“Зонтик” голландча сўз бўлиб, “қуёшдан ҳимояланиш воситаси” деган маънони англатади. Хўш, “зонтик” сўзининг соф туркийчаси борми? “Соябон” дейсизми? Йўқ, “соябон” форсча сўз.

Эшқобил ШУКУР
СЎЗЛАР БИЛАН СЎЗЛАШУВ (7)

МАҲМУД КОШҒАРИЙНИНГ ЭСКИ ЗОНТИГИ

“Зонтик” голландча сўз бўлиб, “қуёшдан ҳимояланиш воситаси” деган маънони англатади. Хўш, “зонтик” сўзининг соф туркийчаси борми? “Соябон” дейсизми? Йўқ, “соябон” форсча сўз.

Токи дунёда қуёш иссиғи ва ёғингарчилик бор экан, демак, ҳамма жойда улардан ҳимояланиш воситаси бўлган. Ҳамма жойда шундай восита ишлатилган экан, унда ҳамма тилларда бу нарсани ифодалайдиган сўз ҳам бўлган. Фақат бу сўзлар унутилган бўлиши мумкин.

Маҳмуд Кошғарий “Девони луғотит турк”да “j а Ⱨ а л д у р у қ” сўзини ёмғирдан, қуёш иссиғидан бошни сақлаш учун восита эканлигини изоҳлаб кетган. Йангалдуруқ наматдан тикилган экан. Бу нарса ёмғирпўш ё оддий ёпинчиқ эмас. Чунки, ёпинчиқ қадимги туркий тилда “jуғурқан” сўзи билан ифодаланган. Кошғарий “Ол аⱧар йуғурқан эшўди” – “У унга ёпинчиқ ёпди” деган мисолни келтириб ўтган.

ҚОВУЗ ВА ПАМПЕРС

Мен ҳақиқий қовузни болалигимдан кўриб ўсганман. Қовуз – бешик тўшаги. Бу тўшакнинг ичига тозаланган тариқ солинади. Тариқ ошга солинаётган гуручдай яхшилаб тозаланиши керак. Қовузга тариқ пўстини солади деган гапни ҳам ўқидим. Лекин мен тариқ пўсти солишганини кўрмаганман. Тариқ топилмаса, супурги уруғини солишларини биламан. Супурги уруғи солинган қовуз яхши бўлмайди. Чунки, тариқ юмшоқ келади, супурги уруғи қаттиқроқ бўлади. Боланинг баданига ёқмайди. Қовузга пахта ё унга ўхшаш нарсаларни солишмайди, чунки, бола сийдигидан пахта тезда дўққи бўлиб қолади. Бу тўшакнинг ўртасида тувакка мўлжалланган кафтдек ўйиқ бор. Бешик тўшагига тариқ солишларига сабаб тариқ бола сийдигини тез шимиб олади, намни яхши тортади, кўп ҳид чиқармайди, офтобда тез қурийди. Бу гўё замонавий памперсга ўхшайди. Лекин бир марталик эмас, доимий памперсга ўхшайди. Тариқ пўстини “қовуз” дейиш ҳам бор. “Ўзбек тилининг этимологик луғати”да изоҳланишича, “қовуз” сўзининг туб илдизи “ўраб турувчи нарса”, “идиш” деган маъноларни билдирган. Бу сўзнинг тилимизда “қовузлоқ”, “қовузғоқ” шакллари ҳам бор.

Шунингдек, тилимизда “қовуз”га уйқаш “қовзоқ” деган сўз ҳам бор. Дуккакли ўсимликларнинг дони турадиган пўсти “қовзоқ” деб аталади.

ЎРДАКНИНГ ХЎРОЗИ

“Ўзбек тилининг этимологик луғати”даги изоҳга кўра, “ўрдак” сўзининг туб илдизи “шўнғи” деган маънони англатган “Öр” феълидир. Қадимги тилимизда “ўрдак” сўзи “кўп марта шўнғувчи” деган маънони билдирган. “Туркий тиллар этимологик луғати”да ҳам “ўрдак” сўзининг “шўнғиш”, “сув қуши”, “сузиш” маъноларидан келиб чиққанлиги таъкидланган.

Биз жонли тилимизда ва ёзма ишларимизда ўрдакнинг хўрозини ҳам макиёнини ҳам битта сўз билан — “ўрдак” сўзи билан ифодалаймиз. Ҳолбуки, товуқларни хўроз ва товуқ деб, қўйларни совлиқ ва қўчқор деб, қорамолларни сигир ва ҳўкиз деб жинсларга ажратамиз. Агар бошқа паррандалар ва ҳайвонлар жинсларга ажаратилиб номланган экан, у ҳолда ўрдаклар ҳам қатордан қолмаган бўлишлари керак.
Тарихимизда ўрдакнинг хўрози “сўна”, макиёни “бўрчин” деб аталгани ҳақида аниқ маълумотлар бор. Бу ҳақда Навоий бобомиз “Муҳокаматул-луғатайн ” асарида ёзиб кетганлар: “Тағи турк ўрдакнинг эркагин “сўна” ва тишисин “бўрчин” дер”.

ҚОЗОННИНГ ЮҚИ ВА ЮҚОРИ

“Юқори” сўзининг маъносини ҳаммамиз биламиз. Изоҳга ҳожат йўқ. Лекин гапнинг қизиғи бошқа ёқда. Маҳмуд Кошғарийнинг “Девону луғотит турк”ида “йуқ йер” ( jуқ jэр) сўзи “юқори ер” “баландлик ер” деб изоҳланган. “Юқ” сўзи қозон ё идиш тагида қолган овқат қолдиғини англатади ва ҳозиргача “қозоннинг юқи”, “идишнинг юқи” бирикмалари қўлланади. “Қозоннинг юқи” деганда қозон тагининг сатҳидан юқорироқ турган жуда кам миқдордаги овқат қолдиғи тушунилади. Юқори сўзи текис ер сатҳидан баланд турган жойни англатади. Демак, қозон юқи билан “юқори” сўзи бир-бирига алоқадор.

Мен мактабга боргунча шимол, жануб, ғарб ва шарқ сўзларини эшитмаганман. Бу сўзлар менга бегона эди, чунки қишлоғимиз ва дунёнинг тўрт томонини билдирадиган бошқа сўзлар бор эди. Одамларимиз Шарқни – Кунчиқар, Ғарбни – Кунботар, Шимолни – Юқори, Жанубни – Одоқ деб аташар эди. Боболаримнинг “Юқорининг шамоли” деган ибораси ҳалиям эсимда. Юқорининг шамоли қуруқ бўларди.Улар “Юқорининг шамоли Одоқдан уч кунда қайтади. Булутларни ҳайдаб, ёғингарчилик олиб келади” дейишарди. Биздан ўтган шамол уч кунда Одоқдан семиз булутларни олиб қайтар эди. Қаёқларга бориб келар эди бу шамол?

СУПРАДАГИ СУПРАҚУЛОҚ

Тилимизда хамир ёйиш, нон ясаш учун ишлатиладиган дастурхонсифат рўзғор буюми “супра” деб аталади. Илгарилари супра ошланган мол терисидан тайёрланар эди. Мен кичикроқ гиламдай келадиган доира шаклидаги супраларни кўрганман. Супрани нондай, дастурхондай азиз тутишарди. Ҳозир ҳам янги тушган келинга аввало супрада хамир қордириш одати бор. Тилимизда “Ҳар супранинг ўз нони бор”, “Номи улуғ, супраси қуруқ” мақоллар бор.

Асли араб тилидан келган “суфра” сўзининг туб илдизи “очди” деган маънони англатади. Шунингдек бу сўзнинг “сафар озуқаси”, “тушлик дастурхон” деган маънолари борлиги ҳам манбаларда таъкидланган.

Шунингдек, халқ тилида “супрақулоқ” деган сўз ҳам кўп ишлатилади. “Супрақулоқ” сўзи асосан, болаларни эркалаш маъносида қўлланади. Бу сўз ёшига ва гавдасига нисбатан қулоқлари катта болаларга қарата эркалаш оҳангида айтилади. Бундай болаларнинг қулоқлари супрага ўхшатилади. Чунки, супра катта бўлади. Хуллас, “супрақулоқ” сўзининг пайдо бўлишига хамир ёйиш учун ишлатиладиган “супра” сўзи асос бўлган. “Қашқадарё ўзбек халқ сўзлари” китобида “супра” сўзи иштирокида ҳосил бўлган бир неча қўшма сўзлар келтирилган. Масалан, “супрақоқди” сўзи. “Супрақоқди” сўзи халқ тилида “кенжа фарзанд” маъносини англатган.

ЖАВЛОН УРМОҚ

Кейинги йилларда “жавлон уриб пахта термоқда”, “жавлон уриб меҳнат қилмоқда” деган гапларни мухбирларимиз тилидан, айниқса телемухбирлар тилидан кўп эшитдик. Билмадим, меҳнат қилаётган одамга нисбатан “жавлон қилаяпти” деган ибора қачон ва қайтарзда пайдо бўлиб қолди, тушуниксиз. Гап шундаки, пахта тераётган одам жавлон уриши мумкин эмас, меҳнат қилаётган одам ҳам жавлон қилолмайди. Бунинг иложи йўқ. Чунки, “жавлон қилмоқ” бирикмаси аслида “сайр қилмоқ” деган мазмунни ифодалайди. “Жавлон” сўзининг туб маъноси “юриш, сайр қилиш, адашиш” деган мазмунни ифодалайди. Энди ўйлаб кўринг, пахта тераётган одам пахта терадими ё сайр қиладими?

Устозларимиз ҳамиша сўзнинг моҳиятини билиб ишлатганлар. Масалан, Ойбек домла:
“Мана бу от-арава сизники, сизга бердим, қани, ўтириб бир жавлон қилиб келинг” – деб ёзганлар.

ЭКИН ВА КАШТА

Бир қарашда экин ва кашта сўзларининг орасида қандай боғлиқлик бор, деб ўйлашингиз мумкин. Тилимизда игна билан матога тикиб туширилган гул, расм, чизиқ ва шу кабилар “кашта” деб аталади. “Экин” сўзи эса, далага экиладиган ўсимликлар маъносида келади. Гап шундаки, форсийдаги “кашта” сўзининг туб илдизи ҳозирги мазмунидан фарқ қилиб, у “экилган”, “уруғ қадалган”, “ишлов берилган” деган маъноларни англатар экан. Мантиқан, каштада ҳам тикилган гулларнинг барқ уриб очилган тасвирини кўрамиз.

Ўсмирлик йилларим дала бошида дам олишиб, меҳр билан кашта тикаётган қизларни кўрганман. Бу қизлар кашталарга гулларни тикмас, экар эдилар, илк игнани уришидан то тўлиқ очилгунича тинмай ишлов бериб, парвариш қилар эдилар. Каштада ўсиб-унаётган гуллар қизларнинг кўнглидаги гуллар эканлигин сезгандай бўлардим. Боғбонларга хос бу меҳр уларнинг қўшиқларига кўчар эди:

Эрта билан тураман наҳори нашта,
Ўнг қўлимда игнаю, тиззамда кашта.

ҚУМҒОҒ ВА САКСОВУЛ

Саксовул қумли жойларда, чўлларда ўсади. Бу дарахтнинг илдизи янтоқ томиридан ҳам узоққа кетади, қақраган чўлда ҳам сувга етади. “Саксовул”… Бу чиройли сўзнинг этимологияси ҳақида аниқ маълумотлар учратмадим. “Саксовул” сўзи таркибидаги “саксон”даги “сакс” ва “овул” сўзлари ҳақида ўйладим, “саксовул”ни “ясавул”, “жиғавул”, “шиғавул” сўзлари билан солиштириб кўрдим, лекин бирор жўялироқ тахминга келолмадим. Аммо “саксовул” сўзининг маънодошини учратиб қолдим.

Манзар Абулхайровнинг “Навоий асарларида сўз ва иборалар” китобида тарихимизда саксовулни “қумғоғ” деб ифодалаш ҳам бўлган деб кўрсатилган. Бундай номланишга саксовулнинг чўлда, қумда ўсиши сабаб бўлган бўлиши керак. Хусусан, бундай ифода Алишер Навоий асарларида учрайди.

Гарчи қуёшдин парвариш олам юзига омдур,
Саҳрода қумғоғу тикан, бўстонда сарву гул бутар.
(Алишер Навоийнинг “Бадоеъ ул васат” девонидан)

Манба: “Ўзбекистон адабиёти ва санъати” газетаси 2018 йил, 6-20-апрел сонлари

Яна шу мавзуда:
Эшқобил Шукур. Сўзлар билан сўзлашув (1)
Эшқобил Шукур. Сўзлар билан сўзлашув (2)
Эшқобил Шукур. Сўзлар билан сўзлашув (3)
Эшқобил Шукур. Сўзлар билан сўзлашув (4)
Эшқобил Шукур. Сўзлар билан сўзлашув (5)
Эшқобил Шукур. Сўзлар билан сўзлашув (6)

“Zontik” gollandcha so‘z bo‘lib, “quyoshdan himoyalanish vositasi” degan ma’noni anglatadi. Xo‘sh, “zontik” so‘zining sof turkiychasi bormi? “Soyabon” deysizmi? Yo‘q, “soyabon” forscha so‘z.

Eshqobil SHUKUR
SO‘ZLAR BILAN SO‘ZLASHUV (7)

MAHMUD KOSHG‘ARIYNING ESKI ZONTIGI

“Zontik” gollandcha so‘z bo‘lib, “quyoshdan himoyalanish vositasi” degan ma’noni anglatadi. Xo‘sh, “zontik” so‘zining sof turkiychasi bormi? “Soyabon” deysizmi? Yo‘q, “soyabon” forscha so‘z.

Toki dunyoda quyosh issig‘i va yog‘ingarchilik bor ekan, demak, hamma joyda ulardan himoyalanish vositasi bo‘lgan. Hamma joyda shunday vosita ishlatilgan ekan, unda hamma tillarda bu narsani ifodalaydigan so‘z ham bo‘lgan. Faqat bu so‘zlar unutilgan bo‘lishi mumkin.

Mahmud Koshg‘ariy “Devoni lug‘otit turk”da “j a Ⱨ a l d u r u q” so‘zini yomg‘irdan, quyosh issig‘idan boshni saqlash uchun vosita ekanligini izohlab ketgan. Yangalduruq namatdan tikilgan ekan. Bu narsa yomg‘irpo‘sh yo oddiy yopinchiq emas. Chunki, yopinchiq qadimgi turkiy tilda “jug‘urqan” so‘zi bilan ifodalangan. Koshg‘ariy “Ol aⱧar yug‘urqan esho‘di” – “U unga yopinchiq yopdi” degan misolni keltirib o‘tgan.

QOVUZ VA PAMPЕRS

Men haqiqiy qovuzni bolaligimdan ko‘rib o‘sganman. Qovuz – beshik to‘shagi. Bu to‘shakning ichiga tozalangan tariq solinadi. Tariq oshga solinayotgan guruchday yaxshilab tozalanishi kerak. Qovuzga tariq po‘stini soladi degan gapni ham o‘qidim. Lekin men tariq po‘sti solishganini ko‘rmaganman. Tariq topilmasa, supurgi urug‘ini solishlarini bilaman. Supurgi urug‘i solingan qovuz yaxshi bo‘lmaydi. Chunki, tariq yumshoq keladi, supurgi urug‘i qattiqroq bo‘ladi. Bolaning badaniga yoqmaydi. Qovuzga paxta yo unga o‘xshash narsalarni solishmaydi, chunki, bola siydigidan paxta tezda do‘qqi bo‘lib qoladi. Bu to‘shakning o‘rtasida tuvakka mo‘ljallangan kaftdek o‘yiq bor. Beshik to‘shagiga tariq solishlariga sabab tariq bola siydigini tez shimib oladi, namni yaxshi tortadi, ko‘p hid chiqarmaydi, oftobda tez quriydi. Bu go‘yo zamonaviy pampersga o‘xshaydi. Lekin bir martalik emas, doimiy pampersga o‘xshaydi. Tariq po‘stini “qovuz” deyish ham bor. “O‘zbek tilining etimologik lug‘ati”da izohlanishicha, “qovuz” so‘zining tub ildizi “o‘rab turuvchi narsa”, “idish” degan ma’nolarni bildirgan. Bu so‘zning tilimizda “qovuzloq”, “qovuzg‘oq” shakllari ham bor.

Shuningdek, tilimizda “qovuz”ga uyqash “qovzoq” degan so‘z ham bor. Dukkakli o‘simliklarning doni turadigan po‘sti “qovzoq” deb ataladi.

O‘RDAKNING XO‘ROZI

“O‘zbek tilining etimologik lug‘ati”dagi izohga ko‘ra, “o‘rdak” so‘zining tub ildizi “sho‘ng‘i” degan ma’noni anglatgan “Ör” fe’lidir. Qadimgi tilimizda “o‘rdak” so‘zi “ko‘p marta sho‘ng‘uvchi” degan ma’noni bildirgan. “Turkiy tillar etimologik lug‘ati”da ham “o‘rdak” so‘zining “sho‘ng‘ish”, “suv qushi”, “suzish” ma’nolaridan kelib chiqqanligi ta’kidlangan.

Biz jonli tilimizda va yozma ishlarimizda o‘rdakning xo‘rozini ham makiyonini ham bitta so‘z bilan — “o‘rdak” so‘zi bilan ifodalaymiz. Holbuki, tovuqlarni xo‘roz va tovuq deb, qo‘ylarni sovliq va qo‘chqor deb, qoramollarni sigir va ho‘kiz deb jinslarga ajratamiz. Agar boshqa parrandalar va hayvonlar jinslarga ajaratilib nomlangan ekan, u holda o‘rdaklar ham qatordan qolmagan bo‘lishlari kerak.
Tariximizda o‘rdakning xo‘rozi “so‘na”, makiyoni “bo‘rchin” deb atalgani haqida aniq ma’lumotlar bor. Bu haqda Navoiy bobomiz “Muhokamatul-lug‘atayn ” asarida yozib ketganlar: “Tag‘i turk o‘rdakning erkagin “so‘na” va tishisin “bo‘rchin” der”.

QOZONNING YUQI VA YUQORI

“Yuqori” so‘zining ma’nosini hammamiz bilamiz. Izohga hojat yo‘q. Lekin gapning qizig‘i boshqa yoqda. Mahmud Koshg‘ariyning “Devonu lug‘otit turk”ida “yuq yer” ( juq jer) so‘zi “yuqori yer” “balandlik yer” deb izohlangan. “Yuq” so‘zi qozon yo idish tagida qolgan ovqat qoldig‘ini anglatadi va hozirgacha “qozonning yuqi”, “idishning yuqi” birikmalari qo‘llanadi. “Qozonning yuqi” deganda qozon tagining sathidan yuqoriroq turgan juda kam miqdordagi ovqat qoldig‘i tushuniladi. Yuqori so‘zi tekis yer sathidan baland turgan joyni anglatadi. Demak, qozon yuqi bilan “yuqori” so‘zi bir-biriga aloqador.

Men maktabga borguncha shimol, janub, g‘arb va sharq so‘zlarini eshitmaganman. Bu so‘zlar menga begona edi, chunki qishlog‘imiz va dunyoning to‘rt tomonini bildiradigan boshqa so‘zlar bor edi. Odamlarimiz Sharqni – Kunchiqar, G‘arbni – Kunbotar, Shimolni – Yuqori, Janubni – Odoq deb atashar edi. Bobolarimning “Yuqorining shamoli” degan iborasi haliyam esimda. Yuqorining shamoli quruq bo‘lardi.Ular “Yuqorining shamoli Odoqdan uch kunda qaytadi. Bulutlarni haydab, yog‘ingarchilik olib keladi” deyishardi. Bizdan o‘tgan shamol uch kunda Odoqdan semiz bulutlarni olib qaytar edi. Qayoqlarga borib kelar edi bu shamol?

SUPRADAGI SUPRAQULOQ

Tilimizda xamir yoyish, non yasash uchun ishlatiladigan dasturxonsifat ro‘zg‘or buyumi “supra” deb ataladi. Ilgarilari supra oshlangan mol terisidan tayyorlanar edi. Men kichikroq gilamday keladigan doira shaklidagi supralarni ko‘rganman. Suprani nonday, dasturxonday aziz tutishardi. Hozir ham yangi tushgan kelinga avvalo suprada xamir qordirish odati bor. Tilimizda “Har supraning o‘z noni bor”, “Nomi ulug‘, suprasi quruq” maqollar bor.

Asli arab tilidan kelgan “sufra” so‘zining tub ildizi “ochdi” degan ma’noni anglatadi. Shuningdek bu so‘zning “safar ozuqasi”, “tushlik dasturxon” degan ma’nolari borligi ham manbalarda ta’kidlangan.

Shuningdek, xalq tilida “supraquloq” degan so‘z ham ko‘p ishlatiladi. “Supraquloq” so‘zi asosan, bolalarni erkalash ma’nosida qo‘llanadi. Bu so‘z yoshiga va gavdasiga nisbatan quloqlari katta bolalarga qarata erkalash ohangida aytiladi. Bunday bolalarning quloqlari supraga o‘xshatiladi. Chunki, supra katta bo‘ladi. Xullas, “supraquloq” so‘zining paydo bo‘lishiga xamir yoyish uchun ishlatiladigan “supra” so‘zi asos bo‘lgan. “Qashqadaryo o‘zbek xalq so‘zlari” kitobida “supra” so‘zi ishtirokida hosil bo‘lgan bir necha qo‘shma so‘zlar keltirilgan. Masalan, “supraqoqdi” so‘zi. “Supraqoqdi” so‘zi xalq tilida “kenja farzand” ma’nosini anglatgan.

JAVLON URMOQ

Keyingi yillarda “javlon urib paxta termoqda”, “javlon urib mehnat qilmoqda” degan gaplarni muxbirlarimiz tilidan, ayniqsa telemuxbirlar tilidan ko‘p eshitdik. Bilmadim, mehnat qilayotgan odamga nisbatan “javlon qilayapti” degan ibora qachon va qaytarzda paydo bo‘lib qoldi, tushuniksiz. Gap shundaki, paxta terayotgan odam javlon urishi mumkin emas, mehnat qilayotgan odam ham javlon qilolmaydi. Buning iloji yo‘q. Chunki, “javlon qilmoq” birikmasi aslida “sayr qilmoq” degan mazmunni ifodalaydi. “Javlon” so‘zining tub ma’nosi “yurish, sayr qilish, adashish” degan mazmunni ifodalaydi. Endi o‘ylab ko‘ring, paxta terayotgan odam paxta teradimi yo sayr qiladimi?

Ustozlarimiz hamisha so‘zning mohiyatini bilib ishlatganlar. Masalan, Oybek domla:
“Mana bu ot-arava sizniki, sizga berdim, qani, o‘tirib bir javlon qilib keling” – deb yozganlar.

EKIN VA KASHTA

Bir qarashda ekin va kashta so‘zlarining orasida qanday bog‘liqlik bor, deb o‘ylashingiz mumkin. Tilimizda igna bilan matoga tikib tushirilgan gul, rasm, chiziq va shu kabilar “kashta” deb ataladi. “Ekin” so‘zi esa, dalaga ekiladigan o‘simliklar ma’nosida keladi. Gap shundaki, forsiydagi “kashta” so‘zining tub ildizi hozirgi mazmunidan farq qilib, u “ekilgan”, “urug‘ qadalgan”, “ishlov berilgan” degan ma’nolarni anglatar ekan. Mantiqan, kashtada ham tikilgan gullarning barq urib ochilgan tasvirini ko‘ramiz.

O‘smirlik yillarim dala boshida dam olishib, mehr bilan kashta tikayotgan qizlarni ko‘rganman. Bu qizlar kashtalarga gullarni tikmas, ekar edilar, ilk ignani urishidan to to‘liq ochilgunicha tinmay ishlov berib, parvarish qilar edilar. Kashtada o‘sib-unayotgan gullar qizlarning ko‘nglidagi gullar ekanligin sezganday bo‘lardim. Bog‘bonlarga xos bu mehr ularning qo‘shiqlariga ko‘char edi:

Erta bilan turaman nahori nashta,
O‘ng qo‘limda ignayu, tizzamda kashta.

QUMG‘OG‘ VA SAKSOVUL

Saksovul qumli joylarda, cho‘llarda o‘sadi. Bu daraxtning ildizi yantoq tomiridan ham uzoqqa ketadi, qaqragan cho‘lda ham suvga yetadi. “Saksovul”… Bu chiroyli so‘zning etimologiyasi haqida aniq ma’lumotlar uchratmadim. “Saksovul” so‘zi tarkibidagi “sakson”dagi “saks” va “ovul” so‘zlari haqida o‘yladim, “saksovul”ni “yasavul”, “jig‘avul”, “shig‘avul” so‘zlari bilan solishtirib ko‘rdim, lekin biror jo‘yaliroq taxminga kelolmadim. Ammo “saksovul” so‘zining ma’nodoshini uchratib qoldim.

Manzar Abulxayrovning “Navoiy asarlarida so‘z va iboralar” kitobida tariximizda saksovulni “qumg‘og‘” deb ifodalash ham bo‘lgan deb ko‘rsatilgan. Bunday nomlanishga saksovulning cho‘lda, qumda o‘sishi sabab bo‘lgan bo‘lishi kerak. Xususan, bunday ifoda Alisher Navoiy asarlarida uchraydi.

Garchi quyoshdin parvarish olam yuziga omdur,
Sahroda qumg‘og‘u tikan, bo‘stonda sarvu gul butar.
(Alisher Navoiyning “Badoe’ ul vasat” devonidan)

Manba: “O‘zbekiston adabiyoti va san’ati” gazetasi 2018 yil, 6-20-aprel sonlari

Yana shu mavzuda:
Eshqobil Shukur. So‘zlar bilan so‘zlashuv (1)
Eshqobil Shukur. So‘zlar bilan so‘zlashuv (2)
Eshqobil Shukur. So‘zlar bilan so‘zlashuv (3)
Eshqobil Shukur. So‘zlar bilan so‘zlashuv (4)
Eshqobil Shukur. So‘zlar bilan so‘zlashuv (5)
Eshqobil Shukur. So‘zlar bilan so‘zlashuv (6)