Adib asarlari, tarjimalari, hamda o'zbek va jahon adabiyotidan namunalar
Соҳибқирон Амир Темур таваллуд топган куннинг 682 йиллиги олдиданКеш воҳаси, Мирзо Бобур ёзганидек, “Самарқанднинг жанубидадир, тўқуз йиғоч йўлдур. Самарқанд била Кеш орасида бир тоғ тушубтур. Итмак добони дерлар, сангтарошлик қилур тошларни тамом бу тоғдин элтарлар. Баҳорлар саҳроси ва шаҳри ва боми ва томи хўб сабз бўлур учун Шаҳрсабз ҳам дерлар”… Davomini o'qish
Буюк бобомиз Соҳибқирон Амир Темур ҳақида жуда кўп халқларда афсоналар тўқилган. Бу афсоналарда у гоҳ донишманд ҳукмдор,гоҳ жанг тақдирини майдонга тушишдан олдин ҳал қила олишга қодир саркарда,гоҳ беаёв босқинчи,гоҳ… хуллас,минг бир қиёфада тасвирланади. Мана шундай афсоналарнинг бири чор Россияси даврида жуда машҳур бўлган «Нива» журналида Самарқандга сафар қилиб қайтган журналист Григорий Соколов томонидан ёзилган очеркда ҳам қайд этилган. Бундан 4-5 йил аввал мен ёзувчи Набижон Боқийга бериб,таржима қилиб бирон бир нашрда эълон қилишни илтимос қилган эдим. Набижон сўзимни қайтармай,илтимосимни бажарган ва афсона ўзбек нашрларидан бирида босилган эди. Ўша таржимани топиб,сизга ўзбек тилида тақдим этгунга қадар афсонани рус тилида ўқиб кўрарсиз,деб ўйладим. Davomini o'qish
Заҳириддин Муҳаммад Бобурнинг “Бобурнома” асарини дунё олимлари якдиллик билан қомусий асар сифатида баҳолашган ва шу билан бирга темурийлар Уйғониш даври ва Бобур мавзуини ёритиш бўйича мукаммал манба деб билишган. Davomini o'qish
Hurşid Devran, doksanlı yıllardan itibaren tarihi şahsiyetleri ve yaptıklarını anlatan eserler kaleme almıştır. Bunlar arasında; Sahipkıran Emir Timur, Bibihanım Kıssası yaki Tügemegen Destan (1990), Semerkant Hayali (1989), Sahipkıran Nebiresi (1995), Şehitler Şahı yaki Şeyh Kübra Tüşleri (1998) yer alır. Semerkant’ta Emir Timur’un 660., Uluğbey’in 600. yılı ve Buhara ve Hive’nin 2500. yılı münasebetiyle 21 bölümden ibaret “Temurnoma” videofilmi ve ‘Buhara-yı Şerif (2 bölüm) filminin senerastliğini yaptı. Bu makalede Hurşid Devran’ın “Emir Timur’un Oğlunun Ölümü Hakkın- da Rivayet” adlı eseri tahlil edilmiştir (Asarni o’zbek tilida mana bu sahifada o’qishingiz mumkin: Lotinda. Kirillda). Davomini o'qish
Ғарбий Оврўпо халқлари адабиётларида Амир Темур ҳаёти ва фаолиятига бағишланган асарлар ниҳоятда кўп, бироқ Соҳибқирон ҳақидаги илк асарлар эсдаликлар тарзида ёзилган бўлиб, улар Амир Темур замондошлари қаламига мансубдир. Шулардан бири Эрондаги Султония шаҳрининг архиепископи Жан(Иоанн)нинг «Амир Темур ва унинг саройи ҳақида хотиралар» (Memoires sur Tamerlan et sa cour) асаридир. Davomini o'qish
Амир Темур кўрагон Ҳиндистонни олгандан кейин [у ерда ўлжа олинган] олтин, инжу ва қийматлик тошларни тўқсон бир филга юклаб олиб келтирди ва истадиким, пойтахти бўлган фирдавсмонанд Самарқандда бир жомеъ бино қилғай. 801 ҳижрий/1398-99 милодийда кучли ва тезишлик усталарни дунё теварагидан йиғиб ишга бошлади. Ва шундай бир масжиди жомеъ бино қилдики, саҳнининг соф ишланиши ҳушёр диллардан ҳам мунавварроқ ва баланд кунгиралари ой муқарнасидаи безакли, фирўзасимон кошинлари ложувард, осмонранг, офтобга жилоли зарнигор нақшлари билан гўзал чарх гумбазларига баробар…. Davomini o'qish
Таниқли шоир Шукур Қурбон ижодида тарихий мавзу алоҳида ўрин тутади. Унинг Темурмалик, Алишер Навоий, Машраб каби тарихий шахсларга бағишланган достонлари ўз вақтида муносиб баҳоланган эди. Бугун Соҳибқирон Амир Темур таваллудига 680 йил тўлган кунда шоирнинг шавкатли бобомизга бағишланган достонини тақдим этмоқдамиз. Davomini o'qish
— Икки четини қамиш босган бир йўлдан от чоптириб борармишман… – Амир Темур шу сўзни айтди-ю, кўзини юмди. Сўнг шу алфозда, гўё гапириб бераётганларини кўриб тургандек, сўзида давом этди: — Ногоҳ отим йўл четидаги қамишлар шитирилаб кетганидан қўрқиб, орқага тисланиб кетди-да, кишнаб юборди. Шошиб ўша шитирлаган қамиш томонга қарасам, қамишзор ичидан раҳматлик отам отда чиқиб келаётган эмишлар… Davomini o'qish
Ҳижрий VIII асрнинг охирлари, мелодий XIV аср ўрталарида Шарқда икки буюк турк ҳукмдори яшар эди. Булар борғон сайин ўз қувват ва мавқеларин оширмоқда, жаҳонгирлик сиёсатларини кучайтмакда эдилар. Бу икки ҳукмдорликдан бириси Шарқда ва бириси эса Ғарб тарафларида ҳаракат этарди. Ғарб тарафидағи, кичик Осиёда Усмонли подшоси Султон Елдирим Баёзид бўлиб, шарқ тарафидағи эса, Ўрта Осиёдаги турк амири Темур Кўрағон эди. Davomini o'qish
Шу пайт музейнинг кичик эшигидан беш-олти милиционер кириб келганини, уларнинг орасида шаҳар милицияси бошлиғи ҳам борлигини кўриб, Юсуповни ваҳима босди. “Наҳотки, музейга ўғри тушган бўлса? Ахир, ўғирланадиган нарсаларни аллақачон ўғирлаб кетишган-ку!” – дея ингради у ичида алам билан.
— Бибихоним қаерда?! – деб сўради шаҳар милициясининг бошлиғи… Davomini o'qish
Бу муаммога яна қайтишимга «Китоб дунёси» газетаси веб-саҳифасида «буюк воқеа» тарзида тақдим этилган чала таржиманинг ҳанузгача ўзгармай тургани, ҳанузгача ўқувчини чалкаштираётгани сабаб бўлди. Эсингизда бўлса, салкам уч ой аввал мен сайтда эълон қилинган «Соҳибқирон, Мирзо Улуғбек ва Муҳаммад Алининг «Алтойир юлдузи» ҳикояси ҳақида» номли мақоламда жумладан, мана бу гапларни ёзган эдим… Davomini o'qish
Денгиз тарафлардан кўчманчи қушлар Мовароуннаҳр томонларга қараб учиб ўта бошладилар, шунда юрагимда шундай кучли бир аламли соғинч уйғондики, ўзимни қўйишга жой, беомон ҳаёллардан қутулишга имкон тополмай қолдим. “Энди буёғи нима бўлади? Қандай қилиб от минаману, қандай қилиб қиличбозлик қиламан? Она юртимни кўраманми, уни топтаб ётган ёғийлар билан жанг қила оламанму? Ёки ватандан узоқ бир чеккада хору-зор яшайманму?” – деб ўйлардим, учиб ўтаётган қушлар ортидан изтироб билан термилиб… Davomini o'qish