20 июль — Шоир Эшқобил Шукур таваллуд топган кун.

   Қўлингиздан келса, ҳамма нарсадан поэзия изланг. Ҳаёт шуниси билан қизиқ. Яшашни бир неъмат десак шеърият унинг тузидир. Ёш болаларни қаранг, уларнинг ҳаммаси поэзия билан яшайди. Ҳайратланади. Агар ҳаётнинг поэзияси бўлмаса, бешикдаги бола ҳам зерикиб қоларди. Одам қалбини ҳайрат ва муҳаббат улғайтиради. Шунинг учун ҳар қандай насрий асарнинг ҳам замирида назм ётади. Назмсиз наср бир ўлик нарса. Ҳамма яхши насрий асарларга қаранг, уларнинг ҳар бири битта асл шеър тасвирлаши мумкин бўлган туйғуни ифодалайди (Эшқобил Шукур билан суҳбатдан. Суҳбатни мана бу саҳифада ўқишингиз мумкин).

Эшқобил ШУКУР
ШЕЪРЛАР

Эшқобил Шукур 1962 йил Сурхондарё вилоятининг Қумқўрғон туманидаги Боймоқли қишлоғида туғилган. ТошДУнинг филология факультетини битирган (1984). Илк шеърлар тўплами — «Юракни ўрганиш» (1984). Шундан сўнг унинг «Сочлари сумбул-сумбул» (1988), «Тунги гуллар» (1989), «Яшил қушлар» (1995), «Ҳамал айвони» (2003) шеърий китоблари ва 2005 йилда «Кўҳна боғ ривоятлари» насрий китоби нашр этилган. «Нақшбанд», «Ибтидо хатоси» каби достонлари, «Насойим ул-муҳаббатга сайр» туркуми, шунингдек, «Оқибат оқшоми», «Дунёнинг кўчиши» каби қиссалари ҳам бор.

* * *

Ҳамал айвонида куйлайди ҳаво,
Қизғалдоқ қўшини қирларга тушди.
Мени етаклаб ўт, эй  Қари Наво,
Юрагим юртида юлдузлар пишди.

Адирлар эгнида ям-яшил қабо,
Шамол ҳалинчакда ипак булутлар…
Мени етаклаб чиқ, жон синглим Сабо,
Совиган кўнглимда чақнади ўтлар.

Янги кўйлакларин киймокда Ҳаёт,
Ҳамал айвонида куйлайди ҳаво.
Мени яшаш сари етаклайди шод
Қари Наво билан шўх синглим Сабо.

* * *

Кўп бўлди ранг-баранг ранглар сотгани
Келмай қўйганига бўёқчи Орзу,
Мен унга ўрганиб қолган эканман…

Лекин, ҳар кун келар сувоқчи Турмуш,
Паришон умримнинг чалдеворларин
Ўзи билганича суваб кетар у…

* * *

Дарёлар уйғонди кўнглимда менинг,
Ўн икки ой эрир қўлимда менинг,
Пирлар пайдо бўлди ўнгимда менинг,
Мен энди дунёни нетарман?..

Ўйнабман юракни урганча тошга,
Учиб киргандайман мен ўттиз ёшга,
Ишонинг, мен энди бошқаман, бошқа,
Бу ёлғон савдони нетарман?..

Давлату зар сизга, дунёлар сизга,
Ер остига кетган даҳолар бизга,
Дил ишққа айланди, ўзим юлдузга,
Бу ўлик саҳрони нетарман?..

Олов қушлар учди тилимдан менинг,
Рубоб ясанг энди қўлимдан менинг,
Қарзим ҳам қолмади ўлимдан менинг,
Бу ўтар дунёни нетарман?..

ЧАШМАЖОННИНГ БАЛИҚЛАРИ
Хуршид Давронга

Чашмажоннинг балиқлари –
Балиқлари болалигимнинг…
Қанотли балиқлар, тилла балиқлар
Шаффоф сукунатнинг гунг қушларидай
Сузардилар, учардилар тўлғаниб
мовий-мовий кўлларида кўнглимнинг,
Олтин балиқлари болалигимнинг…

Момом айтар эди:
«Бу балиқлар оддий балиқлар эмас,
Авлиё балиқлар, валий балиқлар,
Кўр бўлиб қоласан агар ўлдирсанг,
Тентак бўлиб қоласан, озор берсанг гар!»
Кўзларида сузардилар болалигимнинг
Ҳарир қанотларин ёйган балиқлар…

Ҳис ва хаёлларим овларди улар…
Мен ёмон кўрардим балиқ овини.
Отам тоқ тутмасди чашма номини,
Онам тоқ тутмасди чашма номини,
Чашмани «Чашмажон» деб алқарди улар.
Кейин пайдо бўлди абжир овчилар…

Ўргимчак тўридай тўрларда кўрдим:
Овозсиз – овозсиз йиғлар балиқлар…
Гўё сукунатнинг ҳур қизларидай
Овозсиз – овозсиз йиғларди улар.
Кейин… гала — гала кўрларни кўрдим,
Кейин… тўда – тўда тентакни кўрдим.

Бир кун Хуршид Даврон ҳикоя қилди:
Олис Фарангистон, Лувр қасрида
Одамлар қўлидан ушоқ ейдиган
Эркин, бехавотир балиқлар ҳақида.
Шунда беихтиёр эсимга келди,
Луврдан олисда, умримдан олисда, —
Узоқ Чашмажонда менинг қўлимдан
Ушоқ териб еган олтин балиқлар,
Меҳр териб еган менинг кўнглимдан
Қанотли балиқлар, валий балиқлар.

Нақадар олисда энди Чашмажон,
Авлиё балиқлар нақадар олис…
Қанотли туйғулар олис нақадар…

ИККИ ДУНЁ ОРАЛИҒИДАГИ ҚОФИЯСИЗ ТУШЛАР

* * *

Уч кунлик ой, йўргакдаги ой
Шарт кесиб ташлади бошимни.
Беш кун ўтгач, қоронғи беш кун
Умган томиримдан кўкарди бу гул,
Пайғамбар бошига ўхшаш улкан гул.

* * *

Нега йиғлаяпсиз, қўлларим?
Оёқларим, нега
Юлиб ташлаяпсиз тирноғингизни?
Бор-йўғи уч минг йил яшадик ҳали
Тош асрида, темир асрида,
Нега йиғлаяпсиз, қўлларим,
Оёқларим нега йиғлайсиз?
Ҳали манзил узоқ одам асрига.

* * *

Тушларимнинг саёқ буржида
Аянчли тишларин ботириб
Болдиримдан тишлар бир кучук.

Калима қайтариб қочиб бораман…
Ёпишиб қолгандай оёқларимга
Бадтар тишлайверар лаънати кучук,
Шайтондан тарқаган лаънати кучук.

Қўрқиб уйғонаман. Чироқни ёкдим.
Қайноқ тер ювади совуқ ҳужрамни.
Хайрият… ғайбга қайтибди кучук.

Сўнг қўрқиб қарадим оёқларимга
Энди тушимдамас, ўнгимда кўрдим:
Кучук тишларининг аянч излари
Бақрайиб турарди болдирларимда,
Улардан сирқираб сизар эди қон…

* * *

Ҳазрати Ҳизрнинг бошмалдоғига
Уя қўйиб қайтган оқ қалдирғочни
Чақириб-чақириб чарчар юрагим…

Қонга ботган ойнинг чимилдиғида
Юлдуз тирноғи-ла сўнгги терисин
Қайғули-қайғули арчир юрагим…

* * *

Осмон балчиғида нотавон қушдай
Учиб бораётир хароба бир уй.

Топталган эрк каби, куйган китобдай
Учиб бораётир хароба бир уй.

Одамларни ерга лаш-лушдай ташлаб,
Кўчиб бораётир хароба бир уй.

ШОИР ЖАНОЗАСИДА ХАЛОЙИҚҚА ТАРҚАТИЛГАН ТЎРТЛИКЛАР

Юрагим ичида битта Ватан бор
Ва Ватан ичида ёлғиз бир худо
Ва худо ичида ҳали туғилмай
Қариб ўлаётган ёлғизгина мен.

* * *

Қайлардан келяпсан, қибланинг қизи,
Нега тирноғингдан тиззанггача қон?..
Зархалтангда қанча ошиқ юлдузи,
Оёғинг остида неча дил талқон…
Қайларга кетяпсан, қибланинг қизи?..

* * *

Бу умр ўткинчи! Не қолур биздан,
Не мурод, бу вужуд, бу дил, бу сўздан?
Бизни қабул этмас на ҳақ, на фано
Ўздан келибмиз-у, қайтмабмиз ўздан.

* * *

Бу жаҳон мулкида мен ким бўлибман?
Бир юлдуз думидан тушган ўликман.
Бир нафас ато эт, бир ишқ ато эт,
Бу ўлик дунёдан кетай тирик ман.

* * *

Бу ғариб кулбага чироқ ёқиб қўй,
Шамолдай ўткинчи ғариб йўловчи.
Мен кетдим, мунғайган юрагим қолди,
Ғариб харобага чироқ ёқиб қўй.

ҚАДИМИЙ БИТИКТОШЛАРГА ЁЗУВЛАР

I. Сўз

Баридан муқаддас сўз бўлди фақат —
Тангрилар инсондан қизғанган даҳо,
Боши бир ёқадан чиққан мамлакат,
Мангуликни йўргаклаган ибтидо.

Баридан муқаддас сўз бўлди фақат…

Оламдан ўтганни тупроқ остига,
Тупроқнинг устига сўзни қўйдилар,
Қуёшдан уялиб, ойдан уялиб,
Яланғоч юраклар сўзни кийдилар.

II. Ташлаб кетилган минг йилликлар

Бечора бўм-бўш уй, эй, сағир...
Рауф Парфи

Чўккан харобадай мунғайиб ётган
Минг йилликлар ичра тирик жон борми?
Барбод бўлган эллар фалакка отган —
Исён қолдиқлари ё фиғон борми?

Ким бор, минг йилликлар харобасида,
Бирон-бир нафас ё бир товуш борми?
Чўғ тишлаб зулматнинг исканжасида
Эркинлик қўшиғин айтган қуш борми?

Садо йўқ… Садо йўқ! На дард, на зорлар…
Сўз ҳайкалдай ўсган тош елкасидан.
Оғзин очиб ётар тилсиз мозорлар,
Барбод бўлган эллар хотирасидай.

III. Унутилган сўзлар

Бошингиз устида йиғлайман,
Кўзим қароғида тунларни санаб,
Синган тобутлардан излайман,
Сўзларим излайман юрагим қонаб.

Руҳимда ҳансирар оғир қадамлар —
Сўнгги дармонига суянган сабот.
Сизни тили билан туққан одамлар
Хотираси билан ўлдирса, наҳот…

IV. Битиктошлар ҳомиласи

Оғироёқ тошларнинг ҳомиласи — шоирлар,
Уч минг йилдан бери дарднинг тишлари билан
Аямай юрагин тишлаб келган шоирлар.

Тошларнинг тор қорнида уч минг йилдан бери
Юзлаб машраблар ягона бир шеърни айтар,
Тошларнинг тўлғоғи ҳақида у шеър…

У шеър…
Оғироёқ тошларнинг ҳомиласи — шоирлар…

V. Ўлмас аскарлар

Кўз ўнгимдан саф-саф сўз аскарлари,
Мунглуқ яловларни кўтариб ўтар.
Ўтмишнинг қон юзли тош дафтарлари
Менга
Бир халқ шаклидаги сўзларни тутар:

Қайсининг қўли йўқ… Қайсин оёғи…
Барининг оғзига тўлган юлдузлар.
Маъюс ҳилпирайди идрок байроғи,
Келар суяклари қисирлаб сўзлар.

Баҳайбат ўйиқ бор кўкракларида,
Замонларнинг даҳшатлари дастидан.
Бир Ватанни тутиб киприкларида,
Бир халқ чиқиб келар ернинг остидан.

VI. Мағастви*

Мағастви, Мағастви, буюк буддавий,
Ҳар кимда ўзгача руҳий тантана,
Камолот пойида вужуд деган сатҳ,
Сен йўлбарс қошига бординг мардона.

Бординг, қирмиз тўлқин вужуд сатҳида,
Шовуллаб руҳингга бағишлар баёт.
Оч барс ҳолсиз ётар оёқ остида,
Ўмган томирингдан тўкилар ҳаёт.

Сен шундай мардона-мардона бординг,
Оч йўлбарс танига куч бўлайин деб,
Етти боласига сут бўлайин деб.
Гўзал вужудингдан кечиб юбординг.

Мағастви, Мағастви, буюк буддавий,
Томирингдан оққан чечакларингдан
Руҳнинг осмонига учди юлдузлар.
Йўлбарснинг қуриган эмчакларидан
Сут каби тизиллаб тўкилди сўзлар.

* Мағастви — «Олтун ёруғ» битиктошидаги қахрамонлардан бири. У очликдан ўлаётган йўлбарсга раҳм қилиб, ўзининг жонини беради.

VII. Қошғарий ёди

Сиз нега нотинчсиз, Маҳмуд Қошғарий?
Тошни ёриб чиқар улуғ йўлчилар
Тошлар тўлғоғига доя бўлмасми
Ўзбекистондаги тилчилар?

Сиз нега нотинчсиз, Маҳмуд Қошғарий?
Тилнинг чеҳрасини ёрган қамчилар
Синмасми, «Эрк» деган Сўзга айланса
Ўзбекистондаги ҳамма тилчилар.

Сиз нега нотинчсиз, Маҳмуд Қошғарий?
Ҳоритиб қўйдими адашган йиллар.
Тунлари «Девон луғатит турк»да
Қушлардай чуғурлаб чиқмасми диллар.

Сиз нега нотинчсиз, Маҳмуд Қошғарий?
Тил — эга, давлар аниқловчилар
Йиғларми, ўлган сўз узра «болам!» деб
Ўзбекистондаги тилчилар.

Сиз нега нотинчсиз, Маҳмуд Қошғарий?
Юракдай ёрилиб бормокда тошлар,
Улардан шоирлар чиқиб келмокда,
Кўксини тўлдирган алвон қуёшлар.

VIII. Мутолаадан сўнг

Айланар сўзларга суриниб дилгир
Шафақларга тўлиб қолган кенгликлар.
Сўзларга суриниб тиниб-тинчимай
Фалак елинларин соғар ерликлар.

Қуроқ кўрпаларга айланиб тушлар,
Олов нафас билан аврар бизларни.
Тун ва тонг оралиғида қисилган қушлар,
Олмадай чўқийди қадим сўзларни.

Битиктошлар дардин кўзимга битдим,
Кўнглимга чўктириб нолаларини.
Кул бўлган боғлардан тергани кетдим,
Боболарнинг олтин олмаларини.

20 iyul` — Shoir Eshqobil Shukur tavallud topgan kun.

   Qo’lingizdan kelsa, hamma narsadan poeziya izlang. Hayot shunisi bilan qiziq. Yashashni bir ne’mat desak she’riyat uning tuzidir. Yosh bolalarni qarang, ularning hammasi poeziya bilan yashaydi. Hayratlanadi. Agar hayotning poeziyasi bo’lmasa, beshikdagi bola ham zerikib qolardi. Odam qalbini hayrat va muhabbat ulg’aytiradi. Shuning uchun har qanday nasriy asarning ham zamirida nazm yotadi. Nazmsiz nasr bir o’lik narsa. Hamma yaxshi nasriy asarlarga qarang, ularning har biri bitta asl she’r tasvirlashi mumkin bo’lgan tuyg’uni ifodalaydi (Eshqobil Shukur bilan suhbatdan. Suhbatni mana bu sahifada o’qishingiz mumkin).

Eshqobil SHUKUR
SHE’RLAR

Eshqobil Shukur 1962 yil Surxondaryo viloyatining Qumqo’rg’on  tumanidagi Boymoqli qishlog’ida tug’ilgan. ToshDUning filologiya fakul`tetini bitirgan (1984). Ilk she’rlar to’plami — «Yurakni o’rganish» (1984). Shundan so’ng uning «Sochlari sumbul-sumbul» (1988), «Tungi gullar» (1989), «Yashil qushlar» (1995), «Hamal ayvoni» (2003) she’riy kitoblari va 2005 yilda «Ko’hna bog’ rivoyatlari» nasriy kitobi nashr etilgan. «Naqshband», «Ibtido xatosi» kabi dostonlari, «Nasoyim ul-muhabbatga sayr» turkumi, shuningdek, «Oqibat oqshomi», «Dunyoning ko’chishi» kabi qissalari ham bor.

* * *

Hamal ayvonida kuylaydi havo,
Qizg’aldoq qo’shini qirlarga tushdi.
Meni yetaklab o’t, ey Qari Navo,
Yuragim yurtida yulduzlar pishdi.

Adirlar egnida yam-yashil qabo,
Shamol halinchakda ipak bulutlar…
Meni yetaklab chiq, jon singlim Sabo,
Sovigan ko’nglimda chaqnadi o’tlar.

Yangi ko’ylaklarin kiymokda Hayot,
Hamal ayvonida kuylaydi havo.
Meni yashash sari yetaklaydi shod
Qari Navo bilan sho’x singlim Sabo.

* * *

Ko’p bo’ldi rang-barang ranglar sotgani
Kelmay qo’yganiga bo’yoqchi Orzu,
Men unga o’rganib qolgan ekanman…

Lekin, har kun kelar suvoqchi Turmush,
Parishon umrimning chaldevorlarin
O’zi bilganicha suvab ketar u…

* * *

Daryolar uyg’ondi ko’nglimda mening,
O’n ikki oy erir qo’limda mening,
Pirlar paydo bo’ldi o’ngimda mening,
Men endi dunyoni netarman?..

O’ynabman yurakni urgancha toshga,
Uchib kirgandayman men o’ttiz yoshga,
Ishoning, men endi boshqaman, boshqa,
Bu yolg’on savdoni netarman?..

Davlatu zar sizga, dunyolar sizga,
Yer ostiga ketgan daholar bizga,
Dil ishqqa aylandi, o’zim yulduzga,
Bu o’lik sahroni netarman?..

Olov qushlar uchdi tilimdan mening,
Rubob yasang endi qo’limdan mening,
Qarzim ham qolmadi o’limdan mening,
Bu o’tar dunyoni netarman?..

CHASHMAJONNING BALIQLARI
Xurshid Davronga

Chashmajonning baliqlari –
Baliqlari bolaligimning…
Qanotli baliqlar, tilla baliqlar
Shaffof sukunatning gung qushlariday
Suzardilar, uchardilar to’lg’anib
moviy-moviy ko’llarida ko’nglimning,
Oltin baliqlari bolaligimning…

Momom aytar edi:
«Bu baliqlar oddiy baliqlar emas,
Avliyo baliqlar, valiy baliqlar,
Ko’r bo’lib qolasan agar o’ldirsang,
Tentak bo’lib qolasan, ozor bersang gar!»
Ko’zlarida suzardilar bolaligimning
Harir qanotlarin yoygan baliqlar…

His va xayollarim ovlardi ular…
Men yomon ko’rardim baliq ovini.
Otam toq tutmasdi chashma nomini,
Onam toq tutmasdi chashma nomini,
Chashmani «Chashmajon» deb alqardi ular.
Keyin paydo bo’ldi abjir ovchilar…

O’rgimchak to’riday to’rlarda ko’rdim:
Ovozsiz – ovozsiz yig’lar baliqlar…
Go’yo sukunatning hur qizlariday
Ovozsiz – ovozsiz yig’lardi ular.
Keyin… gala — gala ko’rlarni ko’rdim,
Keyin… to’da – to’da tentakni ko’rdim.

Bir kun Xurshid Davron hikoya qildi:
Olis Farangiston, Luvr qasrida
Odamlar qo’lidan ushoq yeydigan
Erkin, bexavotir baliqlar haqida.
Shunda beixtiyor esimga keldi,
Luvrdan olisda, umrimdan olisda, —
Uzoq Chashmajonda mening qo’limdan
Ushoq terib yegan oltin baliqlar,
Mehr terib yegan mening ko’nglimdan
Qanotli baliqlar, valiy baliqlar.

Naqadar olisda endi Chashmajon,
Avliyo baliqlar naqadar olis…
Qanotli tuyg’ular olis naqadar…

IKKI DUNYO ORALIG’IDAGI QOFIYASIZ TUSHLAR

* * *

Uch kunlik oy, yo’rgakdagi oy
Shart kesib tashladi boshimni.
Besh kun o’tgach, qorong’i besh kun
Umgan tomirimdan ko’kardi bu gul,
Payg’ambar boshiga o’xshash ulkan gul.

* * *

Nega yig’layapsiz, qo’llarim?
Oyoqlarim, nega
Yulib tashlayapsiz tirnog’ingizni?
Bor-yo’g’i uch ming yil yashadik hali
Tosh asrida, temir asrida,
Nega yig’layapsiz, qo’llarim,
Oyoqlarim nega yig’laysiz?
Hali manzil uzoq odam asriga.

* * *

Tushlarimning sayoq burjida
Ayanchli tishlarin botirib
Boldirimdan tishlar bir kuchuk.

Kalima qaytarib qochib boraman…
Yopishib qolganday oyoqlarimga
Badtar tishlayverar la’nati kuchuk,
Shaytondan tarqagan la’nati kuchuk.

Qo’rqib uyg’onaman. Chiroqni yokdim.
Qaynoq ter yuvadi sovuq hujramni.
Xayriyat… g’aybga qaytibdi kuchuk.

So’ng qo’rqib qaradim oyoqlarimga
Endi tushimdamas, o’ngimda ko’rdim:
Kuchuk tishlarining ayanch izlari
Baqrayib turardi boldirlarimda,
Ulardan sirqirab sizar edi qon…

* * *

Hazrati Hizrning boshmaldog’iga
Uya qo’yib qaytgan oq qaldirg’ochni
Chaqirib-chaqirib charchar yuragim…

Qonga botgan oyning chimildig’ida
Yulduz tirnog’i-la so’nggi terisin
Qayg’uli-qayg’uli archir yuragim…

* * *

Osmon balchig’ida notavon qushday
Uchib borayotir xaroba bir uy.

Toptalgan erk kabi, kuygan kitobday
Uchib borayotir xaroba bir uy.

Odamlarni yerga lash-lushday tashlab,
Ko’chib borayotir xaroba bir uy.

SHOIR JANOZASIDA XALOYIQQA TARQATILGAN TO’RTLIKLAR

Yuragim ichida bitta Vatan bor
Va Vatan ichida yolg’iz bir xudo
Va xudo ichida hali tug’ilmay
Qarib o’layotgan yolg’izgina men.

* * *

Qaylardan kelyapsan, qiblaning qizi,
Nega tirnog’ingdan tizzanggacha qon?..
Zarxaltangda qancha oshiq yulduzi,
Oyog’ing ostida necha dil talqon…
Qaylarga ketyapsan, qiblaning qizi?..

* * *

Bu umr o’tkinchi! Ne qolur bizdan,
Ne murod, bu vujud, bu dil, bu so’zdan?
Bizni qabul etmas na haq, na fano
O’zdan kelibmiz-u, qaytmabmiz o’zdan.

* * *

Bu jahon mulkida men kim bo’libman?
Bir yulduz dumidan tushgan o’likman.
Bir nafas ato et, bir ishq ato et,
Bu o’lik dunyodan ketay tirik man.

* * *

Bu g’arib kulbaga chiroq yoqib qo’y,
Shamolday o’tkinchi g’arib yo’lovchi.
Men ketdim, mung’aygan yuragim qoldi,
G’arib xarobaga chiroq yoqib qo’y.

QADIMIY BITIKTOSHLARGA YOZUVLAR

I. So’z

Baridan muqaddas so’z bo’ldi faqat —
Tangrilar insondan qizg’angan daho,
Boshi bir yoqadan chiqqan mamlakat,
Mangulikni yo’rgaklagan ibtido.

Baridan muqaddas so’z bo’ldi faqat…

Olamdan o’tganni tuproq ostiga,
Tuproqning ustiga so’zni qo’ydilar,
Quyoshdan uyalib, oydan uyalib,
Yalang’och yuraklar so’zni kiydilar.

II. Tashlab ketilgan ming yilliklar

Bechora bo’m-bo’sh uy, ey, sag’ir...
Rauf Parfi

Cho’kkan xarobaday mung’ayib yotgan
Ming yilliklar ichra tirik jon bormi?
Barbod bo’lgan ellar falakka otgan —
Isyon qoldiqlari yo fig’on bormi?

Kim bor, ming yilliklar xarobasida,
Biron-bir nafas yo bir tovush bormi?
Cho’g’ tishlab zulmatning iskanjasida
Erkinlik qo’shig’in aytgan qush bormi?

Sado yo’q… Sado yo’q! Na dard, na zorlar…
So’z haykalday o’sgan tosh yelkasidan.
Og’zin ochib yotar tilsiz mozorlar,
Barbod bo’lgan ellar xotirasiday.

III. Unutilgan so’zlar

Boshingiz ustida yig’layman,
Ko’zim qarog’ida tunlarni sanab,
Singan tobutlardan izlayman,
So’zlarim izlayman yuragim qonab.

Ruhimda hansirar og’ir qadamlar —
So’nggi darmoniga suyangan sabot.
Sizni tili bilan tuqqan odamlar
Xotirasi bilan o’ldirsa, nahot…

IV. Bitiktoshlar homilasi

Og’iroyoq toshlarning homilasi — shoirlar,
Uch ming yildan beri dardning tishlari bilan
Ayamay yuragin tishlab kelgan shoirlar.

Toshlarning tor qornida uch ming yildan beri
Yuzlab mashrablar yagona bir she’rni aytar,
Toshlarning to’lg’og’i haqida u she’r…

U she’r…
Og’iroyoq toshlarning homilasi — shoirlar…

V. O’lmas askarlar

Ko’z o’ngimdan saf-saf so’z askarlari,
Mungluq yalovlarni ko’tarib o’tar.
O’tmishning qon yuzli tosh daftarlari
Menga
Bir xalq shaklidagi so’zlarni tutar:

Qaysining qo’li yo’q… Qaysin oyog’i…
Barining og’ziga to’lgan yulduzlar.
Ma’yus hilpiraydi idrok bayrog’i,
Kelar suyaklari qisirlab so’zlar.

Bahaybat o’yiq bor ko’kraklarida,
Zamonlarning dahshatlari dastidan.
Bir Vatanni tutib kipriklarida,
Bir xalq chiqib kelar yerning ostidan.

VI. Mag’astvi*

Mag’astvi, Mag’astvi, buyuk buddaviy,
Har kimda o’zgacha ruhiy tantana,
Kamolot poyida vujud degan sath,
Sen yo’lbars qoshiga bording mardona.

Bording, qirmiz to’lqin vujud sathida,
Shovullab ruhingga bag’ishlar bayot.
Och bars holsiz yotar oyoq ostida,
O’mgan tomiringdan to’kilar hayot.

Sen shunday mardona-mardona bording,
Och yo’lbars taniga kuch bo’layin deb,
Yetti bolasiga sut bo’layin deb.
Go’zal vujudingdan kechib yubording.

Mag’astvi, Mag’astvi, buyuk buddaviy,
Tomiringdan oqqan chechaklaringdan
Ruhning osmoniga uchdi yulduzlar.
Yo’lbarsning qurigan emchaklaridan
Sut kabi tizillab to’kildi so’zlar.

* Mag’astvi — «Oltun yorug’» bitiktoshidagi qaxramonlardan biri. U ochlikdan o’layotgan yo’lbarsga rahm qilib, o’zining jonini beradi.

VII. Qoshg’ariy yodi

Siz nega notinchsiz, Mahmud Qoshg’ariy?
Toshni yorib chiqar ulug’ yo’lchilar
Toshlar to’lg’og’iga doya bo’lmasmi
O’zbekistondagi tilchilar?

Siz nega notinchsiz, Mahmud Qoshg’ariy?
Tilning chehrasini yorgan qamchilar
Sinmasmi, «Erk» degan So’zga aylansa
O’zbekistondagi hamma tilchilar.

Siz nega notinchsiz, Mahmud Qoshg’ariy?
Horitib qo’ydimi adashgan yillar.
Tunlari «Devon lug’atit turk»da
Qushlarday chug’urlab chiqmasmi dillar.

Siz nega notinchsiz, Mahmud Qoshg’ariy?
Til — ega, davlar aniqlovchilar
Yig’larmi, o’lgan so’z uzra «bolam!» deb
O’zbekistondagi tilchilar.

Siz nega notinchsiz, Mahmud Qoshg’ariy?
Yurakday yorilib bormokda toshlar,
Ulardan shoirlar chiqib kelmokda,
Ko’ksini to’ldirgan alvon quyoshlar.

VIII. Mutolaadan so’ng

Aylanar so’zlarga surinib dilgir
Shafaqlarga to’lib qolgan kengliklar.
So’zlarga surinib tinib-tinchimay
Falak yelinlarin sog’ar yerliklar.

Quroq ko’rpalarga aylanib tushlar,
Olov nafas bilan avrar bizlarni.
Tun va tong oralig’ida qisilgan qushlar,
Olmaday cho’qiydi qadim so’zlarni.

Bitiktoshlar dardin ko’zimga bitdim,
Ko’nglimga cho’ktirib nolalarini.
Kul bo’lgan bog’lardan tergani ketdim,
Bobolarning oltin olmalarini.