Adib asarlari, tarjimalari, hamda o'zbek va jahon adabiyotidan namunalar
O’zbek va dunyo adabiyoti namunalari
Султон Муҳаммад Шайбонийхон ибн Будоқ Султон ибн Абулхайрхон (1451-1510) — Шайбонийлар сулоласи ва давлати асосчиси. У нафақат саркарда балки, Шоҳбахт, Шойбоқ, Шебони, Шоҳибек, Шайбоний тахаллуслари билан ғазал, рубоийлар битган шоир ҳамдир. Шайбонийхоннинг адабий меъросидан бизгача бир нечта ўзбекча ғазал, рубоий ва «Баҳр-ул худо» номли достони ва 1507-1508 йилларда ёзилган ўғли валиахд Темур султонга аталган панд-насиҳатлардан иборат китоби мавжуд. Davomini o'qish
Икки китобда икки хил ёзилган. 1991 йилда чоп этилган «Яна олдим созимни» (Тўпловчилар: Н.Каримов,Ш. Турдиев. Масъул муҳаррир ва сўзбоши муаллифи О.Шарафиддинов) тўпламида «олос» деб ёзилган. 1993 йилда нашр этилган Чўлпоннинг 3 жилдлигининг 1 томида «алас» деб келтирилган. Хуллас чалкашлик. Бу шеър илк марта эълон қилинган китобни кўришга эса имкониятим йўқ. Шеърни аниқроғи сўзни шоирнинг 1922 -26 йиллар оралиғида босилган «Уйғониш», «Булоқлар», «Тонг сирлари» китобидан кўриш керак. Davomini o'qish
1944 йилнинг 11 майида ёвуз Сталин қиримтатарларини депортация қилиш фармонига қўл қўйган ва 18 май куни қримтатарларини Қримдан депортация қилиш бошланган эди. Кўп азоблар чеккан, сургун вақтида минглаб одамлари ҳалок бўлган қримтатарлари бу кунни мотам куни сифатида нишонлайдилар. Ўзини турк дунёсининг аъзоси деб билган ҳар бир инсон бу кунни унутмаслиги ва сургун йилларида дунёдан кўз юмганлар хотираси олдида бош эгиши,Қуръони Карим ўқиб уларни ёд этишни бурчи деб билиши керак. Davomini o'qish
18 май — Қрим татарлари депортация қилинган куннинг 71 йиллигиОрадан қанча вақт ўтса ҳам уйга қайтганимда гўё кўча эшик қаршисида креслога ўтирган онам “Келдингми, балам?” деб мени кутиб оладигандек бўлаверади. Онамниг вафотидан кейин Тошкентда яна йигирма йил яшаган бўлсам-да, уйда ёлғиз қолганимда доимо онамнинг “Келдингми, балам?” деган сўзи қулоғимга чалингандек бўлади. Davomini o'qish
Хатлар орасида одатдагидан бошқача, оддий конвертдан каттароқ ва кўк рангдаги хатжилд диққатимни тортди. Тепасида «Гулистон» журнали тамғаси. Қизиқиб дарров очдим. Журналнинг расмий хат қоғозига ўнг томонга хиёл қийшайтириб ёзилган дастхат. Умримнинг охиригача бирор сатри хотирамдан ўчмайдиган хат. Худди шу хат кейинчалик бутун ҳаётимни ўзгартириб юборди. Davomini o'qish
16 май — Адабиётшунос олим Нуриддин Шукуров таваллудининг 85 йиллигигаЭнди, сенга айтсам менинг шеърларимдаги бундай байтларни, бандларни чуқур тушуниш учун шу мисраларда тилга олинган тарихий фактлар ва ҳодисалар тафсилотини яхши билиш керак. Биласанми, бобирийлар сулоласига тегишли бўлган «Улуғ мўғул» деб номланган олмос жаҳондаги энг қимматбаҳо, катта олмослардан бири ҳисобланади. Инглиз империалистлари Ҳиндистонни босиб олганда жуда кўп бойликларни, олтину олмосларни қўлга киритганлар. Шу жумладан, «Улуғ мўғул» номли катта олмосни ҳам ўғирлаб олиб кетганлар..
Яхши шоир ва олим укаларимдан Алишер Назар ўзининг фейсбук саҳифасида мана бу мулоҳазаларини ёзганини ўқидим: «Эрталаб, «Маҳалла» радиоканалида Ботир Қодиров қўшиқ айтаяпти: «Жим туринг, шовқинланманг…». «Шовқинланманг» деган сўзни эшитганмисиз? Мен эшитмаганман! Менимча, ўзбек тилида бунақа сўз йўқ.» Davomini o'qish
15 (18) май — Буюк шоир ва мутаффакир Умар Хайём (1048-1122) таваллуд топган кун.Умар Хайём ҳақида дунё миқёсида жуда кўплаб илмий ва бадиий асарлар яратилган. Уларнинг муаллифлари шоирни турлича талқин қилишган ва баъзилари даҳрий, осий инсон сифатида тасвирлашган. Биз манбаларда «Ҳужжатул Ислом» номини олган Имом Ғаззолий билан шоирни қарама-қарши қўйиш ҳолатлари ҳам учрайди. Наби Жалолиддиннинг мазкур асарида эса бу жиҳатга бутунлай янгича ёндашилган. Ҳар икки буюк сиймонинг ақлу тафаккури, ўй-ҳаёллари, илм йўлидаги заҳматлари меҳр билан очиб берилган. Романда гўё тарих тирилади. Davomini o'qish
Вақт ва пулни иқтисод қилиш учун оддий, жайдари гаплар, қисқартма терминлар, абревиатуралардан фойдаланиш авж олди ва бу амалиёт ўзига хос қоидага айланиб улгурди. Биз интернет тилини компьютер соҳасидаги мутахассислар, ўсмирлар, талабалар ва идора хизматчилари ишлатадилар. Назаримда, келажакда бу тилдан фойдаланувчилардоираси янада кенгаяди. Глобаллашувнинг таъсиришу бўлса керак-да! Ишқилиб, бора-бора ёшлар “4” рақами кириллча “ч” ёки “ш” ҳарфи лотинча “w”дан келиб чиққан деб ўйламасалар бўлди. Davomini o'qish
“Тонг оқаряпти… тун қўйнидан мовий булутлар сузиб чиқаяпти… Улар боққа чўкканда оёқда оғриқ туради. Буни ёшлар билмайди, аммо йиллар ўтавериб одатланиб қоларкансан киши, кўнгил булут келиб тонг отишини сезаркан. Бундан қўрқиш ўринсиз. Буни кексалик дейдилар, кексалик — янги кунни соатсиз қарши олиш дегани. Davomini o'qish
Таниқли адабиётшунос олим Иброҳим Ғафуров таъбири билан айтганда, «Ғулом Фатҳиддин – ҳисссиёт шоири, ҳиссиёт эса ҳаёт ва унинг ранг-баранг таассуротлари билан доим туташ»… Davomini o'qish
Кўзим юмиқ, ухлаяпман. Аммо атрофимдаги шивир-шивирлар уйқумнинг бeлига тeпмоқчи бўлишётганидан жаҳлим чиқа бошлади. Уйқумдан воз кeчиш ниятим йўқ эди. Бунга эса ўша овозлар сира йўл бeрмаётганди… Davomini o'qish