Можор (венгр) шеърияти ҳақида гап кетганда, биринчи навбатда, Шандор Петёфи тилга олинади. Шу билан можор шеърияти ҳақидаги билганимиз тугайди. Ҳолбуки, Петёфидан кейин орадан бир ярим асрдан зиёд вақт ўтди. Бундан чорак асрча аввал Усмон Азим бир неча можор шоирини таржима қилганини айтмасак, ўтган вақт мобайнида янги таржималар ҳақида эшитганим йўқ. Шу маънода Туркияда яшаб, фаолият юритган адабиётшунос олим ва таржимон Маъруфжон Йўлдошевнинг веб-саҳифасида замонавий можор шеъриятидан қилинган таржималар диққатимни тортди ва улар билан сизниям таништиришни маъқул кўрдим.
ЗАМОНАВИЙ МОЖОР ШЕЪРИЯТИДАН
Маъруфжон Йўлдошев таржималари
Замонавий можор шеъриятида ўзига хос услуби билан китобхонлар эътирофини қозонган ёш ва истеъдодли шоир Янош Сентмартон (Szentmártoni János) 1975 йилда Будапештда туғилди. 2000 йилдан бери Можористон ёзувчилар уюшмасининг аъзоси. Бугунга қадар шоирнинг 8 китоби нашдан чиққан.
Менинг шеъриятим
Кунлаб, ҳафталаб, такрор ва такрор
тилсимли сўзларни қидираман…
топарман деб тинмай излайман,
ўзимни, ўзимни буткул унутиб…
Нима бўлди, нималар бўлди?
орзулар, туйғулар…
Бари бир-бир учиб кетади
сукунат ва сўнгсизлик сари…
тупроқ ва тошларни
тишлаб кўраман
тишларим синади
асабдан, асов жаҳлдан…
Яна ва яна кундалигимни
деворларга бир-бир ўяман…
бинолар қулайди,
деворлар қулар,
ёзувларда яширин туйғулар қулар,
бари, бари бирма-бир кетар,
юракда чуқур-чуқур излар қолдириб…
Можор шоири, носир ва драматург Геза Сеч (Géza Szöcs, 1953) шеърияти бениҳоя ўзига хослиги билан ажралиб туради. Бугунги саҳифада шоирнинг бир шеърини ҳукмингизга ҳавола қиламан.
Гилам
Сен тўқимасанг ҳам
Мен тўқийман уни,
ёхуд кимдир тўқийверади…
Масалан, синглим келиб тўқир
Тўқийди, албат,
хатто кечалари келиб тўқийди…
Ҳа, синглим келиб тўқир
бўлиб-бўлиб,
тунлар аро, кечалар аро
тўқийди, албат…
Тўқиб бўлинади гилам
ва учар сўнгра
айтар баралла:
Бошқа бировлар маҳв этган
бетакрор замон парчасидир ёшлик…
Сен қандай хоҳласанг
шундай англагин,
аммо бу шундайдир…
Шундайдир, ахир…
Сен қандай англасанг
англайвер…
Mojor (vengr) she’riyati haqida gap ketganda, birinchi navbatda, Shandor Petyofi tilga olinadi. Shu bilan mojor she’riyati haqidagi bilimlarimiz tugaydi. Holbuki, Petyofidan keyin oradan bir yarim asrdan ziyod vaqt o’tdi. Bundan chorak asrcha avval Usmon Azim bir necha mojor shoirini tarjima qilganini aytmasak, o’tgan vaqt mobaynida yangi tarjimalar haqida eshitganim yo’q. Shu ma’noda Turkiyada yashab, faoliyat yuritgan adabiyotshunos olim va tarjimon Ma’rufjon Yo’ldoshevning veb-sahifasida zamonaviy mojor she’riyatidan qilingan tarjimalar diqqatimni tortdi va ular bilan sizniyam tanishtirishni ma’qul ko’rdim.
ZAMONAVIY MOJOR SHE’RIYATIDAN
Ma’rufjon Yo’ldoshev tarjimalari
Zamonaviy mojor she’riyatida o’ziga xos uslubi bilan kitobxonlar e’tirofini qozongan yosh va iste’dodli shoir Yanosh Sentmarton (Szentmartoni Janos) 1975 yilda Budapeshtda tug’ildi. 2000 yildan beri Mojoriston yozuvchilar uyushmasining a’zosi. Bugunga qadar shoirning 8 kitobi nashdan chiqqan.
Mening she’riyatim
Kunlab, haftalab, takror va takror
tilsimli so’zlarni qidiraman…
toparman deb tinmay izlayman,
o’zimni, o’zimni butkul unutib…
Nima bo’ldi, nimalar bo’ldi?
orzular, tuyg’ular…
Bari bir-bir uchib ketadi
sukunat va so’ngsizlik sari…
tuproq va toshlarni
tishlab ko’raman
tishlarim sinadi
asabdan, asov jahldan…
Yana va yana kundaligimni
devorlarga bir-bir o’yaman…
binolar qulaydi,
devorlar qular,
yozuvlarda yashirin tuyg’ular qular,
bari, bari birma-bir ketar,
yurakda chuqur-chuqur izlar qoldirib…
Mojor shoiri, nosir va dramaturg Geza Sech (Geza Szocs, 1953) she’riyati benihoya o’ziga xosligi bilan ajralib turadi. Bugungi sahifada shoirning bir she’rini hukmingizga havola qilaman.
Gilam
Sen to’qimasang ham
Men to’qiyman uni,
yoxud kimdir to’qiyveradi…
Masalan, singlim kelib to’qir
To’qiydi, albat,
xatto kechalari kelib to’qiydi…
Ha, singlim kelib to’qir
bo’lib-bo’lib,
tunlar aro, kechalar aro
to’qiydi, albat…
To’qib bo’linadi gilam
va uchar so’ngra
aytar baralla:
Boshqa birovlar mahv etgan
betakror zamon parchasidir yoshlik…
Sen qanday xohlasang
shunday anglagin,
ammo bu shundaydir…
Shundaydir, axir…
Sen qanday anglasang
anglayver…
