30 йил аввал ёзилган ва Орол денгизи фожиасига бағишланган ушбу шеърий туркум атоқлиқорақалпоқ адиби Тўлипберган Қаипбергановга бағишланади.

Хуршид Даврон
ВАТАН

Ушбу учбитигимни Тўлипберган Қаипбергановга бағишлайман

I.ДАРЁ

Тушларимга кирганча,
Кенгликларни оралаб,
Кўзларимни қоралаб
Юксак-юксак тоғлардан
Оқиб келарди
Дарё.

Булут, чечак, ранг бўлиб,
Қон бўлиб, оҳанг бўлиб
Осмонларга учарди,
Баъзан сарин ел бўлиб
Қизларни шўх қучарди,
Тонгда пойига келиб
Йўлбарслар сув ичарди.

Кеча-кундуз шарқираб,
Саҳролар тинчин бузиб,
Гиёҳларга сув тутиб
Оқиб келарди
Дарё.

Балиқлари бор эди
Тойчоқлардек ўйнаган,
Бақалари бор эди
Булбуллардек сайраган,
Кемаларни ютгувчи
Гирдоблари бор эди,
Кемаларни кутгувчи
Қирғоқлари бор эди.

Саҳролар ўртасида
Менинг дарём бор эди.

Энди ўша дарё йўқ.

Энди унинг сувини
Чанқасам ичолмайман,
Ҳатто унинг бағрига
Ҳеч қачон чўколмайман.

II. ДEНГИЗ

Бу денгиз бор эди деб
Энди биз болаларни
Қандай ишонтирамиз?!

Чағалайлар – армоним,
Ҳамон учиб юрарлар,
Балиқлари – қувончим –
Кетиб қолди қайларга?!
Қирғоғи тўлиб кетди
Дардларимни айтгувчи
Узун-узун найларга…

Баъзан келиб йиғлайман
Кўзларимни юмганча:
Ўшанда кўз ёшимдан
Тўлиб кетади денгиз,
Қирғоғидан тулпордек
Тошиб кетади денгиз…

III. ЕР

Энди тупроқ кўзини
Ким очар, ким даволар?
Қулоғи кар – ҳеч қачон
Уйғотолмас наволар.

Бу ерни кўмиб бўлмас…
Юрагимга сиғса-да,
Сиғмайди тобутга у.
Биз уни заҳарладик,
Энди у тутар оғу.

Боболар шу ерни деб
Тўккан эди қонини,
Шу тупроққа тенгларди
Боболар имонини.
Куйдиради қўлимни
Пахтанинг оқ толаси,
Гўё улар еримнинг
Энг сўнгги дил ноласи.

1986

Xurshid Davron
VATAN

Ushbu uchbitigimni To‘lipbergan Qaipberganovga bag‘ishlayman

I.DARYO

Tushlarimga kirgancha,
Kengliklarni oralab,
Ko‘zlarimni qoralab
Yuksak-yuksak tog‘lardan
Oqib kelardi
Daryo.

Bulut, chechak, rang bo‘lib,
Qon bo‘lib, ohang bo‘lib
Osmonlarga uchardi,
Ba’zan sarin yel bo‘lib
Qizlarni sho‘x quchardi,
Tongda poyiga kelib
Yo‘lbarslar suv ichardi.

Kecha-kunduz sharqirab,
Sahrolar tinchin buzib,
Giyohlarga suv tutib
Oqib kelardi
Daryo.

Baliqlari bor edi
Toychoqlardek o‘ynagan,
Baqalari bor edi
Bulbullardek sayragan,
Kemalarni yutguvchi
Girdoblari bor edi,
Kemalarni kutguvchi
Qirg‘oqlari bor edi.

Sahrolar o‘rtasida
Mening daryom bor edi.

Endi o‘sha daryo yo‘q.

Endi uning suvini
Chanqasam icholmayman,
Hatto uning bag‘riga
Hech qachon cho‘kolmayman.

II. DENGIZ

Bu dengiz bor edi deb
Endi biz bolalarni
Qanday ishontiramiz?!

Chag‘alaylar – armonim,
Hamon uchib yurarlar,
Baliqlari – quvonchim –
Ketib qoldi qaylarga?!
Qirg‘og‘i to‘lib ketdi
Dardlarimni aytguvchi
Uzun-uzun naylarga…

Ba’zan kelib yig‘layman
Ko‘zlarimni yumgancha:
O‘shanda ko‘z yoshimdan
To‘lib ketadi dengiz,
Qirg‘og‘idan tulpordek
Toshib ketadi dengiz…

III. YER

Endi tuproq ko‘zini
Kim ochar, kim davolar?
Qulog‘i kar – hech qachon
Uyg‘otolmas navolar.

Bu yerni ko‘mib bo‘lmas…
Yuragimga sig‘sa-da,
Sig‘maydi tobutga u.
Biz uni zaharladik,
Endi u tutar og‘u.

Bobolar shu yerni deb
To‘kkan edi qonini,
Shu tuproqqa tenglardi
Bobolar imonini.
Kuydiradi qo‘limni
Paxtaning oq tolasi,
Go‘yo ular yerimning
Eng so‘nggi dil nolasi.

1986