20 август —  шоир   Мирпўлат Мирзо таваллуд топган кун

Шеърият ҳамиша идеални куйлаган. Идеал эса эришилмаган, эришиб ҳам бўлмайдиган, илк муҳаббат даражасидаги юксак туйғу. Инсон ҳаёти, афсуски, фақат туйғу ва ишқ-муҳаббатдан иборат эмас (Шоир билан суҳбатдан).

Мирпўлат Мирзо
ШЕЪРЛАР

Мирпўлат Мирзо 1949 йил 20 августда Чимкент вилоятининг Сайрам қишлоғида туғилган. Ўзбекистонда хизмат кўрсатган маданият ходими (1999). ТошДУнинг журналистика факультетини тамомлаган (1971). «Тонг жилваси», (1976), «Ишқ фасли» (1978), «Яхши кунлар» (1981), «Сунбула» (1985), «Мовий дарё» (1988), «Атиргул ва юлдузлар» (1990), «Онажон», (1995), «Сайланма» (2005) каби шеърий тўпламлари нашр этилган. «Сомон йўли чечаклари», (2004), «Сайра, дўмбирам» (қозоқ шеърияти антологияси, 2005), Г. Э. Лессингнинг «Донишманд Натан» шеърий драмасини, В. Шекспирнинг «Ёз куни ғаройиботлари» пьесасини ўзбек тилига таржима қилган. Борис Пастернак (1999) ва «Алаш» (2001) номидаги халқаро мукофотлар сохиби.

ҚОРАСОЧ МОМО*

Теран дардингиздан эдим кўп йироқ,
Тушимга кирибсиз — сочларингиз оқ…
Бехос лабларимдан учди шу сўроқ:
«Нега сочларингиз оқарди, момо?»

Ёш Аҳмад отадан қолганда сағир,
Минг жафога дучор қилганда тақдир,
Оқармаган эди сочингиз, ахир,
Нега сочларингиз оқарди, момо?

Эловсиз эдингиз ўткинчи оҳга,
Яшардингиз шукур айлаб Аллоҳга,
Сиз она эдингиз валиуллоҳга,
Нега сочларингиз окарди, момо?

Бетоқат соғинчми, меҳрми, ё раб,
Ётибсиз Сарёмда сиз йўллар қараб.
Кўринар Яссидан улуғ мақбара…
Нега сочларингиз оқарди, момо?

Яратгандан ажиб ҳикматлар бугун,
Элнинг кўксидадир «Ҳикматлар» бугун,
Қадрин топмоқда чин хизматлар бугун,
Нега сочларингиз оқарди, момо?

Сўроғим фалакка етгай деб зора,
Кечалар тўлғандим, ахтардим чора,
Муанбар зулфингиз эди тим қора,
Нега сочларингиз оқарди момо?

Қабрингиз остидан сас келди шу он:
«Тингла сўзларимни, қадим Туркистон!
Сенинг парча-парча қисматинг кўриб,
Сочларим оқарди, юракларим қон!»
__________________
*Ойша хотун — Аҳмад Яссавийнинг оналари. Эл орасида у Корасоч момо номи билан машҳур бўлган.

* * *

Бошга ғам сояси тушиб турган кез
Чорасиз боқурмиз, гангиб дафъатан.
Ҳолбуки урвокча эмас қайғумиз
Сен чеккан ғуссалар олдида, Ватан!

Юракни шодликлар чулғаган зумда
Олам жилва қилар, бирам бокира.
Лекин нур балқмаса, Ватан, юзингда,
Бизга севинчлар ҳам татимас сира.

Истаймиз, о, мангу қолмоқликни биз,
Аслида бу фақат, Ватан, сенга хос.
Сенинг бағрингдаги кечган умримиз
Киприк қоққанчалик лаҳзадир, холос!

* * *

Куз кезади беозор, майин,
Кенгликларга тўшалади шан…
Кечалари ширин тушдайин
Шудгорларни қучади туман.

Боғларни ҳам чулғаб олар у,
Шивирлайди афсунгар сўзин.
Уфқkарда лекин беуйқу
Уқалайди чироқпар кўзин…

* * *

Қорлар кетди, чекинди аёз,
Мудрамагин, юрагим, уйғон.
Қара, майса бермоқда овоз,
Қара, куртак яйратади жон.

Қанот қоқди шимолга қушлар,
Яшил қирлар нафаси сарин.
Ушбу дамлар куйламасанг гар,
Ёлғон бари куйлаганларинг!

* * *

Қара, бирам осмон ложувард,
Қара, бирам уфқлар тиниқ…
Доғ туширгай унга зарра дард,
Саргайтирар уни хўрсиниқ.

Қайғу-ғамга эрк берма сира,
Чечакларни кўзга сур бу пайт.
Сенга дунё қилмоқда жилва,
Мен яшашни севаман, деб айт.

Қаҳрин сочар тинмай изғирин,
Умид гули эса сўлмайди.
Лекин дилга шивирлар сирин:
«Ахир, бундоқ яшаб бўлмайди!..»

Аямажуз айқиради оч,
Муз қиличин кўқда тўлғайди.
Ингранади боғлар яланғоч:
«Ахир, бундоқ яшаб бўлмайди!..»

Қаҳратоннинг қасди нимада,
Недан унинг кўнгли тўлмайди?!
Ҳеч ким билмас, лекин дил зада:
«Ахир, бундоқ яшаб бўлмайди!..»

Қайлардадир қулф урар баҳор,
Гоҳ димоғни иси чулғайди.
Нега бунча имиллар қиш, қор:
«Ахир, бундоқ яшаб бўлмайди!..»

Баҳор, келгин, арит дилдан ғам,
Сен борсанки, юрак ўлмайди!
Гулларингни соғиндик бирам,
Ахир, бундоқ яшаб бўлмайди!..

ХАЁЛИМДА СЕВДИМ

Хаёлимда севдим мен сени,
Ёдинг билан юрдим мастона.
Ёлғиз бахтим, дедим мен сени,
Хаёлимда бўлдим парвона.

Сочларингни тараб тунлар жим,
Чўкмадим мен теран кўзингга.
Сен ҳақингда кўп шеърлар битдим,
Ўқимадим аммо ўзингта.

Ҳижронингда дилим чеқди ғам,
Бу ҳижронга ўзим юз тутдим.
Хаёлимда севдим чинакам,
Аммо журъат этолмай ўтдим.

Энг беғубор туйғуларим ҳам
Шаънингга доғ бўлар, деб қўрқдим.

МАНГУЛИК ТУЙҒУСИ

Шамолларнинг атридан дилни
Сармаст этамиз…
Эсаверар шамоллар мангу,
Бизлар кетамиз.

Қирғоқ тўлиб югуради сув,
Кафтни тутамиз…
Оқаверар сувлар ҳам мангу,
Бизлар кетамиз.

Ва бу оний умр шаънига
Қўшиқ битамиз.
Қўшиғимиз қолар мангуга,
Бизлар кетамиз.

ОНА

Ётар эдим билмай ўзимни –
Бир дард ичра алаҳлаб-ёна.
Не мўъжиза — беморлигимни
Тушингизда кўрибсиз, она!

Шундан бери дардга чалинсам
Ё ғам ичра тўлғансам бедор,
Ҳадикдаман — олисда бу дам
Гўё сиз ҳам чекасиз озор…

Mirpo’lat Mirzo
SHE’RLAR

Mirpo’lat Mirzo 1949 yil 20 avgustda Chimkent viloyatining Sayram qishlog’ida tug’ilgan. O’zbekistonda xizmat ko’rsatgan madaniyat xodimi (1999). ToshDUning jurnalistika fakul`tetini tamomlagan (1971). «Tong jilvasi», (1976), «Ishq fasli» (1978), «Yaxshi kunlar» (1981), «Sunbula» (1985), «Moviy daryo» (1988), «Atirgul va yulduzlar» (1990), «Onajon», (1995), «Saylanma» (2005) kabi she’riy to’plamlari nashr etilgan. «Somon yo’li chechaklari», (2004), «Sayra, do’mbiram» (qozoq she’riyati antologiyasi, 2005), G. E. Lessingning «Donishmand Natan» she’riy dramasini, V. Shekspirning «Yoz kuni g’aroyibotlari» p`esasini o’zbek tiliga tarjima qilgan. Boris Pasternak (1999) va «Alash» (2001) nomidagi xalqaro mukofotlar soxibi.

QORASOCH MOMO*

Teran dardingizdan edim ko’p yiroq,
Tushimga kiribsiz — sochlaringiz oq…
Bexos lablarimdan uchdi shu so’roq:
«Nega sochlaringiz oqardi, momo?»

Yosh Ahmad otadan qolganda sag’ir,
Ming jafoga duchor qilganda taqdir,
Oqarmagan edi sochingiz, axir,
Nega sochlaringiz oqardi, momo?

Elovsiz edingiz o’tkinchi ohga,
Yashardingiz shukur aylab Allohga,
Siz ona edingiz valiullohga,
Nega sochlaringiz okardi, momo?

Betoqat sog’inchmi, mehrmi, yo rab,
Yotibsiz Saryomda siz yo’llar qarab.
Ko’rinar Yassidan ulug’ maqbara…
Nega sochlaringiz oqardi, momo?

Yaratgandan ajib hikmatlar bugun,
Elning ko’ksidadir «Hikmatlar» bugun,
Qadrin topmoqda chin xizmatlar bugun,
Nega sochlaringiz oqardi, momo?

So’rog’im falakka yetgay deb zora,
Kechalar to’lg’andim, axtardim chora,
Muanbar zulfingiz edi tim qora,
Nega sochlaringiz oqardi momo?

Qabringiz ostidan sas keldi shu on:
«Tingla so’zlarimni, qadim Turkiston!
Sening parcha-parcha qismating ko’rib,
Sochlarim oqardi, yuraklarim qon!»
__________________
*Oysha xotun — Ahmad Yassaviyning onalari. El orasida u Korasoch momo nomi bilan mashhur bo’lgan.

* * *

Boshga g’am soyasi tushib turgan kez
Chorasiz boqurmiz, gangib daf’atan.
Holbuki urvokcha emas qayg’umiz
Sen chekkan g’ussalar oldida, Vatan!

Yurakni shodliklar chulg’agan zumda
Olam jilva qilar, biram bokira.
Lekin nur balqmasa, Vatan, yuzingda,
Bizga sevinchlar ham tatimas sira.

Istaymiz, o, mangu qolmoqlikni biz,
Aslida bu faqat, Vatan, senga xos.
Sening bag’ringdagi kechgan umrimiz
Kiprik qoqqanchalik lahzadir, xolos!

* * *

Kuz kezadi beozor, mayin,
Kengliklarga to’shaladi shan…
Kechalari shirin tushdayin
Shudgorlarni quchadi tuman.

Bog’larni ham chulg’ab olar u,
Shivirlaydi afsungar so’zin.
Ufqkarda lekin beuyqu
Uqalaydi chiroqpar ko’zin…

* * *

Qorlar ketdi, chekindi ayoz,
Mudramagin, yuragim, uyg’on.
Qara, maysa bermoqda ovoz,
Qara, kurtak yayratadi jon.

Qanot qoqdi shimolga qushlar,
Yashil qirlar nafasi sarin.
Ushbu damlar kuylamasang gar,
Yolg’on bari kuylaganlaring!

* * *

Qara, biram osmon lojuvard,
Qara, biram ufqlar tiniq…
Dog’ tushirgay unga zarra dard,
Sargaytirar uni xo’rsiniq.

Qayg’u-g’amga erk berma sira,
Chechaklarni ko’zga sur bu payt.
Senga dunyo qilmoqda jilva,
Men yashashni sevaman, deb ayt.

Qahrin sochar tinmay izg’irin,
Umid guli esa so’lmaydi.
Lekin dilga shivirlar sirin:
«Axir, bundoq yashab bo’lmaydi!..»

Ayamajuz ayqiradi och,
Muz qilichin ko’qda to’lg’aydi.
Ingranadi bog’lar yalang’och:
«Axir, bundoq yashab bo’lmaydi!..»

Qahratonning qasdi nimada,
Nedan uning ko’ngli to’lmaydi?!
Hech kim bilmas, lekin dil zada:
«Axir, bundoq yashab bo’lmaydi!..»

Qaylardadir qulf urar bahor,
Goh dimog’ni isi chulg’aydi.
Nega buncha imillar qish, qor:
«Axir, bundoq yashab bo’lmaydi!..»

Bahor, kelgin, arit dildan g’am,
Sen borsanki, yurak o’lmaydi!
Gullaringni sog’indik biram,
Axir, bundoq yashab bo’lmaydi!..

XAYOLIMDA SEVDIM

Xayolimda sevdim men seni,
Yoding bilan yurdim mastona.
Yolg’iz baxtim, dedim men seni,
Xayolimda bo’ldim parvona.

Sochlaringni tarab tunlar jim,
Cho’kmadim men teran ko’zingga.
Sen haqingda ko’p she’rlar bitdim,
O’qimadim ammo o’zingta.

Hijroningda dilim cheqdi g’am,
Bu hijronga o’zim yuz tutdim.
Xayolimda sevdim chinakam,
Ammo jur’at etolmay o’tdim.

Eng beg’ubor tuyg’ularim ham
Sha’ningga dog’ bo’lar, deb qo’rqdim.

MANGULIK TUYG’USI

Shamollarning atridan dilni
Sarmast etamiz…
Esaverar shamollar mangu,
Bizlar ketamiz.

Qirg’oq to’lib yuguradi suv,
Kaftni tutamiz…
Oqaverar suvlar ham mangu,
Bizlar ketamiz.

Va bu oniy umr sha’niga
Qo’shiq bitamiz.
Qo’shig’imiz qolar manguga,
Bizlar ketamiz.

ONA

Yotar edim bilmay o’zimni –
Bir dard ichra alahlab-yona.
Ne mo»jiza — bemorligimni
Tushingizda ko’ribsiz, ona!

Shundan beri dardga chalinsam
YO g’am ichra to’lg’ansam bedor,
Hadikdaman — olisda bu dam
Go’yo siz ham chekasiz ozor…