Асарни гўзал қилиб турган омил — демократик тамойиллар руҳида тарбия топган покиза бир инсоннинг диктатура ҳукмронлик қилаётган жамиятнинг афт-ангорига қараб ҳайратланишлари-ю, ундаги ҳар бир шахсга нозик муносабатда бўлиши, диктатура ҳукмронлигидаги жамият ичида яшаб, ҳар қадами хавф остида эканини теран сезароқ эҳтиёт чораларини (китобхон бот-бот маъқуллайди) кўришлари ва ул тузумдаги ҳаёт ҳавасидан зўрға нафас оларкан, ниҳоят, ул юртни тарк этиш муддати етиб қолганда, яъни қаҳрамон озодликка чиқиб кетиш олдидан меҳмонхона деразасидан кўриб қолгани бир қизалоққа муносабатида экан: тавба, бир ёш, ҳали дунёнинг борди-келдисидан бехабар соддагина қизалоқ — бахтиёр, қувнаб-қувнаб арғимчоқ учаётир. Davomini o'qish
Teglar: Shukur Xolmirzayev
Shukur Xolmirzayevining so’nggi armoni.
Ишонасизми, баъзан адамни эслаб ёки адам билан боғлиқ бирор нарсани сўраб қўнғироқ қилишса, ўша куни яхши кайфиятда юраман, хурсанд бўламан, ич-ичимдан ўша одамдан миннатдор бўлиб кетаман, ҳаётимга мазмун киргандек бўлади. Адамга айтгим келиб кетади: «Адажон, сиз ҳақингизда яхши гаплар гапирди, мени кўнглимни кўтарди, невараларингизнинг хол-аҳволи билан кизиқди», деб… Davomini o'qish
Xursandbek To’liboev. Hikoya yozish siri.
Шолоховнинг истеъдоди олдида бошимни эгиб таъзим бераман. Борлиғию ботини ҳамишалик безовта уммон каби мавжланади. Сўз заргари дегим келади уни. Кўпчилик уни «шафқатсиз реалист» деб аташади. Бу гапда маълум маънода жон бордир, аммо, лекин у жуда камтарин, меҳрибон инсондир. Асарларида характерларга чизгилар бераркан, ҳамиша табиат билан бир бутун уйғунликда тасвирлайди. Масалан денгиз шоввуллаши хусусида гап очса, демак унинг каҳрамонлари бирининг кўнглида бехотиржамлик бор. «Осмонни булут қоплади», дейди «Тинч дон» романида. Демак, Григорьийнинг бошига кўп ташвишли кунлар тушишига ишора этади. «Дон дарёси пишқириб оқмоқда», дейди, демак халқ таҳликали аҳволда эканидан сўз очади. Бундай камёб истеъдод эгасининг ўзига хос оламидан баҳра яшаш керак, ўрганиш керак. Davomini o'qish
Sobir Yodikov. To’rg’ay sayrayapti.
Сойга яқин, қирнинг тошлари орасига шишани кўмдик. Ортга қайтиб, уйда гурунглашиб ётдик… Орадан йиллар ўтди. Ўтган кузда Қорадарага бир тўп табиат шайдолари билан яйрагани бордик. Ўшанда адиб билан кўмган шишани излаб топиш истаги пайдо бўлди. Тўдадан секин ажралиб, ўша таниш сойдан ўтдим. Шиша кўмган жой кўчки сабаб, кўздан пана бўлибди. Гарчанд кўп уринсам-да, тополмадим. Ниманидир йўқотгандай, кўнглим ғашланди. Эслаб кетдим… Davomini o'qish
Xursandbek To’liboyev.Armon.
Ижодкор шахс ҳамиша безовта дедик. Шукур ака «Сирли Дўрмон»дан чиқмасдан, чоғроқ ҳужрасида яшаб, умрининг охиригача ижод қилди… Унга бир пиёла қаҳва ва бир қути сигарет бўлса етарди. Бошқа ташвиши ўз йўлига, аммо (йўқлаб келувчилар унга қайси мақсадда келишиданоқ биларди!) қўлидан келганича, «Ке, шу ҳам Худонинг бир ожиз бандаси-ку? Мендан нима кетибди» деб ўз-ўзига тасалли берарди, эҳтиёжманднинг кўнглини чоғлаб, хурсанд айларди-да, оқ йўл тилаб, дуо ўқирди… Davomini o'qish
ShukurXolmirzayev haqida uch xotira.
Ишонсангиз, эрталабгача мижжа қоққанимиз йўқ. Ўшанда мен ёзувчи асарларининг пойдевори катта ҳаёт эканлигини ҳис қилдим. У киши бир воқеани гапираркан, замирида бошқа гап мавжудлигини айтмай-айтарди. Ёки бирор кишининг ҳаёт тарзини биргина жумла билан ифодалаб ўтарди. Муносабатида, шу гапни мен айтаяпман, деган урғу йўқ эди. Davomini o'qish
Eshqobil Shukur. Eh, akam-a, akam…
Шукур Бурҳонов бизнинг кафедрага келиб, «Бу Шукур Холмирзаевни бекорга чалғитаяпсизлар. Мен ундан нимага драмтўгаракка кам қатнашаяпсан, деб сўрасам, «… шу… у-бу нарсани қоралаб юрибман» — дейди. Йўқ, Шукур ёзиб овора бўлиб юрмасин. Ахир у буюк артист-ку. Сизлар ҳам уни йўлдан урманглар», дер эди… Davomini o'qish
Nodir Normatov. Tog’ni… yaqindan ko’rib bo’lmaydi.
«Шукур аканинг ўзига хос инжиқликлари ҳам бор эди, – дейди Усмон Азим. – Ростини айтганда, Шукур акани шляпасиз, машинкасиз, сигаретсиз тасаввур қилиб бўлмайди. Шу шляпасини сира ечмас эди. Бир куни ҳовузда чўмилишга мажбур этдик. Сузишни билмайсиз дедик. Биларкан, зўр сузар экан. Ҳамма сувда бошини сал кўтариб сузса, у киши кўкрагини сувдан чиқаргунча, бошини ғоз кўтариб сузиб кетди. Бошида шляпа. Ўшанда ҳам шляпасини ечмаган эди». Davomini o'qish
Shukur Xolmirzayev saboqlari
Серқирра ижодий фаолият эгаси, миллатимизнинг фидойи ёзувчиси, ҳақиқатгўй адиб Шукур Холмирзаев роман, қисса, ҳикоя, драма сингари жанрларда кўплаб бадиий асарлардан ташқари ижод психологияси, ижодкор шахсияти, адабиёт ва жамият муносабати каби масалаларга бағишлаб ўнлаб адабий-танқидий мақолалар ҳам ёзган эди. Аслида, ижод психологияси, ижодкор шахсияти ҳамда улар ўртасидаги кўзга кўринмас, ғоятда нозик робита барча замонларда баҳсу мунозараларга сабаб бўлиб келади. Қизиғи, бу борада сўнгги хулосани айтиш имконсиздир. Айни чоғда, Адабиёт ҳақида ҳар кимнинг ўз нуқтаи назари бўлиши ҳам табиий. Шу маънода билимдон адиб, чин зиёли Шукур Холмирзаевнинг адабиёт, ижод ва ҳаёт ҳақидаги фикрлари ҳеч кимни бефарқ қолдирмайди. Қолаверса, Шукур ака учун адабиёт ҳаёт кечириш воситаси эмас, балки яшашнинг шакли эдики, Сўз санъатига сўнгсиз фидойилик нафақат ўзбек, балки дунё адабий жараёнида ҳам камёб ҳодиса саналади. Davomini o'qish
Shukur Xolmirzayev. Yozuvchilikning maktabi yo’q.
Aсар яралиши жараёнида битта нуқтага жиддий эътибор берилишини истайман: қаҳрамоннинг (қаҳрамонларнинг) кўнглидан изма-из, босқичма-босқич ва узвий мунтазамликда кечадиган ҳамда (демак) қаёққадир кўтарилиб ёхуд пастлаб борадиган ҳис-туйғулари ва ана шулар таъсирида пайдо бўладиган (маънилими, бемаъними – фарқи йўқ) фикр-мулоҳазаларнинг Табиий чиқишига… ҳушёр бўлишини истайман: бу шу қадар нозик ва мураккаб жараёнки, ҳар қандай олий математик ҳисоб-китоб ҳам бунинг олдида ҳеч нарсадир! Davomini o'qish
Otabek Safarov. Ijod zavqi va mashaqqatlari ( Shukur Xolmirzayevning romanlari)
Мақоладан: Cалкам етмиш йил мобайнида қатор-қатор тадқиқотларда, бадиий асар сифатида тақдим этилган битикларда «босмачилик» деб атаб келинган, аслида эса ватандошларимизнинг босқинчиларга қарши кураши ўлароқ юзага келган миллий озодлик ҳаракатига бағишланган “Қилкўприк” романи ҳам мафкурашунослар чиғиридан ўтган. Адибнинг ўзи бу ҳақда шундай эслайди: “Қилкўприк» романида эса, дунё қўлдан кетди, деганман. Бунда 18-йил воқеалари ёзилган, лекин мен 22-йил, деб сакраб ёзганман. Мени концепция қизиқтирган. «Қилкўприкдан ўтдик, жаннатга эмас, дўзахга ўтдик». Шу охирги жумла чиқмаган. Аслида, охири бундай тугаган эди: «Дўстлик қабристони тепасида бир неча кишилар пайдо бўлди. «Э, бу бойнинг қизи экан-ку. Бу эшони Судурнинг набираси экан-ку», деб уларнинг сўнгакларини олиб, Бойсунсойга ташладилар. Итлар ғажиб ташлади». Мен шу жумла учун бу асарни ёзган эдим” Davomini o'qish
Shukur Xolmirzayev: Aktyor bo’lishimga sal qolgan.
Шукур Холмирзаев насримизнинг энг забардаст адибларидан. Абдулла Орипов шеъриятда қанчалик улуғ мақомда турса, Шукур Холмирзаев прозанинг шу даражадаги ёзувчиси. Адибнинг қайси асарини олманг унда ўзбек кишисини, ўзбек халқини кўрасиз. Унинг асарларида ўзбеклар яшайди.
Биз адиб ижодига батафсил баҳо беришдан ўзимизни тийган ҳолда қисқагина нуқтаи назаримизни шундай изоҳлаймиз: ўзбеклар то қиёматгача яшайди, иншооллоҳ, Шукур Холмирзаев асарлари ҳам. Davomini o'qish