Исроил Шомиров. Кўксимдаги қуш (Кирил-лотин). Тошкент. «Akademnashr». 2017

  Дунёда шеър бўлишга арзигулик ҳолатлар бисёр. Шоир тоғда, айниқса болалиги ўтган қишлоқда ҳар қадамда шеър- га дуч келади. Гап энди уни юракка кўчириб, тиниқлигича дунё юзини кўришига эришишида.

Ушбу китобдан ўрин олган шеърларни ўқиркансиз, ҳамнафаслик давомида даштнинг тоза ҳавоси ўпкангизни тўлдиради, тўрғайнинг ёввойи сайроғи остида ўйга толасиз. Инсон бўлиб яшашнинг лаззатию машаққати кўз олдингизда сурат топади. Ва ниҳояда шеърлар бегона эмаслигини билиб қоласиз.

ҚИСМАТ ЁЗИҚЛАРИ
Усмон АЗИМ
Ўзбекистон халқ шоири

Исроил билан кеч танишдим. Аммо у бир умр ёнимда юргандай. Танишганимизданоқ муносабатимиз ака-укалик – кўнгилдошлик мақомига кўтарилди. Бирга эна Бойсунга ҳам бордик. Қариндошлар, дўстлар билан дийдорлашдик. У тоққа чиқдик, бу тоққа ўтдик. Уч-тўрт кундан кейин эса ҳамроҳим Термизга – хизматига жўнаб кетганида, негадир юрагимда енгил бир ғусса туйдим. Менинг дўстларим дийдорига тўймайдиган одатим бор. Шу қисқа вақт орасида Исроил ҳам қадрдонимга айланиб бўлган экан-да!

Энди билсам, бизда эртароқ учрашмоқ имкони ҳам бўлган. Бу яхши одам узоқ йиллар Бойсун туман газетасида ишлаган экан. Менинг эса бир оёғим Бойсунда-ку! Аммо бу укамнинг камтарлиги, ўзбаки босиқлиги учрашувимизни ёшимиз бир жойга етгунга қадар орқага суриб келган…

Термиздаги гурунглардан бирида Исроил менга беш-ўнта шеърни тутқазди. «Бир қараб чиқинг», – деди жилмайганча. Сўнг «агар сизга ёқмаса, бошқа ёзмайман», – деб қатъият билан қўшиб ҳам қўйди. Тошкентга келиб ўқидим. Ёқди. Шеърларида ҳақиқий шоирларга хос ҳазинлик, соғинч уфуриб турибди. Ёлғони йўқ. Қисмат ёзмишлари шундоқ кўриниб турибди. Аммо шеърни маҳкам тутмаганликдан пайдо бўладиган паришон ўринлар ҳам бор… Исроилга қўнғироқ қилиб, шеърлари ёққанлигини айтдим. Кўнгилнинг ёзишдан тўхтамаслигини тайинладим.

Мана, энди Исроил янги китобини тайёрлаб келди. Ўқиб чиқиб, бу китоб албатта чоп этилиши лозимлигини англадим.

Исроилжон!  Журналист сифатидаги фаолиятингизда ҳам, кўнгил ишингиз – шоирликда ҳам Парвардигорнинг ўзи сизга ёр бўлсин!

Исроил ШАМИРОВ
ЯНГИ  КИТОБДАН ШЕЪРЛАР

* * *

Кўнглимда очилди чечаклар,
Турналар тақдирда тизилди.
О, бунча узун бу эртаклар! –
Менинг бор умримча чўзилди.

Бошимда гоҳ булут, гоҳ қуёш,
Ҳар сўзим энг сўнгги сўзимдир.
Куйлайман –
эрийди тоғу тош!
Тоғлардай сезаман ўзимни.

Юрагим югурар бесабр,
Пойимга чалкашар фироқлар.
Баҳорми, аёзми –
барибир –
Кўксимда кўкарар гиёҳлар.

* * *

Қанча йиллар ўтди, қанча қиш ўтди,
Минг бор ёғиб ўтди устингга ёмғир.
Бодомлар эллик бор гуллаб гул тўкди,
Энди уйғонмаслик ўлимдан оғир.

* * *

Ҳали бошланмаган менинг ҳаётим,
Тушда кўрганларим бариси ёлғон.
Шунча йил кўз очмай уйқуда ётдим,
Минг битта сўзим бор –
айтилмай қолган.

Ахир, ухлаган йўқ кўксимда юрак,
Энди ётиб бўлмас безабон, беун.
Ҳечқурса майсага айланмоқ керак,
Баҳорда қайтадан яралиш учун.

* * *

Ой буғдой элайди ойдинда ҳориб,
Қошига йиғилар саноқсиз юлдуз.
Баҳордан қолган оқ супрани ёйиб,
Саҳардан нон ёпар мудраган кундуз.

Узоқда кезинар сассиз бир шарпа,
Тонг эса чўзилиб, сира отмайди.
Осмон товланади,
ранги минг турфа,
Афсус сенинг унга қўлинг етмайди.

* * *

Ғунча нима?
Бокира юрак
кўклам тонги аро уйғонган.

Баҳор нима?
Рангин камалак
кўриб кўзлар чандон қувонган.

Кўз нимадир?
Ҳар нени кўриб
чўкиб кетган гуноҳ қаърига.

Гуноҳ нима…
Ҳақ йўлдан тониб,
дучор этар Аллоҳ қаҳрига.

Ҳаёт нима?.. Тириклик нима?..
Саволларнинг йўқдир адоғи.
Ўзинг қийнаб жавоб излама,
Тугамайди тақдир сўроғи.

ЭРТАК ДАВОМ ЭТАДИ

Баҳайбат тоғларнинг этакларида,
Қоронғу кулбанинг бурчакларида,
Ваҳима аралаш болалиги ўтган
Момомнинг қўрқинчли эртакларида –
Мозийни кўраман. Ўтмишни кўраман.
Ғамни, аламни,
чеҳралардай хира тортган шамни кўраман…

Юраклар ҳадикка қоришиқ,
Бешотар ногаҳон қарсиллар,
Ҳавода ўйнайди қамчинлар
Тинч қўймас оҳ-воҳлар,
Отларнинг дупури –
Дилларни кетади ўпириб.
Қўрқув ошён қурган кўкрак қафасда
гуп-гуп тепиб турган
юрак зарбидан титрайди лаблар…

Эртак бўлса давом этади.
Момом эринмайди бечора, авом.
Хонани аллалар ҳутнинг ҳавоси,
Ётибмиз, хаёллар даҳшатда.
Мўрилардан келар баҳор нафаси.
Деразанинг мовий пардаларини
Олиб қочар адирларга шошиб шамоллар.
Кўзни қўрқув босар, ташқарида тун
Эртак бўлса давом этади.

* * *

Шафоат акага

Кўзларимда жолаларим селга айланди,
Бағри тўлди…

Тўзим билмас ер ҳақиқий ерга айланди.
Шоир ўлди…

Қориштириб ташладилар тупроқ билан,
Дунё кулди…

Бевафо бу дорилфано шеърга айланди.

* * *

Шафтолининг гуллари пушти,
Кўклам қадрин шабнамдан сўранг.
Менинг ишқим кимларга тушди,
Отмоқдадир сочларимда тонг.

Шафтолининг гуллари пушти,
Бўй қизларга шивирлар сирин.
Ой ёғдуси зулматни қучди,
Бўса олар ундан яширин.

Шафтолининг гуллари пушти,
Тонг юзига лаб босар маъсум.
Юрагимдан бир юлдуз учди,
Айт, бу дарак эмасми, машъум.

МУҲАББАТИМ

Ўғирлаган ҳаловатим,
Ҳам азобим,
ҳам роҳатим.
Тонглардаги тароватим,
Ёнмай ўчдинг,
муҳаббатим.

Юрагимда орзу бўлдинг,
Кўзларимда ёғду бўлдинг.
Етолмадим,
оҳу бўлдинг,
Кўкка учдинг,
муҳаббатим.

Мен ортингдан боролмадим,
Тақдир-кишан,
юролмадим.
Жамолингни кўролмадим,
Тунни қучдинг,
муҳаббатим.

Сен нимасан, қувонч ё ғам,
Ҳузурмисан ёки ситам?
Сенсиз ҳаёт чин жаҳаннам,
Аза очдинг,
муҳаббатим.

Саҳифа охирида тўпламни тўлиқ мутолаа қилишингиз мумкин.

Isroil Shomirov. Ko‘ksimdagi qush (Kiril-lotin). Toshkent. «Akademnashr». 2017

Dunyoda she’r bo‘lishga arzigulik holatlar bisyor. Shoir tog‘da, ayniqsa bolaligi o‘tgan qishloqda har qadamda she’r- ga duch keladi. Gap endi uni yurakka ko‘chirib, tiniqligicha dunyo yuzini ko‘rishiga erishishida.

Ushbu kitobdan o‘rin olgan she’rlarni o‘qirkansiz, hamnafaslik davomida dashtning toza havosi o‘pkangizni to‘ldiradi, to‘rg‘ayning yovvoyi sayrog‘i ostida o‘yga tolasiz. Inson bo‘lib yashashning lazzatiyu mashaqqati ko‘z oldingizda surat topadi. Va nihoyada she’rlar begona emasligini bilib qolasiz.

QISMAT YOZIQLARI
Usmon AZIM
O‘zbekiston xalq shoiri

Isroil bilan kech tanishdim. Ammo u bir umr yonimda yurganday. Tanishganimizdanoq munosabatimiz aka-ukalik – ko‘ngildoshlik maqomiga ko‘tarildi. Birga ena Boysunga ham bordik. Qarindoshlar, do‘stlar bilan diydorlashdik. U toqqa chiqdik, bu toqqa o‘tdik. Uch-to‘rt kundan keyin esa hamrohim Termizga – xizmatiga jo‘nab ketganida, negadir yuragimda yengil bir g‘ussa tuydim. Mening do‘stlarim diydoriga to‘ymaydigan odatim bor. Shu qisqa vaqt orasida Isroil ham qadrdonimga aylanib bo‘lgan ekan-da!

Endi bilsam, bizda ertaroq uchrashmoq imkoni ham bo‘lgan. Bu yaxshi odam uzoq yillar Boysun tuman gazetasida ishlagan ekan. Mening esa bir oyog‘im Boysunda-ku! Ammo bu ukamning kamtarligi, o‘zbaki bosiqligi uchrashuvimizni yoshimiz bir joyga yetgunga qadar orqaga surib kelgan…

Termizdagi gurunglardan birida Isroil menga besh-o‘nta she’rni tutqazdi. «Bir qarab chiqing», – dedi jilmaygancha. So‘ng «agar sizga yoqmasa, boshqa yozmayman», – deb qat’iyat bilan qo‘shib ham qo‘ydi. Toshkentga kelib o‘qidim. Yoqdi. She’rlarida haqiqiy shoirlarga xos hazinlik, sog‘inch ufurib turibdi. Yolg‘oni yo‘q. Qismat yozmishlari shundoq ko‘rinib turibdi. Ammo she’rni mahkam tutmaganlikdan paydo bo‘ladigan parishon o‘rinlar ham bor… Isroilga qo‘ng‘iroq qilib, she’rlari yoqqanligini aytdim. Ko‘ngilning yozishdan to‘xtamasligini tayinladim.

Mana, endi Isroil yangi kitobini tayyorlab keldi. O‘qib chiqib, bu kitob albatta chop etilishi lozimligini angladim.

Isroiljon! Jurnalist sifatidagi faoliyatingizda ham, ko‘ngil ishingiz – shoirlikda ham Parvardigorning o‘zi sizga yor bo‘lsin!

Isroil SHAMIROV
YANGI KITOBDAN SHE’RLAR

* * *

Ko‘nglimda ochildi chechaklar,
Turnalar taqdirda tizildi.
O, buncha uzun bu ertaklar! –
Mening bor umrimcha cho‘zildi.

Boshimda goh bulut, goh quyosh,
Har so‘zim eng so‘nggi so‘zimdir.
Kuylayman –
eriydi tog‘u tosh!
Tog‘larday sezaman o‘zimni.

Yuragim yugurar besabr,
Poyimga chalkashar firoqlar.
Bahormi, ayozmi –
baribir –
Ko‘ksimda ko‘karar giyohlar.

* * *

Qancha yillar o‘tdi, qancha qish o‘tdi,
Ming bor yog‘ib o‘tdi ustingga yomg‘ir.
Bodomlar ellik bor gullab gul to‘kdi,
Endi uyg‘onmaslik o‘limdan og‘ir.

* * *

Hali boshlanmagan mening hayotim,
Tushda ko‘rganlarim barisi yolg‘on.
Shuncha yil ko‘z ochmay uyquda yotdim,
Ming bitta so‘zim bor –
aytilmay qolgan.

Axir, uxlagan yo‘q ko‘ksimda yurak,
Endi yotib bo‘lmas bezabon, beun.
Hechqursa maysaga aylanmoq kerak,
Bahorda qaytadan yaralish uchun.

* * *

Oy bug‘doy elaydi oydinda horib,
Qoshiga yig‘ilar sanoqsiz yulduz.
Bahordan qolgan oq suprani yoyib,
Sahardan non yopar mudragan kunduz.

Uzoqda kezinar sassiz bir sharpa,
Tong esa cho‘zilib, sira otmaydi.
Osmon tovlanadi,
rangi ming turfa,
Afsus sening unga qo‘ling yetmaydi.

* * *

G‘uncha nima?
Bokira yurak
ko‘klam tongi aro uyg‘ongan.

Bahor nima?
Rangin kamalak
ko‘rib ko‘zlar chandon quvongan.

Ko‘z nimadir?
Har neni ko‘rib
cho‘kib ketgan gunoh qa’riga.

Gunoh nima…
Haq yo‘ldan tonib,
duchor etar Alloh qahriga.

Hayot nima?.. Tiriklik nima?..
Savollarning yo‘qdir adog‘i.
O‘zing qiynab javob izlama,
Tugamaydi taqdir so‘rog‘i.

ERTAK DAVOM ETADI

Bahaybat tog‘larning etaklarida,
Qorong‘u kulbaning burchaklarida,
Vahima aralash bolaligi o‘tgan
Momomning qo‘rqinchli ertaklarida –
Moziyni ko‘raman. O‘tmishni ko‘raman.
G‘amni, alamni,
chehralarday xira tortgan shamni ko‘raman…

Yuraklar hadikka qorishiq,
Beshotar nogahon qarsillar,
Havoda o‘ynaydi qamchinlar
Tinch qo‘ymas oh-vohlar,
Otlarning dupuri –
Dillarni ketadi o‘pirib.
Qo‘rquv oshyon qurgan ko‘krak qafasda
gup-gup tepib turgan
yurak zarbidan titraydi lablar…

Ertak bo‘lsa davom etadi.
Momom erinmaydi bechora, avom.
Xonani allalar hutning havosi,
Yotibmiz, xayollar dahshatda.
Mo‘rilardan kelar bahor nafasi.
Derazaning moviy pardalarini
Olib qochar adirlarga shoshib shamollar.
Ko‘zni qo‘rquv bosar, tashqarida tun
Ertak bo‘lsa davom etadi.

* * *

Shafoat akaga

Ko‘zlarimda jolalarim selga aylandi,
Bag‘ri to‘ldi…

To‘zim bilmas yer haqiqiy yerga aylandi.
Shoir o‘ldi…

Qorishtirib tashladilar tuproq bilan,
Dunyo kuldi…

Bevafo bu dorilfano she’rga aylandi.

* * *

Shaftolining gullari pushti,
Ko‘klam qadrin shabnamdan so‘rang.
Mening ishqim kimlarga tushdi,
Otmoqdadir sochlarimda tong.

Shaftolining gullari pushti,
Bo‘y qizlarga shivirlar sirin.
Oy yog‘dusi zulmatni quchdi,
Bo‘sa olar undan yashirin.

Shaftolining gullari pushti,
Tong yuziga lab bosar ma’sum.
Yuragimdan bir yulduz uchdi,
Ayt, bu darak emasmi, mash’um.

MUHABBATIM

O‘g‘irlagan halovatim,
Ham azobim,
ham rohatim.
Tonglardagi tarovatim,
Yonmay o‘chding,
muhabbatim.

Yuragimda orzu bo‘lding,
Ko‘zlarimda yog‘du bo‘lding.
Yetolmadim,
ohu bo‘lding,
Ko‘kka uchding,
muhabbatim.

Men ortingdan borolmadim,
Taqdir-kishan,
yurolmadim.
Jamolingni ko‘rolmadim,
Tunni quchding,
muhabbatim.

Sen nimasan, quvonch yo g‘am,
Huzurmisan yoki sitam?
Sensiz hayot chin jahannam,
Aza ochding,
muhabbatim.