaytmas endi u!”

Shivirlardim dilimda alam,
Boqib oʻsha… oʻsha Toshkandga
Va osmondan kimdir ushbu dam
Mahzun boqib turardi menga…

1987

QODIRIYNI OʻQIB

Yillar oʻtib borsa-da, hamon
Qoʻmsab-qoʻmsab oʻqiymiz sizni.
Siz bamisli zangori osmon,
Biz qoʻmsaymiz osmonimizni.

Chaqir toshli tungi yoʻllardan
Otda yelib oʻtamiz birga,
Aylantirib Kumushning oddiy
Soʻzlarini bokira sheʼrga.

Yana ortga qaytamiz keyin,
Kelajakka boqamiz maftun.
Nimadandir ichikib, qiyin
Oʻylar ichra qolamiz beun.

Keyin yana uy derazasin
Ochgan kabi sof havolarga,
Boʻgʻriqqan, dim uy derazasin
Ochgan kabi shoʻx navolarga —

Tuyib dilda masʼum unlarni,
Titrab-titrab dil larzasidan,
Biz ochamiz “Oʻtgan kunlar”ni
Yuragimiz derazasiday.

1983

© Xurshid Davron