13 август — Ўзбекистон халқ шоири Усмон Азимни 70 ёши билан чин юракдан қутлаймиз!
Усмон Азим ўзбек шеъриятининг уфқини кенгайтирган ижодкорлардан бири. У нафақат шоир, шунингдек, моҳир таржимон, драматург ва киносценарист ҳамдир.
Усмон АЗИМ
ЮРАГИМДА СУКУТИМДАН СЎЗЛАР МЎЛ…
Усмон Азим (1950.13.8, Бойсун тумани) — Ўзбекистон халқ шоири (2000), драматург . Тошкент университетининг журналистика факультетини тугатган (1972). Республика радиосида муҳаррир, катта муҳаррир ва бош муҳаррир ўринбосари (1976—89), Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси Тошкент вилоят бўлимида масъул котиб (1989— 90). Ўзбекистон Республикаси Президента девонида сектор мудири, етакчи консултант, Президентнинг Давлат маслаҳатчиси (1991 —94). 2003 йилдан Ўзбек миллий академик драма театрида адабий эмакдош.
Илк китоби — „Инсонни тушуниш“ (1979). Шундан сўʻнг шоирнинг „Ҳолат“ (1979), „Оқибат“ (1980), „Кўзгу“ (1983), „Сурат парчалари“ (1985), „Дарс“ (1985), „Иккинчи апрель“ (1987), „Бахшиёна“ (1989), „Фаройиб аждарҳо“ (1990), „Уйғониш азоби“ (1991), „Ғуccа“ (1994), „Узун тун“ (1994), „Бор эканда, йўқ экан“ (1995), „Сайланма“ (1995), „Куз“ (2001) каби шеърий ва „Жоду“ (2003) насрий тўпламлари нашр этилган.
Усмон Азим ўзбек шеъриятининг уфқини кенгайтириб, насрий шеърлардан бармоқ вазнигача бўлган турли вазнларда ижод қилади. Дастлабки шеърларида инсоннинг давр ва жамият ҳаётидаги ўрнини тушунишга, даврнинг оғриқли масалаларига эътибор қаратди ва шу жараёнда минбар шеърияти унсурларидан фойдаланди. Кейинчалик, шоир ижодида воқеликни фалсафий-истиоравий образлар орқали идрок ва тасвир этиш махррати кучайиб борди. 80-йиллар ижодида кўзга ташланган бахшиёна руҳ шеъриятда янги бир йўналиш яратилишига туртки бўлди.
Поль Элюар, В. Ватциетис, Ҳ. Доғларжа, А. Вознесенский, Ю. Марцинкявичюс ва бошқа шоирларнинг асарларини ўзбек тилига таржима қилган. Шеърлари инглиз, француз, немис, поляк, македон, турк, рус, грузин, эстон, литва, тожик, қозоқ ва қирғиз тилларида нашр этилган.
Усмон Азим „Бахтли бўлайлик“, „Ҳужжатли филм учун сюжет“, „Баҳодир ва Малика“ сингари радиопесалар ёзган. У ана шу тажрибадан фойдаланиб, 90-йилларда драматургия билан жиддий шуғулланди ва „Бир кадам йўл“, „Кундузсиз кечалар“, „Бозор“ (1997), „Алпомишнинг қайтиши“ (1998), „Жазава“ (2000), „Вахт қуши“ (2002), „Ўтган замон ҳангомалари“ (2003) пьесаларини езди. Бу пьесаларнинг аксари Ўʻзбек миллий академик драма театрида саҳналаштирилган.
Усмон Азим „Алишер Навоий“ киноқиссаси (1990), „Алпомиш“ кинодостони (1997), „Севги“ (1998, шу номли ҳикоя асосида) ва 2 серияли „Алпомиш“ (2000) фильмларининг сценарийсига муаллифлик қилган.
Усмон Азим. халклар дўстлиги ва ватанпарварлик ғоялари билан йўғрилган шеърлари учун Грузиянинг Маяковский номидаги Давлат мукофотига сазовор бўлган.
* * *
Кўнглимнинг қачондир ўтган боғида
Юзма-юз туради иккита соя,
Туманлар тўзғийди сўлу соғида.
Бу икки кўлканинг беун “оҳ”ида
Шом чоғи айрилиқ топмоқда воя.
Юзма-юз туради эгиб бошларин,
Дардда адо бўлган бори сўзлари,
Туманга… Туманга чўккан кўзлари.
Кўнглимнинг қачондир ўтган боғига
Қарасам, тўкилар кўзим ёшлари.
Хотирдан кетмасми у шом чоғлари,
Эй сен, тақдирини олисда ёққан,
Эй сен, юрагимда оташли оққан?
То ҳануз шовуллар кўнглим боғлари,
Ёшларимни арта боққаним-боққан.
Ёз. Тунги довул
Фалакдами шовуллар дарё?
Гулдиракми бонг урган? Добил?
Боғ-роғ ила чайқалди дунё,
Қайдан етди бу телба довул?
Ўқ едими, бели синдими,
Қарсиллади қайдадир дарахт.
Уясига қазо индими,
Бир шўрлик қуш қичқирди карахт.
Эзғиланиб қолди юлдузлар,
Деворга бош урди тун ваҳми.
Боғни маҳкам тутди илдизлар,
Ерга сингди қўрқинчнинг шарҳи.
Воҳ, мевалар! Тап-тап тўкилди.
Шўрлик олма. Бечора ўрик.
Уввос тортиб шиддат ўкинди,
Лайли толлар сочларин ўриб.
Чироқ ўчди. Йиқилди зулмат,
Боғ тўрида тўзғиган уйга.
Мен турибман зулматга қараб,
Руҳим тартиб бермоқда куйга.
Сафламоқда сўзларни оҳанг,
Кўнглимда куч ортар – беҳадик.
Нима қолди бу тўполондан,
Қоғоздаги мутаносиблик?
* * *
1
“Бир ёқларга кетмаймизми?” – деди аёл.
“Қаёққа?”
“Би-и-ир ёқларга…”
“Бир ёқлар қайси тарафда? – деди эркак.
– Номи борми бир ёқларнинг?
У ёқларга қандай борса бўлади?”
“Билмайман, – деди аёл.
– Фақат бир ёқларга кетгим келгани-келган
Сиз билмайсизми ўша ёқларни?”
“Бир ёқларни мен қайдан билай?
Сен ўзинг биласанми бир ёқларни?”
Хўрсинди аёл.
Жавоб бермади.
Фақат
узоқларга тикилди ғамгин.
Сўнг кетди.
Қайтиб келгани йўқ.
Эҳтимол,
бир ёқларга кетиб қолгандир.
2
Эркакнинг эса
энди
тунлари бедор,
“уҳ” тортгани-тортган;
боғларда
ёлғизгина кезгани-кезган;
кўнгли билан
суҳбат қургани-қурган;
ҳўнграб йиғлагиси келгани-келган…
Хуллас,
би-и-ир ёқларга
кетгиси келгани-келгандир
эркакнинг.
Бир ёқлар эса
соғинчга айланган:
худди ўша аёлдай
соғинчга айлангандир.
Баллада
Совуқ. Ўкирди бўрон.
Совуқ. Увлади бўри.
Тоғу даштда изғирин –
Жониворларнинг шўри.
Шамоллар маст жар тушар
Тангимушнинг қирида:
Тоғу дашт айқаш-уйқаш
Ўралди бир-бирига.
Ваҳима бош кўтарди,
Жонларга кирди тўфон:
Қочиб жўнади кийик,
Қочиб жўнади қуён.
Тулки изидан тушди,
Ўқдай отилди бўри.
Зафар кимники бўлар,
Қурийди кимнинг шўри?
Ўтовдан эса бахши
Куйлаб қолди ногаҳон:
– Қўшиқ! Азобинг яхши!
Тиқилди бўғзимга жон!
Ғайғайла! Кўтар авжни!
Барча эшитсин – кўтар!
Қочган ўтар дунёдан,
Ҳатто қувган ҳам ўтар.
Зўравонлар ўтади,
Қўрқоқ ўтар муқаррар…
…Бахшининг қўшиғини
Эшитмайди ҳайвонлар.
* * *
Мени мудом таъқиб этгани этган
Ҳушимдаги рўзғор, тушимдаги уй.
(Уни қулфлаб кимдир қайгадир кетган.
Ичкарида сенми, эшикни чертган?)
Юрагимда эса изиллаган куй,
Жоним эса… Жоним бўғзимга етган!
Тушимга киради ҳар тун шу pўё,
У уй теграсида кезаман сарсон.
Эшикни қулфлади қай маккор риё?
Қулф уйда сен борсан, сен борсан, гўё
Эшик очилмайди энди ҳеч қачон.
Ҳушимда, теграмда кезади рўзғор,
Ҳар хил юмушларда эзади рўзғор,
Аммо сен асирда – жоним чатнайди.
Синчков назаримдан безади рўзғор.
Унинг чўнтагида, ахир, калит бор,
Ҳеч қачон бу сирни менга айтмайди.
Айтмайди, о, балки, эсига тушмас,
У шўрлик оқсочдир, тинмайди бирпас:
Қўллари косовдир, сочи супурги.
Ранглари ўнггандир, ранглари ўнгган,
Тушларин йўлини ташвишлар кўмган,
Қарасам, бўғзимга келар ўкирги.
Ҳар кеча туш сари судрар кажрафтор,
Эшикни урасан такрору такрор,
Уйғониб кетаман, беун фарёддан.
Бошимда заҳматдан кўзи ёш рўзғор
Юзлари оқариб туради абгор,
Йўқотган! Калитни шўрлик йўқотган.
* * *
Чақмоқ қулочлаб урар осмон ноғорасини,
Ўтлоқда минг оёқлаб, ёмғир тушади рақсга.
Ҳавонинг илма-тешик кўринмас танасини
Довул силкий бошлайди жуда асабий тарзда.
Қушлар ғойиб бўлади, шарақлайди дарвоза,
Аждарҳодай учади антенналар том оша.
Қаршингда бесўз турган муҳаббат беовоза,
Кетмоқчи эди, ахир! Бу қанақа томоша?
– Қол! – десангчи! Айтсангчи: – Ёмғирда бўласан ҳўл.
Йўлларни селлар олди, кўприклар кетди оқиб.
Айтсангчи: – Юрагимда сукутимдан сўзлар мўл,
Сўзларимнинг ҳаммасин сендан олганман ёқиб.
Гулдураклар портлайди, чақмоқлар ёрилар маст,
Осмон қулаб тушади юрагу боғ устига.
Усту боши шалаббо, еpy фалак аралаш,
Муҳаббат кетиб борар, армон бўлиш қасдида.
Тошларни-тошга уриб, қарсиллар қайдадир сел,
Ҳаволарда таралар тоғлик гиёҳлар бўйи.
Муҳаббат кетиб борар. Бир сўз тополмайсан, сен,
Аммо ўқ еган каби ногоҳ оқарар рўйинг.
Табиат эса бу дам отар меъёрни ечиб:
Чақмоқ устига чақмоқ, жала устига жала.
Муҳаббат кетиб борар, ёмғиру лойни кечиб,
Кетиб борар баҳорсиз бир дунёни қоралаб.
Ногоҳ тинади ёмғир. Кўкда қалқир камалак.
Дарахтлардан томчилар ҳали томар тинмайди.
Шивирлайсан: – Олисдан кўриниб тур, муҳаббат.
Ўлганингни, азизим, ҳали тақдир билмайди.
Фаррош
Кўп меҳнаткаш бу фаррош аёл,
Аллақандай маъюс, ғамбода.
Хизматини бажарар ҳалол,
Қўли теккан нарса – озода.
“Дуррасини бошига танғиб,
Тонгда келиб, киришса ишга,
Ишхонада тозалик анқиб,
Кўнгилларни чорлар юмушга.
Кўздан қочган чет соҳаларга
Унинг ўзи кўнгилли оқсоч:
Котибалар йўқ хоналарга
Чойлар дамлаб улашар қувонч.
Раҳматларни тинглайди беун,
Бесўзлиги барчага маъқул…
…Қўлларида қайсидир бир кун
Пайдо бўлар ёлғизгина гул.
Антиқа гул! Гўзал! Анвойи!
Гўё Моне танлагандай ранг.
Туман ичра гулбарглар ёйиб,
Кўк тусида шундоқ очилган.
– О! Қандай гул! Чиройли экан! –
Одамларнинг юзи ёришар.
Фаррош аёл кўзидаги ғам
Ним табассум нурга қоришар.
– Кимдир сизни севади беҳад! –
Ҳазилкашлар кўтарар ғавғо.
У уялар, кулар бежуръат:
– Совға! Совға! Шунчаки совға!
Сўнг юмушлар ютади уни,
Чанглар арир стол, жавондан.
Бугун унинг туғилган куни
Гулни сотиб олган дўкондан.
* * *
Нечун ҳеч ким очолмас
Дардим эшикларини,
Кўнглимнинг иморати
Қай баланд боғда барпо?
Дўст! Юксалгин! Жўр бўлгин!
Кузнинг қўшиқларини –
Сўнгги авж баҳрларда
Бирга этайлик ижро!
Кузнинг юксаклигида
Хазон ичра бир ўзим,
Хат ёзсам ҳам келмайсан,
Эшитмайсан йиғласам.
Йўлингда икки кўзим,
Йўлингда икки кўзим,
Борай десам, бу куздан
Чиқиш йўлин билмасам.
Манба: “Шарқ юлдузи” журнали, 2017–2
13 avgust — O‘zbekiston xalq shoiri Usmon Azimni 70 yoshi bilan chin yurakdan qutlaymiz!
Usmon Azim o‘zbek she’riyatining ufqini kengaytirgan ijodkorlardan biri. U nafaqat shoir, shuningdek, mohir tarjimon, dramaturg va kinossenarist hamdir.
Usmon AZIM
YURAGIMDA SUKUTIMDAN SO‘ZLAR MO‘L…
Usmon Azim (1950.13.8, Boysun tumani) — O‘zbekiston xalq shoiri (2000), dramaturg . Toshkent universitetining jurnalistika fakultetini tugatgan (1972). Respublika radiosida muharrir, katta muharrir va bosh muharrir o‘rinbosari (1976—89), O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasi Toshkent viloyat bo‘limida mas’ul kotib (1989— 90). O‘zbekiston Respublikasi Prezidenta devonida sektor mudiri, yetakchi konsultant, Prezidentning Davlat maslahatchisi (1991 —94). 2003 yildan O‘zbek milliy akademik drama teatrida adabiy emakdosh.
Ilk kitobi — „Insonni tushunish“ (1979). Shundan so‘ʻng shoirning „Holat“ (1979), „Oqibat“ (1980), „Ko‘zgu“ (1983), „Surat parchalari“ (1985), „Dars“ (1985), „Ikkinchi aprel“ (1987), „Baxshiyona“ (1989), „Faroyib ajdarho“ (1990), „Uyg‘onish azobi“ (1991), „G‘ucca“ (1994), „Uzun tun“ (1994), „Bor ekanda, yo‘q ekan“ (1995), „Saylanma“ (1995), „Kuz“ (2001) kabi she’riy va „Jodu“ (2003) nasriy to‘plamlari nashr etilgan.
Usmon Azim o‘zbek she’riyatining ufqini kengaytirib, nasriy she’rlardan barmoq vaznigacha bo‘lgan turli vaznlarda ijod qiladi. Dastlabki she’rlarida insonning davr va jamiyat hayotidagi o‘rnini tushunishga, davrning og‘riqli masalalariga e’tibor qaratdi va shu jarayonda minbar she’riyati unsurlaridan foydalandi. Keyinchalik, shoir ijodida voqelikni falsafiy-istioraviy obrazlar orqali idrok va tasvir etish maxrrati kuchayib bordi. 80-yillar ijodida ko‘zga tashlangan baxshiyona ruh she’riyatda yangi bir yo‘nalish yaratilishiga turtki bo‘ldi.
Pol Elyuar, V. Vatsiyetis, H. Dog‘larja, A. Voznesenskiy, Yu. Marsinkyavichyus va boshqa shoirlarning asarlarini o‘zbek tiliga tarjima qilgan. She’rlari ingliz, fransuz, nemis, polyak, makedon, turk, rus, gruzin, eston, litva, tojik, qozoq va qirg‘iz tillarida nashr etilgan.
Usmon Azim „Baxtli bo‘laylik“, „Hujjatli film uchun syujet“, „Bahodir va Malika“ singari radiopesalar yozgan. U ana shu tajribadan foydalanib, 90-yillarda dramaturgiya bilan jiddiy shug‘ullandi va „Bir kadam yo‘l“, „Kunduzsiz kechalar“, „Bozor“ (1997), „Alpomishning qaytishi“ (1998), „Jazava“ (2000), „Vaxt qushi“ (2002), „O‘tgan zamon hangomalari“ (2003) pyesalarini yezdi. Bu pyesalarning aksari O‘ʻzbek milliy akademik drama teatrida sahnalashtirilgan.
Usmon Azim „Alisher Navoiy“ kinoqissasi (1990), „Alpomish“ kinodostoni (1997), „Sevgi“ (1998, shu nomli hikoya asosida) va 2 seriyali „Alpomish“ (2000) filmlarining ssenariysiga mualliflik qilgan.
Usmon Azim. xalklar do‘stligi va vatanparvarlik g‘oyalari bilan yo‘g‘rilgan she’rlari uchun Gruziyaning Mayakovskiy nomidagi Davlat mukofotiga sazovor bo‘lgan.
* * *
Ko‘nglimning qachondir o‘tgan bog‘ida
Yuzma-yuz turadi ikkita soya,
Tumanlar to‘zg‘iydi so‘lu sog‘ida.
Bu ikki ko‘lkaning beun “oh”ida
Shom chog‘i ayriliq topmoqda voya.
Yuzma-yuz turadi egib boshlarin,
Dardda ado bo‘lgan bori so‘zlari,
Tumanga… Tumanga cho‘kkan ko‘zlari.
Ko‘nglimning qachondir o‘tgan bog‘iga
Qarasam, to‘kilar ko‘zim yoshlari.
Xotirdan ketmasmi u shom chog‘lari,
Ey sen, taqdirini olisda yoqqan,
Ey sen, yuragimda otashli oqqan?
To hanuz shovullar ko‘nglim bog‘lari,
Yoshlarimni arta boqqanim-boqqan.
Yoz. Tungi dovul
Falakdami shovullar daryo?
Guldirakmi bong urgan? Dobil?
Bog‘-rog‘ ila chayqaldi dunyo,
Qaydan yetdi bu telba dovul?
O‘q yedimi, beli sindimi,
Qarsilladi qaydadir daraxt.
Uyasiga qazo indimi,
Bir sho‘rlik qush qichqirdi karaxt.
Ezg‘ilanib qoldi yulduzlar,
Devorga bosh urdi tun vahmi.
Bog‘ni mahkam tutdi ildizlar,
Yerga singdi qo‘rqinchning sharhi.
Voh, mevalar! Tap-tap to‘kildi.
Sho‘rlik olma. Bechora o‘rik.
Uvvos tortib shiddat o‘kindi,
Layli tollar sochlarin o‘rib.
Chiroq o‘chdi. Yiqildi zulmat,
Bog‘ to‘rida to‘zg‘igan uyga.
Men turibman zulmatga qarab,
Ruhim tartib bermoqda kuyga.
Saflamoqda so‘zlarni ohang,
Ko‘nglimda kuch ortar – behadik.
Nima qoldi bu to‘polondan,
Qog‘ozdagi mutanosiblik?
* * *
1
“Bir yoqlarga ketmaymizmi?” – dedi ayol.
“Qayoqqa?”
“Bi-i-ir yoqlarga…”
“Bir yoqlar qaysi tarafda? – dedi erkak.
– Nomi bormi bir yoqlarning?
U yoqlarga qanday borsa bo‘ladi?”
“Bilmayman, – dedi ayol.
– Faqat bir yoqlarga ketgim kelgani-kelgan
Siz bilmaysizmi o‘sha yoqlarni?”
“Bir yoqlarni men qaydan bilay?
Sen o‘zing bilasanmi bir yoqlarni?”
Xo‘rsindi ayol.
Javob bermadi.
Faqat
uzoqlarga tikildi g‘amgin.
So‘ng ketdi.
Qaytib kelgani yo‘q.
Ehtimol,
bir yoqlarga ketib qolgandir.
2
Erkakning esa
endi
tunlari bedor,
“uh” tortgani-tortgan;
bog‘larda
yolg‘izgina kezgani-kezgan;
ko‘ngli bilan
suhbat qurgani-qurgan;
ho‘ngrab yig‘lagisi kelgani-kelgan…
Xullas,
bi-i-ir yoqlarga
ketgisi kelgani-kelgandir
erkakning.
Bir yoqlar esa
sog‘inchga aylangan:
xuddi o‘sha ayolday
sog‘inchga aylangandir.
Ballada
Sovuq. O‘kirdi bo‘ron.
Sovuq. Uvladi bo‘ri.
Tog‘u dashtda izg‘irin –
Jonivorlarning sho‘ri.
Shamollar mast jar tushar
Tangimushning qirida:
Tog‘u dasht ayqash-uyqash
O‘raldi bir-biriga.
Vahima bosh ko‘tardi,
Jonlarga kirdi to‘fon:
Qochib jo‘nadi kiyik,
Qochib jo‘nadi quyon.
Tulki izidan tushdi,
O‘qday otildi bo‘ri.
Zafar kimniki bo‘lar,
Quriydi kimning sho‘ri?
O‘tovdan esa baxshi
Kuylab qoldi nogahon:
– Qo‘shiq! Azobing yaxshi!
Tiqildi bo‘g‘zimga jon!
G‘ayg‘ayla! Ko‘tar avjni!
Barcha eshitsin – ko‘tar!
Qochgan o‘tar dunyodan,
Hatto quvgan ham o‘tar.
Zo‘ravonlar o‘tadi,
Qo‘rqoq o‘tar muqarrar…
…Baxshining qo‘shig‘ini
Eshitmaydi hayvonlar.
* * *
Meni mudom ta’qib etgani etgan
Hushimdagi ro‘zg‘or, tushimdagi uy.
(Uni qulflab kimdir qaygadir ketgan.
Ichkarida senmi, eshikni chertgan?)
Yuragimda esa izillagan kuy,
Jonim esa… Jonim bo‘g‘zimga yetgan!
Tushimga kiradi har tun shu po‘yo,
U uy tegrasida kezaman sarson.
Eshikni qulfladi qay makkor riyo?
Qulf uyda sen borsan, sen borsan, go‘yo
Eshik ochilmaydi endi hech qachon.
Hushimda, tegramda kezadi ro‘zg‘or,
Har xil yumushlarda ezadi ro‘zg‘or,
Ammo sen asirda – jonim chatnaydi.
Sinchkov nazarimdan bezadi ro‘zg‘or.
Uning cho‘ntagida, axir, kalit bor,
Hech qachon bu sirni menga aytmaydi.
Aytmaydi, o, balki, esiga tushmas,
U sho‘rlik oqsochdir, tinmaydi birpas:
Qo‘llari kosovdir, sochi supurgi.
Ranglari o‘nggandir, ranglari o‘nggan,
Tushlarin yo‘lini tashvishlar ko‘mgan,
Qarasam, bo‘g‘zimga kelar o‘kirgi.
Har kecha tush sari sudrar kajraftor,
Eshikni urasan takroru takror,
Uyg‘onib ketaman, beun faryoddan.
Boshimda zahmatdan ko‘zi yosh ro‘zg‘or
Yuzlari oqarib turadi abgor,
Yo‘qotgan! Kalitni sho‘rlik yo‘qotgan.
* * *
Chaqmoq qulochlab urar osmon nog‘orasini,
O‘tloqda ming oyoqlab, yomg‘ir tushadi raqsga.
Havoning ilma-teshik ko‘rinmas tanasini
Dovul silkiy boshlaydi juda asabiy tarzda.
Qushlar g‘oyib bo‘ladi, sharaqlaydi darvoza,
Ajdarhoday uchadi antennalar tom osha.
Qarshingda beso‘z turgan muhabbat beovoza,
Ketmoqchi edi, axir! Bu qanaqa tomosha?
– Qol! – desangchi! Aytsangchi: – Yomg‘irda bo‘lasan ho‘l.
Yo‘llarni sellar oldi, ko‘priklar ketdi oqib.
Aytsangchi: – Yuragimda sukutimdan so‘zlar mo‘l,
So‘zlarimning hammasin sendan olganman yoqib.
Gulduraklar portlaydi, chaqmoqlar yorilar mast,
Osmon qulab tushadi yuragu bog‘ ustiga.
Ustu boshi shalabbo, yepy falak aralash,
Muhabbat ketib borar, armon bo‘lish qasdida.
Toshlarni-toshga urib, qarsillar qaydadir sel,
Havolarda taralar tog‘lik giyohlar bo‘yi.
Muhabbat ketib borar. Bir so‘z topolmaysan, sen,
Ammo o‘q yegan kabi nogoh oqarar ro‘ying.
Tabiat esa bu dam otar me’yorni yechib:
Chaqmoq ustiga chaqmoq, jala ustiga jala.
Muhabbat ketib borar, yomg‘iru loyni kechib,
Ketib borar bahorsiz bir dunyoni qoralab.
Nogoh tinadi yomg‘ir. Ko‘kda qalqir kamalak.
Daraxtlardan tomchilar hali tomar tinmaydi.
Shivirlaysan: – Olisdan ko‘rinib tur, muhabbat.
O‘lganingni, azizim, hali taqdir bilmaydi.
Farrosh
Ko‘p mehnatkash bu farrosh ayol,
Allaqanday ma’yus, g‘amboda.
Xizmatini bajarar halol,
Qo‘li tekkan narsa – ozoda.
“Durrasini boshiga tang‘ib,
Tongda kelib, kirishsa ishga,
Ishxonada tozalik anqib,
Ko‘ngillarni chorlar yumushga.
Ko‘zdan qochgan chet sohalarga
Uning o‘zi ko‘ngilli oqsoch:
Kotibalar yo‘q xonalarga
Choylar damlab ulashar quvonch.
Rahmatlarni tinglaydi beun,
Beso‘zligi barchaga ma’qul…
…Qo‘llarida qaysidir bir kun
Paydo bo‘lar yolg‘izgina gul.
Antiqa gul! Go‘zal! Anvoyi!
Go‘yo Mone tanlaganday rang.
Tuman ichra gulbarglar yoyib,
Ko‘k tusida shundoq ochilgan.
– O! Qanday gul! Chiroyli ekan! –
Odamlarning yuzi yorishar.
Farrosh ayol ko‘zidagi g‘am
Nim tabassum nurga qorishar.
– Kimdir sizni sevadi behad! –
Hazilkashlar ko‘tarar g‘avg‘o.
U uyalar, kular bejur’at:
– Sovg‘a! Sovg‘a! Shunchaki sovg‘a!
So‘ng yumushlar yutadi uni,
Changlar arir stol, javondan.
Bugun uning tug‘ilgan kuni
Gulni sotib olgan do‘kondan.
* * *
Nechun hech kim ocholmas
Dardim eshiklarini,
Ko‘nglimning imorati
Qay baland bog‘da barpo?
Do‘st! Yuksalgin! Jo‘r bo‘lgin!
Kuzning qo‘shiqlarini –
So‘nggi avj bahrlarda
Birga etaylik ijro!
Kuzning yuksakligida
Xazon ichra bir o‘zim,
Xat yozsam ham kelmaysan,
Eshitmaysan yig‘lasam.
Yo‘lingda ikki ko‘zim,
Yo‘lingda ikki ko‘zim,
Boray desam, bu kuzdan
Chiqish yo‘lin bilmasam.
Manba: “Sharq yulduzi” jurnali, 2017–2
