25 сентябрь — шоир Азиз Саид таваллуд топган кун.
Азиз Саид ўзбек шеъриятининг ёрқин вакилларидан бири, 80 йиллар шеърияти майдонига ўз дунёқараши, овози, мусиқаси ва тили билан кириб келган шоир. Унинг шеърларида намоён бўлган дунё сеҳрли ва рангин. Бу дунё рангларида ҳам олис афсонанинг шивири, ҳам бугунги куннинг шиддатли овози бор.
Азиз Саид
ДИЛИ ҚАНИ БЕДИЛНИНГ?
Шеърлар китоби (1996)
* * *
Қўлимдан иккита фаришта тутган,
Кўзимнинг тошига номингни битган,
Титилиб, ситилиб, кутганим кутган,
Сен хабар олмадинг бир бор ҳолимдан.
Пешонам сайёра — йўллар адашган,
Субҳу шом дилимда қирғоқ талашган,
Жонимга ҳасратдан гуллар қадашган,
Сен хабар олмадинг бир бор ҳолимдан.
«Ҳай» десам овозим чиқмас вариллаб,
Қояман, бургутим учмас париллаб,
Қонимга уфласам ёнмас зариллаб,
Сен хабар олмадинг бир бор ҳолимдан.
Карвоним чарчаган, туялар чўккан,
Умидим косасин илонлар тўккан,
Руҳ ҳам тадорукда, тугунин туккан,
Сен хабар олмадинг бир бор ҳолимдан…
* * *
Кеча йиғлар, қора сочига
Қадаб синган ой — тароғини,
Шамол секмн ўрмалаб сувдан
Судраб чиқар бўш чаноғини:
— Дили қани бедилнинг?
Қушнинг бўм-бўш уясин дарахт
Туни билан чиқар пайпаслаб.
Капалаклар тоғни уйғотиб
Саҳроларга кетади бошлаб:
— Дили қани бедилнинг?
Чумолилар учар фалакка —
Нигоҳларни пуфлар кўзлари.
Юлдуз тушар ҳовуз тубига —
Балиқларга айтар сўзларин:
— Дили қани бедилнинг?
Тошбақалар мисқол-мисқоллаб
Ўлчаб берар бахт ҳамда алам.
Қарға тақдир тошини қирар —
Тумшуғида қадимий қалам:
— Дили қани бедилнинг?
Шафақ аста йиртилиб оқар —
Бир кўза сут бийдай саҳрога.
Қарвон жилар, қўнғироқ йиғлар —
Савол бериб гумроҳ дунёга:
— Дили қани бедилнинг?
* * *
Дединг: сева оласанми ўзингдан кечиб,
Чаён еган бўлса юрагим нишлаб?
Жоним симиллатиб келди ҳуққабоз,
«Ё ишқдан» ирғитди кўзим тарашлаб.
Сева оладурман нурдан-да кечиб.
Дединг: сева оласанми ўзингдан кечиб,
Мен илон изидан адашган бўлсам?
Томирим кесди ой — кулди чувалчанг,
Балиққа едирди фақат бир тишлам.
Сева оладурман тунда-да кечиб.
Дединг: сева оласанми ўзингдан кечиб,
Алдаган бўлсам гар ҳатто эртакни?
Юлдуз хато ёнди, кемамиз чўкди,
Барибир куйладик қирқта қароқчи.
Сева оладурман йўлдан-да кечиб.
Дединг: сева оласанми ўзпнгдан кечиб,
Мангуга тушдайин бўлсам гар ғойиб?
Тасаввур чархфалак косаларига
Ёдингни қуяркан умримни соғиб.
Сева оладурман сендан-да кечиб.
* * *
Бу хато йўлни секин бармоғига ўрайди,
Макрул ўсмани сиқар пиёлага, тўлмайди,
Ишқу гуноҳ қозонда, ўт-оловсиз қайнайди…
Ишқу гуноҳ қозонда…
Руҳ қанотин савайди, савачўпин жуфт қилиб,
Урчуғига ўрайди туну кунни ип қилиб,
Қиличини қайрайди қасд лашкарин саф қилиб,
Қиличйни қайрайди…
Ойна қилдим фалакни, дил чоҳига қарай деб,
Тароқ йўндим дутордан, хаёлини тарай деб,
Игна олдим, алдасам, кўзларимга суқай деб,
Игна олдим, алдасам…
Кафтимда гулхан ёқдим, йиғлаб-йиғлаб ўчирди,
Бўйнимга занжир тақдим, ишқ юртидан кўчирди,
Жонни сепиб қуш боқдим, дард кўлига учирди,
Жонни сепиб қуш боқдим…
* * *
Гиламдўз шаббода мезонни саваб,
Пояндоз ташласа ойнинг кўшкига;
Балиқлар дарёда шамларни ёқиб,
Ибодат қилсалар осмон ишқига,
сен ҳам роҳибасан,
мен ҳам руҳоний.
Тириклик тошини орқалаб минг йил
Бегуноҳ махлуқлар тоққа тирмашса,
Ғорда оч қолса-ю ярадор кийик
Юрагин тишласа, тиши қамашса,
сен ҳам гуноҳкорсан,
мен ҳам бир осий.
Чарх тортган кампирни чироқ липиллаб
Масхара қилса гар ғайб кулбасида,
Ва унга боргувчи йўлни тугунлаб
Тун олиб кетса тар кундуз қасдида,
сен ҳам адашгансан,
мен ҳам адашган.
* * *
Нигоҳингдан саволлар чизма,
Севги энди менга бегона.
Кўзларимга ўрмалаб келган
Юрагимда дардлар афсона.
Баҳор келса мен ҳам йиғлайман,
Соғинади қўлларим гулни.
Тунда гулхан кўрсам ушлайман
Кўксимдаги бир ҳовуч кулни.
Ёлғизлигим тўқир эртаклар,
Юпатади руҳимни алдоқ!
Ой нурини ҳар тун йигириб
Ўз-ўзимга ясайман сиртмоқ…
* * *
Ялдо кечасида бадбин мусаввир,
Самога сиёҳ ранг суркаганида,
Ўпириб хаёлинг вужудий сас-ла,
Чуқурга муҳаббат яширганида,
Оёғим кулганда йўл ҳазилидан,
Томирим кулганда жон ҳазилидан,
Бўғзимни қирганда сўз чиқа олмай,
Исминг тилаганда кўз қичқиролмай,
Қамишни пуфласа шамол зўриқиб,
Ариқни пуфласа балиқ чалгум деб,
Қушлар патларига яширса тунни,
Булут ютиб қўйса ойни тухум деб,
Иссиқ чой — юракка дамлаган қоним,
Ширмой нон — яримиси куйган армоним,
Новвотим — ҳасратдан синдираман кел,
Дунёда қолмабди муқим меҳмоним,
кел энди,
кел!
* * *
Учрашдик
елдирим умримиз чарчаган чоғда
тонглардан гул сўраб, юлдузлардан барг.
Учрашдик
ҳарорат соғинган қўлларимизда
соғинчдан сув бўлган бир ҳовуч юрак.
Учрашдик
ишқ ўлган томиримиздан
жаранглаб келарди қадимий саслар.
ва йиллар алдаган кўзларимизда
йиғлаб юрар эди гуноҳкор вақтлар.
Учрашдик
сўзларнинг рангини еллар
улашиб берганда соқов кунларга.
Учрашдик
хаёлнинг серсўқмоқ сарҳадларида
адашган кўп излар оч қолганида.
Учрашдик
ишонмай бир-биримизга
жимгипа тикилдик дилдираб, тўйиб.
Кулни титкиладик, эринмай, узоқ,
чўғ йўқ,
чўғ йўқ,
чўғ йўқ…
хайрлашдик
сураткаш хотирнинг сўзига кўниб.
* * *
Нима деб ёзайин оғриса юрак,
Армон ҳеч тинмаса михларни қоқиб.
Ялдо тунларимиз йиртиқларидан
Муборак қайғулар кетса гар оқиб.
Сен ёлғиз ўлтирнб ёлғизлик тошин
Чақиб бераяпсап менга мағзини.
Чирқиллаб қалдирғоч боласи янглиғ
Умидим уяда очар оғзини.
Сен айтган қўшиқни кузнинг бўғзидан
Ёпишиб сўрса гар эчкиэмар — вақт.
Мен тута олмасам сенга, болалик
Боғлардан қўйннга солиб чиққан бахт.
Мусича ку-кулаб сачратади ранг,
Хотирот тўкилар суратларингдан.
Кўзимга тилини суртиб шамчироқ
Секин шивирлайди: севги — беватан.
* * *
Дераза ёнида ўтирасан,
Иссиқ хонанг, юмшоқ ўринда.
Қаёққадир боришннг керак,
Фурсат бордай кўрннар сенга.
Дарпардани суриб қарайсан,
Зерикишдан тўлиб кетса дил.
Сокинлик. Чўзилиб ётар кўчада,
Машиналар босиб кетган йил.
Фурсат бордан кўринар сенга…
* * *
Бу чархи гардуннинг косаси икки,
Умр кўзасннинг кулоли икки,
Одамзод қавмининг тангриси икки,
Не ажаб яралдик жонимиз бутун
Иккимиз икки.
Учмоқнинг ҳикмати қанотлар икки,
Чақмоқнинг ҳикмати ҳарбу зарб икки,
Ёр бўлса, у кулса — лаззати икки,
Ишондик, йўл юрдик, мўл юрдик —
Иккимиз икки.
Йиғладик, йиғимиз оҳанги икки,
Гул уздик, гулимиз ранги ҳам икки,
Сен ёздинг, мен ёздим, имломиз икки,
Тақдир ришта берди, йигирдик чархда»—
Иккимиз икки.
Иккимиз икки.
Сенсиз
Кунларни, тунларни қон каби кечиб
Яшаяпман вақтга қасдма-қасд,
сенга қасдма-қасд.
Сўзларни, ёшларни заҳардай ютиб
Яшаяпман ўтмишга қасдма-қасд,
кечмишга қасдма-қасд.
Энди тонглар отмоқда рангсиз,
Мен учун фарқсиз.
Энди юлдузлар мўлтирар исмсиз,
Мен учун фарқсиз.
Боқаман, юрагим — бетасвнр сурат,
Кўзларим куй эрур беоҳанг, бедард.
Оёғим соғинмай қўйган йўлларни
Алдайман юриб.
Нигоҳим изламай қўйган кўзларни
Алдайман кулиб.
Мен нафас оламан, дарахтлар хўрсинар,
Оғрийди ҳаво.
Мен бедор ётаман, майсалар туш кўрар,
Оғрийди хаёл.
Фақат баҳор абадий гўдаклик бўйларин пуркаб
Қуриган боғларни сархуш қилганда,
Ва шамол зумрад томчилардан муҳаббат элаб
Илиган кунларнн чўмилтирганда,
Вижир-вижир қалдирғочлар олис юртлар суратин
Нилий кўзларига чизиб келганда,
Бир зум тўхтайман.
Ортимга қарайман.
Кечиролмайман.
Кечолмайман.
Кетаман
Кунларни, тунларни қон каби кечиб…
* * *
Муҳаббат ухлайдн маъсумиша жим,
Тушида эртаклар айтар қушчалар.
Юлдузлар куй чалар уйғоқ Хоразм,
Муаттар оҳангга тўлар кўчалар.
Сувларнинг мавжида шодликнинг рақси,
Балиқлар кўзида қувонч гуллайди.
Дарахтлар қўлнда нур тўла қадаҳ,
Бахтиёр кунлардан хабар йўллайди.
Ҳилол ёғдусидан майсалар сархуш,
Яшил афсоналар айтадн Урганч.
Самодан сочилар оппоқ гулдаста,
Менинг муҳаббатим уйқудан тургач.
* * *
Оқшом чўкар — ғариб нортуя
Ёнбошлайди мешлари билан,
Тўкиларкан қоп-қора сиёҳ,
Ой қилқалам ясар латидан.
Сен келасан сузиб, пойингдан
Майсазорга таралар анбар.
Эркнинг ширин эртагин тинглаб
Сусанбилга бошлаймиз сафар.
Атиргул май ташир — мулозим,
Сипоҳиси созанда қушлар.
Бозорларда хаёлга қўшиб
Сотилади сеҳрли тушлар.
Тахтиравон болаликники,
Хизматида юнус балиқлар.
Дарёларда шод елиб юрар
Кабутарлар тушган қайиқлар.
Қизалоқлар хино сайлига
Сув устидан боришар юриб.
Тахт ёнида бизни кутишар
Маликалар мусаллам туриб.
Тўрвасини ағдаради тун —
Хушбўй келар қора сумбулдан.
Юлдузларни териб кетамиз
Қайтарканмиз биз Сусанбилдан.
Алдов
Сен мени севмайсан биламан,
Севгини севасан қаттиқ.
Инжиган меҳрингни раво кўрмайсан,
Севгининг лабига тутасан.
Сен менга боқмайсан, боққанда,
Севгини кўмадир нигоҳинг.
Сен хафа бўлганда йўқ мендан эмас,
Севгидан ранжийсан — бўларми шундай.
Нафратинг дилингда қўр тортган дамда
Севгига сепасан — ўчса ҳам майли.
Энди мен ҳам кечсам сендан эмас йўқ,
Севгидан кечаман, севгидан, жоним.
* * *
Умид қарсиллатди чақмоқтошини,
Кўзингда ловуллаб сўнди аланга.
Сени кўп куттирдим, яна қалбингда
Гулхан ёқиш учун — гуллар қаланган.
Эвоҳ гуриллаб ёнмади боғлар,
Ёнмади юлдузлар, ёнмади осмон.
Сен дединг: руҳим кул, юрагим эса
Шамоллари ўлган бийдай кулистон.
Энди кеч, қирқилган қанотларимиз
Ўрнидан сизмоқда совиб қолган қон.
Кўзингдан кўзимга нурлар келтирган
Кабутар қайдадир ётар чалажон…
Мен келдим! Пойимга хатолар таққан
Ҳалқаси оғули занжирни узиб.
Чақмоқлар чақайлик яна бир карра,
Кул бўлиб, кул бўлиб кетайлик тўзиб.
* * *
Ўтиб кетди энди ҳаммаси,
Лаҳзалар ҳам жаранглаб тинди.
Юраклардан учган оққушлар
Қайтиб келди, тақдирга кўнди.
Узоқ кутдик биз ўзимизни,
Салом дея келмади ҳеч ким.
Ўртадаги интизорлик ҳам
Хайрлашмай тугайди балким.
Ўғирланди бизлардаи нигоҳ,
Ўғирланди юрак зарблари.
Ўғирланди томирлардаги
Муҳаббатнинг ширин дардлари.
Новдаларда қолмади япроқ,
Баҳордан ҳам умид узилган.
Чор атрофга совуқ ҳарф билан
Ёлғизликнинг номи ёзилган.
Эй-й — бақириб кўзимиздаги
Алангани сепайлик дилга.
Токи унга тегиб кетганлар
Куйиб-куйиб айлансин гулга.
* * *
Ойнинг заррин нурларидан
Сув тўқиркан балиққа либос
Дарахтларнинг бармоқларидан
Тўкиларкан бир ҳовуч гилос
Ухлаб ётар баҳодир қирда
Чумчуқларнинг томоқларидан
Тошлар саси учса қўшиқдай
Туннинг кўзи — ёнган гулханни
Тебратаркан шамол бешикдай
Туш кўради баҳодир қизни
Тебранишиб сархуш майсалар
Куйлашаркан шабнам қўшиғин
Гуллар нафис япроқларига
Чизар экан куйган ошиғин
Қучиб олар баҳодир қизни
Қалдирғочлар қанотин силкиб
Ун сепаркан қоринларига
Елинлари ийиган булут
Сут бераркан қулунларига
Қайтиб келар баҳодир қирдан.
Шашмақом
1
Ғамранг кўлда қоғоз қайиқча,
Эшкаги йўқ ёз саёҳатчи.
Саробранг кун ичар соҳилда
Сўнгги умид шўр ҳамда аччиқ.
Суруви йўқ кекса чўпон — йўл
Гулхан ёқар изларни йиғиб.
Қуриган вақт пўстлоғин тирнаб
Шамол ёзар: тош ҳамда йиғи.
Соҳиби йўқ сандиқ эса қулф,
Тақиллатар кимдир ичидан.
Осмон ҳам йўқ, ер ҳам йўқ энди,
Ҳатто кўлнинг суви ичилган.
2
Ҳамёнини очар сахий тун,
Бозор эса гунг ва кимсасиз.
Қалдирғочнинг уяси — юрак.
Қирриқ сарроф — шамол уйғониб,
Савдосини бошлайди сассиз.
бойўғлининг ўғли — ваҳима.
Билакузук ва най дўконда
Бозингардан гаровга қолган.
ярқиллаган қиличми-қинми?
Демак қадим базми жамшидда
Ҳамма нарса бошма-бош бўлган.
балиқларнинг осмони нима?
Сарроф энди бирга ўн қўшиб
Алмашмоқда савобга гуноҳ.
калтакесак сайради — булбул.
Тарозини мумлаганини
Билмади тун, йўқ битта гувоҳ.
қалдирғочнинғ уяси — илон.
калтакесак сайради яна.
3
Сув қайнади, сўнгра тугади,
Қумғон эса увилламоқда.
Қудуқ бунча бўлмаса чуқур.
Соҳибфурсат лалиси бўм-бўш,
Макргиёҳ томизар шарбат.
Кўршапалак бунчалар учқур.
Дастурхонни очади осмон —
Мусичанинг қаноти ва ел.
Жарликларнинг тиши қамашур.
Ер остида қурт ва қумурсқа,
Гул томирин тўғраб беради.
Тулпор қайтар кўзлари сўқир.
Ўғир эса донга тўлади,
Тош кулади — элакка насиб.
Ҳаққуш яна оловни чўқир.
4
— Зинаси йўқ нарвондан
Қайга чиқиб қетяпсан?
— Жим,
жим,
жим.
— Фалакда ҳеч ким йўқми,
Нега қайтиб тушяпсан?
— Жим,
жим,
жим.
5
Сир ғорига қўйилган тош — ой
сурилганга ўхшайди.
Ялтур-юлтур юлдузми, изми,
кирилганга ўхшайди!
Тун куйлаги йиртиқ — қароқчи
тирилганга ўхшайди.
Сабр тортган қора камалак
узилганга ўхшайди;
Уфқда қон, қатлами ё зиёфат
тузилганга ўхшайди.
Муз ўймоқда кўзимизни, йўл
бурилганга ўхшайди.
6
Ҳэ-э-э чўлпи тўқиб жийдадан
Туқ қозонин ковладим.
Чақмоқ чақиб қайтадан,
Қанотимни тобладим.
Кўзида ранг қайнатган
Мусаввирни чорладим.
— чорчўпи йўқ мато бу,
четига нур тақилган.
ўртасига гул билан
қоп-қора мих қоқилган.
Ҳэ-э-э гардиши йуқ дойрани
Чалдим дилим қабарди.
Дор устида адашдим
Тошга уриб табарди,
Жон қушини чақирдим,
Айтди кулиб хабарди.
— меҳмони йўқ супа бу,
тўртта шами ёқилган,
тақсимчада жуфт мева
данаклари чақилган…
* * *
Осмонга ўралади бир жуфт турна патлари,
Ўраламан мен тунга, ўраламан булутга.
Шамолни қарсиллатиб синдиради руҳ — дайди,
Айланаман томири қочиб кетган дарахтга.
Юрагимни силкийман, йўл тўкилар дувиллаб,
Йўллар кўмиб ташлаган фасллар тўкилади.
Сўнг жонимни силкийман, жон тўкилар гувиллаб,
Жоним ютиб юборган аламлар тўкилади.
Фалакларга учаман, ичимдан садо келар,
Сўз қанотин ёзади: ёриб чиқар кўзимдан.
Лабимдаги қонаган қабр ҳам очилади.
Ишқни айтмасин дея юлдуз тишлар тилимдан.
* * *
Шу замон мен каби узоқда
битта қиз юрагин қўлига олиб
ҳасратин бўғмоқда шеър билан.
Кўзига — бойчечак салқинлигига
иккимиз кечирган кунларни
яшириб қўймоқда шеър билан.
Тип-тиниқ соғинчни сийпалаб
чизмоқда йўқолган суратимизни
хўрсиниқ шаклида шеър билан.
* * *
Бугун сўз топмадим қалбим сиқимлаб,
Яшадим қийналиб, эслолмай кўзинг.
Умрим йўлларида кездим саргардон,
Кўрганим хазонлар, бу балки ўзинг.
Сўнг кириб кетдим мен юрак қаърига,
Алвидо айтганча бевафо кунга:
Мана бу мен сенга атаган гуллар,
Буниси ҳижрондир азобга дўнган.
Бир тутам ҳидинг бор, бир тутам кулгинг,
Юракка муҳр бор — бир дамлик висол.
Озгина савол бор, озгина алдов,
Қолгани маъюслик, қолгани хаёл.
* * *
Тун ичади сукутни
Қишлоқ жим-жит, йўл жим-жит,
Ой ёпади куйган нон,
Юлдуз сепади — кунжут,
Бир қиз келар паришон.
Қоп-қора айғоқ шамол
Қовакка писинади,
Тошнинг тагида илон
Ғам билан исинади,
Бир қиз кутар паришон.
Майсалар айтиб афсун
Сеҳрлар қурбақани,
Анҳор тун туёғидан
Ўғирлайди тақани,
Бир қиз кулар паришон.
Тун ичади сукутни
Қишлоқ жим-жит, йўл жим-жит,
Ой — нонини еб қўяр
Қишлоқдаги қарри ит,
Бир қиз йиғлар паришон…
Ёз
Уйноқи тошли най чалди чигиртка,
Бедазор анқитди асаларини
Қўрсичқон ҳидлади ўроқни.
Сароб косасида чанқатти таффот,
Шамол очиб қўйди қанотларини.
Кўрсичқон ҳидлади қайроқни.
Қуриган ариққа чўзилди фурсат,
Капалак шипшиди — сафар қариди.
Кўрсичқон ҳидлади тупроқни.
* * *
Мен бир бозингарман, бугун сўнгги бор
Пардасиз саҳнага чиқаман кулиб.
Алдаб келган эдим сизларни ҳар кун.
Минг бир бор туғилиб, минг бир бор ўлиб.
Кўксимга санчилган найзалар найза
Эмас, кўзим эккан майсалар эди.
Кафтимга қўнган қуш қўшиғим тинглаб
Сизларни кулдирди, тилимни еди.
Тош билан болтани қарсиллатган мен,
Бу ёлғон ўрмонда адашган сизсиз.
Най чалдим, дарз кетган умр кўзамдан
Ишқдан маст илонлар чиқмади, эссиз.
Мен бир бозингарман, бугун сўнгги бор,
Жаранглар тиллари боғлиқ қўнғироқ.
Чироқлар ўчади, бойўғли ҳувлаб
Сарупо тикади менга минг ямоқ.
Чиқаман бўғзимда оловлар ўйнаб,
Хатони пичоқдай ютади юрак.
Кўзимда фаввора қон билан уйнаб,
Юзимга сепади — сиз учун эрмак.
Довуллар чалинар, лангарчўп синиб
Қуларкан мен дордан, сўрамам шафқат.
Қумсоат сирларим санаркан бир-бир,
Алвидо айтаман — сизларга нафрат!
Мен бир бозингарман, бугун сўнгги бор
Пардасиз саҳнага чиқаман кулиб…
* * *
Уч тўртта қузғуну битта ўлакса,
Томоша беради беш кундан буён.
Ким гулхан ёқади, кимдир сангтарош,
Кимнингдир кафти қон, ким айтар азон,
Томошабнн йўқ.
Беш кундир тинмайди масту аластлик,
Кулади, йиғлайди, ёлғонми ростлик.
Беш кундир кўр уста суяк жамлайди—
Терсам бас, йнғсам бас битта қафаслик,
Томошабнн йўқ.
Беш кундир арранинг овози тинмас,
Беш кундир тутатқи излар чироқчи,
Беш кундир бармоғин санар саноқчи,
Беш кундир карвонни пойлар қароқчи,
Томошабин йўқ.
Беш кундир ойнасиз гардиш қўлимда,
Ёлғончи қуръатош ўнгу сўлимда,
Қирқ тугун ритамдан дор ҳам тикилган,
Хазина кўрмаган илон бўйнимда,
Томошабин йўқ.
* * *
Бир коса шамол, охиргиси деб,
Алдаб сотиб кетди созми ё оҳанг.
Бармоғимни ботирдим тунга бўялди,
Жоним қани ҳей, дарвоза нега ланг.
Икки кўзимда жилваси бенур
Юсуфнинг кўйлаги уми, уми-уввв.
Қўлимда йўл тутам, лабларим тупроқ,
Соҳибим, кўзангдан берма менга суввв.
На туйнук, на тешик, қўлларим озод,
Тебранмас бешигим лойини қордим.
Фаришта топмаган сиёҳ пардани
Ниназан кўрдиму кўзимни бердим.
* * *
Кўзим тункўл.
Чархфалак тошдан.
Нурмайдон ташнадир ҳеч ким билмайди,
Соҳиб ким, деҳқон ким, нималар эккан.
Чўлпиллаб косалар тўлар дамба-дам,
Томгани ҳайрату, қолгани заққум.
Кўзим тункўл.
Дидбонлар ҳабаш.
Чангакдил ташлайди, излаб тинмайди,
Ботган ким, чўккан ким, нималар йитган.
Руҳкамар лойланар қайнаб дамба-дам,
Қутилган хаёлу, тутилган ҳасрат.
Кўзим тункўл.
Бармоғи нурдан
Пайпаслар чиқмаган илоҳий тишни,
Меҳмон ким, мезбон ким, нималар пишган.
Карвонла фол очар йўллар дамба-дам,
кетгани висолу, қайтгани алам.
Кўзим тункўл…
Кўзим тункўл…
Кўзим тункўл…
* * *
Юрагимда дунё туғилиб,
Дунё ўлиб турибди ҳар кун.
Юрагимда дард, алам озод,
Юрагимда муҳаббат тутқун.
Инқилоблар тайёрланмоқда,
Жанг-жадаллар бормоқда қизғин.
Кимлар гурас-гурас келмоқда.
Кимлар эса бўлмоқда қувғин…
Паганинининг сўнгги концерти
Ҳали ухлар эди малоиклар жим,
Ғафлат елларидан чодирлар тикиб.
Ҳали ухлар эди ёсуман ғаддор,
Нафрат кўйлагининг ярмини бичиб.
Ҳали ухлар эди шайтон ва раҳмон
Етти қат осмонда — маъсум, бегуноҳ.
Ухларди ҳаттоки ерни яратиб,
Унга ном беришни унутган илоҳ.
Нимадир қайнади,
Нимадир тинди.
Нимадир ялт этди,
Нимадир сўнди.
Сўнгги бор кулди-ю боладай,
созининг торини тоблади.
Кўзини юлди-ю, дунёдан
туйдинг, деб пойига ташлади.
Ким деди: қаранглар,
кулгуси заҳар.
Ким деди: қаранглар,
нур ёғар — саҳар.
Машшоқ бешикдай қўйди-ю елкага созни
Энг нозик пардада дунёга келган
Энг нозик оҳангни ўраб сеҳрга
Узатди…
Узатди… қўллари муаллақ қолди.
Куй эмас эди бу — хаёл қушларин
Дилафшон гулларнинг косаларидан
Нам ичган чоғдаги
Сайроғи эди.
Куй эмас эди у — тонг йиртиғидан
Гўдаклар кулгусин ўғирлаб чиққан
Мангу булоқларнинг
Қўшиғи эди.
Куй эмас эди бу — муждакаш елнинг
Яралмоқ сирини билмоқлик учун
Заминдан осмонга
Сўроғи эди.
Миллион йил излаган — топа олмаган
Юраклар эшитиб ўз овозини
Кўзлардан париллаб учиб чиқдилар.
Томирда ухлаган соҳир ҳисларни
Денгиздан кўпиринг, дея уйғотди
Оҳангдан тўкилган қўнғироқчалар.
Нигоҳлар ўрлади дил пештоқига,
Пайпаслаб топдилар руҳнинг инини —
Чирқиллаб куйларди сўқир қушчалар.
Нимадир тўкилди,
Нимадир ёзилди.
Нимадир чўзилди,
Нимадир узилди.
Омон қолган уч торга
тақдирини боғлади.
Тилини ҳам тилди-ю
қарғаларга ташлади.
Ким деди: қаранглар,
бармоғи илон.
Ким деди: қаранглар,
оқаётир қон.
Машшоқ чалар эди ўзини ўзи,
Гулхандан сачраган чўғдай ушалиб.
Машшоқ чорлар эди ўзини ўзи,
Умрининг йўлига гулдай тўшалиб.
Бир куни эрк салтанатидан
Илоҳалар келтирди яроқ:
«Юрагингнинг деворига чиз,
Бир қиз сенга ташлайди нигоҳ».
Ким дунёнинг қотил неъмати —
Ишқ кўзига бардош беролган.
Ҳақни севган бандадай севдим
Бунёдиму ҳам барбод билан.
Бир лаҳза ўт бўлдим, қўлимни.
Кафтларига олиб сочдилар.
Мен самога дўндим бир лаҳза
Юлдузларим ташлаб қочдилар.
Севавердим қайта ва қайта,
Алдамадим аммо ҳеч кимни.
Сўрадилар — тутдим неки бор,
Лек бермадим ёлғиз эркимни.
Машшоқ чалар эди — томошагоҳ гунг,
ишонган эдилар Одам Атога
жонни Ҳақ куй билан киритганига.
Машшоқ чалар эди — оломон телба,
ишонган эдилар Паганинининг
иблисга қалбини сотганлигига.
Машшоқ чалар эди бахтни, сурурни,
издиҳом тебраниб бири-бирига
жонларии бахшида айлар эдилар.
Машшоқ чалар эди ғамни, қайғуни,
руҳлари жисмини тарк этиб чиқиб
еттинчи фалакда йиғлар эдилар.
Нимадир торайди,
Нимадир қорайди.
Нимадир юмилди,
Нимадир кўмилди.
Унинг оҳанг ўйган кулгичларига
истеҳзо чандиқдай қолди осилиб.
Созининг бир жуфти таранг торига
бармоғи пичоқдай ботди санчилиб.
Ким деди: қаранглар,
ортида шайтон.
Ким деди: қаранглар,
ахир у имон.
Машшоқ қўлларини кўтариб кўкка
Ғазабнок пардага урди зарб билан.
Ногоҳ уммонга дўнди-ю саҳна,
Гувиллаб атрофда турди шум тўфон…
Бу вақт судраб келар эди
разолатнинг совуқ шарпасин
уфқлар ортида зериқкан оқшом.
Бу вақт чиқиб келар эди мозий қаъридан
на иблис, на худо бўлолган авлод —
алданган, таланган, адашган бешон.
Бу вақт сознинг қилларидан
юракка номаълум қўрқув ва даҳшат
уфуриб келарди фарёдга менгзар бир садо.
Ва мудҳиш рақсини бошлади оҳанг —
Шайтонлар уйғониб қарс уриб кулди.
Ялангғоч ва кўзсиз аёллар рақсга тушаркан
Алвасти биз, дея сочларин юлди.
Авжиган чинқириқ ҳамда уввосдан
На умид, на нажот қолмади, тинди.
Гўёки Исрофил сурин чалди-ю
Заминнинг бошида қиёмат синди.
Машшоқнинг лаблари титраб асабий,
Бетиним ўқирди тилсимли дуо —
Сулаймон кўзага солиб ташлаган
Жинлару девларни чорларди гўё.
Кўзада девларнинг ғўлдирагани
Таралди созчининг ғолиб торидан.
Ниҳоят кўзанинг етти қат муҳри
Ушалди жинларнинг оҳу зоридан.
Тўфон қутуртирган денгизнинг ранги
Қонолуд бўлди-ю, сакраб чиқдилар —
Қанотли тимсоҳу шохдор илонлар,
Бошини чиғаноқ ўйган маймунлар.
Машшоқни ўртага олиб қайрашди —
Тишларин, нишларин ҳамда тилларин.
Сўнгги кучлари-ла зарб урар машшоқ,
Узиб ташламақчун сознинг қилларин.
Нимадир суринди,
Нимадир кўринди.
Нимадир тўлди,
Нимадир бўлди.
Хаёл ойнасига нур тушиб ногоҳ
жилмайган армони кўринди
Қақшаган суякка нафратин жойлаб
ягона торига сиғинди.
Ким деди: қаранглар,
ўлди у.
Ким деди: қаранглар,
кулди у.
Машшоқ тобутдай қўйди-ю елкага созни
Гулханлар гувлаган оловларига,
Дарёлар қуриган ўзанларига,
Дарахтлар тўкилган хазонларига
Айта олмаган марсиясини
Бошлади….
Бошлади… оҳанглар созининг бўғзида қолди..
Ва дарднинг энг узун риштасин тоблаб
Эшилган ягона торда югурган
Бармоқда мусиқа йиғлади.
Ва қалбнинг энг чуқур қаърига йиллар
Яширган муножот ўрлаб фалакка
Сўз бўлиб, сўз бўлиб қулади.
Эй, менга олқишу санолар айтиб
Пойимга бош урган ожиз бандалар!
Эй, менга санъатда худосан, деган
Беҳишт қувғиндиси — гуноҳкор пуштлар!
Айтингиз — қаердан қуёш ва зулмат,
Қаердан муҳаббат, қаердан нафрат?
Кўзингиз яширманг, айтинг — бошланар
Қаердан дўзаху, қаердан жаннат?
Сизларни севдим мен худди боламдай,
Руҳингиз бешигин тебратдим бир зум.
Сизларни севдим мен худди онамдай,
Садоқат рамзидир шу икки кўзим.
Биламан,
Тун дафтарин очган маҳалда,
Ғийбату туҳматдан достон битасиз.
Ўзингиз олқишлаб, ўзингиз мақтаб,
Ўзингиз ҳасаддан қонлар ютасиз.
Ва сезаман ёлғиз ҳамда бегоналигим,
Қора шубҳа ўрмалайди дилни қақшатиб.
Нима қилай, ўлгим келмас, лек қўрқув солар
Машшоқлигим ва сизлар-ла яшаш даҳшати…
Эй, ўзини Худонинг авлоди билган ровийлар,
Нега йўл бошланса тугар, албатта,
Нега гул ёнида тикан, албатта,
Нега тоғ бағрида ўпқон, албатта,
Нега ҳақ йўлида қопқон, албатта,
Нега… сўзингизни осмонми ютган,
Нега… кўзингизда қонми, ким тўккан,
Нега… бўйнингизда домми, ким таққан,
Нега сўровимга жавоб бермас ҳеч кимса ахир?
Ахир
Тириклик бу — беш кунлик макр.
Дилға ёлғон қанот бериб кўкка учирган
Шон-шуҳрат — макр.
Дунёни сочига гул қилиб таққан
Муҳаббат — макр.
Кечанинг қалбида ғулувлар ёққан
Оловлар — макр.
Бағрида илоҳий руёлар оққан
Ўзанлар — макр.
Ҳилпираб баҳорнинг кўксини соққан
Хазонлар — макр…
Нимадир қайнади,
Нимадир тинди.
Нимадир ялт этди,
Нимадир сўнди.
Ғафлат елларини ҳайдаб малаклар
Чодирлар тикишди хушбўй сабодан.
Нафрат кўйлагини тикиб ёсуман
Пинҳона жўнади арши аълодан.
Уйғониб учдилар одамзод сари
Раҳмонда — масъумлик, шайтонда — гуноҳ,
Заминда кўпган кўп савдони кўриб,
Дўзах деб ном берди уйғонган илоҳ.
Бу Ва У
Абдувалига
Эй, зоҳири булбул, тийнати самандар,
Эй, қўл сунган фалак ганжига ҳайдар!
Кўзингга тутганинг ул парда надир,
Қўлингга тутганинг ул болта надир?
БУ «одамнинг ёғи»мас, «гўшту пўсти» мас,
У одамхўр эмасдир, каззоб дўстимас.
БУ ҳақ даргоҳига шиддатпарвоздир,
У балки шу йўлда мискин бир роздир.
БУ руҳдир, пайғомлар элтгувчи сайёраларга,
У қотил шу руҳга қасднок айёраларга.
БУ қўрғон, ҳали кўп авлодлар келиб кетадир,
У посбон, нақш узган каждилни қувиб етадир.
БУ эҳром бўлса гар, У бир эҳтиром,
БУ гар вонз бўлса, У бир издиҳом.
БУ нағм этса гар анжумда нсмат куйини,
У ҳам ўз созида тирнар қисмат куйини.
Эй, зоҳири булбул, тийнати самандар,
Эй, қўл сунган фалак ганжига ҳайдар!
БУ «одамнинг ёғи»мас, «гўшту пўсти»мас,
У одамхўр эмасдир, каззоб дўстимас.
* * *
Кечиринг, онажон,
Бугун ёнингизга бора олмадим.
Чиқай десам,
Кулча бўлиб
Ўлиб қопти йўл.
Оч эди беш кундан буён —
Тановвул қилмаган бирорта қадам.
Қириб четга ташлай десам,
Хокандозни йўқотиб қўйибман.
Қўлимда сояандоз,
Соя йиғиб юрибман —
Чойнак тўла соя қайнаётир,
Қозон тўла соя пишаётир.
Беш кундан буён
Хаёлсоя — ғизоим,
Ақлсоя — жазоим,
Тасаввурсоя — сазоим.
Қўлимда сояандоз…
Биров ичкари кирди,
Ғафлатда қолдим.
Онажон, мени кечиринг,
Яқинда бораман,
Фақат
Айтинг —
Соя олдин кирдими,
Одам олдин кирдими,
Қай бирини олай сояандозга?
* * *
Тақдир саройига фаррош тутиндим,
Дилимга сув сепиб ғамни супурдим.
Келмади меҳмон-эй,
Келмади меҳмон,
Фироқ дўконининг соқийси бўлдим,
Ҳар жомга мавжланиб мен ўзим тўлдим
Келмади меҳмон-эй,
Келмади меҳмон.
Очдиму беҳушлик эшигини ланг,
Куй чалдим, кўз-машшоқ, умр эса чанг
Келмади меҳмон-эй,
Келмади меҳмон…
Азиз Саид 1961 йил, 25 сентябрда Душанбе шаҳрида туғилган. ТошДУнинг журналистика факультетини тутатган (1984). «Чилтор» (1988), «Дили қани Бедилнинг» (1996), «Ғойибдан дўст билан суҳбатлар» (2001), «Фурсат дарвозаси» (2007) номли шеърий китоблар муаллифи. У. Уитменнинг «Майса япроқлари», Н. Ҳикматнинг «Юсуф ва Зулайҳо», Б. Брехтнинг «Театр ва реализм», Пауло Коэлонинг «Алкимёгар» китобларини ўзбек тилига таржима қилган.
Aziz Said 1961 yil, 25 sentyabrda Dushanbe shahrida tug’ilgan. ToshDUning jurnalistika fakul`tetini tutatgan (1984). «Chiltor» (1988), «Dili qani Bedilning» (1996), «G’oyibdan do’st bilan suhbatlar» (2001), «Fursat darvozasi» (2007) nomli she’riy kitoblar muallifi. U. Uitmenning «Maysa yaproqlari», N. Hikmatning «Yusuf va Zulayho», B. Brextning «Teatr va realizm», Paulo Koeloning «Alkimyogar» kitoblarini o’zbek tiliga tarjima qilgan.
Aziz Said
DILI QANI BEDILNING?
She’rlar kitobi (1996)
* * *
Qo’limdan ikkita farishta tutgan,
Ko’zimning toshiga nomingni bitgan,
Titilib, sitilib, kutganim kutgan,
Sen xabar olmading bir bor holimdan.
Peshonam sayyora — yo’llar adashgan,
Subhu shom dilimda qirg’oq talashgan,
Jonimga hasratdan gullar qadashgan,
Sen xabar olmading bir bor holimdan.
«Hay» desam ovozim chiqmas varillab,
Qoyaman, burgutim uchmas parillab,
Qonimga uflasam yonmas zarillab,
Sen xabar olmading bir bor holimdan.
Karvonim charchagan, tuyalar cho’kkan,
Umidim kosasin ilonlar to’kkan,
Ruh ham tadorukda, tugunin tukkan,
Sen xabar olmading bir bor holimdan…
* * *
Kecha yig’lar, qora sochiga
Qadab singan oy — tarog’ini,
Shamol sekmn o’rmalab suvdan
Sudrab chiqar bo’sh chanog’ini:
— Dili qani bedilning?
Qushning bo’m-bo’sh uyasin daraxt
Tuni bilan chiqar paypaslab.
Kapalaklar tog’ni uyg’otib
Sahrolarga ketadi boshlab:
— Dili qani bedilning?
Chumolilar uchar falakka —
Nigohlarni puflar ko’zlari.
Yulduz tushar hovuz tubiga —
Baliqlarga aytar so’zlarin:
— Dili qani bedilning?
Toshbaqalar misqol-misqollab
O’lchab berar baxt hamda alam.
Qarg’a taqdir toshini qirar —
Tumshug’ida qadimiy qalam:
— Dili qani bedilning?
Shafaq asta yirtilib oqar —
Bir ko’za sut biyday sahroga.
Qarvon jilar, qo’ng’iroq yig’lar —
Savol berib gumroh dunyoga:
— Dili qani bedilning?
* * *
Deding: seva olasanmi o’zingdan kechib,
Chayon yegan bo’lsa yuragim nishlab?
Jonim simillatib keldi huqqaboz,
«YO ishqdan» irg’itdi ko’zim tarashlab.
Seva oladurman nurdan-da kechib.
Deding: seva olasanmi o’zingdan kechib,
Men ilon izidan adashgan bo’lsam?
Tomirim kesdi oy — kuldi chuvalchang,
Baliqqa yedirdi faqat bir tishlam.
Seva oladurman tunda-da kechib.
Deding: seva olasanmi o’zingdan kechib,
Aldagan bo’lsam gar hatto ertakni?
Yulduz xato yondi, kemamiz cho’kdi,
Baribir kuyladik qirqta qaroqchi.
Seva oladurman yo’ldan-da kechib.
Deding: seva olasanmi o’zpngdan kechib,
Manguga tushdayin bo’lsam gar g’oyib?
Tasavvur charxfalak kosalariga
Yodingni quyarkan umrimni sog’ib.
Seva oladurman sendan-da kechib.
* * *
Bu xato yo’lni sekin barmog’iga o’raydi,
Makrul o’smani siqar piyolaga, to’lmaydi,
Ishqu gunoh qozonda, o’t-olovsiz qaynaydi…
Ishqu gunoh qozonda…
Ruh qanotin savaydi, savacho’pin juft qilib,
Urchug’iga o’raydi tunu kunni ip qilib,
Qilichini qayraydi qasd lashkarin saf qilib,
Qilichyni qayraydi…
Oyna qildim falakni, dil chohiga qaray deb,
Taroq yo’ndim dutordan, xayolini taray deb,
Igna oldim, aldasam, ko’zlarimga suqay deb,
Igna oldim, aldasam…
Kaftimda gulxan yoqdim, yig’lab-yig’lab o’chirdi,
Bo’ynimga zanjir taqdim, ishq yurtidan ko’chirdi,
Jonni sepib qush boqdim, dard ko’liga uchirdi,
Jonni sepib qush boqdim…
* * *
Gilamdo’z shabboda mezonni savab,
Poyandoz tashlasa oyning ko’shkiga;
Baliqlar daryoda shamlarni yoqib,
Ibodat qilsalar osmon ishqiga,
sen ham rohibasan,
men ham ruhoniy.
Tiriklik toshini orqalab ming yil
Begunoh maxluqlar toqqa tirmashsa,
G’orda och qolsa-yu yarador kiyik
Yuragin tishlasa, tishi qamashsa,
sen ham gunohkorsan,
men ham bir osiy.
Charx tortgan kampirni chiroq lipillab
Masxara qilsa gar g’ayb kulbasida,
Va unga borguvchi yo’lni tugunlab
Tun olib ketsa tar kunduz qasdida,
sen ham adashgansan,
men ham adashgan.
* * *
Nigohingdan savollar chizma,
Sevgi endi menga begona.
Ko’zlarimga o’rmalab kelgan
Yuragimda dardlar afsona.
Bahor kelsa men ham yig’layman,
Sog’inadi qo’llarim gulni.
Tunda gulxan ko’rsam ushlayman
Ko’ksimdagi bir hovuch kulni.
Yolg’izligim to’qir ertaklar,
Yupatadi ruhimni aldoq!
Oy nurini har tun yigirib
O’z-o’zimga yasayman sirtmoq…
* * *
Yaldo kechasida badbin musavvir,
Samoga siyoh rang surkaganida,
O’pirib xayoling vujudiy sas-la,
Chuqurga muhabbat yashirganida,
Oyog’im kulganda yo’l hazilidan,
Tomirim kulganda jon hazilidan,
Bo’g’zimni qirganda so’z chiqa olmay,
Isming tilaganda ko’z qichqirolmay,
Qamishni puflasa shamol zo’riqib,
Ariqni puflasa baliq chalgum deb,
Qushlar patlariga yashirsa tunni,
Bulut yutib qo’ysa oyni tuxum deb,
Issiq choy — yurakka damlagan qonim,
Shirmoy non — yarimisi kuygan armonim,
Novvotim — hasratdan sindiraman kel,
Dunyoda qolmabdi muqim mehmonim,
kel endi,
kel!
* * *
Uchrashdik
yeldirim umrimiz charchagan chog’da
tonglardan gul so’rab, yulduzlardan barg.
Uchrashdik
harorat sog’ingan qo’llarimizda
sog’inchdan suv bo’lgan bir hovuch yurak.
Uchrashdik
ishq o’lgan tomirimizdan
jaranglab kelardi qadimiy saslar.
va yillar aldagan ko’zlarimizda
yig’lab yurar edi gunohkor vaqtlar.
Uchrashdik
so’zlarning rangini yellar
ulashib berganda soqov kunlarga.
Uchrashdik
xayolning serso’qmoq sarhadlarida
adashgan ko’p izlar och qolganida.
Uchrashdik
ishonmay bir-birimizga
jimgipa tikildik dildirab, to’yib.
Kulni titkiladik, erinmay, uzoq,
cho’g’ yo’q,
cho’g’ yo’q,
cho’g’ yo’q…
xayrlashdik
suratkash xotirning so’ziga ko’nib.
* * *
Nima deb yozayin og’risa yurak,
Armon hech tinmasa mixlarni qoqib.
Yaldo tunlarimiz yirtiqlaridan
Muborak qayg’ular ketsa gar oqib.
Sen yolg’iz o’ltirnb yolg’izlik toshin
Chaqib berayapsap menga mag’zini.
Chirqillab qaldirg’och bolasi yanglig’
Umidim uyada ochar og’zini.
Sen aytgan qo’shiqni kuzning bo’g’zidan
Yopishib so’rsa gar echkiemar — vaqt.
Men tuta olmasam senga, bolalik
Bog’lardan qo’ynnga solib chiqqan baxt.
Musicha ku-kulab sachratadi rang,
Xotirot to’kilar suratlaringdan.
Ko’zimga tilini surtib shamchiroq
Sekin shivirlaydi: sevgi — bevatan.
* * *
Deraza yonida o’tirasan,
Issiq xonang, yumshoq o’rinda.
Qayoqqadir borishnng kerak,
Fursat borday ko’rnnar senga.
Darpardani surib qaraysan,
Zerikishdan to’lib ketsa dil.
Sokinlik. Cho’zilib yotar ko’chada,
Mashinalar bosib ketgan yil.
Fursat bordan ko’rinar senga…
* * *
Bu charxi gardunning kosasi ikki,
Umr ko’zasnning kuloli ikki,
Odamzod qavmining tangrisi ikki,
Ne ajab yaraldik jonimiz butun
Ikkimiz ikki.
Uchmoqning hikmati qanotlar ikki,
Chaqmoqning hikmati harbu zarb ikki,
Yor bo’lsa, u kulsa — lazzati ikki,
Ishondik, yo’l yurdik, mo’l yurdik —
Ikkimiz ikki.
Yig’ladik, yig’imiz ohangi ikki,
Gul uzdik, gulimiz rangi ham ikki,
Sen yozding, men yozdim, imlomiz ikki,
Taqdir rishta berdi, yigirdik charxda»—
Ikkimiz ikki.
Ikkimiz ikki.
Sensiz
Kunlarni, tunlarni qon kabi kechib
Yashayapman vaqtga qasdma-qasd,
senga qasdma-qasd.
So’zlarni, yoshlarni zaharday yutib
Yashayapman o’tmishga qasdma-qasd,
kechmishga qasdma-qasd.
Endi tonglar otmoqda rangsiz,
Men uchun farqsiz.
Endi yulduzlar mo’ltirar ismsiz,
Men uchun farqsiz.
Boqaman, yuragim — betasvnr surat,
Ko’zlarim kuy erur beohang, bedard.
Oyog’im sog’inmay qo’ygan yo’llarni
Aldayman yurib.
Nigohim izlamay qo’ygan ko’zlarni
Aldayman kulib.
Men nafas olaman, daraxtlar xo’rsinar,
Og’riydi havo.
Men bedor yotaman, maysalar tush ko’rar,
Og’riydi xayol.
Faqat bahor abadiy go’daklik bo’ylarin purkab
Qurigan bog’larni sarxush qilganda,
Va shamol zumrad tomchilardan muhabbat elab
Iligan kunlarnn cho’miltirganda,
Vijir-vijir qaldirg’ochlar olis yurtlar suratin
Niliy ko’zlariga chizib kelganda,
Bir zum to’xtayman.
Ortimga qarayman.
Kechirolmayman.
Kecholmayman.
Ketaman
Kunlarni, tunlarni qon kabi kechib…
* * *
Muhabbat uxlaydn ma’sumisha jim,
Tushida ertaklar aytar qushchalar.
Yulduzlar kuy chalar uyg’oq Xorazm,
Muattar ohangga to’lar ko’chalar.
Suvlarning mavjida shodlikning raqsi,
Baliqlar ko’zida quvonch gullaydi.
Daraxtlar qo’lnda nur to’la qadah,
Baxtiyor kunlardan xabar yo’llaydi.
Hilol yog’dusidan maysalar sarxush,
Yashil afsonalar aytadn Urganch.
Samodan sochilar oppoq guldasta,
Mening muhabbatim uyqudan turgach.
* * *
Oqshom cho’kar — g’arib nortuya
Yonboshlaydi meshlari bilan,
To’kilarkan qop-qora siyoh,
Oy qilqalam yasar latidan.
Sen kelasan suzib, poyingdan
Maysazorga taralar anbar.
Erkning shirin ertagin tinglab
Susanbilga boshlaymiz safar.
Atirgul may tashir — mulozim,
Sipohisi sozanda qushlar.
Bozorlarda xayolga qo’shib
Sotiladi sehrli tushlar.
Taxtiravon bolalikniki,
Xizmatida yunus baliqlar.
Daryolarda shod yelib yurar
Kabutarlar tushgan qayiqlar.
Qizaloqlar xino sayliga
Suv ustidan borishar yurib.
Taxt yonida bizni kutishar
Malikalar musallam turib.
To’rvasini ag’daradi tun —
Xushbo’y kelar qora sumbuldan.
Yulduzlarni terib ketamiz
Qaytarkanmiz biz Susanbildan.
Aldov
Sen meni sevmaysan bilaman,
Sevgini sevasan qattiq.
Injigan mehringni ravo ko’rmaysan,
Sevgining labiga tutasan.
Sen menga boqmaysan, boqqanda,
Sevgini ko’madir nigohing.
Sen xafa bo’lganda yo’q mendan emas,
Sevgidan ranjiysan — bo’larmi shunday.
Nafrating dilingda qo’r tortgan damda
Sevgiga sepasan — o’chsa ham mayli.
Endi men ham kechsam sendan emas yo’q,
Sevgidan kechaman, sevgidan, jonim.
* * *
Umid qarsillatdi chaqmoqtoshini,
Ko’zingda lovullab so’ndi alanga.
Seni ko’p kuttirdim, yana qalbingda
Gulxan yoqish uchun — gullar qalangan.
Evoh gurillab yonmadi bog’lar,
Yonmadi yulduzlar, yonmadi osmon.
Sen deding: ruhim kul, yuragim esa
Shamollari o’lgan biyday kuliston.
Endi kech, qirqilgan qanotlarimiz
O’rnidan sizmoqda sovib qolgan qon.
Ko’zingdan ko’zimga nurlar keltirgan
Kabutar qaydadir yotar chalajon…
Men keldim! Poyimga xatolar taqqan
Halqasi og’uli zanjirni uzib.
Chaqmoqlar chaqaylik yana bir karra,
Kul bo’lib, kul bo’lib ketaylik to’zib.
* * *
O’tib ketdi endi hammasi,
Lahzalar ham jaranglab tindi.
Yuraklardan uchgan oqqushlar
Qaytib keldi, taqdirga ko’ndi.
Uzoq kutdik biz o’zimizni,
Salom deya kelmadi hech kim.
O’rtadagi intizorlik ham
Xayrlashmay tugaydi balkim.
O’g’irlandi bizlardai nigoh,
O’g’irlandi yurak zarblari.
O’g’irlandi tomirlardagi
Muhabbatning shirin dardlari.
Novdalarda qolmadi yaproq,
Bahordan ham umid uzilgan.
Chor atrofga sovuq harf bilan
Yolg’izlikning nomi yozilgan.
Ey-y — baqirib ko’zimizdagi
Alangani sepaylik dilga.
Toki unga tegib ketganlar
Kuyib-kuyib aylansin gulga.
* * *
Oyning zarrin nurlaridan
Suv to’qirkan baliqqa libos
Daraxtlarning barmoqlaridan
To’kilarkan bir hovuch gilos
Uxlab yotar bahodir qirda
Chumchuqlarning tomoqlaridan
Toshlar sasi uchsa qo’shiqday
Tunning ko’zi — yongan gulxanni
Tebratarkan shamol beshikday
Tush ko’radi bahodir qizni
Tebranishib sarxush maysalar
Kuylasharkan shabnam qo’shig’in
Gullar nafis yaproqlariga
Chizar ekan kuygan oshig’in
Quchib olar bahodir qizni
Qaldirg’ochlar qanotin silkib
Un separkan qorinlariga
Yelinlari iyigan bulut
Sut berarkan qulunlariga
Qaytib kelar bahodir qirdan.
Shashmaqom
1
G’amrang ko’lda qog’oz qayiqcha,
Eshkagi yo’q yoz sayohatchi.
Sarobrang kun ichar sohilda
So’nggi umid sho’r hamda achchiq.
Suruvi yo’q keksa cho’pon — yo’l
Gulxan yoqar izlarni yig’ib.
Qurigan vaqt po’stlog’in tirnab
Shamol yozar: tosh hamda yig’i.
Sohibi yo’q sandiq esa qulf,
Taqillatar kimdir ichidan.
Osmon ham yo’q, yer ham yo’q endi,
Hatto ko’lning suvi ichilgan.
2
Hamyonini ochar saxiy tun,
Bozor esa gung va kimsasiz.
Qaldirg’ochning uyasi — yurak.
Qirriq sarrof — shamol uyg’onib,
Savdosini boshlaydi sassiz.
boyo’g’lining o’g’li — vahima.
Bilakuzuk va nay do’konda
Bozingardan garovga qolgan.
yarqillagan qilichmi-qinmi?
Demak qadim bazmi jamshidda
Hamma narsa boshma-bosh bo’lgan.
baliqlarning osmoni nima?
Sarrof endi birga o’n qo’shib
Almashmoqda savobga gunoh.
kaltakesak sayradi — bulbul.
Tarozini mumlaganini
Bilmadi tun, yo’q bitta guvoh.
qaldirg’ochning’ uyasi — ilon.
kaltakesak sayradi yana.
3
Suv qaynadi, so’ngra tugadi,
Qumg’on esa uvillamoqda.
Quduq buncha bo’lmasa chuqur.
Sohibfursat lalisi bo’m-bo’sh,
Makrgiyoh tomizar sharbat.
Ko’rshapalak bunchalar uchqur.
Dasturxonni ochadi osmon —
Musichaning qanoti va yel.
Jarliklarning tishi qamashur.
Yer ostida qurt va qumursqa,
Gul tomirin to’g’rab beradi.
Tulpor qaytar ko’zlari so’qir.
O’g’ir esa donga to’ladi,
Tosh kuladi — elakka nasib.
Haqqush yana olovni cho’qir.
4
— Zinasi yo’q narvondan
Qayga chiqib qetyapsan?
— Jim,
jim,
jim.
— Falakda hech kim yo’qmi,
Nega qaytib tushyapsan?
— Jim,
jim,
jim.
5
Sir g’origa qo’yilgan tosh — oy
surilganga o’xshaydi.
Yaltur-yultur yulduzmi, izmi,
kirilganga o’xshaydi!
Tun kuylagi yirtiq — qaroqchi
tirilganga o’xshaydi.
Sabr tortgan qora kamalak
uzilganga o’xshaydi;
Ufqda qon, qatlami yo ziyofat
tuzilganga o’xshaydi.
Muz o’ymoqda ko’zimizni, yo’l
burilganga o’xshaydi.
6
He-e-e cho’lpi to’qib jiydadan
Tuq qozonin kovladim.
Chaqmoq chaqib qaytadan,
Qanotimni tobladim.
Ko’zida rang qaynatgan
Musavvirni chorladim.
— chorcho’pi yo’q mato bu,
chetiga nur taqilgan.
o’rtasiga gul bilan
qop-qora mix qoqilgan.
He-e-e gardishi yuq doyrani
Chaldim dilim qabardi.
Dor ustida adashdim
Toshga urib tabardi,
Jon qushini chaqirdim,
Aytdi kulib xabardi.
— mehmoni yo’q supa bu,
to’rtta shami yoqilgan,
taqsimchada juft meva
danaklari chaqilgan…
* * *
Osmonga o’raladi bir juft turna patlari,
O’ralaman men tunga, o’ralaman bulutga.
Shamolni qarsillatib sindiradi ruh — daydi,
Aylanaman tomiri qochib ketgan daraxtga.
Yuragimni silkiyman, yo’l to’kilar duvillab,
Yo’llar ko’mib tashlagan fasllar to’kiladi.
So’ng jonimni silkiyman, jon to’kilar guvillab,
Jonim yutib yuborgan alamlar to’kiladi.
Falaklarga uchaman, ichimdan sado kelar,
So’z qanotin yozadi: yorib chiqar ko’zimdan.
Labimdagi qonagan qabr ham ochiladi.
Ishqni aytmasin deya yulduz tishlar tilimdan.
* * *
Shu zamon men kabi uzoqda
bitta qiz yuragin qo’liga olib
hasratin bo’g’moqda she’r bilan.
Ko’ziga — boychechak salqinligiga
ikkimiz kechirgan kunlarni
yashirib qo’ymoqda she’r bilan.
Tip-tiniq sog’inchni siypalab
chizmoqda yo’qolgan suratimizni
xo’rsiniq shaklida she’r bilan.
* * *
Bugun so’z topmadim qalbim siqimlab,
Yashadim qiynalib, eslolmay ko’zing.
Umrim yo’llarida kezdim sargardon,
Ko’rganim xazonlar, bu balki o’zing.
So’ng kirib ketdim men yurak qa’riga,
Alvido aytgancha bevafo kunga:
Mana bu men senga atagan gullar,
Bunisi hijrondir azobga do’ngan.
Bir tutam hiding bor, bir tutam kulging,
Yurakka muhr bor — bir damlik visol.
Ozgina savol bor, ozgina aldov,
Qolgani ma’yuslik, qolgani xayol.
* * *
Tun ichadi sukutni
Qishloq jim-jit, yo’l jim-jit,
Oy yopadi kuygan non,
Yulduz sepadi — kunjut,
Bir qiz kelar parishon.
Qop-qora ayg’oq shamol
Qovakka pisinadi,
Toshning tagida ilon
G’am bilan isinadi,
Bir qiz kutar parishon.
Maysalar aytib afsun
Sehrlar qurbaqani,
Anhor tun tuyog’idan
O’g’irlaydi taqani,
Bir qiz kular parishon.
Tun ichadi sukutni
Qishloq jim-jit, yo’l jim-jit,
Oy — nonini yeb qo’yar
Qishloqdagi qarri it,
Bir qiz yig’lar parishon…
Yoz
Uynoqi toshli nay chaldi chigirtka,
Bedazor anqitdi asalarini
Qo’rsichqon hidladi o’roqni.
Sarob kosasida chanqatti taffot,
Shamol ochib qo’ydi qanotlarini.
Ko’rsichqon hidladi qayroqni.
Qurigan ariqqa cho’zildi fursat,
Kapalak shipshidi — safar qaridi.
Ko’rsichqon hidladi tuproqni.
* * *
Men bir bozingarman, bugun so’nggi bor
Pardasiz sahnaga chiqaman kulib.
Aldab kelgan edim sizlarni har kun.
Ming bir bor tug’ilib, ming bir bor o’lib.
Ko’ksimga sanchilgan nayzalar nayza
Emas, ko’zim ekkan maysalar edi.
Kaftimga qo’ngan qush qo’shig’im tinglab
Sizlarni kuldirdi, tilimni yedi.
Tosh bilan boltani qarsillatgan men,
Bu yolg’on o’rmonda adashgan sizsiz.
Nay chaldim, darz ketgan umr ko’zamdan
Ishqdan mast ilonlar chiqmadi, essiz.
Men bir bozingarman, bugun so’nggi bor,
Jaranglar tillari bog’liq qo’ng’iroq.
Chiroqlar o’chadi, boyo’g’li huvlab
Sarupo tikadi menga ming yamoq.
Chiqaman bo’g’zimda olovlar o’ynab,
Xatoni pichoqday yutadi yurak.
Ko’zimda favvora qon bilan uynab,
Yuzimga sepadi — siz uchun ermak.
Dovullar chalinar, langarcho’p sinib
Qularkan men dordan, so’ramam shafqat.
Qumsoat sirlarim sanarkan bir-bir,
Alvido aytaman — sizlarga nafrat!
Men bir bozingarman, bugun so’nggi bor
Pardasiz sahnaga chiqaman kulib…
* * *
Uch to’rtta quzg’unu bitta o’laksa,
Tomosha beradi besh kundan buyon.
Kim gulxan yoqadi, kimdir sangtarosh,
Kimningdir kafti qon, kim aytar azon,
Tomoshabnn yo’q.
Besh kundir tinmaydi mastu alastlik,
Kuladi, yig’laydi, yolg’onmi rostlik.
Besh kundir ko’r usta suyak jamlaydi—
Tersam bas, yng’sam bas bitta qafaslik,
Tomoshabnn yo’q.
Besh kundir arraning ovozi tinmas,
Besh kundir tutatqi izlar chiroqchi,
Besh kundir barmog’in sanar sanoqchi,
Besh kundir karvonni poylar qaroqchi,
Tomoshabin yo’q.
Besh kundir oynasiz gardish qo’limda,
Yolg’onchi qur’atosh o’ngu so’limda,
Qirq tugun ritamdan dor ham tikilgan,
Xazina ko’rmagan ilon bo’ynimda,
Tomoshabin yo’q.
* * *
Bir kosa shamol, oxirgisi deb,
Aldab sotib ketdi sozmi yo ohang.
Barmog’imni botirdim tunga bo’yaldi,
Jonim qani hey, darvoza nega lang.
Ikki ko’zimda jilvasi benur
Yusufning ko’ylagi umi, umi-uvvv.
Qo’limda yo’l tutam, lablarim tuproq,
Sohibim, ko’zangdan berma menga suvvv.
Na tuynuk, na teshik, qo’llarim ozod,
Tebranmas beshigim loyini qordim.
Farishta topmagan siyoh pardani
Ninazan ko’rdimu ko’zimni berdim.
* * *
Ko’zim tunko’l.
Charxfalak toshdan.
Nurmaydon tashnadir hech kim bilmaydi,
Sohib kim, dehqon kim, nimalar ekkan.
Cho’lpillab kosalar to’lar damba-dam,
Tomgani hayratu, qolgani zaqqum.
Ko’zim tunko’l.
Didbonlar habash.
Changakdil tashlaydi, izlab tinmaydi,
Botgan kim, cho’kkan kim, nimalar yitgan.
Ruhkamar loylanar qaynab damba-dam,
Qutilgan xayolu, tutilgan hasrat.
Ko’zim tunko’l.
Barmog’i nurdan
Paypaslar chiqmagan ilohiy tishni,
Mehmon kim, mezbon kim, nimalar pishgan.
Karvonla fol ochar yo’llar damba-dam,
ketgani visolu, qaytgani alam.
Ko’zim tunko’l…
Ko’zim tunko’l…
Ko’zim tunko’l…
* * *
Yuragimda dunyo tug’ilib,
Dunyo o’lib turibdi har kun.
Yuragimda dard, alam ozod,
Yuragimda muhabbat tutqun.
Inqiloblar tayyorlanmoqda,
Jang-jadallar bormoqda qizg’in.
Kimlar guras-guras kelmoqda.
Kimlar esa bo’lmoqda quvg’in…
Paganinining so’nggi kontserti
Hali uxlar edi maloiklar jim,
G’aflat yellaridan chodirlar tikib.
Hali uxlar edi yosuman g’addor,
Nafrat ko’ylagining yarmini bichib.
Hali uxlar edi shayton va rahmon
Yetti qat osmonda — ma’sum, begunoh.
Uxlardi hattoki yerni yaratib,
Unga nom berishni unutgan iloh.
Nimadir qaynadi,
Nimadir tindi.
Nimadir yalt etdi,
Nimadir so’ndi.
So’nggi bor kuldi-yu boladay,
sozining torini tobladi.
Ko’zini yuldi-yu, dunyodan
tuyding, deb poyiga tashladi.
Kim dedi: qaranglar,
kulgusi zahar.
Kim dedi: qaranglar,
nur yog’ar — sahar.
Mashshoq beshikday qo’ydi-yu yelkaga sozni
Eng nozik pardada dunyoga kelgan
Eng nozik ohangni o’rab sehrga
Uzatdi…
Uzatdi… qo’llari muallaq qoldi.
Kuy emas edi bu — xayol qushlarin
Dilafshon gullarning kosalaridan
Nam ichgan chog’dagi
Sayrog’i edi.
Kuy emas edi u — tong yirtig’idan
Go’daklar kulgusin o’g’irlab chiqqan
Mangu buloqlarning
Qo’shig’i edi.
Kuy emas edi bu — mujdakash yelning
Yaralmoq sirini bilmoqlik uchun
Zamindan osmonga
So’rog’i edi.
Million yil izlagan — topa olmagan
Yuraklar eshitib o’z ovozini
Ko’zlardan parillab uchib chiqdilar.
Tomirda uxlagan sohir hislarni
Dengizdan ko’piring, deya uyg’otdi
Ohangdan to’kilgan qo’ng’iroqchalar.
Nigohlar o’rladi dil peshtoqiga,
Paypaslab topdilar ruhning inini —
Chirqillab kuylardi so’qir qushchalar.
Nimadir to’kildi,
Nimadir yozildi.
Nimadir cho’zildi,
Nimadir uzildi.
Omon qolgan uch torga
taqdirini bog’ladi.
Tilini ham tildi-yu
qarg’alarga tashladi.
Kim dedi: qaranglar,
barmog’i ilon.
Kim dedi: qaranglar,
oqayotir qon.
Mashshoq chalar edi o’zini o’zi,
Gulxandan sachragan cho’g’day ushalib.
Mashshoq chorlar edi o’zini o’zi,
Umrining yo’liga gulday to’shalib.
Bir kuni erk saltanatidan
Ilohalar keltirdi yaroq:
«Yuragingning devoriga chiz,
Bir qiz senga tashlaydi nigoh».
Kim dunyoning qotil ne’mati —
Ishq ko’ziga bardosh berolgan.
Haqni sevgan bandaday sevdim
Bunyodimu ham barbod bilan.
Bir lahza o’t bo’ldim, qo’limni.
Kaftlariga olib sochdilar.
Men samoga do’ndim bir lahza
Yulduzlarim tashlab qochdilar.
Sevaverdim qayta va qayta,
Aldamadim ammo hech kimni.
So’radilar — tutdim neki bor,
Lek bermadim yolg’iz erkimni.
Mashshoq chalar edi — tomoshagoh gung,
ishongan edilar Odam Atoga
jonni Haq kuy bilan kiritganiga.
Mashshoq chalar edi — olomon telba,
ishongan edilar Paganinining
iblisga qalbini sotganligiga.
Mashshoq chalar edi baxtni, sururni,
izdihom tebranib biri-biriga
jonlarii baxshida aylar edilar.
Mashshoq chalar edi g’amni, qayg’uni,
ruhlari jismini tark etib chiqib
yettinchi falakda yig’lar edilar.
Nimadir toraydi,
Nimadir qoraydi.
Nimadir yumildi,
Nimadir ko’mildi.
Uning ohang o’ygan kulgichlariga
istehzo chandiqday qoldi osilib.
Sozining bir jufti tarang toriga
barmog’i pichoqday botdi sanchilib.
Kim dedi: qaranglar,
ortida shayton.
Kim dedi: qaranglar,
axir u imon.
Mashshoq qo’llarini ko’tarib ko’kka
G’azabnok pardaga urdi zarb bilan.
Nogoh ummonga do’ndi-yu sahna,
Guvillab atrofda turdi shum to’fon…
Bu vaqt sudrab kelar edi
razolatning sovuq sharpasin
ufqlar ortida zeriqkan oqshom.
Bu vaqt chiqib kelar edi moziy qa’ridan
na iblis, na xudo bo’lolgan avlod —
aldangan, talangan, adashgan beshon.
Bu vaqt sozning qillaridan
yurakka noma’lum qo’rquv va dahshat
ufurib kelardi faryodga mengzar bir sado.
Va mudhish raqsini boshladi ohang —
Shaytonlar uyg’onib qars urib kuldi.
Yalangg’och va ko’zsiz ayollar raqsga tusharkan
Alvasti biz, deya sochlarin yuldi.
Avjigan chinqiriq hamda uvvosdan
Na umid, na najot qolmadi, tindi.
Go’yoki Isrofil surin chaldi-yu
Zaminning boshida qiyomat sindi.
Mashshoqning lablari titrab asabiy,
Betinim o’qirdi tilsimli duo —
Sulaymon ko’zaga solib tashlagan
Jinlaru devlarni chorlardi go’yo.
Ko’zada devlarning g’o’ldiragani
Taraldi sozchining g’olib toridan.
Nihoyat ko’zaning yetti qat muhri
Ushaldi jinlarning ohu zoridan.
To’fon quturtirgan dengizning rangi
Qonolud bo’ldi-yu, sakrab chiqdilar —
Qanotli timsohu shoxdor ilonlar,
Boshini chig’anoq o’ygan maymunlar.
Mashshoqni o’rtaga olib qayrashdi —
Tishlarin, nishlarin hamda tillarin.
So’nggi kuchlari-la zarb urar mashshoq,
Uzib tashlamaqchun sozning qillarin.
Nimadir surindi,
Nimadir ko’rindi.
Nimadir to’ldi,
Nimadir bo’ldi.
Xayol oynasiga nur tushib nogoh
jilmaygan armoni ko’rindi
Qaqshagan suyakka nafratin joylab
yagona toriga sig’indi.
Kim dedi: qaranglar,
o’ldi u.
Kim dedi: qaranglar,
kuldi u.
Mashshoq tobutday qo’ydi-yu yelkaga sozni
Gulxanlar guvlagan olovlariga,
Daryolar qurigan o’zanlariga,
Daraxtlar to’kilgan xazonlariga
Ayta olmagan marsiyasini
Boshladi….
Boshladi… ohanglar sozining bo’g’zida qoldi..
Va dardning eng uzun rishtasin toblab
Eshilgan yagona torda yugurgan
Barmoqda musiqa yig’ladi.
Va qalbning eng chuqur qa’riga yillar
Yashirgan munojot o’rlab falakka
So’z bo’lib, so’z bo’lib quladi.
Ey, menga olqishu sanolar aytib
Poyimga bosh urgan ojiz bandalar!
Ey, menga san’atda xudosan, degan
Behisht quvg’indisi — gunohkor pushtlar!
Aytingiz — qaerdan quyosh va zulmat,
Qaerdan muhabbat, qaerdan nafrat?
Ko’zingiz yashirmang, ayting — boshlanar
Qaerdan do’zaxu, qaerdan jannat?
Sizlarni sevdim men xuddi bolamday,
Ruhingiz beshigin tebratdim bir zum.
Sizlarni sevdim men xuddi onamday,
Sadoqat ramzidir shu ikki ko’zim.
Bilaman,
Tun daftarin ochgan mahalda,
G’iybatu tuhmatdan doston bitasiz.
O’zingiz olqishlab, o’zingiz maqtab,
O’zingiz hasaddan qonlar yutasiz.
Va sezaman yolg’iz hamda begonaligim,
Qora shubha o’rmalaydi dilni qaqshatib.
Nima qilay, o’lgim kelmas, lek qo’rquv solar
Mashshoqligim va sizlar-la yashash dahshati…
Ey, o’zini Xudoning avlodi bilgan roviylar,
Nega yo’l boshlansa tugar, albatta,
Nega gul yonida tikan, albatta,
Nega tog’ bag’rida o’pqon, albatta,
Nega haq yo’lida qopqon, albatta,
Nega… so’zingizni osmonmi yutgan,
Nega… ko’zingizda qonmi, kim to’kkan,
Nega… bo’yningizda dommi, kim taqqan,
Nega so’rovimga javob bermas hech kimsa axir?
Axir
Tiriklik bu — besh kunlik makr.
Dilg’a yolg’on qanot berib ko’kka uchirgan
Shon-shuhrat — makr.
Dunyoni sochiga gul qilib taqqan
Muhabbat — makr.
Kechaning qalbida g’uluvlar yoqqan
Olovlar — makr.
Bag’rida ilohiy ruyolar oqqan
O’zanlar — makr.
Hilpirab bahorning ko’ksini soqqan
Xazonlar — makr…
Nimadir qaynadi,
Nimadir tindi.
Nimadir yalt etdi,
Nimadir so’ndi.
G’aflat yellarini haydab malaklar
Chodirlar tikishdi xushbo’y sabodan.
Nafrat ko’ylagini tikib yosuman
Pinhona jo’nadi arshi a’lodan.
Uyg’onib uchdilar odamzod sari
Rahmonda — mas’umlik, shaytonda — gunoh,
Zaminda ko’pgan ko’p savdoni ko’rib,
Do’zax deb nom berdi uyg’ongan iloh.
Bu Va U
Abduvaliga
Ey, zohiri bulbul, tiynati samandar,
Ey, qo’l sungan falak ganjiga haydar!
Ko’zingga tutganing ul parda nadir,
Qo’lingga tutganing ul bolta nadir?
BU «odamning yog’i»mas, «go’shtu po’sti» mas,
U odamxo’r emasdir, kazzob do’stimas.
BU haq dargohiga shiddatparvozdir,
U balki shu yo’lda miskin bir rozdir.
BU ruhdir, payg’omlar eltguvchi sayyoralarga,
U qotil shu ruhga qasdnok ayyoralarga.
BU qo’rg’on, hali ko’p avlodlar kelib ketadir,
U posbon, naqsh uzgan kajdilni quvib yetadir.
BU ehrom bo’lsa gar, U bir ehtirom,
BU gar vonz bo’lsa, U bir izdihom.
BU nag’m etsa gar anjumda nsmat kuyini,
U ham o’z sozida tirnar qismat kuyini.
Ey, zohiri bulbul, tiynati samandar,
Ey, qo’l sungan falak ganjiga haydar!
BU «odamning yog’i»mas, «go’shtu po’sti»mas,
U odamxo’r emasdir, kazzob do’stimas.
* * *
Kechiring, onajon,
Bugun yoningizga bora olmadim.
Chiqay desam,
Kulcha bo’lib
O’lib qopti yo’l.
Och edi besh kundan buyon —
Tanovvul qilmagan birorta qadam.
Qirib chetga tashlay desam,
Xokandozni yo’qotib qo’yibman.
Qo’limda soyaandoz,
Soya yig’ib yuribman —
Choynak to’la soya qaynayotir,
Qozon to’la soya pishayotir.
Besh kundan buyon
Xayolsoya — g’izoim,
Aqlsoya — jazoim,
Tasavvursoya — sazoim.
Qo’limda soyaandoz…
Birov ichkari kirdi,
G’aflatda qoldim.
Onajon, meni kechiring,
Yaqinda boraman,
Faqat
Ayting —
Soya oldin kirdimi,
Odam oldin kirdimi,
Qay birini olay soyaandozga?
* * *
Taqdir saroyiga farrosh tutindim,
Dilimga suv sepib g’amni supurdim.
Kelmadi mehmon-ey,
Kelmadi mehmon,
Firoq do’konining soqiysi bo’ldim,
Har jomga mavjlanib men o’zim to’ldim
Kelmadi mehmon-ey,
Kelmadi mehmon.
Ochdimu behushlik eshigini lang,
Kuy chaldim, ko’z-mashshoq, umr esa chang
Kelmadi mehmon-ey,
Kelmadi mehmon…
