Болалигидан оғир юрак касаллигига чалинган шоира умрининг асосий қисмини шифохоналарда ўтказди. Доимий хасталик азоби шоира шеърларида жуда теран акс этади.

ҲАЛИНА ПОСВЯТОВСКА
ШЕЪРЛАР

Ҳалина Посвятовска (полякчада: Halina Poświatowska) (9. ў5.1935, Ченстохова, Польша — 11.11.1967, Варшава, Польша) — таниқли поляк шоираси. Болалигидан оғир юрак касаллигига чалинган шоира умрининг асосий қисмини шифохоналарда ўтказди. 1958 йили АҚШда юрак муолажасини ўтказгач, она юртига қайтиб, Краковдаги Ягеллон университетининг фалсафа факультетида таҳсил олди. Доимий хасталик азоби шоира шеърларида жуда теран акс этади.

***

Агар мендан кетмоқчи бўлсанг,
жилмайиб қўйишни унутма.
Майли, бош кийимингни, қўлқопингни,
муҳим манзиллар қайд этилган ён дафтарингни ё
қайтишга арзигулик нимани бўлса ҳам,
унутиб қолдир.
Сен қайтар экансан,
мени кўз ёшлар ичра топасан
ва ўшанда кетмассан, балки.
Агар қолмоқчи бўлсанг,
менга жилмайиб қўйишни унутма.
Майли, туғилган кунимни унут,
мендан илк бор бўса олган кунни ҳам,
нима сабаб илк марта аразлашганимизни…
Бироқ кетмоқчи бўлсанг,
мажбурликдан қилма буни.
Севинч ила қолгин,
севинтир.

***

Мени яшилликка бурканг,
япроқлар.
Мен- совуқда титраган,
яланғоч дарахт.
Сув, мени
туб-тубимга қадар қондир.
Мен қуёш тиғида
қақраган қумман.
Довул мени совурар;
илиқлик бер, қуёш.
Дарахт соясида қолган чашмадай,
сўз асири- мен.

***

Қачон унга ташналигим ортса,
қичқираман.
Ўз умрим мендан қочгани сари
суқилавераман унинг пинжига.
Бир оз шошма, дейман;
қўлларидан тутиб,
қулоғига лабларимни босиб,
шивирлайман…
Умринг сени ташлаб кетаётган
севгилинг эрса, қандай?
Осиламан унинг бўйнига
ва қичқираман
кетсанг, ўлиб қоламан дея.

Баҳона

Сен кета туриб
кўчада қушлар оч қолди,
дединг.
Кўчада қиш ва
қушлар совқотган,
сенсиз улар нобуд бўлар экан-
шундай дединг сен…

Аммо
барча қушларда қанот бўлишини,
наҳот, сен билмасдинг?
Қанот уларни
емишлари мўл-кўл,
иссиқ ерларга элтар;
қаерга бўлсада,
фарқи йўқ…

Изғирин, қор нима уларга,
қушларга?..

***

Бир мангу ёлғизлик сайёраси бор
ва сенинг лабларингдаги қум зарраси.
Сенинг севгинг
ёлғизлик денгизин тўлқинлари узра
йўлини йўқотган бир қуш кабидир.
Осмон жимликка тўла,
унда сенинг сўзларинг каби
қанот қоқиб
якка бир фаришта учиб юрибди.

***

Менинг она тилимда
гулларни «гуллар» деб аташади
хаво ҳақида эса «хаво» дейман.
Кўприкларни босиб ўтар эканман,
пошнам билан сасланаман:
тук, тук, тук…
«Тош» сўзини шундай талаффуз қиламанки,
духоба деб ўйлашар уни.
Мушук мўйнасига босгандай,
юзимни босаман елкаларингга…
Севаман
ўзимнинг жайдари тилимни
ва «севаман» дейман бу тилда.

***

Мен билан бўлишгин
ёлғизликнинг қотган нонини.
Кўринмас деворлар бўшлиғини
ўзинг билан тўлдир.
Ёруғлик бергин бир оз
асли йўқ ойналарга.
Эшик бўл…
Ҳаммасидан кўра,
ташқарига ланг очилган
эшик бўл мен учун.

***

Бизнинг севгимиз- маҳкум;
ўлим жазосига ҳукм қилинган.
У қатл этилар
орадан қисқагина икки ой ўтиб.

Дунёда масофа, вақт деган нарсалар бор
ва сен олислаяпсан.

Имконсизлик, ожизлик бор бу дунёда:
сени тутиб туролмас
менинг бешафқат бўсаларим ҳам.

***

Мен ўлсам, озгина жони чиқармикан
бу дунёнинг ҳам?

Боқаман:
одимлаб борар у
тулки мўйнасига бурканиб.

Мен ўша мўйнанинг бир толаси эканим
ҳеч ўйлаб кўрмабман.

Ҳар доим шу ерда эдим мен,
у эса…

Йўқ, барибир,
бу ҳақида ўй суриш ёқимли:
бир озгина жон берар бу дунё ҳам
мен ўлсам.

Рафиқ Сайдулло таржималари

  Bolaligidan og‘ir yurak kasalligiga chalingan shoira umrining asosiy qismini shifoxonalarda o‘tkazdi. Doimiy xastalik azobi shoira she’rlarida juda teran aks etadi.

HALINA POSVYATOVSKA
SHE’RLAR

Halina Posvyatovska (polyakchada: Halina Poświatowska) (9. o‘5.1935, Chenstoxova, Polsha — 11.11.1967, Varshava, Polsha) — taniqli polyak shoirasi. Bolaligidan og‘ir yurak kasalligiga chalingan shoira umrining asosiy qismini shifoxonalarda o‘tkazdi. 1958 yili AQSHda yurak muolajasini o‘tkazgach, ona yurtiga qaytib, Krakovdagi Yagellon universitetining falsafa fakultetida tahsil oldi. Doimiy xastalik azobi shoira she’rlarida juda teran aks etadi.

***

Agar mendan ketmoqchi bo‘lsang,
jilmayib qo‘yishni unutma.
Mayli, bosh kiyimingni, qo‘lqopingni,
muhim manzillar qayd etilgan yon daftaringni yo
qaytishga arzigulik nimani bo‘lsa ham,
unutib qoldir.
Sen qaytar ekansan,
meni ko‘z yoshlar ichra topasan
va o‘shanda ketmassan, balki.
Agar qolmoqchi bo‘lsang,
menga jilmayib qo‘yishni unutma.
Mayli, tug‘ilgan kunimni unut,
mendan ilk bor bo‘sa olgan kunni ham,
nima sabab ilk marta arazlashganimizni…
Biroq ketmoqchi bo‘lsang,
majburlikdan qilma buni.
Sevinch ila qolgin,
sevintir.

***

Meni yashillikka burkang,
yaproqlar.
Men- sovuqda titragan,
yalang‘och daraxt.
Suv, meni
tub-tubimga qadar qondir.
Men quyosh tig‘ida
qaqragan qumman.
Dovul meni sovurar;
iliqlik ber, quyosh.
Daraxt soyasida qolgan chashmaday,
so‘z asiri- men.

***

Qachon unga tashnaligim ortsa,
qichqiraman.
O‘z umrim mendan qochgani sari
suqilaveraman uning pinjiga.
Bir oz shoshma, deyman;
qo‘llaridan tutib,
qulog‘iga lablarimni bosib,
shivirlayman…
Umring seni tashlab ketayotgan
sevgiling ersa, qanday?
Osilaman uning bo‘yniga
va qichqiraman
ketsang, o‘lib qolaman deya.

Bahona

Sen keta turib
ko‘chada qushlar och qoldi,
deding.
Ko‘chada qish va
qushlar sovqotgan,
sensiz ular nobud bo‘lar ekan-
shunday deding sen…

Ammo
barcha qushlarda qanot bo‘lishini,
nahot, sen bilmasding?
Qanot ularni
yemishlari mo‘l-ko‘l,
issiq yerlarga eltar;
qayerga bo‘lsada,
farqi yo‘q…

Izg‘irin, qor nima ularga,
qushlarga?..

***

Bir mangu yolg‘izlik sayyorasi bor
va sening lablaringdagi qum zarrasi.
Sening sevging
yolg‘izlik dengizin to‘lqinlari uzra
yo‘lini yo‘qotgan bir qush kabidir.
Osmon jimlikka to‘la,
unda sening so‘zlaring kabi
qanot qoqib
yakka bir farishta uchib yuribdi.

***

Mening ona tilimda
gullarni “gullar” deb atashadi
xavo haqida esa “xavo” deyman.
Ko‘priklarni bosib o‘tar ekanman,
poshnam bilan saslanaman:
tuk, tuk, tuk…
“Tosh” so‘zini shunday talaffuz qilamanki,
duxoba deb o‘ylashar uni.
Mushuk mo‘ynasiga bosganday,
yuzimni bosaman yelkalaringga…
Sevaman
o‘zimning jaydari tilimni
va “sevaman” deyman bu tilda.

***

Men bilan bo‘lishgin
yolg‘izlikning qotgan nonini.
Ko‘rinmas devorlar bo‘shlig‘ini
o‘zing bilan to‘ldir.
Yorug‘lik bergin bir oz
asli yo‘q oynalarga.
Eshik bo‘l…
Hammasidan ko‘ra,
tashqariga lang ochilgan
eshik bo‘l men uchun.

***

Bizning sevgimiz- mahkum;
o‘lim jazosiga hukm qilingan.
U qatl etilar
oradan qisqagina ikki oy o‘tib.

Dunyoda masofa, vaqt degan narsalar bor
va sen olislayapsan.

Imkonsizlik, ojizlik bor bu dunyoda:
seni tutib turolmas
mening beshafqat bo‘salarim ham.

***

Men o‘lsam, ozgina joni chiqarmikan
bu dunyoning ham?

Boqaman:
odimlab borar u
tulki mo‘ynasiga burkanib.

Men o‘sha mo‘ynaning bir tolasi ekanim
hech o‘ylab ko‘rmabman.

Har doim shu yerda edim men,
u esa…

Yo‘q, baribir,
bu haqida o‘y surish yoqimli:
bir ozgina jon berar bu dunyo ham
men o‘lsam.

Rafiq Saydullo tarjimalari